شیوه نامه خط و الفبای گیلکی به همت پژوهشگران تهیه شد

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا، بستۀ نهایی «سرخط» با انجام اصلاحات نهایی، به زودی در اختیار عموم مردم قرار می‌گیرد.

در اطلاعیه گروه عهده دار مسئولیت تهیه شیوه نامه نگارش گیلکی «سرخط» آمده است: شکل نوشتاری یا خط یکی از شکل‌های زبان است که به ماندگاری زبان کمک بیشتری می‌کند. چه بسیارند متن‌هایی که از گذشته‌های دور به دست ما رسیده و در دل آن‌ها صدها نکتۀ نغز ثبت و بایگانی شده است. هر زبانی که شکل نوشتاری نداشته باشد، در تاریخ نیز نامی نخواهد داشت.

گیلکی از زبان‌هایی است که از گذشته‌های دور دارای ادبیات مکتوب بوده است. دغدغۀ اغلب پژوهشگران و گیلک زبان‌ها در دهه‌های گذشته، داشتن خطی است که مورد قبول اغلب محققان و نویسندگان باشد. تلاش‌هایی نیز در این زمینه صورت گرفته که شواهدش در نشریات گیلکی آمده است.

همین دغدغه باعث شد تعدادی از پژوهشگران گیلکی از طریق پژوهشکدۀ گیلان‌شناسی دانشگاه گیلان، فراخوانی را منتشر و از همه علاقه‌مندان دارای تجربه و نظر در زمینۀ خط و نگارش گیلکی برای شرکت در این هم‌اندیشی دعوت کنند.

پس از مهلت چهار ماهه اعلام شده در فراخوان ۱۰ بستۀ پیشنهادی از ۱۶ محقق به پژوهشکدۀ گیلان‌شناسی رسید و تصمیم بر آن شد ۱۱ نفر از نویسندگان این بسته‌های پیشنهادی، در جلسات مختلفی شیوه‌نامه‌ای برای خط و الفبای گیلکی تنظیم نمایند. نوشتن شیوه‌نامۀ اولیه بیش از سه ماه به طول انجامید و سرآخر مصوبۀ گروه «سرخط» برای هشت نفر از متخصصان ارسال شد، تا از نظر آنان در جهت تکمیل شیوه‌نامۀ سرخط استفاده شود.

آن‌چه در وهله نخست برای اعضای گروه سرخط مهم بوده و هست، پیروی از روشی علمی برای نوشتن شیوه‌نامه است. روشی که بتوان در آن نظرات افراد مختلف را شنید و بهترین نظر و در عین حال کاربردی‌ترین نظر را به تصویب رساند. این بسته، یک شیوه‌نامۀ پیشنهادی است که در نوشتنش محققان زیادی دست به دست هم داده‌اند و یقیناً کامل‌ترین و بهترین مجموعه برای خط گیلکی نیست و نواقصی نیز دارد، اما با توجه به اینکه نخستین تجربه در این زمینه برای گیلکی است، از محققان و پژوهشگران انتظار می‌رود در اصلاح نواقص و جبران کاستی‌های آن ما را یاری کنند.

اعضای گروه سرخط به شرح زیر هستند: دکتر جهاندوست سبزعلیپور (سرپرست علمی)، محسن آریاپاد (مدیر اجرایی)، محمدتقی پوراحمد جکتاجی، هوشنگ عباسی، پرویز فکرآزاد، بیژن شهرستانی، نادر زکی‌پور، فریبرز کوچکی‌زاد، طاهره آرمیون، زهرا حمیده عثماوندانی، انسیه خسروی بلالمی. مشاوارن علمی گروه: دکتر محمدکاظم یوسف‌پور (دانشگاه گیلان)، دکتر محرّم رضایتی کیشه‌خاله (دانشگاه گیلان)، دکتر علیرضا نیکویی (دانشگاه گیلان)، دکتر منصور شعبانی (دانشگاه گیلان)، دکتر محمد حسن‌دوست (فرهنگستان زبان و ادب فارسی)، دکتر مهرداد نغزگوی کهن (دانشگاه بوعلی‌سینای همدان)، دکتر مریم‌السادات فیاضی (پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)، دکتر فریار اخلاقی (پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری). دیگر اعضای سرخط عبارتند از: دکتر سیدهاشم موسوی، آقایان جعفر بخش‌زاد محمودی، ناصر وحدتی، فرامرز محمدی‌پور، مهرداد پیله‌ور، افشین معشوری، اعظم عزت‌دوست.

گیلکی یکی از زبان‌های باستانی و پرمایه ایران است. بسیاری از واژه‌های آن با اندک تفاوتی در اوستا هم موجود است.

محققان زبان گیلکی را از گروه زبانهای ایرانی شاخه شمال غربی می‌دانند که زبان مادری اکثر مردم استان گیلان و جوامع کوچکتری در استانهای مجاور، از جمله مازندران، قزوین و نیز در استان تهران است. گیلکی از شرق با گویشوران مازندرانی، از غرب با گویشوران تالشی، از جنوب با گویشوران تاتی همجوار است و در درون محدوده خود دارای لهجه‌هایی است.
گیلکی قرنها و هزاره‌ها در برابر نفوذ فرهنگ اقوام بیگانه موجودیت خود را حفظ کرده است. گیلکی به چندین گویش تکلم می‌شود. شاید بتوان رودخانه سفید رود را مرز مشخص کننده محدوده‌های این دو گویش محسوب کرد.
زبان گیلکی، مشتمل بر چهار لهجه بیه‌پسی (گیلان غربی)، بیه‌پیشی (گیلان شرقی)، گیلکی غرب مازندران) و گالشی (مناطق کوهستانی جنوب گیلان) است. البته مردم شمال غربی گیلان به زبانی دیگر از خانواده زبان‌های حاشیه دریای خزر که زبان تالشی است تکلم می‌کنند.