از ریزش نزولات جوی تا خطر ریزش بالکن ورودی | حال مریضخانه بلدیه وخیم است

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا، «ساختمان های میراثی در تملک شهرداری رشت وضعیت خوبی ندارند.» تذکری که هفته پیش بهراد ذاکری، در صحن شورای شهر رشت عنوان کرد. زنگ خطری که پیش از این بارها بصدا درآمده بود.

مهری شیرمحمدی در گیل مهر نوشت: مهرماه سال گذشته بود که مدیر سازمان عمران و بازآفرینی شهرداری رشت، در نشستی با رئیس شورای شهر رشت، در مورد وضعیت نابسامان مریضخانه بلدیه (ساختمان فعلی سازمان فرهنگی شهرداری) هشدار داده و تاکید کرده بود، خطر ریزش بالکن عمارت جدی است و هر آن ممکن است شهروندی آسیب جسمی ببیند.

درآن جلسه -که مدیر سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری نیز حضور داشت- رئیس شورای شهر رشت دستور تخلیه ساختمان را داد و تاکید کرد: هرچه سریعتر بخش اداری سازمان فرهنگی به رصدخانه کوشیار منتقل شود و خطر ریزش ساختمان برای مالکان و اجاره داران مغازه های طبقه همکف نیز تذکر داده شود.

اما همانطور که نوشته اند، فرامین ناصرالدین شاه قاجار از دروازه تهران فراتر نمی رفت، دستور امیرحسین علوی هم از اتاقش فراتر نرفت و بعد از یکسال هنوز این ساختمان تخلیه نشده است.

اکنون اگر به عمارتی که سال ۱۳۷۹ در فهرست بناهای میراثی کشور ثبت شده، سری بزنید، فرسودگی بنا را مشاهده خواهید کرد؛ از طبله کردن دیوارهای کتابخانه و راهروها تا قوس برداشتن چوب های سقف در برخی از اتاق های طبقه دوم. بالکن ورودی جابجا فروریخته و سیم های برق و تلفن از گوشه و کنار آن بیرون زده و نمای ساختمان را زشت و زننده کرده است.
از ریزش نزولات جوی از سقف بنا روی میز کارکنان که بگذریم، شکاف کف برخی از اتاق های طبقه دوم را نمی توان نادیده گرفت. کارکنان این سازمان هم می دانند وضعیت استحکام بنا بحد بحرانی رسیده و به خنده می گویدند اگر کف بریزد، سر از بانک طبقه همکف درمی آوریم!

حوض جلوی عمارت، اگرچه در زمان ایجاد پیاده راه فرهنگی و کمتر از ۵سال است که احداث شده، ولی همیشه تخته پوش است و گاها نقش سن برای اجرای برنامه های سازمان را ایفا می کند. ولی شهروندان فراموش نکرده اند که حوض در زمان احداث شائبه هایی داشت از اینکه کف حوض بخوبی عایق نشده و رطوبت به عمارت مریضخانه و دیگر عمارت های اطراف نفوذ می کند. مدتها حوض بی آب بود و حالا هم که پوشیده شده است.

در عکسهای قدیمی، تابلوی «آبله کوبی مجانی» جلوی درب مریضخانه بلدیه دیده می شود. امروز بعد از کمتر از ۱۰۰سال، زخم چرکین عمارت سرباز کرده است. اگرچه این عمارت بعدها ساختمان اداری فرمانداری رشت شد، اما عجیب است که در لیست بناهای میراثی کشور، بنام ساختمان استانداری سابق ثبت ملی شده است.

ساخت مریضخانه در شهرها، یکی از دست آوردهای مشروطه بود. ۲۲سال بعد از شکل گیری انجمن های بلدیه، شهرداری رشت تصمیم گرفت برای شهروندان یک مریضخانه بسازد. سال ۱۳۰۸ خورشیدی بود که کلنگ احداث مریضخانه بلدیه در مرکز شهر به زمین زده شد. این بیمارستان -که با معماری نئو کلاسیک روسی، امروز جزو بناهای میراثی مرکز شهر رشت محسوب می شود- توسط «موسیو دیمیتری» احداث شد.

مهندس روبرت واهانیان درباره سازنده آن می گوید: موسیو دیمیتری از یونانیان مقیم انزلی و صاحب «هتل ایران» انزلی بود و به عنوان پیمانکار شهرداری، احداث ساختمان مریضخانه بلدیه و کتابخانه ملی رشت را برعهده گرفت. موسیو دیمیتری ساکن انزلی بود و مزار وی هم اینک در گورستان ارامنه انزلی قرار دارد.

این رشت پژوه ضمن توضیح نقشه مهندسی بنا می افزاید: این بنا به لحاظ معماری برای یک مریضخانه طراحی و ساخته شده است. مریضخانه دو در ورودی داشت. دری که اکنون به پیاده راه شهرداری باز می شود، محل تردد کادر اداری، پزشکان و درب تشریفات بود و درب چوبی دولنگه پشت ساختمان از کوچه دبیری، ویژه حمل مریض هایی بود که با درشکه وارد حیاط مریضخانه می شدند. اتاق های فعلی بخش نگهبانی و کتابخانه، حسابداری بیمارستان بود و اتاق های طبقه همکف مخصوص بیماران سرپایی، اتاق های طبقه بالا ویژه بیماران بستری و سالن نگارخانه، اتاق عمل بیمارستان بود. اتاق رئیس بیمارستان نیز نیم طبقه سوم یا همان کلاه فرنگی عمارت بود.

آنگونه که واهانیان توضیح می دهد؛ این عمارت تا ۱۰ سال مریضخانه بلدیه بود و در سال ۱۳۱۸ تا دهه ۱۳۴۰ به عنوان ساختمان اداری فرمانداری رشت استفاده می شد. در سالهای یاد شده تغییراتی در بالکن اتاق مدیریت و پنجره ها ایجاد شد. سپس عمارت به شهرداری برگردانده و تاکنون به عنوان ساختمان اداری از این عمارت استفاده می شود.

در زلزله ۳۱ خرداد منجیل، این عمارت آسیب دید و بالکن و بخش هایی از طبقه سوم فروریخت.

واهانیان در آن زمان از سوی شهرداری رشت و با نظارت سازمان میراث فرهنگی مامور مرمت این بنا شد.

وی توضیح می دهد: آن زمان برای استحکام بنا ستون های محافظی از طبقه دوم از بیرون اضافه شد. البته دهه ۴۰، تیرآهن هایی برای استحکام بنا از قبل جانمایی شده بود. ولی آن زمان برای سرعت در مرمت سقف بنا مرمت نشد.

بی دلیل نیست که با ریزش اندک بارانی، آب از حاشیه درز شکاف های سقف بر سر کارکنان سازمان فرهنگی می ریزد. سقفی که ۹۸سال پیش ساخته شده و تعویض و مرمت نشده است. با مقایسه عکس قدیمی این عمارت و وضعیت فعلی، میزان تغییرات در معماری بنا را می توان دید. بجز تغییر برج و پنجره های اتاق مدیریت، اتاق های طبقه پایین با تغییر بافت ساختمان و کاربری تجاری به بنا آسیب زده اند. بخشی از طبقه همکف بعنوان بانک ملی از سوی شهرداری واگذار شده است. قسمتی از دیوار تخریب و عابر بانک جانمایی شده است.

بخشی از فضای طرفین دیگر این عمارت نیز در اختیار فروشگاه شهرداری است و این بخش نیز با ایجاد شیشه سکوریت و درب کره کره ای ضلع غربی به شدت آسیب دیده است.

عمارتی که بخش هایی از سریال میرزا کوچک جنگلی در آن فیلمبرداری شد، اکنون زار و نزار در مرکز شهر افتاده و مالکان بنا تنها برایش مرثیه می خوانند.

بررسی عکس قدیمی این عمارت قرینه نشان می دهد نشان می دهد۱۶ پنجره در ضلع غربی و ۱۶ پنجره در ضلع شرقی در دو طبقه داشته است. مقایسه این عکس با وضعیت اسف بار فعلی نشان می دهد تغییرات گسترده ای در اتاقهای طبقه هم کف، پیشانی برج و بالکن روی داده است.

اگر شهر رشت به اندک بناهای میراثی بجامانده از دوره پهلوی هم افتخار می کند، بعید نیست با این بی مهری، معماری باشکوه نئوکلاسیک اروپایی در مرکز شهر را هم از دست بدهد.