نگاهی به شبکه های اجتماعی و ارتباطی مجازی در رساندن صدای رشتوندان به گوش اعضای شورای شهر رشت

شورای اسلامی شهر، نهادی که توسط مردم و با برگزاری انتخابات مشخص می شود، همواره نهادی است که عملکرد خود را با مهر رای مردم به خودش، تائید می کند. موضوع استیضاح شهردار، پروسه ای است که بر اساس قانون از حقوق مسلم شورای اسلامی محسوب می شود.

انتخاب اعضای شورای شهر، اگر چه توسط مردم انجام می شود، اما عملا ارتباط میان آن ها و اعضای شورا ، در مدت زمان چهارسال تصدی این پست، به دلایل مختلف قطع می شود و هیچ گونه تعامل گسترده، مستمر و … در این خصوص وجود ندارد. تنها راه دسترسی به اعضای شورای اسلامی شهر، ارتباطات شخصی یا مراجعه به دفتر آن ها بود. این در حالی است که شاید می بایست در طول چهارسال  فعالیت شورای شهر ، راهی برای ارتباط مستمر با آن ها وجود می داشت.

اگرچه رسانه ها وظیفه انتقال اطلاعات از شورا به مردم را تا حدودی انجام می داده اند، اما این ارتباط بیشتر یک سویه بوده و مردم نمی توانستند پیشنهادات، انتقادات  و نقطه نظرات خود را از راهی ساده به گوش کسانی برساند که منتخب مردم بودند، منتخبانی که شاید پیش از این چندان سابقه ای از آن ها در حوزه های فعالیت های سیاسی، اجتماعی و حتی رسانه ای وجود نداشت.

اما بستر رسانه های جدید مبتنی بروب ۲ (web2) فضای برقراری تعامل و تولید محتواهای دیجیتال را فراهم آورده است – که می توان آن را صورت جدیدی از بروز سرمایه اجتماعی دانست – که صداها و گفتمان های دور و کوچک و خرده فرهنگ ها از طریق آن توانستند به منتخبان خود وصل شده و یک نوع گفتمان مخصوص ایجاد کنند تا مطالباتی را شکل داده و به مثابه نیروی وزین اجتماعی و جنبشی بزرگ باشد و بتوانند در ادامه این فرآیند به منتخبان خود در شورا حمایت و انتقاد خود را منتقل کرده و از آن ها انتظار دقت بیشتری داشته باشند.

پروسه استیضاح دکتر محمد علی ثابت قدم اما، این بار چهره ای متفاوت داشت، رسانه ها و شبکه های ارتباطی مانند تلگرام ، اینستاگرام و حتی در مواردی توئیتر و … به کمک مردم آمدند.

در بررسی اجمالی این اتفاق و در اندازه های این یادداشت چند نکته مهم  قابل ذکر است:

۱.این شبکه های مجازی و رسانه های اجتماعی به تمامی مردم، ازهر گروه سنی، شغلی و … اجازه ابراز نظر دادند و با این کار رسانه ها و افراد به خصوص اعضای شورای شهر علیرغم بی توجهی های ظاهری سعی در پیگیری و مطالعه آرا و نظرات مردم کردند.

۲.مهر باطل بر باور تائید دائمی : این تفکر قدیمی که ما منتخب مردمیم، پس هر کاری انجام شود عین خواست مردم است رنگ باخت و  منتخبان بر خود واجب دانستند تا نظر مردم را تا جایی که منافع شهر در خطر نباشد جلب کنند. در واقع ساکنین «عصر مخاطب فعال » حضور خود را به صورت موثری اعلام کردند.

۳.احساس رضایت از موثر بودن در اجتماع: احساس رضایت از موثر بودن در اجتماع  یکی از فاکتورهایی است که «مشارکت اجتماعی» را چه به عنوان هدف و چه به عنوان وسیله تقویت می کند، یعنی مردم باور می کنند که می توانند با ارائه نظر و مشارکت موثر باشند.

۴.تجربه اجتماعی جدید در دنیای فردی: مردم ایران، به خصوص مردم رشت به دلیل تنوع فرهنگی و قومیتی، به نوعی در دنیای فردی خود زندگی می کنند که در آن «سرمایه اجتماعی» [سرمایه اجتماعی مفهومی در جامعه‌شناسی است که در تجارت، اقتصاد، علوم انسانی و بهداشت عمومی جهت اشاره به ارتباطات درون و مابین گروهی از آن استفاده می شود. اگرچه تعاریف مختلفی برای این مفهوم وجود دارد، اما در کل سرمایه اجتماعی به عنوان نوعی «علاج همه مشکلات» جامعه مدرن تلقی شده است.] در وضعیت متوسط رو به پایین است، جامعه پذیری آن ها سخت ست و کمتر به هم اعتماد می کنند، این تجربه اجتماعی مشترک می تواند فرصت خوبی برای تقویت حس همدلی و همراهی مردم و تجربه خوبی در جهت تقویت سرمایه اجتماعی باشد.

۵.هر رشتوند یک نظر: مخاطبان در شبکه های اجتماعی، (خصوصا تلگرام در این موضوع استیضاح شهردار)  به عنوان دروازه بان خبر در جایگاه تولیدکننده و نه صرفا مصرف کننده ظاهر شدند، از این رو توانستند نقش شبکه های اجتماعی به ویژه تلگرام را در این  فرآیند برجسته کنند.

۶.رشتوندان جلوتر از رسانه های مبتنی بر وب ۱ : مشارکت اجتماعی و سیاسی رشتوندان از  مشارکت رسانه های فعال پیشی گرفت، تا جایی که رسانه ها در اقدامی دو طرفه در کنار تولید محتوا و انعکاس اخبار، به انعکاس نظرات مردم در قالب های گوناگون پرداختند.

البته این پروسه و استفاده از رسانه ها و شبکه های اجتماعی مجازی، چالش های بسیاری نظیر هویت های غیرواقعی ، عدم درک متقابل، عدم رعایت احترام، عدم توجه و رعایت حریم خصوصی  که عموما زیر مجموعه «سرمایه اجتماعی» هستند را نیز به دنبال داشت که بررسی دلایل آن نیاز به پژوهش دقیق و علمی دارد و از حوزه کاری این یادداشت خارج است.

سحراخوان کاظم زاده – فعال رسانه ای و کارشناس فرهنگی

 پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.