جایگاه خانه های روستایی ، روستا یا موزه ؟

پیشینه فرهنگی هر جامعه ای یقینا میتواند شناسنامه فرهنگی آن جامعه محسوب گردد به طوریکه امروزه برای شناسایی و کنکاش در فرهنگ ملل مختلف ، پیشینه های فرهنگی در الویت قرار دارند . استان گیلان با توجه به دارا بودن گوناگونی فرهنگی و اجتماعی نظیر آداب و رسوم ، نژادها و گویش ها و … دارای یکی از متنوعترین پیشینه های فرهنگی و اجتماعی نظیر آداب و رسوم ، نژادها گویش ها و … دارای یکی از متنوع —  ترین پیشینه های فرهنگی یا به عبارتی دیگر به عنوان یک موزه فرهنگی مطرح است .

شیوه زندگی با توجه به شرایط اقلیمی مناطق مختلف آن سبب بوجود آمدن سبک خاصی از منازل و سکونت گاه های در روستا گردیده است . استفاده از مصالح بومی در ساخت بنا که تقریبا همه آن در این اقلم یافت میشود ، از ویژگی های خاص این سکونت –گاه ها هستند .چوب ، گل – گالی یا همان سرپوش همه از نمونه هایی هستندکه به وفور در طبیعت روستاها به چشم میخورند.به این ترتیب میتوان در بخش سرمایه اولیه ساخت یک بنای روستایی از طبیعت کمک گرفت . هماهنگی ساختار بناهای روستایی با طبیعت واقلیم گیلان بسیار حائز اهمیت است . بافت دیوارهای گلی ضخیم بنا ، در بخش مصرف بهینه انرژی (گرمایش و سرمایش) نقش عمده ای دارد . ماندگاری بنا در نمونه های که دقت لازم صورت گرفته به بیش از ۱۵۰ سال هم رسیده است . یکی از کارهای بسیار ارزنده ای که در خصوص شناسایی و معرفی بناهای روستایی در گیلان صورت گرفته ، میتوان به موزه میراث روستایی سراوان اشاره نمود .این موزه در واقع شناسنامه معماری روستایی گیلان است که با زحمات و تلاش فراوان توسط اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان گیلان شکل گرفته است لذا موضوع بسیار مهمی که بدان توجه نگردیده است ، بحث تخریب این بناها در روستا توسط همین سازمان است که اثرات نامطلوبی به بدنه روستاها وارد می آورد . امروزه خانه های روستایی یکی از جاذبه های گردشگری روستایی محسوب می گردند نمای بسیار زیبا و معماری سهل و ممتنع آن شگفتی بسیاری را به خود جلب می نماید در واقع این بناها امروزه به آخرین یادگاری از معماری روستاها تبدیل شده اند. تاکنون بیش از ۲۳ منزل روستایی جهت استفاده در موزه روستایی جهت استفاده در موزه روستایی سراوان از بین رفته اند در حالیکه به راحتی می توان از این بناها فقط به عنوان الگو استفاده نمود که به خود اثر صدمه ای وارد نکرد یقینا با دقت و تلاش در راستای مرمت و بازسازی این بناهای ارزشمند در داخل روستاها ، دستاورد ارزشمند تری بدست خواهد آمد و آن چیزی نیست جز توسعه گردشگری و رونق پایدار روستاها . امروزه گردشگری روستایی یکی از متنوع ترین صورتهای گردشگری محسوب میشود .معماری زیبای بناهای روستایی ، چهره زیبا به روستاها میبخشد با شناسایی و جهت دادن گردشگران روستایی ، زمینه های           اقتصادی رشد روستاها فراهم خواهد شد .
با نگاهی اجمالی به بافت روستاها در دهه های اخیر متوجه دگردیسی ناخوشایندی در چهره روستاها خواهیم شد به طوری که جایگاهی برای اصالت بافت های اصیل در آن یافت نمی شود .حال اگر قرار باشد تعدادی محدود از این منازل زیبا را که باقی مانده است برای استفاده از موزه از بین برد آیا میتوان انتظار دیگری جز این داشت. امید است با تداوم در ساخت و احیای این آثار فرهنگی شاهد ادامه تاریخشان باشیم قبل از آنکه به تاریخ بپیوندند.

سیروس نوروزی