وضعیت نامناسب تالاب انزلی و ماجرای نامه سرگشاده فرماندار!
وضعیت نامناسب تالاب انزلی و عدم تحقق وعده‌های زیست محیطی ب‌گونه‌ای است که فرماندار بندرانزلی در نامه‌ای سرگشاده به مسئولان ازجمله استاندار گیلان، از ضعف شدید عملکرد محیط‌زیست در رابطه با احیای تالاب بندرانزلی به‌شدت گلایه کرد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا به نقل از فارس، تالاب بین‌المللی انزلی یکی از اکوسیستم‌های منحصربه‌فرد کشورمان است که پیش‌تر با وسعتی در حدود ۱۵ هزار هکتار، محل زندگی پرندگان، ماهی‌ها، جانوران آبزی تالابی بوده و به دلیل گردش‌پذیر بودن منطقه نقش بسیار مهمی در بحث اقتصادی مردم منطقه و شهرهای اطراف تالاب در بندر انزلی، صومعه‌سرا، رشت و خمام ایفا می‌کند.
ورود سالانه حدود ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب به تالاب انزلی
تحقیقات نشان می‌دهد سالیانه حدود دو میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب شیرین از ۱۱ رودخانه منتهی به تالاب و روگاها ی انزلی وارد تالاب می‌شود و به دلیل کاسه‌ای شکل بودن بستر قدیم تالاب، حجم بسیار زیادی آب در تالاب ذخیره می‌شود که این آب شیرین علاوه بر محل زیست جانوران و دیگرگونه‌های زیستی، مخزن مهمی برای جبران کمبود آب در مواقع خشک‌سالی و کم‌آبی بوده و کمک فراوانی به مردم روستاهای اطراف در بحث آبیاری مزارع و صید ماهی مردمان منطقه و… می‌کرده است.
به نظر می‌رسد عملکرد مدیران محیط‌زیست در احیا تالاب انزلی مطلوب نیست با نگاهی کوتاه به وضعیت کنونی گیلان از جمله تالاب‌ها، رودخانه‌ها، مراتع، جنگل‌ها و غیره به نظر می‌رسد عملکرد مدیران اسبق و حتی کنونی سازمان محیط‌زیست در استان مطلوب نبوده، در راستای احیای محیط طبیعی تلاشی صورت نگرفته، پروژه خاصی اجرا نشده و یا اندک پروژه‌های اجرایی و طرح‌ها نیز به‌صورت ابتر باقی‌مانده و به دلیل سوء مدیریت اهداف طرح‌ها محقق نشده است.
فرماندار انزلی: تالاب حیات را از دست داده است
محمد پورخوش سعادت، فرماندار بندرانزلی در نامه‌ای که نه‌تنها در قامت یک مسؤول دولتی بلکه به‌عنوان یک شهروند به مسؤولان استان زده در بخشی از نامه خود اشاره‌کرده که با همّت مدیران سازمان محیط‌زیست استان گیلان، تالاب انزلی به سرنوشت تالاب کیاکالیه لنگرود، دریاچه ارومیه، باتلاق گاوخونی و غیره دچار شده و توان نفس کشیدن و ادامه حیات را ازدست‌داده است.
تشکیل هزاران پرونده قضایی در پی فقدان یک خط فرضی در تالاب!
مشخص نکردن یک خط فرضی به‌عنوان حریم تالاب انزلی پس از گذشت ۴۴ سال و اختلاف ادارات ذی‌ربط بر سر این موضوع را نمونه کوچکی از ناتوانی مسؤولان محیط‌زیست استان گیلان است که منجر به تشکیل چندین پرونده قضایی و تنش اجتماعی شده است.
محیط‌زیست چه‌کارهایی باید در احیای تالاب می‌کرد که نکرده؟
مواردی همچون‌عدم توانایی در جمع‌آوری گیاه مهاجم سنبل آبی که رودخانه‌ها و سطح تالاب‌های گیلان را اشغال کرده، عدم کنترل و حذف نی‌های تالابی مازاد، عدم احیاء تله‌های رسوب‌گیر احداث‌شده وعدم احداث تله‌های رسوب‌گیر جدید، عدم بازگشایی آبراهه‌های تالاب انزلی که نقش رگ‌های حیاتی تالاب در بحث آب‌رسانی را بر عهده‌دارند، عدم جمع‌آوری زباله‌های شناور در تالاب و خط ساحلی، عدم ارائه راهکار به جهت جلوگیری از پایین رفتن تراز آب تالاب و بلاتکلیف ماندن وضعیت تحویل و بهره‌برداری از اندک پروژه‌های بوم گردی ازجمله مواردی است که‌پور خوش سعادت به آن اشاره‌کرده است.
استراتژی سکون و عدم اجرای کار تکنیک محیط زیست
نکته دیگری که فرماندار انزلی به آن اشاره‌کرده اینکه، به دلیل‌عدم برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری مدیران سازمان محیط‌زیست گیلان در چند سال گذشته، این مدیران به دلیل‌عدم توانایی در برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های صحیح در خصوص تالاب انزلی، استراتژی سکون وعدم اجرای کار را در دستور کار قرار داده‌اند تا بدین‌صورت از خود رفع مسؤولیت کرده تا از پاسخ‌گویی به اذهان عمومی و ارگان‌های نظارتی فاصله بگیرند که این موضوع در تضاد مستقیم با دستورات صریح ریاست محترم جمهوری و شعارهای دولت ایران قوی است.
فرماندار بندرانزلی از نامه بازدارنده محیط زیست نیز سخن گفته و اشاره کرد که «یکی از همین رفع مسئولیت‌ها و منحرف کردن مسیر، صدور مجوز برای لایه‌روبی آبراهه‌های تالاب انزلی است که با پیگیرهای صورت گرفته، قرار بود صورت پذیرد و موجبات خوشحالی ذینفعان حوزه تالاب و عناصر محلی را فراهم آورده بود که با این نامه نابجا و توقف عملیات، این خوشحالی تبدیل به خشم و انزجار از عملکرد مسؤولان حاکمیتی شده است.»
وی همچنین مطرح کرده که در همین راستا چندین بار جلسات مختلفی برگزار و هر دفعه مدیران سازمان محیط‌زیست موضوع را به نحوی به حاشیه برده و با عوام‌فریبی، دروغ‌گویی و فرافکنی سعی در جلوگیری از اجرای لایه روبی تالاب انزلی می‌کنند که متأسفانه تاکنون در این امر موفق بوده‌اند!
«نکته قابل‌تأمل دیگر در همین رابطه اینکه درصورتی‌که اقدام عاجل در خصوص رفع مشکلات اصلی تالاب انزلی صورت نگیرد، احتمال اندک احیای تالاب انزلی برای همیشه از دست خواهد رفت و عامل اصلی مرگ تالاب انزلی و فروپاشی بخش عمده‌ای از اقتصاد مردم منطقه اعم از صیادی، کشاورزی، گردشگری و شکار سازمان محیط‌زیست استان گیلان خواهد بود».
عدم لایه روبی تله‌های رسوب‌گیر، بزرگ‌ترین تهدید تالاب
اصلی‌ترین و بزرگ‌ترین خطرات تهدیدکننده تالاب انزلی در حال حاضر عمدتاً‌عدم لایه روبی تله‌های رسوب‌گیر تالاب انزلی و بازگشایی آبراهه‌ها و رودخانه‌های تالاب انزلی به جهت افزایش ظرفیت مخزن نگهداری آب شیرین در تالاب و خروج رسوبات کف تالاب از محدوده‌ی تالاب انزلی، پایین رفتن تراز آب دریای خزر در دهه‌های گذشته که موجب کاهش عمق آب تالاب انزلی شده، ورود فاضلاب خانگی و صنعتی شهرهای اطراف به تالاب انزلی توسط دو رودخانه زرجوب و گوهر رود که کثیف‌ترین و آلوده‌ترین رودخانه‌های جهان هستند، رشد و تکثیر بی‌رویه گیاهان مهاجم آبزی ازجمله سنبل آبی و تعلل برای جلوگیری از گسترش آن‌ها است.
غفلت دبیر احیای تالاب انزلی از اجرای وظایف
به اذعان فرماندار شهرستان انزلی، گوشه‌ای از وظایف سازمان محیط‌زیست که در این چند سال مغفول مانده و به فراموشی سپرده‌شده‌عدم انجام وظایف خود به‌عنوان دبیر کمیته احیاء تالاب انزلی و بی‌تفاوتی نسبت به محیط‌زیست گیلان خصوصاً تالاب انزلی، عدم استفاده از توان حداکثری و تلاش نمایندگان شهرستان‌های اطراف تالاب انزلی در راستای حل مشکلات تالاب، عدم پیگیری و دریافت منابع مالی به جهت احیاء تالاب انزلی در سالیان گذشته، برگشت دادن اندک اعتبار دریافتی به تهران، عدم جمع‌آوری و کنترل گیاه مهاجم سنبل آبی در زمان مناسب و قبل از گسترش کامل آن در تالاب انزلی، عدم دفاع از حق آبه تالاب انزلی، مشخص نشدن حریم واحد برای تالاب انزلی و پیشگیری از تجاوزات به حریم آن، به هدر دادن بیت‌المال و خرید و ساخت دو عدد شناور به‌اصطلاح سنبل جمع کن در سال ۹۶ که به‌صورت بلااستفاده در کنار پاسگاه محیط‌زیست رهاشده و هیچ‌گونه کارایی نداشته که اگر چنین نبود سنبل‌های آبی تالاب را به اشغال خود درنمی‌آوردند، پیگیری و هماهنگی جهت انجام پروژه‌های آبخیزداری در مناطق بالادست تالاب انزلی و طرح‌های عمرانی تالاب، گام برداشتن طبق نظریات و گزارش‌های موسسه جایکا ژاپن که از تالاب انزلی به‌عنوان موردمطالعه خود جهت بهره‌برداری‌های داخلی در ژاپن استفاده کرده و طی سالیان طولانی حضورش در گیلان چیزی جز هزاران صفحه گزارش و نوشته که کوچک‌ترین کمکی به احیاء تالاب انزلی است. عدم تلاش محیط‌زیست گیلان در جذب اعتبار برای احیای تالاب محسوس است.
به اذعان فرماندار انزلی، عدم تلاش و پیگیری مدیران ارشد اداره کل محیط‌زیست گیلان در خصوص نشان دادن اهمیت تالاب انزلی و نقش حیاتی آن به جهت دریافت اعتبار برای احیای آن طی چند سال گذشته کامل محسوس بوده و نکته بسیار ناراحت‌کننده، برگشت دادن اندک اعتبار تخصیص‌یافته سال ۱۴۰۱ برای تالاب انزلی در اداره محیط‌زیست گیلان است که نشان از بی‌برنامگی و بی‌لیاقتی مدیران کنونی و گذشته محیط‌زیست گیلان دارد که با توجه به وضعیت بسیار بد تالاب انزلی و نیاز شدید آن به دریافت اعتبار، موجب برگشت داده شدن قطره اعتبار تخصیص‌یافته در سال گذشته شده است.
دستگاه‌های نظارتی پیگیری کنند
پورخوش سعادت در بخش دیگری از نامه خود مطرح کرده که با توجه به پیگیری‌های صورت گرفته در سال ۱۴۰۲ نیزعدم مشخص بودن هدف و برنامه در اداره محیط‌زیست گیلان موجب شده اندک اعتبار تخصیص‌یافته هزینه نشود و احتمال عودت این اعتبار نیز قوت گرفته و با انواع و اقسام روش‌های مختلف به دنبال منتفی کردن هرگونه تحرک در حوزه تالاب نیز هستند می‌باشند که انگیزه‌های این موضوع می‌بایست توسط دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی و قضایی بررسی شود.
و اما اقداماتی که محیط‌زیست برای احیای تالاب انجام داده است
حمزه عشوری، مدیرکل محیط‌زیست گیلان معتقد است که برای احیای تالاب باید دنبال یک کار علمی بود اما درعین‌حال اقداماتی برای احیای آن انجام‌شده که از نمونه‌های آن برای سال گذشته، صرف اعتبار بیش از یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومانی جهت تعمیرات خودرویی، موتور قایق، مولتی پالامتر، تعمیر اتوکلاو و آب مقطر گیری انکوباتور، تعمیرات و بازسازی ایستگاه‌های حاشیه تالاب، تعمیر مراکز آموزش پرنده نگاری محیط‌زیستی هندخاله صومعه‌سرا و… موارد بوده است.
به گفته وی، از اعتبارات سال قبل محیط‌زیست برای احیا تالاب انزلی، برای تجهیز پاسگاه‌های حاشیه تالاب به دوربین ۳۶۰ درجه باکیفیت خوب نیز هزینه شده که در کاهش خسارت‌ها به تالاب ازجمله وقوع آتش‌سوزی‌ها و همچنین اطفا آن مؤثر بوده است.
عشوری بیان کرده که ۹۹.۶ اعتبارات تخصیص‌یافته به احیا تالاب انزلی جذب‌شده و آن ۰.۴ درصد باقی‌مانده، مبالغی بوده که در ردیف‌ها باقی ماند و هیچ راهی برای جذب آن وجود نداشت.
برنامه‌های محیط‌زیست برای احیا تالاب هدفمند و اثربخش بوده است
مدیرکل محیط‌زیست گیلان می‌گوید: «هیچ برنامه‌ای نبوده که برای احیا تالاب بندرانزلی پیش‌بینی کرده باشیم و پول آن را دریافت نکنیم؛ درواقع تمامی برنامه‌های انجام‌شده هدفمند و هزینه‌های صورت گرفته، اثربخش بوده است!»
به اذعان عشوری، میزان آتش‌سوزی‌هایی که در تالاب انزلی رخ داد، نیاز محیط‌زیست به ایستگاه اطفا حریق را زیاد کرد که در رابطه با آن سه ایستگاه اطفا حریق برای مرکز تالاب انزلی، شرق و غرب استان در نظر گرفته شده است که استاندار گیلان یک میلیارد تومان اعتبار برای احداث ایستگاه اطفا حریق در انزلی به ما داده و علاوه بر آن محیط‌زیست هم اعتباری دو میلیارد تومانی برای تجهیز ایستگاه و همچنین اعتبار ۲۵۰ میلیون تومانی برای آموزش دهیاران و ذینفعان حاشیه تالاب در نظر گرفت که اقدامات لازم در رابطه با آن نیز انجام‌شده است.
محیط‌زیست اکوسیستم‌های طبیعی را حفظ و ترمیم کند
سازمان حفاظت محیط‌زیست دارای وظایفی است که ازجمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان حفاظت از اکوسیستم‌های طبیعی کشور و ترمیم اثرات سوء گذشته در محیط‌زیست، پیشگیری و ممانعت از آلودگی و تخریب محیط‌زیست، ارزیابی ظرفیت قابل‌تأمل محیط‌زیست در جهت بهره‌وری معقول و برخورد فعال با زمینه‌های بحرانی و آلودگی‌ها و… اشاره کرد.
صدمات وارده به محیط‌زیست جبران‌ناپذیر است
بنا بر مشاهدات، متأسفانه‌عدم انجام وظایف قانونی توسط سازمان محیط‌زیست خصوصاً در ۱۰ سال گذشته، صدمات جبران‌ناپذیری به محیط‌زیست گیلان واردشده که وضعیت تالاب انزلی، تالاب امیر کالیه و یا تالاب استیل گوشه‌ای از خسارات وارده است.
عملکرد متولیان حفظ محیط ریست حداقل طی ۱۰ سال اخیر بررسی شود
آنچه لازم است، بررسی و نظارت دقیق‌تر بر عملکرد مسئولان در سازمان محیط‌زیست و دیگر دستگاه‌های متولی در احیا تالاب انزلی طی حداقل ۱۰ سال اخیر است تا بیش از این شاهد فرصت سوزی برخی مدیران، ناامید شدن جوانان و از بین رفتن سرمایه‌های ملی نباشیم.
در قائله نابسامان وضعیت تالاب انزلی، کمکاری حوزه مسؤول مستقیم پیگیری‌های تالاب انزلی کاملاً مشهود است و بای در چنین شرایطی و نظر به ادعای مطرح شده دستگاه‌های نظارتی بالدخص دستگاه قضا به سرعت به موضوعات ادعاشده توسط فرماندار بندرازلی ورود کرده و تکلیف ترک فعل‌ها یا اهمال کاری احتمالی رخ داده در حوزه تالاب انزلی را مشخص کند.
دیدگاه