سایه مرگ بر تنه بی جان درختان آزاد رشت
سایه مرگ بر تنه بی جان درختان آزاد رشت رشت شهر باغهای نامدار قدیمی و درختان کهن است.در گذشته ای نه چندان دور ۸۸ باغ در شهر رشت وجود داشت که ار آن جمله می توان به باغهایی چون باغ محتشم (پارک قدس) , سیاه باغ (بوستان ملت), باغ سردار, باغ داوود زاده ها,باغ میکائیل,باغ […]
سایه مرگ بر تنه بی جان درختان آزاد رشت
رشت شهر باغهای نامدار قدیمی و درختان کهن است.در گذشته ای نه چندان دور ۸۸ باغ در شهر رشت وجود داشت که ار آن جمله می توان به باغهایی چون باغ محتشم (پارک قدس) , سیاه باغ (بوستان ملت), باغ سردار, باغ داوود زاده ها,باغ میکائیل,باغ سمیعی, باغ زربافی,باغ مقدم, باغ ابتهاج,باغ حاتم, باغ ابریشمی,باغ حافظی,باغ,باغ منظریه در کوی سلیمان داراب و باغ وطن آبادی اشاره کرد. باغهایی سرسبز و سر بلند با درختان انبوه و سر به فلک کشیده که روح شهروندان را نوازش میداد اما امروزه به دلیل ساخت ساز وتراکم بافت شهری در شهر رشت و گاها سوء مدیریت شهری در مقوله حفظ میراث زیست محیطی و فضای سبز شهری دیگر اثری از آن باغهای قدیمی و با طراوت نیست و از بازمانده آن میراث تنها می توان به پارک قدس,بوستان ملت و باغ وطن آبادی اشاره کرد.
در میان درختان این باغها درخت آزاد با طول بیش از ۲۵ متر و قطر تنه یک متر جزء گونه های نادر و ارزشمندی است که عمر آن در مناطقی چون پارک قدس رشت به بیش از ۱۰۰ سال می رسد. متاسفانه طی دو دهه گذشته این درختان ارزشمند و زیبا دچار نوعی بیماری قارچی به نام بیماری مرگ نارون هلندی شده اند و این در حالی است که این درختان به دلیل شرایط سخت و کندی رشد به ندرت قابلیت تکثیر و کاشت مصنوعی دارند.
به جرات میتوان گفت بیماری مرگ نارون یک رویداد ویران کننده در تاریخ بیماریهای درختان بوده است.این بیماری اولین بار در سال ۱۹۱۸ در کشور هلند و بر روی درختان نارون شناسایی شد وبه این دلیل از آن به عنوان بیماری مرگ نارون هلندی نیز یاد می شود. در ایران این بیماری اولین بار در سال ۱۳۲۸ در جنگل گلستان روی درختان گونه نارون از جمله ملج و اوجا مشاهده گردید.عامل این بیماری نوعی قارچ از رده آسکومسیت های رشته ایست که به رغم کاشت در شرایط آزمایشگاهی, فرم جنس این قارچ هنوز در طبیعت شناخته نشده است.عوامل اصلی انتقال این بیماری در ایران عبارت است از:
۱- پیوند ریشه ای بین درختان سالم و بیمار
۲-انتقال اسپور قارچ توسط باد و پرندگان
۳-انتشار عامل بیماری توسط سوسکهای پوست خوار خانواده SCOLITIDA
۴-انتقال اسپور قارچ از طریق مرزهای جغرافیایی کشورها با صادرات چوب نارون آلوده
آری درختان آزاد و سربلند این شهر دچار این بیماری اند و روز به روز قامت سبز و بلندشان زیر بار این بیماری خمیده تر میشود. تعداد زیادی از درختان آزاد شهر رشت در اثر این بیماری در سالهای گذشته خشک شده اند و جمعیت اندکی از این درختان که در حال حاضر در پارک قدس رشت و بوستان ملت موجود اند نیز در اثر این بیماری در شرف مرگ تدریجی و خطر انقراض اند.این در حالی است که در طی سالهای گذشته تحقیقات و روشهای خوبی برای جلوگیری از پیشرفت این بیماری در شهرهایی همچون تهران,اصفهان و مشهد صورت گرفته که می توان با حد اقل هزینه از این روشها جهت نجات و بهبود شرایط این درختان استفاده کرد. برای مثال سازمان پارکها و فضای سبز تهران مطالعات و اقدامات بسیار خوبی در قالب طرح پیشگیری از بیماری مرگ نارون و روشهای مبارزه با آن ارائه کرده است که از آن جمله میتوان به
۱- بازدید از سطح مناطق آلوده و تعیین میزان گسترش بیماری
۲- علامت گذاری درختان آلوده و تعیین مرزهای آلودگی
۳- نمونه برداری از درختان آلوده ودرختان با علائم ظاهری بیماری و انتقال به آزمایشگاه
۴- جدا و خالص سازی و شناسایی عامل بیماری با استفاده از محیط های کشت عمومی و اختصاصی
۵- انتخاب موردی درختان بیمار جهت تعیین اثر بعضی از قارچ کشهای سیستمیک برای کنترل بیماری ۶- آماده سازی ایزوله قارچ برای تزریق آن به پایه گونه های موجود برای تعیین حساسیت و پیدا نمودن اقلام مقاوم یا متحمل
۷- رهگیری حشرات ناقل پوستخوار نارون به وسیله تله های فرمونی استاندارد و بررسی شرایط زیستی آفت مذکور در شرایط آزمایشگاه طبیعی
۸- جلوگیری از انتقال عامل بیماری بوسیله حشرات ناقل با استفاده از حشره کشهای مناسب
۹- انجام عملیات به زراعی و اقدامات بهداشتی از جمله حذف درختان آلوده به بیماری جهت جلوگیری از کانونهای آلودگی و انجام عملیات هرس شاخه های آلوده
۱۰- تزریق عصاره عامل بیماری به درختان نارون برای انتخاب و توصیه یک واریته مقاوم و مناسب در شرایط گلخانه و طبیعت اشاره کرد.
همچنین در روشهای جدیدتر اخیرا از تزریق محلول قارچ کش بنومیل وتیا بندازول در تنه درخت نارون جهت مبارزه با این بیماری مهلک ااستفاده شده است.
به هر حال شکی نیست که این درختان بخشی از تاریخ و هویت شهر میباشند و توجه کردن و اهمیت دادن به آنها وظیفه بدیهی ماست وظیفه ای که دین ما نسبت به این موجودات پر ارزش ونسبت به شهرمان است.
شاهد وزیری
کارشناس رسمی دادگستری و دانش آموخته صنایع چوب
پی نوشت:
۱- مجله جامع کشاورزی-کریمی زاده ۱۳/۱۰/۸۸
۲- سازمان پارکها و فضای سبز تهران
۳- فصلنامه علوم کشاورزی و منابع طبیعی-سال چهاردهم شماره ۶
۴- پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی ۱۳۸۰-۷(۲):۱-۲۵
دیدگاه