آغاز صید ماهیان استخوانی و خاویاری از مهرماه | راه اندازی بازار الگویی ماهی در انزلی

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا مدیرکل شیلات گیلان گفت: حدود ۴ هزار نفر در قالب ۵۱ پره فعال ، مشغول به صیادی در استان هستند و به طورمیانگین سالانه ۳ هزار تن انواع ماهیان استخوانی صید می کنند.

گیلان یکی از قطب های مهم پرورش ماهی در کشور است و صیادی و آبزی پروری یکی از پرطرفدارترین مشاغل در این استان محسوب می شود. نگاه ویژه دولت های یازدهم و دوازدهم به حوزه شیلات، سبب شده که طی سالهای اخیر اشتغال در این حوزه تقویت شود.  پایگاه اطلاع رسانی استانداری گیلان گفت و گویی اختصاصی با اسحاق شعبانی مدیرکل شیلات گیلان ترتیب داده است تا دستاوردهای دولت تدبیر و امید در این حوزه را بررسی نماید.

ابتدا معرفی کوتاهی از خودتان داشته باشید؟

متولد سال ۱۳۳۵ و دارای مدرک کارشناسی ارشد در رشته شیلات هستم. تمام سوابق کاری من به حوزه شیلات مربوط می شود و پیش از انتصاب به عنوان مدیرکل شیلات گیلان، معاون این مجموعه بودم.

چه دغدغه هایی در زمان انتصاب به عنوان مدیرکل شیلات برای این حوزه داشتید؟

ماهی یک غذای پاک محسوب می شود؛ به این معنی که دارای خواص دارویی است و با توجه به نقش پر اهمیت آن در سبد غذایی خانوار ، افزایش صید و پرورش ماهی و نیز پیش رفتن به سمت استفاده از تکنولوژی و دانش روز از دغدغه های من بود.

ادارات شیلات در کدام شهرستان های گیلان مستقر هستند؟ چه تعداد مرکز تکثیر و پرورش ماهی در استان موجود است؟

ادارات شیلات در شهرستان های ساحلی و نمایندگی های شیلات در شهرستان های رودبار، شفت و املش مستقر هستند.

 از جمله وظایف اصلی اداره کل شیلات، بازسازی ذخایر ماهی به منظور جبران صیدهایی است که از دریا صورت می گیرد تا بدین نحو صیادان نیز شغلی پایدار و اقتصادی داشته باشند. در همین راستا، ۳ مرکز تکثیر و پرورش ماهی در استان فعالیت می کنند. مرکز شهید انصاری واقع در شهر صنعتی رشت یکی از این مراکز است که به تولید و تکثیر ماهیان استخوانی می پردازد و حدود ۸۰ درصد از ظرفیت آن به پروش ماهی سفید اختصاص دارد. مرکز دیگری در شهرستان سیاهکل واقع شده است که عمدتا به تولید ماهی استخوانی مشغول است و بخشی به پرورش ماهیان خاویاری پرداخته و در دریای خزر رهاسازی می کند. سومین مرکز تکثیر و پرورش ماهی گیلان نیز در سنگر استقرار دارد که به تولید ماهیان خاویاری اشتغال دارد.

چه میزان در طول سال بچه ماهی رهاسازی می کنید و آیا بازه های زمانی مشخصی برای این کار وجود دارد؟

طبق برنامه باید سالانه به طور میانگین حدود ۱۴۰ تا ۱۵۰ میلیون قطعه بچه ماهی تا وزن یک گرم تولید کنیم و در رودخانه ها رهاسازی کنیم تا در نهایت به دریای خزر راه پیدا کنند. البته این مقدار بستگی به شرایط جوی دارد.

از ۱۵ اسفند مقدمات رهاسازی بچه ماهی ها فراهم و پس از آن مولدگیری شروع می شود. بعد از تخم کشی از مولدها، لقاح انجام شده و در نهایت این مراحل به تشکیل بچه ماهی ها ختم می شود. در سال هایی که مشکل کم آبی نداشته باشیم، عملیات رهاسازی تا اواخر شهریور ادامه دارد اما در مواقعی مثل امسال که رودخانه ها کم آب هستند، رهاسازی بچه ماهی ها در اوایل شهریور به پایان می رسد.

در مجموع ۸۵ درصد از بچه ماهی ها از نوع سفید و مابقی انواع مختلفی از جمله خاویاری، سوف، اردک ماهی ، سس ماهی و غیره هستند.

چقدر مزارع پرورش ماهیان گرم آبی و سردآبی در گیلان داریم و چه میزان تولید دارند؟

به طور کلی حدود ۸ هزار هکتار مزارع پرورش ماهی گیلان شامل انواع مختلف از جمله گرم آبی، سردآبی و خاویاری  است و در این مزارع نزدیک به ۵۵ هزار تن انواع ماهی تولید می شود که علاوه بر گیلان، نیاز سایر استان ها را نیز تامین می کنند.

شیلات گیلان چه میزان تسهیلات به متقاضیان پرورش ماهی پرداخت کرده است و چقدر تلاش کردید افراد را به فعالیت در این زمینه ترغیب کنید؟

همانطور که می دانید دو سامانه «فراگیر» و «کارا» برای ثبت نام متقاضیان تسهیلات اشتغالزایی پیش بینی شده است که سامانه کارا تسهیلات نسبتا ارزان قیمت تری ارائه می کند و از اینرو نقش تاثیرگذاری در اشتغال روستایی دارد. این تمهیدات در کنار حمایت های نماینده عالی دولت در گیلان موجب شد که امسال در زمینه آبزی پروری شاهد وضعیت به مراتب بهتری نسبت به سال های گذشته باشیم.

در مجموع  با استفاده از تسهیلات سامانه فراگیر و تکاپو ، با پرداخت حدود ۵۴ میلیارد تومان به متقاضیان در استان موافقت و پرونده های مربوطه به بانک ارسال شد.

چقدر تلاش کردید پرورش ماهی را اقتصادی کنید و قیمت ماهی را به نحوی تنظیم کنید که برای پرورش دهندگان صرفه اقتصادی داشته باشد؟

بدون شک درآمد آبزی پروران از عوامل مختلفی از جمله تورم و قیمت ارز تاثیر می پذیرد. این در حالی است که قیمت ماهی تقریبا ثابت است زیرا دولت در قیمت گذاری این محصول نقشی ندارد و عرضه و تقاضا قیمت را تعیین می کند. ما در شیلات گیلان هر روزه متقاضیانی برای راه اندازی مزرعه پرورش ماهی و همچنین پرورش ماهی در قفس داریم که این امر گویای این است که هنوز جاذبه در حوزه آبزی پروری وجود دارد و این فعالیت زیان‌ده نیست.

پرورش ماهی در قفس از طرح هایی است که در سفر رئیس جمهور و اعضای دولت تدبیر و امید به گیلان در سال ۹۴ به طور جدی در دستور کار قرار گرفت. گیلان در این زمینه اکنون چه وضعیتی دارد؟

به طور کلی پرورش ماهی با دو محدودیت مواجه است. اولین محدودیت مربوط به تامین آب است که برای زیست ماهی ضرورت دارد و دیگری نیز تامین زمین برای اجرای طرح ها می باشد. استان های غیرشمالی اغلب تنها با محدودیت منابع آبی مواجه هستند اما در استان های شمالی پیدا کردن زمین مناسب برای اجرای طرح های پرورش ماهی نیز به دشواری صورت می گیرد. علم شیلات به ما می گوید که زمین های درجه یک و دو بهتر است برای کشت محصولات استراتژیکی مثل برنج استفاده شوند و اراضی درجه دوم و سوم برای پرورش ماهی مورد بهره برداری قرار بگیرند. اغلب اراضی استان های شمالی درجه یک هستند. ما تلاش کردیم حداکثر زمین هایی که می توانند برای اجرای پروژه های آبزی پروری مناسب باشند را به کار بگیریم و نهایتا امروز ۸ هزار هکتار از اراضی استان برای فعالیت های شیلاتی در حال بهره برداری هستند.

شیلات به نمایندگی از دولت در سیاست های خود تغییر نگرشی ایجاد کرده تا بتواند محدودیت های موجود را برطرف کند. سوق دادن آبزی پروری از آب شیرین به سمت آب شور از سیاست های جدید شیلات است. در این راستا و نیز به جهت اجرای اقتصاد مقاومتی، پروژه پرورش ماهی در قفس در دستور کار قرار گرفت. خوشبختانه گیلان در زمینه پرورش ماهی در قفس اقدامات خوبی انجام داده است و پس از فراخوان صورت گرفته، چندین نفر برای سرمایه گذاری در این طرح اعلام آمادگی کرده اند. تا کنون توانمندی حدود ۹۰ نفر در گیلان برای پرورش ماهی در قفس احراز شده و از این تعداد ۲۰ نفر پروانه تاسیس گرفته اند و مابقی در حال طی کردن مراحل اخذ مجوز هستند. در حال حاضر پروژه های پرورش ماهی در قفس به حجم هزار تن در بندر کیاشهر، ۵۰۰ تن در بندر انزلی و هزار تن در ساحل جفرود در حال اجرا هستند که البته ظرفیت پیش بینی شده برای این پروژه ها چند برابر بیشتر از این میزان است و در فازهای بعدی دستیابی به آن محقق می شود.

علاوه بر طرح های یاد شده، پروژه دیگری در زمینه پرورش ماهی در قفس با ظرفیت ۲ هزار تن در تالش داریم که سرمایه گذار فعلا برای هزار و ۷۰۰ تن با ترکیه برای تامین قفس قرارداد منعقد کرده است.

در مجموع می توان گفت که پیشرفت خوبی در اجرای طرح پرورش ماهی در قفس داشته ایم و در تلاش هستیم از ظرفیت دریا در آینده حداکثر استفاده را داشته باشیم.

بدون شک ماهی های پرورش یافته در دریا به مراتب با کیفیت تر از ماهی های آب شیرین هستند و ارزان تر تمام می شوند.

در سال شیلاتی گذشته که به ۲۰ فرورین منتهی شد، چه میزان صید ماهی سفید در گیلان داشته ایم؟

حدود ۴ هزار نفر در قالب ۵۱ پره فعال، مشغول به صیادی در گیلان هستند و به طورمیانگین سالانه ۳ هزار تن انواع ماهیان استخوانی صید می کنند که البته این میزان بستگی به شرایط جوی دارد. هرچقدر رودخانه ها پرآب تر باشند صید بیشتر است.

صادرات ماهی از گیلان در چه وضعیتی قرار دارد؟

در سطح کشور حدود ۹۰ مزرعه پرورش ماهی داریم که بیش از ۵۰ درصد از آن ها در گیلان واقع شده اند. در سال گذشته حدود هزار و ۴۰۰ کیلو تولید خاویار داشتیم که  امسال تا زمان حاضر ذخایر خاویار ما به ۳ تا ۴ تن رسیده است. لازم به ذکر است که در سال های گذشته با کاهش ۹۹.۵ درصدی ذخایر خاویاری کشور روبرو شدیم و اکنون دولت تدبیر و امید به احیاء مجدد این ذخایر اهتمام ویژه دارد.

درحال حاضر ۴۰۰ هزار قطعه فیل ماهی که بزرگترین ماهی دریای خزر محسوب شده و دارای بهترین خاویار است، در مراکز پرورش ماهی کشور موجود است. شیلات در راستای سیاست های دولت تلاش می کند کمبود ذخایر دریایی را جبران کند.

در حال حاضر تمایل به صادرات بالا رفته است و پرورش دهندگان تلاش می کنند از طریق صادرات درآمدهای خود را افزایش دهند.

اداره کل شیلات گیلان در زمینه تکثیر مصنوعی ماهیان خاویاری چه فعالیت هایی دارد؟

بر اساس کنوانسیون دریای خزر، از سال ۲۰۱۰ به مدت ۵ سال صید تجاری در این دریا ممنوع شد که البته این ممنوعیت تاکنون ادامه پیدا کرده است و صید تنها  به منظور مولدگیری و بازسازی ذخایر انجام می شود. ما نیز در همین راستا، از مهر ماه صید ماهیان استخوانی و خاویاری را شروع می کنیم و  ماهی های صید شده را به مرکزی در سنگر منتقل کرده و تا زمان گرم شدن هوا از آن ها نگهداری می کنیم. از اواخر اسفند عملیات تکثیر آغاز و در نهایت بچه ماهی تولید می شود. ماهیان استخوانی را پس از رسیدن به وزن یک گرم و خاویاری ها را بعد از رسیدن به ۳ یا ۴ گرم در رودخانه های منتهی به دریا و بیشتر در سفیدرود رهاسازی می کنیم.

یکی از اقدامات دولت تدبیر و امید پرداخت حجم وسیعی از مطالبات صیادان بود که از سال های گذشته انباشته شده بودند. میزان این مطالبات چقدر بوده و آیا کاملا پرداخت شده اند یا خیر؟

اردیبهشت سال ۹۴ در جریان سفر ریاست جمهوری به گیلان، با پیگیری های شیلات و حمایت نمایندگان و استاندار وقت، ۳۰ میلیارد تومان اعتبار برای پرداخت مطالبات صیادان تصویب شد.

در نهایت تا پایان سال ۹۵، این رقم به طور کامل به پره های صیادی پرداخت گردید و یکهزار و ۵۰۰ صیاد از آن برخوردار شدند. بخشی از آن اعتبار نیز صرف تعدیل و ساماندهی گردید و در مواردی همچون پرداخت معوقات بانکی صیادان هزینه شد.

بیمه صیادان در چه وضعیتی قرار دارد؟

با توجه به اینکه صیادان ۶ ماه در سال اشتغال دارند، قادر به پرداخت حق بیمه ماهانه نیستند و از اینرو تنها حدود ۵۰ درصد از آن ها بیمه هستند.

 با تلاش مسئولین و نمایندگان گیلان، طرحی مبنی بر کسر ۱۰ درصد از حق بیمه پرداختی توسط صیادان پیگیری شد. طبق این طرح از ۲۷ درصد حق بیمه ای که صیادان پرداخت می کنند، ۱۰ درصد را دولت از محل درآمد هدفمندی یارانه ها متقبل می شود.

از امسال مقرر شده از اول آبان ماه این طرح به اجرا گذاشته شود و تا ۳۰ اردیبهشت ۱۰ درصد از حق بیمه پرداختی صیادان کسر شود. این انگیزه ای می‌شود برای اینکه صیادان خودشان را بیمه کنند.

در سطح استان گیلان بازارچه های زیادی در زمینه فروش ماهی فعال هستند. برای ساماندهی این بازارچه‌ها و استفاده از آن ها به عنوان ابزاری برای تسهیل دسترسی مردم به این ماده غذایی ارزشمند چه کردید؟

یکی از برنامه هایی که در دستور کار شیلات گیلان قرار دارد، سامان بخشیدن به بازارچه های سنتی و محلی عرضه کننده ماهی است. از جمله سیاست های ما برای ساماندهی این بازارچه ها، تجمیع آن ها در یک بازار الگویی است. شهر رشت اولین بازار الگویی ماهی در کشور را دارد. این شهر بعنوان بزرگترین شهر شیلاتی کشور، تنها از طریق آبزی پروری ۱۹ هزار تن ماهی تولید می کند که این حجم از تولید  در کشور بی نظیر است.

در انزلی نیز راه اندازی بازار الگویی ماهی در دست اجرا است و تا نیمه اول سال آینده تکمیل و بهره برداری می شود. راه اندازی بازار الگویی ماهی در صومعه سرا، شفت، فومن و تالش نیز در دستور کار قرار دارد. به طور کلی شهرستان های شرق گیلان در مقایسه با غرب استان پتانسیل کمتری برای آبزی پروری دارند. تلاش می شود احداث بازارچه متناسب با موقعیت این شهرستان ها صورت گیرد تا بدین ترتیب علاوه بر عرضه بهداشتی ماهی، در راستای رفع مشکلاتی همچون ترافیک ناشی از برپایی بازارچه ها در سطح شهر نیز اقدام شود.

و کلام آخر…

خوشبختانه استاندار گیلان به حوزه شیلات نگاه ویژه دارند. امروز در کشور شاهد بروز امراض مختلفی در نتیجه تغذیه ناسالم هستیم و با توجه به اینکه ماهی یک غذای پاک و منبع غنی امگا ۳ و پروتئین محسوب می شود، توقع داریم حمایت های بیشتری از پرورش ماهی صورت بگیرد تا بدین نحو علاوه بر قرار گرفتن یک غذای سالم بر سر سفره مردم، اشتغال و درآمد نیز در این حوزه رونق بگیرد.

میانگین مصرف ماهی در گیلان  و کشور به ترتیب ۱۶ و ۱۱ کیلوگرم است که این میزان در دنیا به ۲۱ کیلوگرم می رسد ؛ از اینرو باید برای افزایش سرانه مصرف تلاش کنیم.