ثبت ملی اسب کاسپین در فهرست ناملموس کشور

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان از ثبت ملی اسب کاسپین؛ مهارت‌های سنتی پرورش و نگهداری در فهرست ناملموس کشور خبر داد.

ولی جهانی با اعلام این خبر افزود: عنوان یادشده به شماره ۲۸۷۸ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گیلان تصریح کرد: در اجرای مواد ۱۱، ۱۲ از قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون حراست از میراث فرهنگی ناملموس مصوب سال ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی و مواد ۲.۳ آئین نامه اجرایی قانون مذکور مصوب ۱۳۸۷ هیئت وزیران مراتب ثبت به اسدالله عباسی، استاندار گیلان ابلاغ شده است.

جهانی افزود: در این ابلاغیه آمده است: هر گونه اقدام که موجب حراست پاسداری این میراث شود مورد تاکید است.

اسب کاسپین با نام لاتین «Caspian horse»، گیل اسب، اسب گیلان، اسب شاه، یا اسبچه خزری (که امروز می‌گویند این نام اشتباه است چرا که اسب کاسپین به هیبت یک اسب کامل است) با قدمت بیش از پنج هزار سال به عنوان یکی از قدیمی‌ترین نژاد اسب‌های موجود در جهان محسوب می‌شود و پراکندگی فعلی آن از بهشهر مازندران در نزدیکی دشت ترکمن تا تالش در غرب گیلان می‌باشد. ولی باشگاه‌های سوار کاری اسب کاسپین در مناطق مختلف کشور راه اندازی شده است.

ماجرای شناسایی اسب کاسپین در کشور

لوئیز فیروز بانوی آمریکایی‌الاصل که به مدت بیش از ۴ دهه به همراه همسرش نرسی فیروز به پرورش اسب در ایران پرداخت، همیشه به دنبال اسب‌های کوچک و مناسبی برای آموزش سوارکاری به فرزندان خود بود و در سفری در سال ۱۳۴۴ شمسی برابر با ۱۹۶۵ میلادی به سواحل جنوبی دریای خزر، اولین بار اسبچه خزر (اسب کاسپین) را در یکی از روستاهای دور افتاده آمل بصورت تصادفی در حالی که به یک گاری بزرگ بسته شده بود و کیسه‌های سیمان جابجا می‌کرد، دید و مورد شناسایی قرار داد و متوجه حضور تعدادی از بقایای این نژاد در آن منطقه شد.

لوئیز دو اسبچه خزر را از محلی‌ها خرید و در آن زمان از آمل به تهران آورد. بعد از مدتی آموزش به این اسب، تحت تاثیر رفتار و حرکات آن، همچنین از روی کنجکاوی در ارتباط این اسب‌ها با حجاری‌های تخت جمشید، تصمیم به تحقیق بر روی این نژاد گرفت.

لوئیز فیروز با فرستادن نمونه خون، استخوان و موی این اسب به اروپا به نتایج جالبی دست یافت؛ اسب کاسپین قدیمی‌ترین اسب خونگرم دنیاست؛ شواهد ژنتیکی، گرافیکی و استخوان‌شناسی و نقوش سنگی روی پلکان‌های تخت جمشید و مهرها و مجسمه‌های بر جا مانده از آثار تمدن‌های باستانی همگی دال بر وجود اسب کاسپین از زمان‌های دور است.

در سال ۱۳۴۵ با ورود اولین اسب به ایالت ویرجینیای آمریکا حرکت گسترش این نژاد در قرن اخیر به سایر نقاط جهان آغاز گشت. در سال ۱۳۴۹ تعداد چهار راس به جزایر برمودا (در غرب اقیانوس اطلس متعلق به انگلیس) و در سال ۱۳۵۰ یک جفت نریان و مادیان به نام‌های رستم و خورشید به پرنس فیلیپ ولیعهد انگلستان اهدا شد که از طریق مجارستان به آنجا منتقل شدند.

اسب آشیل در ایلیاد (اثر حماسی از هومر یونانی) تا اسب بالدار در اساطیر یونان باستان، اسب‌های باشکوه در اساطیر ژاپنی و چینی، اسب چوبی تروآ تا بخش قابل توجهی از شاهنامه‌مان که مربوط به داستان‌های حماسی دلاورانی است که زندگی‌شان با اسب دوشادوش بوده، تا بارز بودن نقش ذوالجناح در نقاشی چشم‌آشنای عصرعاشورا اثر استاد فرشچیان قابل چشم پوشی نیست تا به امروز که سخن از ثبت بین المللی اسب کاسپین می‌شود.

اسب خزر همان‌طور که از نامش پیداست بومی منطقه خزر بوده و پراکندگی فعلی آن احتمالا از بهشهر در نزدیکی دشت ترکمن تا تالش در غرب گیلان است.