سکوت متخصصان درباره وضعیت دانشگاه علوم پزشکی گیلان شکست
واخر سال گذشته بود که در گفت و شنودهای تغییر ریاست علوم پزشکی گیلان، روسای تمام نظام پزشکی‌های استان گیلان، برخی انجمن‌های علمی استان و روسای انجمن‌های تخصصی استان در اقدامی بی‌سابقه از ادامه فعالیت آشوبی رئیس این دانشگاه حمایت کردند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا، دانشگاه‌های علوم پزشکی به عنوان ستون فقرات نظام سلامت، نقش کلیدی در آموزش، پژوهش و ارائه خدمات بهداشتی و درمانی ایفا می‌کنند. این نهادها در ایران مسئولیت‌هایی چون پیشگیری از بیماریها، ترویج سلامت عمومی، توسعه زیرساخت‌های بهداشتی، درمانی و مدیریت بحران‌های بهداشتی و درمانی را بر عهده دارند.
در استان گیلان، دانشگاه علوم پزشکی به عنوان یکی از نهادهای اصلی سلامت، در آموزش دانشجویان پزشکی، اجرای طرح‌های بهداشتی ملی، و ارائه خدمات درمانی در بیمارستان‌ها فعالیت می‌کند. با این حال، در سال‌های اخیر، این دانشگاه با چالش‌هایی مانند کمبود نیروی متخصص، کاستی تجهیزات پزشکی، مشکلات مالی و ضعف در حوزه پژوهش مواجه شده و این مسائل منجر به کاهش کیفیت خدمات و افت رتبه دانشگاه در مقایسه با سایر نقاط کشور شده است.
همچنین در اوایل اسفند ماه سال گذشته نیز پزشکان شاغل در بخش اورژانس بیمارستان‌های استان طی نامه‌ای به رئیس علوم پزشکی گیلان، اعتراض خود را نسبت به‌عدم پرداخت‌کارانه و اضافه کاری‌های معوقه اعلام کردند و خواستار پیگیری دانشگاه برای پرداخت معوقات پزشکان اورژانس تا قبل از پایان سال جاری شدند که در پی این اعتراض تا قبل از پایان سال ۱۴۰۳، بخشی از مطالبات آنان پرداخت شد که در این خصوص با تعدادی از پزشکان و صاحب نظران عرصه سلامت و بهداشت گفت‌وگویی داشتیم.
اواخر سال گذشته بود که در گفت و شنودهای تغییر ریاست علوم پزشکی گیلان، روسای تمام نظام پزشکی‌های استان گیلان، برخی انجمن‌های علمی استان و روسای انجمن‌های تخصصی استان در اقدامی بی‌سابقه از ادامه فعالیت آشوبی رئیس این دانشگاه حمایت کردند این در حالی است که مردم در مراجعه به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی استان اعلام نارضایتی می‌کنند که همین موضوع باعث شد تا بازرسی گیلان نیز به مبحث درمان در شهرستان‌ها ورود کند که دیده شده در برخی مراکز کمکاری‌هایی بخصوص درحوزه مدیریت می‌شود و حتی برخی از دستگاه ها، خریداری شده ولی بلااستفاده مانده‌اند.
در همین راستا تلاش شد تا با افرادی که نام آنها پای امضای حمایت از دکتر آشوبی آمده گفتگو کنیم، برخی از آنها طی بارها تماس پاسخگوی تلفن خود نبودند و برخی دیگر نیز نظیر دکتر امیدی رئیس انجمن صنفی کارفرمایی مراکز درمانی، دکتر دژآباد رئیس انجمن ارولوژی، دکتر امینیان رئیس انجمن گوارش و کبد، دکتر مهدوی روشن رئیس انجمن تغذیه توصیه کردند که با صاحب نظران دیگری گفتگو شود.
چالش‌های درون‌سازمانی و درون‌گروهی، وضعیت را دشوارتر کرده است
دکتر فرقان، پزشک و یکی از صاحب‌نظران حوزه نظام سلامت در مصاحبه با ما به بررسی وضعیت فعلی دانشگاه علوم پزشکی گیلان و چالش‌های پیش‌روی آن پرداخت و در رابطه با علت کاهش رتبه ۱۰ و ۱۱ و سقوط به رتبه ۲۱ اظهار کرد: این امر نشان‌دهنده وجود چالش‌های عمیق در حوزه آموزش، پژوهش و مدیریت منابع است.
این پزشک می گوید که ما در استان کوچکی قرار داریم و این موضوع به همراه چالش‌های درون‌سازمانی و درون‌گروهی، وضعیت را دشوارتر کرده است اما این به معنای توجیه‌پذیر بودن این افت نیست و نیازمند تغییرات هستیم.
وی به یکی از مهم‌ترین مشکلات دانشگاه علوم پزشکی گیلان، یعنی عدم جذب نیروی جوان، اشاره کرد و افزود: وقتی دانشگاه‌های دیگر مانند دانشگاه علوم پزشکی شیراز، اصفهان و شهید بهشتی، نیروهای جوان و مستعد را به سیستم خود جذب می‌کنند، ما شاهد بسته بودن گروه‌ها و عدم جذب این نیروها در گیلان هستیم که این امر سبب شده که سیستم آموزشی و پژوهشی دانشگاه به‌روز نشود و رشد نکند.
دکتر فرقان تأکید کرد: وقتی نیروی جوان وارد سیستم نمی‌شود، سطح پژوهش‌ها و کیفیت آموزش‌ها نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. این موضوع در تمامی مقاطع آموزشی و تحقیقاتی اثرگذار است.
این پزشک و فعال صنفی همچنین به مشکلات مالی دانشگاه نیز اشاره کرد و گفت: پرداخت حقوق اساتید تمام‌وقت با تأخیر انجام می‌شود و معوقات بیمارستان‌ها و بیمه‌ها نیز حل نشده است ما باید یقه چه کسی را بگیریم؟ این موضوع می‌تواند به دلیل تعرفه‌های پایین دولتی و عدم تخصیص منابع کافی باشد، البته اگر بخواهیم از نظر مالی دقیق‌تر صحبت کنیم، مسائلی مانند کاهش ارزش خدمات، قیمت‌گذاری نادرست و مشکلات بیمه‌ای را نیز باید مد نظر قرار داد. این موضوعات همگی به یکدیگر مرتبط هستند و نیازمند بازنگری جدی هستند.
وی درباره وضعیت آموزش و پژوهش در دانشگاه علوم پزشکی گیلان تصریح کرد: وقتی پزشکان در سطح آموزش پزشکی عمومی عملگرا نیستند و آموزش‌های مناسبی دریافت نمی‌کنند، این امر به کیفیت خدمات درمانی نیز آسیب می‌زند. همچنین، در برخی حوزه‌ها، دانشگاه باید تجدید نظر کند و تصمیم بگیرد که آیا اصلاً برای برخی رشته‌ها ظرفیت دارد یا خیر.
دکتر فرقان همچنین به موضوع تحقیقات و پژوهش‌ها اشاره کرد و افزود: وقتی در دانشگاهی در حوزه پژوهش آن “حرف و حدیث” بیفتد آن دانشگاه با چالش مواجه شده است، در حوزه تحقیقات، مشکلاتی مانند نوشتن مقالات بدون کیفیت و عدم حمایت از پژوهش‌های اساسی وجود دارد. این امر باعث شده که جایگاه دانشگاه علوم پزشکی گیلان در سطح کشور و حتی جهان تنزل پیدا کند و به سادگی مقالات اساتید ما را قبول نکنند.
این پزشک به راهکارهای لازم برای بهبود وضعیت اشاره کرد و گفت: اولین قدم، بازنگری در سیستم جذب نیروی جوان و ایجاد فرصت‌های شغلی برای اساتید جدید است. همچنین، باید به موضوعات مالی و مدیریت منابع توجه جدی‌تری شود، در حوزه آموزش و پژوهش نیز باید برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تری انجام شود و از پژوهش‌های اساسی حمایت شود. فقط با این اقدامات می‌توانیم امیدوار باشیم که وضعیت بهتر شود.
هیچ فرمول جادویی برای حل مشکلات داشنگاه های علوم پزشکی نداریم
دکتر قسمتی‌زاده پزشک و کارشناس سیستم سلامت نیز ضمن تأکید بر افت وضعیت دانشگاه در مقایسه با دیگر نقاط کشور، به چالش‌های کلی نظام سلامت نیز اشاره کرد و گفت: این موضوع نه تنها در گیلان، بلکه در تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور دیده می‌شود و نشان‌دهنده مشکلات عمومی نظام سلامت است.
وی با اشاره به دلائل افت گیلان بیان کرد: دلیل این افت، کمبود نیروی انسانی و کادر علمی است. ما هیچ فرمول جادویی برای حل این مشکل نداریم زیرا این بحران، مشکل کلی کشور است و برنامه‌ریزی صحیح برای نظام سلامت و آموزش پزشکی در کشور وجود ندارد.
کارشناس سیستم سلامت به مشکلات مالی دانشگاه‌های علوم پزشکی و مهاجرت اساتید اشاره کرد و افزود: بسیاری از کادر فنی و کارمندان دانشگاه‌ها از نظر اعتبار مالی با مشکل مواجه هستند. بودجه‌های اختصاصی که باید صرف توسعه خدمات آموزشی و درمانی شود، به‌درستی تخصیص داده نمی‌شود.
به گفته دکتر قسمتی زاده، طبق قانون چشم‌انداز ۲۰ ساله، قرار بود که کشور ما از نظر بهداشتی و درمانی، اول منطقه باشد. اما اکنون شاهد این هستیم که پزشکان ما به دلیل کمبود حقوق و تسهیلات، به کشورهای همسایه مهاجرت می‌کنند و سیستم قادر به نگه داشتن متخصصان نیست، وقتی نیروهای متخصص را نگه نداریم، سقوط طبیعی است.
وی در رابطه به کمبود تجهیزات پزشکی و عدم راه‌اندازی برخی دستگاه‌ها در استان گیلان گفت: نظام درمانی به اندازه کافی ام‌آر‌آی دارد اما نیروی انسانی مثل رادیولوژیست نیست.
این کارشناس سیستم سلامت همچنین به کمبود نیروی انسانی در بخش‌های مختلف پزشکی اشاره کرد و افزود: آنچه که نادیده گرفته شده حقوق مردم است.
دکتر قسمتی‌زاده همچنین با اشاره به نقش ضعیف بیمه در نظام سلامت بیان کرد: به حقوق مردم در نظام سلامت آن طور که باید توجه نشده و بیماران برای دریافت خدمات پزشکی، نه تنها دغدغه سلامت خود را دارند، بلکه با مشکلات مالی نیز مواجه هستند.
وی با بیان اینکه در سراسر دنیا، بیمه نقش مهمی در تعیین رابطه بین عرضه‌کننده خدمت و گیرنده خدمت دارد. اما در کشور ما، بیمه جایگاه واقعی خود را در نظام سلامت ندارد، گفت: این موضوع باعث شده است که بودجه‌های اختصاصی به سلامت نرسد و خدمات به‌صورت کامل پوشش داده نشود.
این کارشناس سیستم سلامت درباره نقش مدیریت دانشگاه علوم پزشکی نیز بیان کرد: مدیریت دانشگاه‌ها به‌تنهایی نمی‌تواند تأثیرگذار باشد، زیرا تصمیم‌گیری‌های اصلی در سطح بالاتر انجام می‌شود. مدیران در یک بستر خراب کار می‌کنند و حتی بهترین مدیر هم نمی‌تواند در این شرایط نتیجه‌بخش عمل کند.
دکتر قسمتی زاده با بیان اینکه رئیس‌جمهور فعلی کشور نیز پزشک است و سال‌ها در کمیسیون بهداشت مجلس فعالیت کرده است، گفت: با این حال، نظام سلامت ما هنوز نتوانسته است به اهداف خود برسد و این نشان می‌دهد که مشکل از بستر کلی سیستم است و برای بهبود وضعیت، باید به‌طور کلی سیستم سلامت کشور را بازنگری کرد، اگر بودجه‌ها به‌درستی تخصیص داده شود و نیروهای انسانی حفظ شوند، می‌توان بهبود قابل توجهی در این زمینه ایجاد کرد.
در حوزه آموزش و پژوهش سقوط کرده ایم اما درمان خیر
دکتر یوسف‌زاده متخصص حوزه علوم پزشکی نیز در رابطه با علت سقوط رتبه استان در مقایسه با سایر نقاط کشور، به عوامل مختلف مؤثر بر این موضوع اشاره کرد و نظرات خود را درباره آموزش، پژوهش و درمان ارائه داد و اظهار کرد: در حوزه علوم پزشکی باید دقیق تر نگاه کرد زیرا شامل حوزه‌های پژوهش، آموزش، درمان، دارو و تجهیزات است که هر یک از این حوزه‌ها به طور جداگانه باید ارزیابی شوند.
به گفته این متخصص حوزه علوم پزشکی، در حوزه درمان، نمی‌توان گفت که سقوطی وجود داشته است به عنوان مثال، تعداد شهرستان‌هایی که ام‌آر‌آی برای آنها راه‌اندازی شده است، مثل تالش و لاهیجان، در حال حاضر بیشتر شده است. بنابراین، در بخش تجهیزات، شاهد پیشرفت بوده‌ایم.
دکتر یوسف‌زاده به چالش‌های موجود در حوزه آموزش و پژوهش اشاره کرد و افزود: در بحث آموزش و پژوهش، مشکلاتی وجود داشته که منجر به این سقوط شده است. این ۲ حوزه تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارند و تغییرات در آنها به صورت درازمدت ظاهر می‌شود.
به گفته وی، اثرات اقدامات انجام‌شده در حوزه آموزش و پژوهش معمولاً بعد از حداقل ۲ سال قابل مشاهده است. بنابراین، این امر نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت و اقدامات مستمر است تا اثر آن مشخص شود درحالی که در حوزه دارو و درمان بلافاصله اثرات آن قابل لمس است.
این متخصص حوزه علوم پزشکی به تأثیر مسائل کلی کشور بر وضعیت علوم پزشکی اشاره کرد و گفت: مسائل مربوط به دارو و تجهیزات پزشکی به طور کلی تحت تأثیر شرایط کشور قرار دارد. در برخی حوزه‌ها ممکن است تفاوتی نسبت به گذشته وجود داشته باشد، اما نمی‌توان به طور کلی از زاویه‌ای خاص قضاوت کرد بلکه قضاوت فقط بر اساس یک زاویه خاص ممکن است درست نباشد. باید به تمامی جنبه‌ها توجه کرد.
دکتر یوسف‌زاده گفت: من نمی‌گویم شرایط بد نیست، اما وضعیت کشور به طور کلی بر این حوزه تأثیرگذار بوده است. فقط در بحث تجهیزات سرمایه‌ای می‌توان گفت که شرایط بهتر شده است.
دیدگاه