شالیکوبی و یا برنجکوبی

برنج یکی از اصلی ترین مواد خوراکی سفره هر خانواده ایرانی است. اما برنج چگونه تولید و بدست می آید؟ سوال خیلی از کاربران این است که برنج چگونه تولید می شود؟ قبل پاسخ این پرسش مراحل آماده شدن برنج را باید توضیح دهیم.

کشاورز زمین خود را حدوداً ابتدای سال آب می بندد تا زمین برای کشت برنج آماده شود. پس از مراحل آماده سازی زمین، بذر برنج را در زمین خود که آماده بهره برداری است، می کارد، اصطلاحاً به آن نشا هم می گویند. اکنون زمین کشاورز تبدیل به یک شالیزار سرسبز و زیبا شده است.

مزرعه شالیزار و بذر برنج تا به خوشه های شالی تبدیل شود، نیازمند نگهداری است. این نگهداری شامل آب، کودهای تقویتی و برخی سموم جهت جلوگیری از آسیب حشرات می باشد. هوای گرمای تابستان، حرارت و نور آفتاب درخشان در این فصل بهترین وسیله جهت رشد و نمو بذر شالی است. عموماً زمان لازم جهت برداشت شالی بین ۲ تا ۳ ماه است. البته در برخی از شهرها، برداشت زودتر از مدت مذکور نیز انجام می شود تا زمین برای کشت دوم آماده شود.

برداشت

پس از گذشت این زمان، شالی آماده برداشت از مزرعه شالیزار می شود. برای برداشت شالی و اصطلاحاً دِرو کردن زمین، ماشین های کشاورزی به نام کومباین وجود دارد. در گذشته مراحل درو کردن توسط نیروی انسانی و با دست انجام می شد. اما اکنون ماشینی است. کومباین، شالی را بصورت سر پا می تراشد و اصطلاحاً بار را خیس و رطوبت دار از ساقه جدا کرده و در کیسه قرار می دهد.

تا اینجا مراحل کاشت، داشت و برداشت برنج، صورت گرفته است. اکنون به پاسخ پرسش برنج چگونه تولید می شود، می پردازیم:

تولید برنج در کاخانه هایی به نام شالیکوبی و یا برنجکوبی اتفاق می افتد. این کارخانه ها در سراسر کشور وجود دارند، اما تراکم آنها در شمال کشور مخصوصاً مازندران بسیار بیشتر است. کارخانه های شالیکوبی و برنجکوبی با داشتن دستگاه ها و تجهیزات ماشینی شالی را تبدیل به برنج می کنند، که این مراحل در گذشته توسط حیوانات چهار پا انجام می شد.

کشاورز کیسه های شالی را به کارخانه های شالیکوبی و برنجکوبی می آورد، کارخانه دار بار کشاورز را تحویل گرفته و پذیرش می کند. بار در انبارهایی قرار می گیرد تا نوبت به پردازش آنها برسد. اما شالی که بصورت سر پا تراش توسط کومباین درو شده، باید هر چه زودتر به فرهای خشک کن وارد شوند. بار شالی معمولاً از ۴۸ تا ۷۲ ساعت در فر خشک کن باقی می ماند تا رطوبت آن خشک شود. فرها معمولاً حرارتی را جهت خشک کردن بار شالی تولید می کنند.

نمونه ای از دستگاه های خشک کن را در تصویر بالا مشاهده می کنید.

پس از سپری شدن زمان مذکور، شالی خشک شده به دستگاه پوست کن (تبدیل) وارد می شود. اگر شالی رطوبت داشته باشد، در زمان تبدیل خرد شده و اصطلاحاً نیم دانه آن زیاد می شود.

دستگاه پوست کن، پوست روی شالی را کَنده و اصطلاحاً سفید می کند. پوست کنده شده را سبوس نیز می نامند، که خود سبوس نیز سرشار از ارزش خوراکی بالا است.

اکنون شالی پوست کنده شده، تبدیل به برنج سفید می شود. پس از تولید بار شالی، خروجی هایی به شرح ذیل حاصل می شود:

1. برنج
2. سبوس یا نرمه
3. نیم دانه
4. چپا
5. و …

خروجی های مطرح شده در مازندران مرسوم است و این خروجی ها در شهرهای مختلف عناوین خاص خود را دارند. به این صورت شالی از مزرعه تا تبدیل شدن به برنج این مراحل را طی می کند.

نتیجه گیری

در کارخانه های برنجکوبی چون تعداد بارهای کشاورزان زیاد و حجم تبدیلات در فصل شلوغی از اواخر تیر ماه تا اواخر شهریور ماه بسیار بالا است، مدیریت و رسیدگی به آنها کار دشواری است. لذا مختصصین جوان کشور جهت راه حل این موضوع، نرم افزار شالیکوبی شالیزار را ارائه داده اند که این نرم افزار تمامی مراحل پذیرش، خشک کن، تبدیل، محاسبه کارمزد و … را پوشش داده و نیاز کارخانه دار در جهت مدیریت و رسیدگی به این امور را آسان کرده است. نرم افزار شالیکوبی شالیزار امکانات بی نظیری را در جهت بهبود مراحل کار کارخانه های شالیکوبی، بازرگانی های برنج و برنج فروشی و فروشگاه ها، سورتینگ و بسته بندی، باسکول و توزین، چک چاپ، ارسال پیامک، حقوق و دستمزد و … ارائه می دهد. نرم افزار مدیریت کارخانه برنجکوبی شالیزار