چرا نام «ایران» در آرم سپاه پاسداران نیست؟ | رمزگشایی از دایره بالای آرم و شاخ زیتون

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا به‬ نقل‬ از‬ مرکز‬ اسناد‬ انقلاب‬ اسلامی، در نخستین روزهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، بنا به فرمان حضرت امام خمینی (ره) به جوانان غیور و انقلابی ایران اسلامی، عده‬ ‏ای از دلسوختگان راستین و پیروان صدیق ولایت فقیه گرد هم جمع شدند و نهاد مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را پی‬ ‏ریزی کردند. پس از مدتی حضرت امام خمینی (ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی در دوم اردیبهشت ماه ۱۳۵۸ طی فرمانی به شورای انقلاب، رسماً تأسیس نهاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را اعلام کردند و شورای انقلاب نیز با تأسیس شورای فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، گامی اساسی در جهت سازماندهی این نهاد انقلابی برداشت.

در ادامه با گریزی به خاطرات سردار یوسف فروتن (از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) یادآور چگونگی تهیه آرم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شده‌ایم.

تهیه آرم برای سپاه

سردار فروتن درباره‌ چگونگی انتخاب آرم سپاه گفت: من به عنوان مسئول روابط عمومی نهاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مأمور انتخاب آرمی برای سپاه بودم. تعدادی از دوستان که اهل ذوق و هنر بودند در این زمینه به من کمک کردند. از جمله به یکی از دوستان به نام عادل که کار طراحی می‌کرد گفتم: می‌خواهیم آرمی درست کنیم که روح نظامی و عقیدتی و جهان شمولی در آن جمع شده و پایه و اساس قرآنی داشته باشد، علاوه بر این همبستگی و وحدت نیز در آن نمود داشته باشد.

وی بعد از گذشت یک هفته سه آرم تهیه کرد که با کمی اصلاح یکی از آنها را پسندیدم. در این آرم “لا” به کار رفته منبعث از «لا اله الا الله» است که بیانگر دیدگاه و تفکر عقیدتی سپاه است. یعنی تفکر غیراسلامی و غیرقرآنی را قبول ندارد. در رأس هم آیه قرآنی «واعدوا لهم مااستطعتم من قوه» (و هر آنچه می‌توانید از نیرو فراهم کنید تا به وسیله آن دشمنان خدا و خودتان را بترسانید) قرار دارد.

با توجه به معنی و مفهوم آیه فوق، تقویت نیروها و تسلیحات نظامی در جهت پاسداری از دین خدا و آمادگی همه جانبه در برابر انواع تهدیدات، استنباط می‌شود که در واقع این آیه، سرلوحه و شعار اصلی و هویت ساختاری تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. دایره بالای آرم را نشانه کره زمین، کره زمین نمادی از جهانی بودن و تأکیدی بر حضور بین‌المللی سپاه در عرصه‌های مختلف جهانی است. وجود این نماد گویای جهان شمول بودن راه و اعتقاد پاسداران انقلاب اسلامی است. شاخه زیتون به کار رفته در آرم، سمبل و نشانه صلح است. علت به کارگیری آن در این آرم این است که بدین وسیله نشان داده می‌شود که سپاه نهادی صلح طلب است.

دست راست به کار رفته در آرم، نماد قدرت است. مشت گره شده با اسلحه نماد بارز مقاومت مسلحانه مردمی و به بیان دیگر گویای مجاهدت در راه خدا، ایستادگی و مقاومت مردمی برای دفاع از آرمان‌های اسلامی و انقلابی و مبارزه علیه طاغوت‌های زمانه است. این نهاد، به جهت پاسداری و حفاظت از دین خدا و با در نظر گرفتن و مردمی بودن زیر بنای تشکیل این نهاد مقدس، نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بر آن نهاده شده است. نام سپاه در اساس نامه اصلی که در مجلس موجود است، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ثبت شده است. اما چون سپاه محدود به ایران نمی‌شود، کلمه ایران را در آرم پیش بینی نشده است. سال ۱۳۵۷ که در پایین آرم ذکر شده سال تأسیس واحدهای سپاه (قبل از صدور فرمان امام (ره) مبنی بر تشکیل سپاه در ۲ اردیبهشت ۱۳۵۸) است.

زمان تصویب این آرم در مجلس عده زیادی از نمایندگان گفتند که نام آن «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران» باشد، اما ما معتقد بودیم اسلام محدود به ایران نیست که برخی تاکید کردندکه اگر چنین باشد یک بحث سیاسی مبنی بر این‌که سپاه به زور و مستقیم در همه‌جا دخالت می‌کند ایجاد می‌کند و مشکل ساز می‌شود.

مدتی روی این موضوع بحث شد و در نهایت تصویب شد که در آرم «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» ولی در اساسنامه «ایران» نیز قید شده باشد. این آرم با حضور و دست خط دکتر بهشتی به تصویب رسید. در مورد این‌که آرم را کجای لباس بزنیم بحث مفصلی شد و استدلال‌هایی کردم که دوستان نیز پذیرفتند. گفتم: چون آرم آیه قرآن است بهتر است روی قلب یعنی سمت چپ بدن باشد و چون بیشتر افراد امکان دارد وضو نداشته باشند، سمت چپ بدن باشد بهتر است. تا اینکه رسماً اعلام شد که آرم باید سمت چپ و روی قلب نصب شود. فرم لباس‌های اولیه سپاه تفاوت‌هایی با لباس فعلی داشت؛ لباس‌های اولیه عادی‌تر و عمومی‌تر بود، بعدها بنابر استدلال دوستان که اونیفورم سپاهی باید از حالت ساده بودن خارج شده و به صورت نظامی دربیاید. به مرور زمان و با توجه به شرایط زمانی نوع لباس تغییر نمود. سرانجام دو نوع لباس برای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تثبیت شد؛ یکی لباس کار یا رزم، دیگری لباس اونیفورمی و معمولی که در حال حاضر نیز پرسنل سپاه ازآن استفاده می‌کنند.