مدت زمان استفاده از ماسک ها چقدر است؟

مدت زمان استفاده از ماسک اگر چه موضوعی مهم برای حداکثر کارایی است؛ اما به دلایل مختلف کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.

قبل از همه‌گیری ویروس کووید-۱۹ واژه ماسک تداعی‌کننده نیروهای شاغل در سازمان‌های وابسته به وزارت بهداشت بود. استفاده از ماسک‎ها در جامعه معمول نبود و در مواقع آلودگی‎های هوا بیشتر از ماسک‎های سری N مانند ماسک N95 که مجهز به سوپاپ بودند استفاده می‎شد. همه‌گیری کرونا باعث تقویت ایجاد تقاضا برای ماسک شد و در این بین ماسک های سه لایه بیشترین تقاضا، تغییرات قیمتی، انواع و بیشترین سهم تولید را داشتند.

اما استفاده هرروزه از این ماسک‌ها و البته بالا رفتن قیمت ماسک سه لایه در برخی بازه‌های زمانی، باعث شد که عموم مردم بدون توجه به استانداردهای لازم، نسبت به خرید و استفاده از ماسک اقدام کنند.

ازجمله مواردی که در استفاده از ماسک مورد بی‌توجهی قرار گرفته به شرح زیر است:

• خرید ماسک از تولیدکننده‌های غیرمعتبر و خانگی (برای خرید ماسک سه لایه استاندارد می‌توانید به فروشگاه ماسک کرومارکت مراجعه کنید.)
• استفاده از ماسک‌های فاقد فیلتر که کارایی چندانی ندارند (مانند ماسک‌های سه لایه که فقط لایه‌های اسپان باند دارند -در حالی که اسپان باند اساساً نقش چندانی در فیلتراسیون ندارد- و یا ماسک های پارچه ای که فیلتری در تولید آن‌ها به کار نرفته است)
• استفاده از ماسک‌هایی که لایه‌های آن‌ها دارای گرماژ پایین و در نتیجه کارایی پایین است
• استفاده از ماسک در مدت زمان طولانی بدون توجه به طول عمر مفید ماسک

استاندارد ماسک سه لایه در هنگام مصرف

یکی از مهم‌ترین مباحث در استفاده از ماسک سه لایه مدت‌زمان استفاده است. بهتر است بدانید حداقل مدت‌زمان استفاده از ماسک یک‌بار مصرف طبق تعاریف سازمان‎های ذیصلاح یک‌بار استفاده است! یعنی شما یک‌بار که از ماسک استفاده کنید (حتی به مدت ۱ دقیقه) بعد از درآوردن ماسک باید آن را دور بیندازید.

اما حداکثر استفاده از ماسک سه لایه چقدر است؟ این مسئله بستگی زیادی به محل استفاده و شرایط آب و هوایی دارد. اگر به محل آلوده و پررفت‌وآمد مانند بیمارستان‌ها، بانک‎ها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‎روید، شاید در عرض ۲ ساعت نیاز به تعویض ماسک داشته باشید. اما قطعاً این زمان در هوای آزاد و یا مراکز کار خلوت‌تر، بیشتر است. (منبع)

انواع دیگر ماسک مانند ماسک N95 بدون سوپاپ، ماسک N95 سوپاپ دار و ماسک فلت فولد، ۸ ساعت کارایی مفید بر روی صورت دارند.

چرا مدت‌زمان استفاده از ماسک سه لایه محدود است؟

شاید جالب باشد که بدانید چرا باید ماسک را تعویض کنید. این مسئله از ابعاد مختلفی قابل بررسی است:

۱- قدرت فیلتراسیون ماسک

ماسک به عنوان یک فیلتر توانایی تعریف‌شده‌ای در فیلتراسیون دارد. مانند تمامی فیلتر‎های یک‌بار مصرف که مشابه آن را در دستگاه‎های تصفیه آب خانگی، یخچال‌ها یا فیلتر هوای خودرو می‎بینید، فیلتر ماسک نیز طول عمر مشخصی دارد و بعد از اشباع شدن منافذ آن و یا از دست رفتن یکپارچگی اتصالات بافت آن دیگر کارکرد مناسبی نخواهد داشت. در محیط‎های آلوده اشباع شدن فیلتر به دلیل زیادتر بودن ذرات معلق رد هوا زودتر اتفاق می‎افتد.

۲- مرطوب شدن ماسک

 مرطوب شدن بافت ماسک سه لایه به علت تغییر ساختار فیلتر باعث افت عملکرد فیلتر می‎شود. بنابراین، بخار آب موجود در هوای بازدم ما در مدت‌زمان استفاده از ماسک می‎تواند به تدریج باعث افت کارایی فیلتراسیون ماسک شود.

علاوه بر این، در صورتی که هوا بارانی و مرطوب باشد، در کاهش کارایی ماسک بسیار مؤثر است و در چنین شرایطی لازم است با فاصله زمانی کمتری نسبت به تعویض ماسک اقدام کرد.

۳- آلودگی

آلودگی ممکن است بیولوژیک باشد، یعنی مثلاً باکتری و ویروس معلق در هوا روی سطح ماسک به دام بیفتند و یا از جنس شیمیایی و فیزیکی (مانند اثرات لوازم آرایشی در قسمت داخلی ماسک) باشد. ماسک آلوده به میکروارگانیسم‎ها خود توانایی انتقال برخی بیماری‌ها را خواهد داشت و حتی با وجود داشتن قدرت فیلتراسیون استفاده از آن توصیه می‎شود. آلودگی ماسک در محیط‎های آلوده‌تر زودتر  اتفاق می‎افتد. بنابراین در محیط‎های آلوده‌تر (مانند بیمارستان‌ها و مراکز پرتردد) باید زودتر نسبت به تعویض ماسک اقدام کرد.

۴- از دست رفتن یکپارچگی شکل و ساختار ماسک

در طول هر بار استفاده از ماسک ممکن است در هنگام پوشیدن آن به نقاطی از ماسک فشار وارد شده و یا ساختار آن را به هم بریزد. بنابراین، ممکن است با چند بار پوشیدن و درآوردن ماسک نقص‌هایی در ساختار فیلتر آن ایجاد شود.

در مورد دلایل تعویض ماسک در نظر داشته باشید قدرت فیلتراسیون، برخی آلودگی‎ها و برخی نقص‎های فیزیکی فیلتر قابل مشاهده نیستند و صرفاً سالم بودن ظاهر ماسک نمی‌تواند ملاک درستی برای عملکرد درست آن باشد.