بانی جنگل؛ الگویی متفاوت در احیای جنگلهای گیلان
موسسه سبزکاران؛ بانی جنگل را طوری طراحی کرده که بدون دریافت هیچگونه هزینه‌ای از دولت و با مدل کارآفرینی محیط زیستی پایدار با جلب مشارکت مردمی براساس مسؤولیت اجتماعی آن‌ها اجرایی شود.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا، گوهر یوسف‌زاده در یادداشتی نوشت؛
جنگل فقط درخت نیست، جنگل یک جامعه است، این جامعه نیاز به حمایت دارد.
جنگل‌ها منبع مستقیم غذا، سوخت، اشتغال، درآمد نقدی و ارایه‌دهنده مهم خدمات اکوسیستمی، حفظ یا بازیابی آبخوانها، حاصلخیزی خاک، حفاظت از حوزه‌های آبخیز و مسیرهای آبی، منبع علوفه دامداران، زیستگاه ۸۰ درصد تنوع‌زیستی جهان هستند و مواد ژنتیکی مهمی را برای بهبود محصولات کشاورزی و دامی فراهم و بقای جنگل‌نشینان و مردم بومی را تضمین می‌کنند.
جنگل‌ها بیش از ۸۶ میلیون شغل سبز ایجاد می‌کنند و بخشی از معیشت بیش از۹۰ درصد افرادی که در فقر شدید قرار دارند به جنگل‌ها وابسته هستند. ۱.۶ میلیارد نفر در سراسر جهان برای غذا، سرپناه، انرژی، دارو و درآمد مستقیما به جنگل‌ها وابسته هستند.
درختان و جنگل‌ها با جذب و ذخیره کربن و کمک به کاهش تغییرات آب و هوایی می‌توانند آسیب‌پذیری مردم در برابر این تغییرات را کاهش دهند. در ایران نیز وضعیت جنگل‌ها مطلوب نیست. هم اکنون وسعت رویشگاه‌های جنگلی ایران حدود ۱۲ میلیون هکتار است. سرانۀ جنگل در ایران ۱۷/۰ در هکتار در مقایسه با استاندارد جهانی (۶۵/۰ در هکتار) و کم‌تر از ۲/۰ هکتاراست.
با از بین رفتن ۶۵۰۰ هکتار از جنگل‌ها و مراتع به صورت سالانه در ایران در اثر آتش‌سوزی و تخریب ۱۲۰۰۰ هکتار جنگل در ایران از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰ با کاهش سرانۀ فردی روبرو هستیم. براساس گزارشهای کارشناسان کشور، روزانه ۴۰ هزار هکتار از جنگلهای شمال مورد تخریب کمّی و کیفی قرار می‌گیرد.
گیلان نیز با حدود ۵۶۴۷۱۲ هکتار جنگلهای ارزشمند و باستانی هیرکانی در دهه‌های اخیر با تخریب زیادی مواجه بوده است. فقط پدیده روزافزون آتش‌سوزی در جنگلهای گیلان به ویژه در ۱۳ سال اخیر بدون محاسبه درصد آتش‌سوزی سال ۱۴۰۰.۸۸۴. ۰۷۷ هکتار از جنگل‌ها و مراتع گیلان را متاثر کرده است. این درحالیست که تعداد طرح‌های فعال جنگلداری ۷۶ عدد گزارش شده که معادل ۱۴۵۰۰۰ هکتار است.
سطح پایین حفاظت از نهال‌های کاشته شده توسط پیمانکاران منابع طبیعی و نرخ تبدیل بسیار پایین، تعداد کم قرق‌بان، افزایش قاچاق چوب و آتش‌سوزی‌های عمدی در استان و بالا گرفتن تعارضات گسترده بین منابع طبیعی و جنگل‌نشینان و حاشیه‌نشینان جنگل، همه و همه سبب طراحی پروژه‌ای با الگویی متفاوت شده است.
بانی جنگل پروژه‌ای با الگویی متفاوت
پروژه بانی جنگل یک پروژه بزرگ مقیاس ۱۰ساله است که از دل پروژه بزرگ درختانی برای آینده سبزکاران بالان شکل گرفت.
سبزکاران در تجربۀ ۲۰ساله خود با نگاهی به الگوی محلی مدیریت پایدار جنگل و در پاسخ به سال‌ها مدیریت نامطلوب جنگل‌ها و به انزوا کشاندن مفهوم مشارکت و نگاه یک سویه به حفاظت و نگهداری از جنگل با برخورداری از هزینه‌های فراوان در این مسیر توسط سازمان‌های متولی، این پروژه را برای ۵ ناحیه رویشی (هیرکانی، ارسبارانی، ایرانی-تورانی، زاگرسی، خلیجی- عمانی) طراحی کرده است.
بانی جنگل با بهره گیری از فناوری و دانش روز جنگلداری برنامه ریزی شده و در مسیر خود با همگام کردن جامعه محلی به عنوان نگاه بانان و بهره برداران حقیقی جنگل، پایداری پروژه را تضمین می‌کند.
روستای لیشک به دلیل طبیعت خدادادی از روستاهای زیبای گیلان است. وجود درختانی سبز، رودخانه‌هایی خروشان و استخرهای طبیعی کوچک از جمله ویژگیهای طبیعی این روستاست. پروژه بانی جنگل به مساحت ۹۱.۵ هکتار با طول جغرافیایی ۴۹درجه و ۴۸ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۶ دقیقه در رویشگاه هیرکانی در ارتفاعات سیاهکل استان گیلان در بخش مرکزی و در ۷ کیلومتری روستای فشتال قرار دارد.
نگاه متفاوت بانی جنگل به احیای جنگل
چیزی که پروژه بانی جنگل را از دیگر پروژه‌ها متفاوت می‌کند نگاه متفاوت سبزکاران به پروسۀ احیای جنگل است. هدف بانی جنگل فقط کاشت نهال نیست بلکه کمک به تداوم زندگی کل اکوسیستم جنگل و نیز افزایش توان آن در احیای خود، افزایش همبستگی و مشارکت اجتماعی در حفاظت از جامعه جنگلی خودمان از اهداف اصلی ما در پروژه است.
چنین پروژه‌ای که مدیریت اکوسیستمی پایدار را در مسیر کار خود دارد؛ پویا و تنوع‌پذیر است، ایستایی ندارد. اکنون در سال سوم پروژه بانی جنگل توانسته‌ایم برای ۱۰ نفر از مردم محلی بصورت مستقیم و سازگار با جنگل مشاغلی بصورت فصلی و دایمی ایجاد کنیم. ۹ نفر نیز به صورت غیر مستقیم در پروسه معرفی، جلب حمایت و مشارکت برای جنگل مشغول به فعالیت مستمر هستند.
موسسه سبزکاران؛ بانی جنگل را طوری طراحی کرده که بدون دریافت هیچگونه هزینه‌ای از دولت و با مدل کارآفرینی محیط زیستی پایدار با جلب مشارکت مردمی براساس مسؤولیت اجتماعی آن‌ها اجرایی شود.
از سوی دیگر معتقد هستیم بهبود معیشت جامعه محلی در حفاظت پایدار از جنگل‌ها بسیار مؤثر است. جنگل یک جامعه است و این جامعه بدون در نظر گرفتن جنگل نشینان و مردم حاشیه جنگل و نیز پذیرفتن این حقیقت که ما نیز در هر کجای ایران و جهان بخشی از این جامعه هستیم که بر زندگی، سلامت و معیشت ما اثرگذار است امکانپذیر نیست. از این رو در بانی جنگل تلاش کردیم با جلب مشارکت همگانی ضمن بیان اهمیت جنگل لیشک به عنوان بخشی از جنگلهای کهن هیرکانی، همه در حفاظت از آن سهیم باشیم و این در افزایش همبستگی اجتماعی برای حفاظت از جامعه جنگلی بسیار مهم است.
بانی جنگل تا کنون بیش از ۴۰۰۰۰ نهال درختان بومی منطقه مانند افرا پلت، انجیلی، بلوط بلندمازو، توسکا، ممرز، گیلاس وحشی، ون (زبانگنجشک)، شمشاد افرا شیردار و… را در منطقه کاشته است. تا کنون حدود ۱۱۱۳۵ مشارکت کننده حقیقی از طریق سایت بانی جنگل (www.Iranforests.com) سرپرستی نهال‌ها را پذیرفته‌اند. شرکت‌های حقوقی در سطحی وسیعتر و با مسیری متفاوت مالک معنوی نهال‌ها می‌شوند. برای مشارکت شرکت‌ها مزایایی چون
۱. ارایه گزارش پایداری
2. معافیت مالی براساس میزان مشارکت
3. ارایه نقشه و شناسنامه نهال
و نیز مزایای دیگری با توجه به میزان مشارکت ارایه می‌شود. پروژه بانی جنگل در تلاش است با ارزش آفرینی و پرداختن جدیتر به مقوله احیا، حمایت و حفاظت از جامعه جنگل با همه ذینفعان آن از جمله مردم محلی به پذیرش نقش مهم آن‌ها در حفظ جنگل‌ها در کشور توسط متولیان این حوزه تأکید کند و در فرصت باقیمانده برای نجات بوم سازگان جنگلی کشور که تضمین کننده سلامت ما و بقای ما در کره زمین هستند مشارکت فعال داشه باشد.
دیدگاه