آیا گزینه‌ای بهتر از افزایش بنزین بود؟

• رضا سیف پور

دکترای مدیریت کسب و کار / مدرس سوادمالی

اقدام ناگهانی دولت در افزایش قیمت بنزین عملاً همه را شوکه کرد. حاصل مستقیم این اقدام تا کنون نا آرامی‌هایی است که کم و بیش همه در مورد آن شنیده‌اند اما این تصمیم پیامدهای غیر مستقیم زیادی هم داشت از جمله هزینه مادی گزاف قطع اینترنت به بدنه اقتصاد و تحمیل تنش‌های ذهنی به خانواده‌ها و جامعه که شرح آن در این بحث نمی‌گنجد اما هدف دولت از این اقدام چه بود. طبق اظهارات سخنگوی دولت، هدف از این کار در گام اول این بود که دولت بتواند میزان مصرف روزانه بنزین را کاهش دهد و از طریق آن ضمن کاهش هزینه‌های خود شرایطی برای فروش مابقی بنزین مدیریت شده، فراهم آورد. از طرف دیگر ظاهراً قرار بر این بود که دولت بتواند با مبالغ دریافتی از مردم، بخشی از هزینه‌های کسر بودجه خود را جبران کند از اینرو به نظر می‌رسد که دولت قصد دارد تا در شرایط کنونی با دستکاری دیگر بازارهای سرمایه‌ای از جمله ارز و سکه مدیریت نقدینگی مردم را نیز تا پایان سال برعهده گیرد. ما در مورد این موضوع نیز در آینده صحبت خواهیم کرد اما در حال حاضر به دنبال پاسخ به یک سؤال اساسی‌تر هستیم و آن اینکه آیا مشاورین اقتصادی دولت می‌توانستند پیشنهاد یا پیشنهادات بهتری را در یک بازه زمانی گسترده‌تر به دولت ارائه دهند تا هم دولت به خواسته‌های واقعی خود دست یابد و هم ضمن کاستن از تمام هزینه‌های جانبی اخیر که اغلب رنگ و بوی امنیتی پیدا کردند، اصلاحی هر چند کوچک در ساختار اقتصاد کشور حاصل شود؟ پاسخ من به این سؤال مثبت است. به عبارت دیگر اگر من جای مشاورین اقتصادی دولت بودم خیلی پیشتر از این با توجه به پیامدهای قابل حدس تحریم‌ها و مشکلات قابل پیش بینی بودجه و نیز لزوم مدیریت بازارهای سرمایه‌ای در کنار مدیریت مصرف سوخت، مثل خیلی از کشورهای توسعه یافته گزینه اخذ مالیات از مالکان خودرو را در کنار اصلاح جزئی قیمت بنزین به دولت پیشنهاد می‌دادم. به گمان من جامعه کاملاً آماده بود تا دولت بنزین تک نرخی ۱۵۰۰ تومان را از آغاز شش ماهه دوم سال اجرایی کند. این اقدام می‌توانست با تنظیم و ابلاغ شرایط اخذ مالیات سالانه از دارندگان خودرو بر اساس طبقه بندی ارزش ریالی خودرو، حجم موتور، داخلی وخارجی بودن و مؤلفه‌هایی از این دست، از ابتدای سال جاری (قابل اخذ تا پایان سال) همراه شود. این طرح بدون آنکه کشور را متحمل اینهمه هزینه‌های هنگفت کند، چندین و چند سود بزرگ هم داشت. برخی از ویژگی‌های منحصر به فرد این طرح به شرح ذیل است:

• بایک حساب سرانگشتی در میزان مصرف بنزین و تعداد خودروهای موجود در کشور به خوبی مشخص است که در صورت تعیین مبلغ منصفانه‌ای برای مالیات سالانه خودرو، مبالغ دریافتی از این طریق به مراتب بیشتر از مبالغ دریافتی از اقدام دولت در افزایش سه برابری قیمت بنزین می‌باشد بخصوص آنکه دیگر دولت مجبور نبود تا مدتی این شعار را سر دهد که تمام پول حاصل را قرار است به ۶۰ میلیون نیازمند ایرانی (سه چهارم جمعیت ایران ثروتمند) بازگرداند.
• از طرفی دیگر اجرای این طرح باعث می‌شد تا افراد ثروتمند برای برخورداری از بنزین بیشتر اقدام به خرید خودروهای اضافی همچون تاکسی، وانت بار و غیره نکنند و از این منظر به نظر می‌رسد مدیریت سوخت واقعی‌تری حاصل می‌شد.
• یکی از پیامدهای مهم این طرح این بود که تاثیرات تورمی آن بسیار کمتر از تاثیرات تورمی بنزین ۳۰۰۰ تومانی و تزریق پول ماهانه به کشور در غالب رایانه دوم است.
• علاوه بر آن به نظر می‌رسد این رفتار بسیار عادلانه‌تر از رفتار حمایتی دولت با تزریق پول به خانوارها و از طرف دیگر افزایش لجام گسسته قیمت‌ها بود .
• همچنین این تصمیم می‌توانست حمایتی در جهت تولید خودروهای داخلی در مقابل واردات خودروهای خارجی محسوب شود و از طرفی دیگر باعث می‌شد تا خودرو از بازار کاذب سرمایه خارج شده و به یک کالای مصرفی تبدیل شود.
• مهم‌تر از همه اینها اینکه این تصمیم به تدبیر و امید نزدیک‌تر بود و باعث تخریب چهره کشور در پی اینهمه ناآرامی و نگرانی اجتماعی نمی‌شد.

شکی نیست دریافت مالیات منصفانه توسط دولت از همه افرادی که واقعاً مستحق پرداخت مالیات هستند و ارائه خدمات عمومی شایسته به مردم از محل همان مالیات‌ها، باعث افزایش سطح رضایتمندی جامعه شده و آحاد مردم را برای پذیرش اصلاح تدریجی قیمت‌ها و اصلاح الگوهای نامتعارف مصرف بیشتر ترغیب می‌کند.

پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.