فیلترینگ، کانال هدایت کودکان به دنیای درون فیلترشکن‌ها

از آن‌سو والدین هم که درگیر روزمرگی هستند خیلی زود تسلیم این خواسته کودکان کم سن و سال خود می‌شوند. حتی بسیاری از والدین ایرانی ترجیح می‌دهند که از این وسایل به عنوان خاموش کننده فرزندان خود استفاده کنند. کودکان کم سن و سال کنجکاو هم به محض دسترسی به اینترنت‌ها به دنیای ناشناخته وب وارد می‌شوند. دنیایی که در مرحله اول برای آنها نقش یک تأمین کننده انواع و اقسام اپلیکیشن‌های بازی را ایفا می‌کند. این در حالیست که به مرور زمان همه کاربران کم سن وسال بشدت به نصب و پیوستن به شبکه‌های اجتماعی علاقه پیدا کنند.

فیلترشکن، همسایه فیلترینگ

درست همزمان با همین اشتیاق، حوزه‌های فیلترینگ روز به روز گسترش پیدا می کند. به‌طوری که دامنه آن به برخی منابع تأمین بازی‌ها و اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی رشد پیدا کرده است.بر همین اساس کودکان کم سن و سال صاحب گجت‌ها به مرور زمان به این فکر می‌افتند که برای دسترسی بهتر به منابع اپلیکیشن‌های بازی و شبکه‌های اجتماعی باید فیلتر شکن نصب کنند. فیلتر شکن‌هایی که میان آنها به صورت دست به دست می‌چرخد! والدین هم نسبت به وجود آنها در گوشی‌های همراه و تبلت‌های کودکان و نوجوانان خود بی‌اطلاع هستند. بی‌اطلاعی که تبعات عجیب و غریب و وحشتناک برای خانواده و جامعه ایرانی دارد.

در گام اول باید به این مسأله توجه داشت که به باور کارشناسان حوزه فناوری هر چقدر دامنه فیلترینگ گسترش یابد، تمایل به داشتن فیلتر شکن هم افزایش پیدا خواهد کرد! به این ترتیب اصرار برخی کارشناسان حوزه فرهنگ بر استفاده بیشتر از فیلترینگ و فیلتر کردن گسترده سایت‌ها حتماً به نتیجه مطلوب منجر نخواهد شد. به شکلی که بسیاری از کاربران کم سن و سال با مشاهده این حجم از فیلترینگ به استفاده از فیلتر شکن‌های قوی‌تر و پرسرعت‌تر بیشتر ترغیب می‌شوند.

فیلترینگ، کانال هدایت کودکان به دنیای درون فیلترشکن‌ها

کارشناسانی که متفاوت با برخی جریان‌های سیاسی حامی فیلترینگ فکر می‌کنند، براین باورند که کودکان خیلی زود با مشاهده فیلترینگ به سمت نصب فیلترشکن با هدایت دوستان می‌روند.

این‌گونه استفاده از این فیلترشکن‌ها مخاطب کم سن و سال را در مواجهه با چند موضوع قرار می‌دهد ۱- تبلیغات سایت‌های مستهجن که به صورت اتوماتیک وار روی فیلتر شکن‌ها قرار دارد و به صورت ناخواسته کاربر را به سمت سایت‌های مستهجن هدایت می‌کند ۲- این فیلتر شکن‌ها گاهی اوقات دسترسی کاملی به حریم خصوصی افراد می‌دهد. مسأله‌ای که کاربران کم سن و سال کاملاً با آن ناآشنا هستند. همین مسأله سبب می‌شود که برخی سوء‌استفاده گران مجازی به عکس‌ها و محتویات خانوادگی دست پیدا کنند و این مسأله می‌تواند تبعات خطرناکی برای کل خانواده داشته باشد ۳- به باور همین دست صاحبنظران در برخی اوقات وجود این فیلتر شکن‌ها در گجت‌های سرگرم‌سازی کودکان می‌‌تواند آنها را به صورت ناخواسته به سمت بخش‌هایی از فضای مجازی هدایت کند که در حالت عادی امکان دسترسی به آنها نیست. از همین روی، در چند ماه اخیر روانشناسان نسبت به تبعات وجود فیلتر شکن‌های دستگاه‌های اندرویدی کودکان هشدار داده‌اند.

محتوایی غیر قابل درک برای کودکان

روانشناسان به این مسأله اشاره دارند که اولین پیامد‌های حضور فیلتر شکن‌ها در تبلت کودکان گشودن پنجره محتوایی است که ذهن کم سن و سال آنها به هیچ وجه آمادگی تحلیل درون مایه آن را ندارد!به نحوی که خیلی زود می‌تواند بلوغ زودرس جنسی را برای کودکان و نوجوانان کم سن و سال به همراه داشته باشد. این کارشناسان منزوی شدن کودکان و نوجوانان را پیامد دیگر این مسأله می‌دانند. چرا که آنها در مواجهه با این محتواهای هنجارشکنانه احساس نوعی سردرگمی و شاید گناه می‌کنند و همین مسأله باعث درگیری های ذهنی بیهوده در میان آنان می‌شود.درگیری‌هایی که در اولین گام تأثیرات خود را بر کیفیت تحصیلی و روابط اجتماعی کودکان نشان می‌دهد.

روانشناسان بر این باورند مواجهه کودکان با این محتواها حتی می‌‌تواند منجر به بروز خشونت‌های کلامی و عملی در رفتار آنها شود. همه این موضوعات به دلیل آن است که ذهن آنها توانایی ادراک و تحلیل مجازی بودن به تعبیری غیر واقعی بودن چنین محتوایی را ندارد.این اتفاق در شرایطی برای کودکان و نوجوانان ایرانی رخ می‌دهد که در بسیاری از کشورهای دیگر والدین نظارت قابل توجهی بر اپلیکیشن‌های نصب شده بر روی گجت‌های فرزندان خود دارند. مهم‌تر آن‌که دراین کشورها دایره فیلترینگ آنقدر گسترده نیست که کاربران برای دسترسی به هر منبع مجازی، نیاز به نصب برنامه‌های عبور از محدودیت‌ها داشته باشد.

راه حل، گسترش فیلترینگ است؟

حال با توجه به این ابعاد این سؤال مطرح است که آیا راه حل در فیلتر کردن فیلتر شکن‌های جدید است؟ و یا باید چاره کار را در جای دیگری جست وجو کرد؟ به باور صاحبنظران حوزه فناوری اطلاعات، تجربه نشان داده است که امکان فیلتر کردن همه این فیلترشکن‌ها وجود ندارد و در سوی مقابل والدین ایرانی هم به دلیل دلمشغولی‌های فراوان امکان نظارت مستمر را بر گجت‌های کودکان خود ندارد.

با توجه به جمیع این مسائل در چند ماه اخیر به این مسأله از سوی کارشناسان اجتماعی و تربیتی از زاویه دیگری نگریسته شده است. آنها بر این باورند که باید بر خلاف رویه همیشگی یعنی ایجاد محدودیت بیشتر، این بار به دنبال راه‌های ایجابی بود.

در اولین گام نباید حوزه فیلترینگ بر فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را آنقدر گسترش داد که افراد برای استفاده از برنامه‌های معمولی هم مجبور به داشتن فیلتر شکن باشند. بویژه این‌که کودکان کم سن و سال همیشه به دلیل وجود اشتیاق ذهنی به دنبال آسان‌ترین راه حل هستند!
راه حلی که برای آنها در این موضوع نصب فیلتر شکن است.به این ترتیب با گسترش دامنه فیلترینگ به صورت اتوماتیک وار افراد کم سن و سال را به سمت نصب فیلتر شکن سوق دادیم.دومین راهکار پیشنهادی از سوی کارشناسان، به بحث همیشگی تولید محتوا برمی‌گردد.

محتوایی که باید بر اساس علاقه مندی‌های این قشر کم سن و سال جامعه تولید شود و آنها را جذب کند تا آنها به دنبال محتوایی خارج از چارچوب‌های فضای مجازی ایران نباشند. در راهکار دوم هم کارشناسان تأکید دارند که نباید محتوای طرف مقابل حذف شود بلکه باید به سمت نوعی رقابت تولید محتوای داخلی در فضای مجازی در مقابل محتوای خارجی گام برداشت.

موضوعی که تا به امروز سازمان‌های مدعی عریض و طویل برای آن بودجه‌های بسیاری دریافت کرده‌اند، اما کاری پیش نبرده‌اند.