“حساب پرداخت نمیشه” نمایش تازه “محمد پورجعفری”؛ شوخی تئاتر با بانیان وضع موجود

 کمیل فتاحی | دیارمیرزا
نمایش «حساب پرداخت نمیشه» نوشته‌ی «داریو فو» به کارگردانی «محمد پورجعفری» از تاریخ ۲۳ الی ۳۰ بهمن ساعت ۱۸:۳۰ عصر در سالن رحمدل مجتمع خاتم رشت به روی صحنه رفته است.

نمایش به حال و روز کارگران مقطع جنگ جهانی در ایتالیا و آشوب اقتصادی و اجتماعی آن دوران اشاره دارد.

هر یک از کاراکترها به نوعی بیانگر یک قشر یا طبقه‌ی اجتماعی هستند که در مواجه با وضع موجود از خود رفتاری دیگرگون نشان می‌دهند.

اگرچه متن ظرفیت‌های بالقوه خوبی برای شوخی و بیان مثال‌های آشنا از شرایط موجود دارد، اما ریتم اجرا کمی فشرده و تند است و بیننده به دشواری می‌تواند محتوای نمایش را با مصداق درونی حافظه خود تطبیق دهد، با اینحال حضور بازیگران جوانی که تقریبا اکثر آن‌ها برای اولین بار در یک اجرای رسمی به صحنه می‌روند، نقطه قوت نمایش پورجعفری است و می‌توان امیدوار بود این هنرجوها در آینده مسیر حرفه‌ای شدن را طی کنند.

دیگر اینکه بنظرم طراحی صحنه فاقد جذابیت بصری بود و علیرغم آنکه بیشتر دقایق رویداد در خانه‌ی زوج کارگری می‌گذرد که از پرداخت مخارج زندگی خود عاجزند و با فقر دست به گریبانند، میشد با چند چیدمان مناسب به تقویت فضای کار کمک کرد، اما کارگردان ترجیح داده فقط از یک میز و صندلی و چند پارچه استفاده کند، درحالی که ما با یک نمایش رئال و روایتی سرراست مواجه‌ایم که اجزاء صحنه و طراحی آن نقش مهمی در فضاسازی دارند و البته سهم مهمی در ایجاد جذابیت برای مخاطب عام.

پس صرفا خودداری از طراحی صحنه‌ی پر جزئیات، به معنای تحقق ابزورد نیست و باید در نظر داشت که اینک تئاتر رشت دو دسته مخاطب دارد، یک گروه تماشاگر ثابت شامل هنرجویان و خانواده‌هایشان و دیگر اهالی فرهنگ، یک گروه دیگر مردم عادی که ممکن است بطور گذرا و فقط یکبار در عمرشان به دیدن نمایش بیایند که در اینصورت شاید بهتر باشد در آثاری که دست کارگردان برای ایجاد جذابیت بصری باز است، از همه ظرفیت‌ها در چارچوب متن، برای جلب نظر مخاطب استفاده شود تا بیننده طی ۹۰ دقیقه‌ای که در سالن تاریک اجرا نشسته، به تئاتر و فضای نمایش علاقه‌مند شود.

و خلاصه اینکه نمایش «حساب پرداخت نمیشه» در کارنامه محمد پورجعفری یک اثر متفاوت است، چرا که این کارگردان جوان گیلانی در مرز چهل سالگی متنی را انتخاب کرده که با زبان تئاتر شوخی‌های تند و تیز‌تری به مسئولان وضع موجود دارد و از شوخی با نماد کلید رئیس جمهور پیشین، تا دزدی‌های میلیاردی و فساد اقصادی، و به طنز گرفتن فقر روزافزون کارگران و موضوع ناتوانی طیف وسیعی از مردم در مخارج زندگی از جمله پرداخت قبض آب و برق، یا شخصیت مادرشوهر که لباسش نشان می‌دهد از طبقه سرمایه دار آمده و با خنده‌های دیوانه‌وار خود نسبت به گردابی که فرزند و عروسش در آن دست و پا می‌زنند بی‌تفاوت است… همه‌ی اینها می‌تواند نقطه قوت یک نمایش کمدی/سیاسی باشد، بشرطی که جهانبینی کارگردان و نقد وی در سطح دیالوگ‌ها جست وخیز نکند و بتواند بازیگر را پیش از ورود به صحنه از تحلیل نقشی که ایفاگر آن است آگاه کند، وگرنه در بازی کارگران نمایش جز خمیدگی اندام و لباس ها، رنج زیست تحت ستم لمس نمی‌شود.

در پایان امیدوارم این نمایش و دیگر اجراهای روی صحنه با حمایت مخاطبین همراه باشد، هرچند که متاسفانه موج جدید کرونا مانع اجرای عمومی برخی نمایش‌ها شده و این خسارت زیادی را متوجه گروه‌های تئاتری می‌کند، بنابراین اداره کل ارشاد موظف به حمایت همه جانبه از این هنرمندان است تا چراغ تئاتر گیلان همچنان فعال و روشن باقی بماند.

بازیگران: میثم گیلوایی، عرفان اقبالی، سپیده رفیعی، نگین فلاح، حمید سمیع، امیرارسلان حاجتی، فریما جعفرزاده، بهار روا – دستیار کارگردان: شایان حریری – مدیرصحنه: پریزاد رشیدی – منشی صحنه: بهار روا – عکاس: الهام فتحی – طراح پوستر: سودابه بی‌خسته – روابط عمومی: پارسا عاشورزاده و پونه پورقربان – اجرای نمایش با رعایت پروتکلهای بهداشتی است و خرید بلیت از سایت هفت ساز یا شماره تلفن: ۰۹۰۳۲۷۷۵۲۵۴

تصاویر: کمیل فتاحی