طراحی پلان و نقشه ساختمان

پلان، برشی فرضی از ساختمان از ارتفاع دو سوم از کف ساختمان است. پلان در واقع یک نقشه ساختمانی را از بالا نشان می دهد و با استفاده از آن می توان تمامی بخش های یک طبقه را مشاهده کرد. طراحی نقشه ساختمان کار هر کسی نیست و تخصص خود را می طلبد. دفتر فنی مهندسی که کار طراحی پلان ساختمان انجام می دهد باید با نرم افزارهایی مانند اتوکد و نرم افزارهای سه بعدی ساز آشنایی کاملی داشته و با اصول و تمامی مراحل طراحی آشنایی داشته باشد.
دفتر فنی مهندسی آرین پاراکس با تجربه ای که در زمینه طراحی و نقشه کشی ساختمانی دارد، در کمترین مدت زمان با مناسب ترین هزینه ممکن می تواند بهترین نقشه را با توجه به متراژ و موقعیت زمین با تمامی جزئیات طراحی کرده و تحویل دهد. در ادامه به بررسی اصول طراحی نقشه ها و پلان های ساختمانی و نیز مقررات موجود در این زمینه می پردازیم:

منظور از طراحی پلان و نقشه ساختمان چیست؟

پلان یک طرح کلی از ساختمان است. این طرح ها در کاغذ رسم می شوند یا اینکه با استفاده از نرم افزارهایی مانند اتوکد رسم شده و چاپ می شوند. در واقع یک نقشه یا پلان به ما کمک می کند تا یک طرح کلی قبل از ساخت و ساز داشته باشیم. این طرح های رسم شده برای ساخت و ساز و اجرای نقشه ها به پیمانکار یا مجری طرح کمک می کنند تا دید مناسبی از ساختمان داشته باشند و راحت تر آن را درک کنند.

چند نوع پلان ساختمان وجود دارد؟

پلان های ساختمانی به چندین نوع تقسیم می شوند که وجود تمام آن ها الزامی و لازم است.
• پلان موقعیت: در مرحله اول ساخت و ساز و طراحی نقشه ساختمان ، پلان موقعیت اهمیت فراوانی دارد. این پلان در واقع نشان دهند موقعیت و نحوه قرارگیری زمین را نشان می دهد. با استفاده از آن می توان شمالی یا جنوبی بودن ملک، همسایگی ملک و … را مشاهده کرد. این موارد برای قرارگیری پنجره ها و نورگیری ساختمان، درز انقطاع و … بسیار اهمیت دارد.
• پلان طبقات: پلان طبقات در واقع شاید مهم ترین پلان در نقشه باشد. این پلان نشان دهنده محل سرویس ها، هال پذیرایی، اتاق ها، آشپزخانه، راه پله، آسانسور و سایر بخش های ساختمان است. همچنین ابعاد و اندازه هر بخش یا دیوار و پنجره در این پلان باید مشخص باشد. پلان طبقات اگر تمام طبقات مانند هم باشند یا سازه یک طبقه باشد، فقط یکی خواهد بود اما اگر به عنوان مثال هر طبقه کاربری متفاوت و نقشه متفاوتی داشته باشد، به تعداد طبقات باید پلان طبقه طراحی شود.
• پلان شیب بندی پشت بام: این پلان نیز شیب بندی پشت بام را نشان می دهد. شیب بندی پشت بام نیز برای هدایت لوله ها و آب برف و باران در پشت بام و همچنین هدایت آب به طبقات پایین از طریق داکت و … اهمیت دارد.
• پلان مبلمان: پلان مبلمان اغلب بدون ابعاد و اندازه است و نحوه قرارگیری تخت ها، مبلمان، وسایل آشپزخانه و میز تلویزیون و … را در هر طبقه مشخص می کند. این پلان نیز از نظر معماری و مشخص نمودن کاربری هر بخش در نقشه های ساختمانی اهمیت دارد.
• پلان تیرریزی: پلان تیرریزی نیز برای طراحی نقشه ساختمان بسیار اهمیت دارد. در این پلان، نوع پوشش سقف، جهت تیرریزی، تیرهای اصلی، فاصله ی بین تیرهای اصلی و تیرهای فرعی مشخص می شود که برای اجرای ساختمان بسیار اهمیت دارد.
• پلان فونداسیون: در پلان فونداسیون نیز پی های ساختمان و ابعاد آن ها به همراه نوع پی مشخص می شود.
• پلان آکس بندی: در این پلان نیز نحوه قرارگیری ستون ها و راستا و محو آن ها مشخص می شود. این پلان در مراحل اولیه طراحی رسم شده و به طراحی پلان ساختمان کمک می کند.
• پلان نما: پلان نما نیز نشان دهند طراحی و معماری نما است و برای مشخص کردن ارتفاع های طبقات و جان پناه و نیز اجرای نما توسط نماکار اهمیت می یابد.
• برش های طولی و عرضی: این پلان ها به ویژه بیشتر در محل های راه پله ها طراحی و ترسیم می شوند و برای درک بهتر نقشه ساختمان ترسیم می شوند.
• دیتل های اجرایی: دیتل های اجرایی برای اجرا بسیار مهم هستند. این دیتیل ها به عنوان مثال جزئیات اجرایی تیرها و ستون ها را به ترتیب نام گذاری آن ها در نقشه ها نشان می دهند.

به طور کلی چه مواردی در پلان های ساختمانی باید ذکر شود؟

در طراحی نقشه ساختمان مواردی چون ابعاد دقیق تمامی بخش ها و طبقات و ارتفاع ها، موقعیت قرارگیری هر بخش، کاربری هر بخش از ساختمان، ارتفاع از کف، مساحت، تعداد طبقات، پارکینگ، تعداد سرویس های بهداشتی، داکت و محل عبور تاسیسات، آسانسور و راه پله و هر آن چیزی که برای اجرای ساختمان به آن نیاز است، ترسیم و با جزئیات کامل ذکر می شود.

آیا نقشه های ساختمانی بالافاصله پس از ترسیم اجرا می شوند؟

نقشه ها در دفتر فنی مهندسی و یا توسط تیم های طراحی پلان ساختمان در شرکت های ساختمانی طراحی و سپس توسط مهندسین نظام مهندسی تایید و مهر و امضا می شوند. پس از این مراحل بر اساس نقشه های تایید شده، مراحل اجرا توسط فرد یا شرکت مجری انجام می شود.

اصول طراحی پلان ساختمان

 هر ایده و طرح معماری برای اینکه عملی شود باید بر اساس اصولی ترسیم شود. ترسیم و طراحی پلان ساختمان نیز دارای اصولی است که اگر رعایت نشود، حتی در صورت تایید و اجرا هم، در مرحله بهره برداری نواقص به چشم می خورد و کاربر با کمبودهایی مواجه خواهد شد. مهندسین طراح آرین پارکس با استفاده از به روز ترین نرم افزارها و بهترین متدهای طراحی دنیا، نقشه های ساختمانی را با توجه به اصول طراحی تهیه می کنند. در ادامه چند مورد از نکاتی که باید در مرحله طراحی به آن توجه شود، بررسی می شود:
• اولین نکته ای که باید در طراحی نقشه های ساختمانی مورد توجه قرار گیرد، کاربری آن هاست. به عنوان مثال شما در یک ساختمان اداری نیازی به هال پذیرایی ندارید، بلکه به اتاق استراحت و تعداد زیادی اتاق کار به همراه سرویس بهداشتی و نمازخانه و آبدارخانه نیاز خواهید داشت. در واقع کاربردی ساختمان، تعداد اتاق ها و نحوه قرارگیری آن ها را مشخص می کند.
• جهت قرارگیری اتاق ها و جانمایی آشپزخانه، اتاق ها، سرویس ها و … در نقشه بسیار اهمیت دارد. زیرا نحوه دسترسی به هر کدام در مرحله بهره برداری، موجب راحتی یا ایجاد حس کمبود برای کاربران می شود. به عنوان مثال بهتر است در ادارات اتاق رئیس در کنار اتاق معاون ها قرار گیرد یا اینکه نمازخانه نزدیک وضوخانه و سرویس ها باشد. در ساختمان های مسکونی بهتر است به جانمایی سرویس بهداشتی توجه شود که مستقیما به هال پذیرایی باز نشود و …
•  به نورگیری فضا و تعداد پنجره ها توجه کنید. می دانید که اگر فضایی بی نور باشد، مرده و خسته کننده به نظر می رسد. بنابراین این یکی از وظایف طراح است که در طراحی نقشه ساختمان به نور کافی در تمامی اتاق ها و فضاها توجه کند. همچنین میزان نور نیز در محیط های مختلف اهمیت دارد. به عنوان مثال اگر اتاقی قرار است برای کاربری کتابخانه ساخته شود بهتر است پنجره های بزرگ با تعداد کافی داشته باشد.
• در طراحی پلان ساختمان نباید موضوع امنیت ساختمان فراموش شود. طراحی پله های اضطراری، استفاده مناسب از پنجره ها با ابعاد مناسب و در موقعیت مناسب، استفاده از نرده ها، موقعیت مناسب درب ها و … بسیار اهمیت دارند.
• توجه به بودجه و هزینه ای که کارفرما در نظر دارد نیز بسیار مهم است. طراح باید بسته به بودجه ای که کارفرما برای ساختمان خود در نظر گرفته است، آن را طراحی کند. مطمئنا طراحی ساختمان مجلل و چند طبقه که بسیار زیباست، توجه همه را جلب می کند اما این هنر یک طراح است که با توجه به بودجه کارفرما بهترین طراحی را برای ساختمان انجام دهد.
• در طراحی نقشه های ساختمانی باید به قوانین و مقررات شهرداری و نظام مهندسی توجه شود. تمامی نقشه ها پلان ها باید براساس قوانین و در چهارچوب مقررات ذکر شده در مباحث نظام مهندسی باشند. هر گونه مغایرت در نقشه های طراحی شده موجب رد و عدم تایید نقشه ها می گردد .

پارامترهایی که در طراحای نقشه های ساختمانی باید به آن ها توجه شود:

در طراحی پلان ساختمان باید پارامترهایی مورد توجه طراح قرار گیرد که این پارامتر ها به صورت زیر است:
• بودجه و نیاز کارفرما
• سلیقه کارفرما
• شکل زمین و دسترسی های ساختمان موردنظر
• مقررات شهرداری و نظام مهندسی
• وضعیت و محدودیت های طراحی ساختمان مورد نظر
• کاربری ساختمان

سخن آخر
طراحی پلان ساختمانی ضوابط و قوانین مخصوص به خود را داشته و نیازمند افراد با تجربه است. دفتر فنی مهندسی آرین پاراکس با بیش از ۱۴ سال سابقه کار در زمینه طراحی نقشه ساختمان های گوناگون، طراحی ساختمان های شما را بر اساس سلیقه و بودجه شما انجام می دهد. این شرکت از اولین مرحله طراحی پلان ساختمان تا آخرین مرحله اجرا همراه شما خواهد بود. شرکت آرین پاراکس طراحی هایی با برترین متدهای روز و بهترین نرم افزاهای دنیای مهندسی برای کارفرماهای گرامی انجام می دهد.