فاجعه‌ای به نام آسفالت؛ راه‌حل‌های نوین جهت بهبود وضعیت آسفالت
همه‌ساله شهرداری‌ها جهت ترمیم، لکه‌گیری، روکش‌آسفالت معابر و مکان‌های عمومی بودجه زیادی را به خود اختصاص می‌دهند اما با وجود این هزینه زیاد، وضعیت آسفالت خیابان‌ها نه‌تنها از کیفیت مطلوب برخوردار نیست بلکه اکثر شهروندان از وضعیت آسفالت محله و شهر خود ناراضی هستند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا، محمد جمشیدی چناری، کارشناس ارشد مهندسی عمران در یادداشتی با اشاره به وضعیت نامطلوب آسفالت در گیلان نوشت: یکی از شاخص‌های رضایت از عملکرد شهرداری‌ها، وضعیت معابر شهری است، اما در سال‌های اخیر آسفالت خیابان‌ها و معابر شهرستان‌های استان گیلان به یک وضعیت نامطلوب رسیده و روزبه‌روز از کیفیت آنها کاسته می‌شود.
همه‌ساله شهرداری‌ها جهت ترمیم، لکه‌گیری، روکش‌آسفالت معابر و مکان‌های عمومی بودجه زیادی را به خود اختصاص می‌دهند اما با وجود این هزینه زیاد، وضعیت آسفالت خیابان‌ها و جاده‌ها نه‌تنها از کیفیت مطلوب برخوردار نیست بلکه هم‌اکنون اکثر شهروندان از وضعیت آسفالت محله و شهر خود ناراضی هستند.
یکی از دلایلی که اهمیت کیفیت آسفالت خیابان‌ها و معابر شهری را مورد توجه قرار می‌دهد آمار بالای تصادفات رانندگی داخل شهری است که اکثرا به دلیل وضعیت بد و شکستگی آسفالت خیابان‌ها رخ می‌دهد و همچنین جلوبندی خودروهای سواری را از بین برده است.
در بررسی‌های انجام گرفته عوامل متعددی از قبیل پایین‌بودن‌کیفیت مواداولیه مورداستفاده در کارخانه‌های آسفالت، بروزنبودن و پایین‌بودن کیفیت ماشین‌آلات کارخانه‌های آسفالت و رعایت‌نکردن استانداردها هنگام تولید آسفالت، موجب کاهش کیفیت آسفالت شده که در ادامه به صورت مفصل به آن اشاره می‌شود.
حفاری بدون ترمیم
باید به این نکته توجه شود که بسیاری از خیابان‌های استان گیلان از سالها قبل به مراتب جهت اجرای پروژه‌های فاضلاب، گازرسانی، آب‌شرب، مخابرات و برق حفاری شده و نوار حفاری بدون ترمیم رها شده و یا اینکه بدون زیرسازی به شکل غیراصولی ترمیم شده است.
خیابان‌های فاقد شناسنامه
بزرگترین مشکل آسفالت خیابان‌های استان گیلان، نداشتن شناسنامه مشخص است، یعنی معلوم نیست خیابانی که ۱۰ بار آسفالت شده، دلیل آن چه بوده، در حالی که خیابان‌ها باید از نظر گرمسیری و سردسیری، نوع‌روسازی، زهکشی، وضعیت بستر آن و هر نوع اقدامی که روی آن انجام شده شناسنامه‌دار باشند.
برف‌روبی غیراصولی
بخش زیادی از آسفالت شهرهای استان گیلان در فصول سرد سال به دلیل پدیده نمک‌پاشی در هنگام بارش برف از بین می‌روند که حذف این ماده به هنگام برف‌روبی خیابان‌ها می‌تواند مشکل بوجود آمده در این بخش را برطرف کند.
رابطه مستقیم نظام ناسالم مالی و مقرراتی پیمانکاری با کیفیت آسفالت
یکی دیگر از عوامل وضعیت نامطلوب آسفالت خیابان‌ها، نظام ناسالم مالی و مقرراتی پیمانکاری است که موجب کاهش کیفیت آسفالت تولیدی و روکش‌های آسفالت در خیابان‌ها و جاده‌های کشور می‌شود و این مساله در بخشهای مختلف خود را نشان می‌دهد.
پیمانکاران معتقدند که بودجه و هزینه در نظر گرفته شده برای انجام یک پروژه روکش آسفالت در قالب مناقصه واقعی نیست و بسیاری از پیمانکاران چون می‌خواهند حتما کار را بگیرند و برنده این مناقصه باشند، مجبورند شرایط غیر واقعی تعیین شده را بپذیرند تا شرکت‌شان پروژه‌ای برای اجرا داشته باشد.
البته پیمانکارانی هم هستند که چون می‌خواهند به هر قیمت برنده مناقصه آسفالت باشند، قیمت را به نازل‌ترین حدممکن اعلام می‌کنند، اما بعد از برنده شدن و زمانی که نوبت انجام کار و محاسبات می‌رسد، متوجه می‌شوند این کار برای آنان به صرفه نخواهد بود که به همین دلیل مجبور می‌شوند از مواد کم ارزش استفاده کنند، یعنی از کیفیت کار بزنند تا پروژه به سرانجام برسد.
عدم رعایت نکات فنی در هنگام تولید آسفالت
عدم رعایت نکات فنی در هنگام تولید آسفالت و همچنین روکش‌کردن، باعث کاهش کیفیت آسفالت تولیدی و مصرفی می‌شود، به عنوان مثال برخی پیمانکاران بر این عقیده هستند که عدم اختصاص بودجه در فصل مناسب آسفالت‌ریزی یعنی فصول گرم سال، سبب می‌شود بر اثر سرما، آسفالت چسبندگی لازم را نداشته باشد.
اجرای عملیات آسفالت‌ریزی در زمان نامناسب
آب، دشمن آسفالت نیمه آماده و ریخته نشده است و به همین دلیل عملیات آسفالت‌ریزی زیر بارش باران یا برف موجب می‌شود عمر مفید آسفالت استفاده شده در خیابان‌ها به کمتر از ۲۰ ماه کاهش یابد.
همچنین باید به این نکته توجه کرد که عملیات آسفالت‌ریزی نباید در دمای محیط پایین‌تر از ۴ درجه و در فصل سرد و بارندگی انجام شود زیرا آب به مواد زیرساختی و اصلی آسفالت نفوذ می‌کند و کل آن را از بین می‌برد یا عمرش بهشدت کاهش می‌یابد.
بنابراین بهترین زمان برای انجام عملیات آسفالت ریزی، اوایل خرداد تا اوایل آبان ماه است، اما اغلب این عملیات در زمان مذکور انجام نمی‌شود و همین موضوع باعث ازبین رفتن خیلی سریع آسفالت می‌شود.
عدم توجه به مسئله فاصله کارخانه آسفالت تا محل آسفالت‌ریزی
از دیگر عوامل مهم در کیفیت آسفالت خیابان‌ها فاصله کارخانه تا محل آسفالت‌ریزی است، فاصله محل کارگاه تا محل آسفالت‌ریزی نباید بیش از ۲۰ کیلومتر باشد، چرا که در غیر اینصورت، آسفالت گرما و به دنبال آن چسبندگی خود را از دست دهد.
عدم توجه به دمای آسفالت
دمای آسفالت برای عملیات آسفالت‌ریزی و روکش، باید دست کم ۱۱۰ درجه سانتیگراد باشد، در حالیکه دمای برخی آسفالت‌ها به دلیل دور بودن مسیر به ۷۰ درجه سانتیگراد می‌رسد که پس از مدتی باعث از هم گسیختگی آسفالت شده و در نهایت خرابی را به همراه دارد.
کمبود دلسوزی
یکی از دلایل دیگر خرابی آسفالت خیابان‌ها و جاده‌ها در کوتاه‌مدت، موضوع کمبود دلسوزی است که این مسأله ناشی از عدم اختصاص به‌موقع بودجه بوده و باعث می‌شود عملیات آسفالت‌ریزی در شرایط نامناسب جوی انجام شود زیرا در شهرداری‌ها رسم شده بودجه در زمان مناسب پرداخت نشود، بااین حال پیمانکار هم نباید برای جذب پول به هر ابزار و کاری متوسل شود و در فصلی که کیفیت کار پایین می‌آید، کار آسفالت انجام دهد. و به همین است که می‌گوییم دلسوزی نیست.
اما برای حل مشکلات آسفالت در استان باید به چند نکته مهم در امر آسفالت خیابان‌ها توجه داشته باشیم که در ادامه به بررسی تمامی موارد خواهیم پرداخت:
ایجاد سایت سنگ‌شکن و بازیافت آسفالت
یکی دیگر از اقدامات انجام شده برای استفاده بهینه از آسفالت، بازیافت آسفالت است که به علت مسائل زیستمحیطی ناشی از ورود خرده آسفالت‌ها و تراشه‌های آسفالتی به طبیعت که آلودگی‌های بسیاری را به دنبال دارد و همچنین با توجه به محدودیت منابع مالی و مصالح سنگی مرغوب و قیر، می‌توان سایت سنگ‌شکن را ایجاد کرد.
افزایش عمر آسفالت معابر شهر با دستگاه جدید تثبیت بستر آسفالت
یکی از روش های بالا بردن طول عمر آسفالت ، زیرسازی مناسب با استفاده از دستگاه تثبیت بستر آسفالت است، دستگاه تثبیت بستر آسفالت از جمله روش‌های نوین در حوزه آسفالت است که در این دستگاه پودر سیمان با آب مخلوط می‌شود و زیرسازی معابر تا عمق نیم متر با مخلوط سیمان میکس می‌شود که علاوه بر این موضوع اصلاح شیب‌های طولی و عرضی همزمان نیز به منظور تسطیح معابر انجام می‌شود.
پس از ۴۸ ساعت از عملیات زیرسازی توسط این دستگاه آسفالت‌ریزی معابر به عمق پنج سانتی‌متر انجام می‌شود که می‌توان با بهره‌گیری از این روش عمر آسفالت معابر اصلی شهر را بدون در نظر گرفتن حفاری‌های احتمالی به ۱۵ سال افزایش داد.
با احداث این سایت می‌توان کلیه نخاله‌ها یا آسفالت‌های ناشی از حفاری، تعویض، مرمت و ترمیم معابر در سطح شهر را بعد از جمع‌آوری و انتقال به کارخانه دوباره مورد بازیافت قرار داده و ضمن جذب درآمد پایدار، یک صرفه‌جویی اقتصادی را به وجود آورد.
استفاده از آسفالت پلیمری
یکی از روش‌های بالابردن طول عمر آسفالت استفاده از آسفالت پلیمری است، این شیوه دارای برخی ویژگی‌های مورد تایید مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی و چندین دانشگاه معتبر کشور است.
با توجه به لزوم افزایش مقاومت آسفالت در برابر انعطاف پذیری، مقاومت در برابر شیار افتادگی و تغییر نیافتن شکل آسفالت، افزایش خواص مکانیکی قیر با مواد پلیمری مورد انتظار و کیفیت آسفالت معابر پرتردد است.
استفاده از آسفالت سرد
استفاده از آسفالت سرد یک راه‌حل ساده برای حل بخشی از مشکلات تخریب آسفالت‌های خیابان‌ها و معابر است، آسفالت‌های سرد به مخلوطی از مصالح سنگی با قیر (قیرمحلول، امولسیون) گفته می‌شود که عمل اختلاط قیر و مصالح در درجه حرارت محیط انجام و در همین دما پخش و متراکم می‌شود.
بنابراین آسفالت سرد را می‌توان برای ترافیک سبک یا متوسط مصرف کرد و چنانچه در آینده ترافیک سنگین شد آن را با آسفالت گرم روکش کرد و با توجه به اینکه در بسیاری از مناطق، امکان تولید و اجرای آسفالت گرم در تمام سال وجود ندارد، عملیات لکه‌گیری را می‌توان با استفاده آسفالت سرد انجام داد.
استفاده از بتن غلتکی RCCP
استفاده از روش‌های فعلی در آسفالت‌ریزی شهرهای استان گیلان جوابگو نیست چراکه ترددهای بسیار و ترافیک‌سنگین در خیابان‌های شهری به فرسودگی آن منجر می‌شود، به همین دلیل پیشنهاد می‌شود برای جایگزینی آن، از بتن غلتکی RCCP که در بسیاری از کشورها کاربرد دارد استفاده شود.
با توجه به افزایش قیمت قیر در سال‌های اخیر و احتمال افزایش قیمت آن در آینده، روسازی بتنی بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر از آسفالت است، در صورتی که زیرسازی در لایه‌ها مناسب و از تراکم خوبی برخوردار باشد روسازی بتنی را می‌توان بر روی هرکدام از این لایه‌ها اجرا کرد.
عمر مفید این نوع بتن حداقل دو تا سه برابر آسفالت و نداشتن مشکلات ناشی از نشست و هزینه‌های اجرای این روسازی نسبت به آسفالت، به خصوص در مورد نگهداری و مراقبت بعد از اجرا بسیار پایین‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر است.
افزایش عمر آسفالت جاده‌های کشور با تولید “قیر خود ترمیم”
یکی دیگر از راههای بالا بردن کیفیت آسفالت تولید “قیر خود ترمیم” است. مقاومت در برابر ترک خوردگی، بهبود خواص فیزیکی، مقاومت در برابر آسیب‌های رطوبتی و ترمیم آسیب دیدگی‌ها با عمر چند برابر از جمله مزیت‌های تولید قیرخود ترمیم است.
قیر خود ترمیم در مناطقی که بارندگی زیاد دارد کمترین آسیب را می‌بیند این ماده خاصیت کشسانی دارد و وقتی با قیر خالص ترکیب می‌شود کاملا همگن می‌شود و با خود قیر خالص هیچ فرقی ندارد.
با توجه به مقاومت بالا، این محصول در فرودگاه‌ها بسیار کاربردی است و عمر طولانی در برابر آسیب دیدگی دارد که این قیر با انجام یک سری فرآیند‌های فناورانه، قیر خالص را تغییر داده و قیری با خاصیت خودتعمیری و خودترمیمی تولید می‌شود که این محصول عمری چند برابر نمونه خالص دارد.
نتیجه
به نظر می رسد برای جلوگیری از دوباره‌کاری‌های مختلف توسط دستگاههای مختلف اداری، خدمات‌رسان و شهرداری‌ها باید یک کارگروه مشترکی از همه دستگاههای خدمات‌رسان ایجاد شود و برنامه‌های آنها در سطح شهرها در مدت زمان های ۱۰ ، ۲۰ و حتی ۵۰ ساله در کارگروه مطرح و برای یکبار حفاری‌ها صورت بگیرد.
در این شیوه با یکبار حفاری همه کابل‌گذاری‌ها ، لوله‌گذاری‌ها و کانال‌کشی‌ها انجام می‌شود که با انجام این کار صرفه‌جویی زیادی در وقت و هزینه شهروندان انجام خواهد شد.
البته بهترین حالت ایجاد کانال‌های بزرگ و دائمی و سرپوشیده است که در زیر زمین جاگذاری شده باشد که در این صورت بدون نیاز به تخریب زمین می توان به راحتی و با کمترین وقت و هزینه نسبت به کابل‌کشی و لوله‌گذاری اقدام کرد.
بهتر از این اقدام ایجاد کانال های ویژه در زیر زمین، معابر و خیابان‌هاست که در مواقع لزوم و بدون حفاری بتوان تجهیزات را با کمترین هزینه مادی و معنوی بارگذاری کرد.
همچنین برای جلوگیری از خلف وعده پیمانکاران، می‌توان از پیمانکاران و دیگر افراد مجری آسفالت‌ریزی شهری تعهد چندین ساله را اخذ کنند که در صورت بروز مشکل بلافاصله نسبت جبران و انجام تعهدات اقدام کنند.
امیدواریم که شهردارهای جدید شهرهای استان گیلان با درنظر گرفتن تمامی جوانب، این مشکل چندین ساله شهرها را به صورت اصولی برطرف کنند تا بعد از سالها شاهد آسفالت‌ریزی‌های با کیفیت در مناطق مختلف گیلان باشیم.
دیدگاه