صاعقه گیر ساختمان وسیله ای است که برای محافظت از انواع تجهیزات و سیستم های الکتریکی در برابر اثرات صاعقه استفاده می شود.

صاعقه گیر یا برق گیرها در واقع میله های فلزی هستند که برای حفاظت در برابر صاعقه بر روی ساختمان نصب می شوند. صاعقه گیر ها از سازه ها در برابر امواج در حال حرکت صاعقه محافظت می کنند و ولتاژ غیرعادی بالا را به سمت زمین منحرف می کنند.

جنس صاعقه گیر ها از آلیاژ مس، برنج یا آلومینیوم ساخته شده اند که بهترین هادی های الکتریسیته هستند و پوشش بسیار بالایی، تا ۶۰ متر را دارند. یک صاعقه گیر معمولی از یک ترمینال ولتاژ بالا در بالا و به دنبال آن یک پایانه ولتاژ پایین در زمین تشکیل شده است.

درست است که صاعقه ممکن است به انسان، زمین، درخت و هر چیزی برخورد کند و حادثه و خسارت ایجاد کند، ولی در ساختمان های بلند مرتبه استفاده از صاعقه گیرها دارای اهمیت بیشتری است. 

در حالت کلی ساختمان هایی که بیش از ۳۰ متر هستند، چه در مناطق پر خطر و چه در مناطق کم خطر، باید از صاعقه گیر استفاده کنند.

قسمت های مهم صاعقه گیر ساختمان

صاعقه گیر ها به طور کلی دارای سه قسمت هستند:

۱- میله ای به طول حدود ۳ فوت (۹۱۴ میلی متر) و ۱۲ تا ۱۶ میلی متر قطر دارد.

۲- یک توپ/گیرنده میخ دار است (تعداد میخ ها بسته به در دسترس بودن ممکن است متفاوت باشد) که به راحتی به انتهای میله متصل می شود.

۳- یک صفحه برنجی با روکش مس است که به زمین پیچ می شود و میله روی آن قرار می گیرد.

صاعقه گیر اکتیو یا فعال  (Active)

دو نوع صاعقه گیر اکتیو یا فعال (Active) داریم. وابسته به انرژی خارجی و غیر وابسته به انرژی خارجی.

برای صاعقه گیر اکتیو یا فعال وابسته به انرژی خارجی منبع انرژی مثل برق، باتری و … برای فعال شدن نیاز دارند. ولی برای صاعقه گیر اکتیو یا فعال غیر وابسته به انرژی خارجی نیازی به تامین انرژی از خارج نداریم و جهت تامین انرژی از محیط پیرامون و مکانیزم داخلی جهت تامین آن استفاده می کند.

صاعقه گیر اتمی، بادی، الکترونیک خازنی و… از جمله این نوع صاعقه گیرها هستند. صاعقه گیر اکتیو یا فعال قیمت بیشتری نسبت به صاعقه گیر پسیو یا غیر فعال دارند.

صاعقه گیر پسیو یا غیر فعال  (passive)  

صاعقه گیر پسیو یا غیر فعال (passive) دارای یک میله نوک تیز از جنس مس، استیل و… به شکل و فرم خاصی هستند.

صاعقه گیر میله‌ای، صاعقه گیر شبکه‌ ای، صاعقه گیر با فواصل هوایی و … از این نوع صاعقه گیرها می باشند و قیمت کمتری نسبت به صاعقه گیر اکتیو یا فعال دارند.

انواع صاعقه گیر ساختمان

به طور کلی صاعقه گیرها به سه نوع اصلی تقسیم می‌شوند.

• صاعقه گیر میله‌ای
• صاعقه گیر میله‌ای و سیمی
• صاعقه گیر شبکه‌ای

صاعقه گیرهایی که از آن‌ها نام برده شد همگی از نوع صاعقه گیرهایی هستند که پس از اجرای کامل مراحل ساخت خانه، نصب و راه اندازی می‌شوند.

در این بین صاعقه گیرهایی هم وجود دارند که در هنگام ساخت ساختمان در مرحله اسکلت بندی به روش بتن مصلح نصب می‌شوند. در این نوع صاعقه گیر در واقع اسکلت ساختمان به عنوان صاعقه گیر عمل می‌کند.

صاعقه گیر میله‌ای یا راد

این نوع صاعقه گیر به صاعقه گیر فرانکلین مشهور است و به صورت یک میله ساده فلزی است که در پشت بام نصب می‌شود و از طریق سیم‌هایی به سطح مقطع ۷۰ میلی‌متر مربع و بدون پوشش به به زمین وصل می‌شوند.

این نوع صاعقه گیر مساحت کمی را تحت پوشش قرار می‌دهد و برای افزایش سطح پوشش آن باید ارتفاع میله پشت بام را افزایش داد.

صاعقه گیر میله‌ای و کابلی

در این نوع صاعقه گیر، میله‌هایی در اطراف خانه در زمین کار گذاشته می‌شوند که از زیر زمین نیز به یکدیگر متصل هستند و در بالا نیز به وسیله سیم‌هایی به هم وصل می‌شوند.

فاصله کابل‌ها از پشت بام باید حداقل یک دهم ارتفاع ساختمان باشد. این نوع صاعقه گیر پوشش خوبی دارد ولی زیبایی فضا را به شدت کاهش می‌دهد.

صاعقه گیر شبکه‌ای (قفس فاراده)

این نوع صاعقه گیر به نام صاعقه گیر قفس فارادی نیز معروف است که متشکل از میله‌هایی فلزی در چهار طرف پشت بام ساختمان، سیم‌کشی آن‌ها به یک دیگر توسط سیم‌های با سطح مقطع ۵۰ ویا ۷۰ میلی متر مربع بدون پوشش است.

در این روش تمام بخش‌های یک ساختمان به وسیله شبکه سیمی محافظت شده و در نهایت این سیم‌ها به زمین وصل می‌شوند تا در زمان برخورد صاعقه، انررژی آن را به زمین منتقل کنند.

این نوع صاعقه گیر بیشتر برای ساختمان‌هایی که وسایل الکترونیکی قابل توجهی مانند کامپیوتر دارند، مورد استفاده قرا می‌گیرد.

لوازم صاعقه گیر

یک سیستم محافظت کننده در برابر صاعقه از لوازم زیر تشکیل می شود.

• میله ارت یا میله راد  (rod) 
• سیم‌ یا هادی میانی
• محافظ ولتاژ بالا یا سرج اریستر
• اتصالات
• میله‌های اتصال به زمین یا هادی نزولی
• چاه ارت یا اتصال به زمین 

نحوه نصب صاعقه گیر

نوک ترمینال باید ۲ متر از بالاترین نقطه محلی که قرار است محفاظت شود، بالاتر باشد.

مبدل باید اتصال الکتریکی بین نوک ترمینال و کابل پایین رونده را ایجاد کند محل نصب این مبدل روی دکل یا روی میله و یا ستون‌ها و … می‌باشد

دکل چهار چوب ارتفاع مناسب را با توجه به محل حفاظت شده ایجاد می‌کند و توسط ۲ یا ۳ بست با توجه به ارتفاع آن وصل می‌شود.

کابل پایین رونده که جریان را از نوک ترمینال به الکترود‌های ارت هدایت می‌کند می‌تواند به صورت تسمه یا کابل پیچ خورده ساده و یا گرد باشد و حداکثر مساحت آن ۵۰ میلی متر مربع می‌باشد

در ساختمان‌هایی که ارتفاعی بیش از ۲۸ متر دارند و یا قسمت افقی بیشتر و یا بزرگتر از قسمت عمودی ساختمان باشد باید از کابل پایین رونده استفاده کرد. مسیر کابل‌ها باید حداکثر ممکن عمود، بدون انحنا و شعاع حفاظتی آن نباید کمتر از ۲۰ سانتی متر باشد.

کابل پایین رونده نباید در نزدیکی کابل‌های برق و یا شبکه مخابرات باشد. درصورتی که مجبور به عبور کابل از روی سیم‌های برق شویم، باید کابل پایین رونده از داخل یک حفاظ یا پوشش فلزی عبور داده شود. از نصب بر روی برآمدگی‌های ستون‌ها و یا برجستگی هاباید خودداری کرد.

خرید صاعقه گیر و لوازم آن

اهمیت استفاده از صاعقه گیر بسیار بالاست و باعث می‌شود تا جریان‌های ناشی از برق را بتوان به خوبی کنترل کرد. افرادی که در این زمینه مشغول به کار هستند باید بدانند که انتخاب صاعقه گیر مناسب می‌تواند خطرات ناشی از برق گرفتگی را تا حدود زیادی کاهش دهد. در صورتی که به دنبال خرید محصولات مرتبط با صاعقه گیر هستید، کافی است به وب سایت ارتا خط مراجعه کنید.

ارتا خط اولین فروشگاه اینترنتی تخصصی در زمینه سیستم ارتینگ، ابزارآلات کابل کشی و سیمبانی و یراق‌آلات خطوط خودنگه‌دار و ۲۰kv  می‌باشد. برای مشاهده تمام محصولات می توانید به وب سایت ارتا خط به آدرس earthakhat.com  مراجعه نمایید.