مصرف آنتی اکسیدان چه تاثیری بر سلامتی دارد؟
هریک از ما بهطور مداوم میزبان آنتی اکسیدان ها و رادیکالهای آزاد در بدن خود هستیم. برخی از آنتی اکسیدان ها توسط خود بدن ساخته میشوند و بقیهی موارد از طریق تغذیه و خوردن غذاهای حاویِ آنتی اکسیدان که به عنوان غذاهای ضد التهاب نیز شناخته میشوند، تأمین میشوند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا به نقل از چطور، بدن ما بعد از انجام واکنشهای سلولی، رادیکالهای آزاد تولید میکند. برای مثال کبد رادیکالهای آزاد را تولید و از آنها برای سمزدایی بدن استفاده میکند، درحالیکه گلبولهای سفید خون از رادیکالهای آزاد برای مقابله و از بین بردن ویروسها و باکتریها و سلولهای آسیبدیده استفاده میکنند. وقتی نوع خاصی از مولکولهای حاوی اکسیژن میتوانند آزادانه در بدن حرکت کنند، موجب ایجاد نوعی آسیبِ اکسیداتیو و در نتیجه تشکیل رادیکالهای آزاد میشوند. اما وقتی در اثر تغذیهی نامناسب یا قرار گرفتن در معرض سموم مختلف یا عوامل دیگر، سطح آنتی اکسیدان ها در بدن کمتر از رادیکالهای آزاد شود، چه اتفاقی میافتد؟
پایین آمدن سطح آنتی اکسیدان ها در بدن منجر به پیری زودرس، سلولهای آسیبدیده یا جهشیافته، نسج و بافتِ آسیبدیده، فعال شدن ژنهای معیوب در DNA و افزایش فشار بر سیستم ایمنیِ بدن میشود.
سبکزندگی غربی با فستفودها، تکیه بر داروها و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و آلایندههای زیست محیطی، عاملی برای گسترش رادیکالهای آزاد است. از آنجا که بسیاری از ما از سنین جوانی در معرض استرسِ اکسیداتیو هستیم، به سطح بیشتری از آنتی اکسیدان ها نیاز داریم که به معنای مصرف بیشتر غذاهای حاوی آنتی اکسیدان است.
آنتی اکسیدان ها چه چیزهایی هستند؟
برای معرفی فواید آنتی اکسیدان ها باید ابتدا به تعریف آن بپردازیم، آنتی اکسیدان به هر مادهای گفته میشود که بتواند فرآیند اکسیداسیون را مهار کند، مخصوصا موادی که برای جلوگیری از خراب شدن مواد غذایی ذخیره شده یا حذف عوامل بالقوهی اکسیداسیون در بدن یک موجود زنده استفاده میشوند.
آنتی اکسیدان ها شامل مواد غذایی مختلفی هستند که حتما قبلا نام آنها را شنیدهاید، مثلا کارتنوئیدها (carotenoids) مانند بتاکاروتن (beta-carotene)، لیکوپن (lycopene) و ویتامین C، این مواد نمونهای از آنتی اکسیدانهایی هستند که فرآیند اکسیداسیون یا واکنش سلولی در برابر اکسیژن، پراکسید یا رادیکالهای آزاد را مهار میکنند.
تحقیقات نشان میدهند که برای سلامتی و طول عمر، فواید مصرف برخی از آنتی اکسیدان های خوراکی مانند سبزیجات، چایها و مکملها به شرح زیر است:
کند شدن روند پیری در پوست، نسوج بدن، مفاصل، چشمها، قلب و مغز؛
داشتن پوستی سالمتر، جوانتر و درخشانتر؛
کاهش ریسک ابتلا به سرطان؛
افزایش سمزدایی در بدن؛
افزایش طول عمر؛
جلوگیری از بیماریهای قلبی و سکته؛
کاهش مشکلات شناختی مانند زوال عقل؛
کاهش ریسک مشکلات چشمی مانند آبمروارید و بیماری ماکولا (macular degeneration) که موجب از بین رفتن شبکیهی چشم میشود؛
همچنین آنتی اکسیدان ها برای جلوگیری از اکسیداسیون و فساد مواد غذایی به آنها افزوده میشوند.
مقاله مرتبط: ۹ قدم ساده برای داشتن تغذیه سالم
چرا به آنتی اکسیدان ها نیاز داریم و آنها در بدن چه کاری انجام میدهند؟
منابع غذایی سرشار از آنتی اکسیدان مانند سبزیجات، ادویهجات و انواع چای باعث کاهش تأثیر رادیکالهای آزاد یا استرس اکسیداتیو میشوند که عامل ایجاد انواع بیماریها هستند. مشکلات جسمانی که امروزه با آنها روبهرو هستیم مانند بیماریهای قلبی، سرطان و زوال عقل به دلیل افزایش میزان آسیب اکسیداتیو و التهاب رخ میدهند. به عبارت ساده، اکسیداسیون یک واکنش شیمیایی است که موجب تولید رادیکالهای آزاد و واکنشهای شیمیایی زنجیرهای دیگر نیز میشود که مسئول آسیبهای سلولی هستند.
استفاده از آنتی اکسیدانها در رژیم غذایی برای مقابله با آسیبهای ناشی از نور آبی یا اشعهی خورشید، رژیم غذایی نامناسب، سیگار کشیدن یا استفاده از مواد مخدر، مصرف داروها، مسمومیت یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، استرس زیاد و سایر عوامل طبیعی که برای سلامتی خطرآفرین هستند، بسیار لازم و کمککننده است. در فرایند مبارزه با آسیبهای ناشی از رادیکالهای آزاد، آنتی کسیدانها درحالیکه با سلولهای بدخیم یا سرطانی مقابله میکنند، از سلولهای سالم نیز محافظت مینمایند.
تاریخچهی شناخته شدن آنتی اکسیدان ها و کاربرد آنها
اینکه اولین بار آنتیاکسیدان ها توسط چه کسی کشف شدند، دقیقا مشخص نیست. سابقهی ظهور آنتی اکسیدان ها در مبانی نظری پزشکی به اوایل قرن ۱۹ و ۲۰ برمیگردد اما محققان و کارشناسان علوم پزشکی از مدتها قبل به بحث و تبادل نظر در مورد آنها پرداختهاند. هر آنتی اکسیدان تاریخچهی کشف منحصربهفردی دارد. بعضی از آنها مانند ویتامین C و E در ابتدا توسط پزشکانی مانند هِنری اِی (Henry A) کشف شدند. متیل (Mattill) بین سالهای ۱۹۲۰ تا ۱۹۵۰ به پژوهشی در این مورد پرداخت که طی آن مشخص شد حیواناتی که غذاهای کاملتری میخورند، زندگی طولانیتری دارند و سالمتر هستند.
جو مککورد (Joe McCord) پژوهشگر دیگری بود که کاملا اتفاقی و از روی اشتباه مفتخر به کشف عملکرد آنزیمهای آنتی اکسیدانی مانند سوپر اکسید دیموتاز (superoxide dismutase) شد. او به این نکته اشاره کرد که چگونه همهی حیوانات این ترکیبات سودمند را در بدن خود نگه میدارند و با افزایش سن این مواد در بدنشان کاهش مییابد.
امروزه سطح آنتی اکسیدان موجود در مواد غذایی مختلف توسط تست ORAC محاسبه میشود که به معنای «ظرفیتِ جذبِ رادیکالِ اکسیژن» میباشد. تست ORAC قدرت جذب و از بین بردن رادیکالهای آزاد توسط یک گیاه را نشان میدهد.
بیشتر میوهها، سبزیجات و گیاهان حاوی آنتیاکسیدانِ موجود در رژیم غذایی، حاوی ویتامین E، لوتئین (lutein)، ویتامین C، بتا کاروتن، فلونوئیدها(flavonoidss) و لیکوپن هستند. اما چرا هیچیک از نهادها میزان مجاز مصرف آنتیاکسیدان روزانه یا غذاهای حاویِ آنتی اکسیدان را توصیه نمیکند، زیرا بهتر است که آنتی اکسیدان مورد نیاز بدن خود را روزانه از طریق مواد غذایی تأمین کنید.
ده مادهی غذایی سرشار از آنتی اکسیدان
آنتی اکسیدان ها میتوانند به سادگی به رژیم غذایی شما افزوده شوند. بر اساس امتیاز ORAC که توسط آزمایشگاه دادههای غذایی، مرکز تحقیقات تغذیهی انسانی بلتسویل (Beltsville) و سرویس تحقیقاتی کشاورزی آمریکا محاسبه میشود، برخی از غنیترین مواد غذایی سرشار از آنتی اکسیدان ها بر اساس امتیازشان عبارتند از:
- زالزالک با ۲۵۰۰۰ امتیاز؛
- تمشک وحشی با ۱۴۰۰۰ امتیاز؛
- شکلات تلخ با ۲۱۰۰۰ امتیاز؛
- گردوی آمریکایی با ۱۷۰۰۰ امتیاز؛
- کنگر فرنگی با ۹۴۰۰ امتیاز؛
- تمشک با ۱۴۰۰۰ امتیاز؛
- لوبیا با ۸۴۰۰ امتیاز؛
- زغالاخته با ۹۵۰۰ امتیاز؛
- شاتوت با ۵۳۰۰ امتیاز؛
- گشنیز با ۵۱۰۰ امتیاز.
امتیاز ORAC در مواد غذایی ذکر شده بر اساس وزن است به این معنا که نیازی نیست مقادیر زیادی از این غذاها را مصرف کنیم. سایر مواد غذایی دارای آنتی اکسیدان که در فهرست بالا ذکر نشدهاند و منابع غنی از آنتی اکسیدان ها هستند و فواید بسیاری دارند شامل گوجهفرنگی، هویج، کدوحلوایی، سیبزمینی شیرین، انار، توتفرنگی، کلم، کلمبروکلی، انگور قرمز، کدو و ماهی سالمون وحشی هستند. سعی کنید روزانه حداقل سه تا چهار عدد از این خوراکیها را در برنامهی غذایی خود بگنجانید تا سالمتر بمانید.
دیدگاه