فریدون نوزاد ستون فرهنگ گیلان است/ تاثیر فعالیت های گیلان شناسی نوزاد در فرهنگ و زبان گیلکی هیچ وقت فراموش نمی شود/استاد به معنای واقعی گنجینه بود

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا، هوشنگ عباسی گیلان شناس و سردبیر مجله ره آورد گیل از دوستان نزدیک فریدون نوزاد در سه دهه گذشته بوده است.

زهرا زارع در گیلان مصور نوشت: هم در حوزه مطالعات گیلان شناسی، هم کار مطبوعاتی و علاقه به ادبیات این دو یاران و یاوران قدیمی بوده اند. با عباسی درباره جایگاه فریدون نوزاد در رشد مباحث گیلان شناسی گفت و گو کردیم. او از گیله گپ گفت و خاطراتش با استادی که هم نوشته ها و هم شخصیتش الگو و نمونه بود.

س: جناب عباسی شما شخصیت علمی فریدون نوزاد را چگونه ارزیابی می کنید؟ نقش ایشان در پیشبرد مباحث گیلان شناسی تا چه اندازه برجسته و مطرح است؟

ج: استاد نوزاد از ستون های فرهنگ گیلان است. در سال های زندگی اش خاطرات بسیاری از دوره های تاریخی جدید داشت. در هنر هم نقش بسیار پررنگی داشت. استاد جز پیشکسوتان نمایشنامه نویسی گیلان بود. خاطرات بسیاری از تئاتر گیلان داشت، او این خاطرات را با اسناد همراه کرد و کتاب تاریخ نمایش گیلان را نوشت. مرحوم نوزاد در سال های ۱۳۱۷ و ۱۳۱۸ فعالیت مطبوعاتی هم داشت و نشریه پادنگ را به کمک عده ای از دوستان خود منتشر می کرد. او جزو بنیان گذاران نشریه گیلان ما و سردبیر این نشریه بود. ایشان اسناد ارزشمندی از نشریات عصر مشروطه داشت که این اسناد را در کتابی با عنوان تاریخ جراید و مطبوعات گیلان جمع آوری کرد و در روزنامه های گیلان به چاپ رساند. این اسناد کمک بسیاری به شناخت تاریخ مطبوعات گیلان کرده و همچنان اثر برجسته ای است.
فراتر از این ها استاد کار بسیار برجسته دیگری انجام داد که ماندنی است. ایشان نامه های خان احمد خان گیلانی را جمع آوری کرد.     می دانیم که خان احمد خان آخرین فرمانروای بومی گیلان بود. سلطان بسیار قدرتمندی که خودش را هماورد شاهان صفوی می دانست. خان احمد خان در سال ۱۰۰۰ هجری جنگ های ممتدی با صفویان داشت که بالاخره شکست می خورد و به عثمانی فرار می کند و در نهایت فرمانروایی او منقرض شد. استاد نوزاد نامه های این سلطان کیایی را جمع آوری و به عنوان یک کتاب چاپ کرد و توضیحاتی درباره این اسناد نوشته که بسیار با اهمیت است. این کتاب را بنیاد موقوفات دکتر افشار چاپ کرد. استاد بیش از ۲۰۰ مقاله در نشریات ملی و محلی چاپ کرد. عمر بسیار پر برکتی داشت و تاثیر فعالیت های گیلان شناسی ایشان در فرهنگ و زبان گیلکی هیچ وقت فراموش نمی شود.

س: آقای عباسی می دانیم که شما با فریدون نوزاد آشنایی بسیاری داشتید و به ایشان نزدیک بودید. لطفا برایمان از ویژگی های شخصیتی فریدون نوزاد بگویید؟
ج: مرحوم استاد نوزاد با اینکه از خانواده بزرگی بود شخصیت بسیار فروتنی داشت. بسیار منظم و وقت شناس، مرتب و شیک پوش بود. همیشه به موقع سر قرار هایش حاضر می شد. عشق به کار داشت. اگر کسی در زمینه تحقیق از ایشان کمک و کاری می خواست استاد با روی گشاده می پذیرفت و انجام می داد. برای پیدا کردن اسناد و تحقیق در مورد موضوعی کوچک به مراکز اسنادی مختلف بسیار سفر می کرد، بسیار فعال بود از لحاظ اجتماعی. در تمام عمرش با سلامت زندگی کرد. استاد نوزاد یک فعال فرهنگی چند منظوره بود، دستی بر هنر و شعر داشت. همیشه تا آنجا که دستش می رسید به دیگران کمک می کرد. از لحاظ شخصیتی بی مانند و بسیار بزرگ منش بود.

س: می دانیم که استاد نوزاد شعر هم می گفت. اشعار ایشان در چه سطحی است و چه ویژگی هایی دارد؟
ج: شعر های ایشان بسیار قوی و زیبا بود. استاد هم به زبان گلیلکی و هم به زبان فارسی شعر می گفت. خارج از اینکه شعر می گفت در زمینه شعر تحقیق و پژوهش های ارزشمندی انجام داد. از جمله این کارها مجموعه چهل تیکه بود. چهل تیکه اثری است به زبان گیلکی که هم بصورت شعر است و هم به صورت نثر. نثر بسیار زیبا و با اصالتی دارد. در این مجموعه از واژگان اصیل گیلکی  استفاده کرده است. چهل تیکه نام یکی از صنایع دستی و سنتی گیلان است و از آنجا که در این کتاب اشعار چهل تن از شاعران گیلکی آمده است استاد نام کتاب را “چهل تیکه” انتخاب کرد. این کتاب از لحاظ عروضی برای شناخت ویژگی های هنری زبان گیلکی بسیار موثر و مفید است. کتاب دیگری که ایشان در زمینه شعر نوشته اند، کتاب “گنجینه” است. استاد نوزاد با همکاری دکتر فائق در این کتاب اشعار بیش از هفتاد شاعر معاصر را به همراه شرح حال شاعران آورده اند.
استاد هم شعر های عاشقانه و هم شعر هایی با مضمون اجتماعی می سرود اما بیشتر شعر های او مضمون اجتماعی داشت که متاثر از شرایط اجتماعی زمانه خود بود. این اشعار با یک سوز و گدازی همراه است. اشعار استاد نوزاد به سبک هندی است و به طور خاص به مسائل اجتماعی و فرهنگی در دوره های مختلف در زادگاه خود اشاره می کند.

س: تا آنجا که می دانیم کارهای زیادی در زمینه جمع آوری لغت های گیلکی انجام شده است. استاد نوزاد هم فرهنگ گیلکی با عنوان “گیله گپ” نوشته اند. ویژگی برجسته این فرهنگ و وجه تمایز آن با دیگر فرهنگ نامه های لغات گیلکی چیست؟
ج: مجموعه گیله کپ مجموعه ای است که ایشان به زبان گیلکی انجام داده اند. این مجموعه به عنوان مرجعی برای تحقیق در زبان گیلکی سال ها خواهد ماند. این فرهنگ دارای بیش از شش هزار واژه گیلکی است که استاد در طول سال های متمادی جمع آوری کرده و آوانویسی شده است. استاد با چاپ این فرهنگ خدمت بسیار شایانی در زمینه زبان به فرهنگ و زبان کیلگی کرده است. کار ویراستاری این مجموعه را دکتر محمد کاظم یوسف پور و دکتر علی تسلیمی انجام داده اند و دانشگاه گیلان آن را چاپ کرد.  فرهنگ گیله گپ بسیار نایاب و جالب است. در زبان گیلکی ما بیش از ده فرهنگ گیلکی داریم اما این کتاب ویژگی های خاص خودش را دارد. در این کتاب اکثر واژه های گیلکی متعلق به جلگه مرکزی گیلان بویژه رشت جمع اوری شده است.
بعضی از فرهنگ های گیلکی که منتشر شده است بیشتر موازی کاری است. فرهنگ گیل و دیلم که استاد زنده یاد محمود پاینده انجام داد بر اساس واژگان فارسی تهیه شده است. احمد مرعشی در فرهنگ نامه خود بخشی از اصطلاحات مربوط به فرهنگ رشت را جمع آوری کرد. ویژگی کار استاد نوزاد این است که به مناطق مرکزی گیلان – رشت و حاشیه آن- توجه داشته است و اصطلاحات و واژگانی که در فرهنگ های دیگر نبود را جمع آوری کرد. ویژگی دیگر گیله گپ این است که علمی و دقیق است. دانشگاه گیلان روی آن سرمایه گذاری کرده است و عرض کردم دو تن از استادان دانشگاه گیلان این کتاب را بازنگری و ویراستاری کردند. فرهنگ گیلکی آقای جعفر بخشزاد محمودی آوانویسی ندارد. فرهنگ کیله گپ آوانویسی شده است. افرادی که می خواهند شناخت بهتری نسبت به فرهنگ و زبان گیلکی مخصوصا مناطق مرکزی گیلان به ویژه رشت داشته باشند این فرهنگ بسیار مفید خواهد کرد.

س: جناب عباسی مطمئنا شما خاطراتی بسیاری از آقای نوزاد دارید. اگر ممکن است خاطره ای از ایشان برایمان تعریف کنید؟
ج: بله خاطرات که بسیار است. من تقریبا از سال ۱۳۵۸ با آقای نوزاد آشنا شدم. این آشنایی از زمانی که من سردبیر مجله گیله آوا بودم بیشتر شد. مرحوم نوزاد، مرحوم میرابوالقاسمی، مرحوم پور رضا در مجله فعالیت داشتند و رفت و آمد می کردند به مجله. استاد نوزاد خیلی محبت خاصی به من داشتند، بارها از من دعوت کرده بودند که عضو انجمن مهرورزان گیل و انجمن مفاخر بشوم. خب من بنا به دلایل و مشغله کاری نمی رفتم. یک روز استاد به من گفتند من و دکتر فائق به زور تو را بغل می کنیم و می بریم که در مراسم های  انجمن شرکت کنی. من گفتم که استاد من را شرمنده می کنید. از آن روز به بعد من به انجمن مفاخر و مهرورزان گیل آمدم.
سفر های زیادی هم با استاد داشتیم. از جمله سفری بود که سال ۱۳۸۰ داشتیم. در آن سال اولین مجلس شورای اسلامی شهر رشت شروع به کار کرده بود، از آقای جکتاجی، مرحوم نوزاد، مرحوم افشین پرتو و من به عنوان مشاوران کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر رشت دعوت کرده بودند. قرار بود ما سفری به مشهد میرزا داشته باشیم. در راه وقتی به گردنه گدوک رسیدیم طوفان شدیدی شروع شد و ماشین ما در راه ماند. آنجا کلبه ای بود، رفتیم انجا تا طوفان تمام شود و بعد به مسیر ادامه دهیم. کلبه دربالای یک سربالایی بود، زمین هم لغزنده بود. به هر سختی بود و با چند بار زمین خوردن به کلبه رسیدیم. استراحت کردیم و لباس ها را خشک کردیم. موقع برگشت هم سوار مینی بوس که شدیم ترمز مینی بوس یک دفعه برید و به هر سختی بود مینی بوس ایستاد. در این حادثه استاد نوزاد متانت و مقاومت خاصی نشان دادند و فضا را آرام کردند. بعد هم در سفرهای دیگری که با انجمن مهرورزان گیل داشتیم همه اش با استاد نوزاد خاطره است. استاد به معنای واقعی گنجینه ای بود. ایشان کارهای بسیاری در زمینه گیلانشناسی دارند که هنوز به چاپ نرسیده است و من از کارگزاران فرهنگی و خانواده ایشان تقاضا دارم که کارهای ایشان را به چاپ برسانند تا اهالی فرهنگ و علاقه مندان به حوزه فرهنگ و گیلان بتوانند از آنها بهره مند شوند. در مجموع همه زندگی استاد نوزاد پر از تلاش و خیر و برکت بود. یادش همیشه گرامی باد.