همکاری‌های منطقه‌ای ایرانی-روسی- آذری در چارچوب منطقه آزاد انزلی یک الگوی عملیاتی

مجید صیادنورد:

روسیه بزرگترین کشور جهان و یازدهمین اقتصاد بزرگ دنیا می‌باشد که دارای اقتصادی چند وجهی در حوزه‌های مختلف تولید مواد و محصولات معدنی (نفت، گاز، و ….) تولیدی، خدماتی و فناوری است. این کشور بزرگترین تولیدکننده نفت (۱۴ درصد تولید جهانی)، گاز طبیعی (۱۸ درصد تولید جهانی) و نیکل (۱۲ درصد) در جهان می‌باشد. بخش انرژی مهم‌ترین بخش اقتصاد روسیه بوده که ۲۰ الی ۲۵ درصد تولید ناخالص داخلی، ۶۵ درصد کل صادرات و ۳۰ درصد بودجه دولت روسیه را شامل می‌شود.

بنا بر اعلام صندوق بین المللی پول، حجم تولید ناخالص داخلی روسیه بر اساس برابری قدرت خرید در سال ۲۰۱۸ با میزان ۴۱۶۶ میلیارد دلار در مکان ششم در بین کشورهای جهان قرار گرفته است. تولید ناخالص داخلی Nominal این کشور نیز ۱ میلیون و ۷۱۹ هزار و ۹۰ دلار بود که این کشور را در رتبه یازدهم جهان قرار داده است.

بر اساس نتایج منتشر شده توسط وزارت توسعه اقتصادی روسیه در مورد تجارت خارجی روسیه در سال ۲۰۱۸، در این سال مبادلات تجاری روسیه با کشورهای جهان نسبت به سال گذشته ۱۷ و نیم درصد افزایش یافته و به ۶۸۷ و نیم میلیارد دلار رسیده است.

صادرات روسیه در سال ۲۰۱۸ میلادی به نزدیک به ۴۵۰ میلیادر دلار بالغ شد که نسبت به مدت سال ۲۰۱۷ میلادی بیانگر افزایش ۲۵ درصدی بود. از سوی دیگر در سال ۲۰۱۸ میلادی میزان واردات روسیه افزون بر ۲۳۸ میلیارد دلار بود که در قیاس با سال ۲۰۱۷ میلادی نشان دهنده کاهش حدود ۵ درصدی بود.

پنج شریک اصلی روسها که در سال ۲۰۱۸ بیشترین مبادلات تجاری را با روسیه داشت شامل چین، آلمان، هلند، بلاروس و ایتالیا بوده است.

در سوی مقابل حجم مبادلات تجاری ایران و روسیه در آخر سال ۲۰۱۸ به میزان ۱,۹۸% (در مقایسه با سال ۲۰۱۷) رشد داشته و به ۱,۷ میلیارد دلار بالغ شد که ۱,۲ میلیارد دلار آن صادرات (۸,۱۴%-) روسیه و ۵۳۳,۱ میلیون دلار واردات (۳۵,۹%+) بود.

در سال ۲۰۱۸، ایران بین شرکای تجاری خارجی روسیه در رتبه پنجاهم قرار گرفت، براین اساس ایران در بخش صادرات روسیه در جای ۴۸ و در بخش واردات در جای ۵۴ بود. مراودات اقتصادی با ایران به ۲۵ صدم درصد کل تجارت خارجی روسیه بالغ شده بود. مازاد تراز بازرگانی روسیه با ایران ۶۷۴.۷ میلیون دلار آمریکا است. جایگاه ایران در میان شرکای روسیه باید مورد توجه مسئولین و کارشناسان ایرانی قرار گیرد؛ یعنی مقایسه مبادلات چند ده میلیاردی روسیه با کشورهای دیگر و زیر ۲ میلیارد دلاری با ایران، نتایج تحلیلی جالبی را به ذهن متبادر می‌کند.

به گزارش نهاد “Comtrade ” سازمان ملل متحد، تجارت خارجی ایران در سال ۲۰۱۸ بطور کلی به ۴۶.۹ میلیارد دلار بالغ شده است. روسیه بین ده شریک بزرگ ایران در بخش تجارت خارجی قرار داشته و جایگاه پنجم را بین آنها احراز کرده؛ صادرات ایران در سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸ به طور اعم به میزان ۵۰.۲ درصد کاهش یافته است. در عین حال، روسیه در فهرست صادرکنندگان عمده ایران تنها جایگاه ششم را احراز می‌کند. در بخش واردات ایران در سال ۲۰۱۷ نیز، روسیه بین شرکای برتر تجارت خارجی ایران جایگاه چهارم را به خود اختصاص داد. صادرات ایران به روسیه ۳۸.۳ درصد رشد داشته و به ۰.۵ میلیارد دلار رسیده است.

همکاری ایران و روسیه بر اساس معاهدات قانونی محکمی استوار شده است. این زمینه‌های حقوقی محکم مشتمل بر شش سند مهم می‌باشد که معاهدات، موافقتنامه‌ها و توافقات موقت از جمله آنها است. کمیسیون دائمی همکاری‌های تجاری و اقتصادی ایران و روسیه مکانیزم اصلی همکاری بین دولتی دو کشور است. ۱۴ کارگروه حوزه‌ای به صورت مستمر در چارچوب کمیسیون فعالیت می‌کنند. پیشرفت در مورد اجرای پیشنهادات تأیید شده پس از برگزاری ۱۴ جلسه در حال توسعه است. تصمیم‌های مشترک اتخاذ شونده در پانزدهمین جلسه کمیسیون (در شهر اصفهان در سال ۲۰۱۹) نیز به همکاری پربار طرفین کمک خواهد کرد. از سوی دیگر در چارچوب همکاری طبق متمم موافقتنامه همکاری اتاق صنایع و بازرگانی روسیه و اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران مورخ ۸ دسامبر ۲۰۰۵، شورای تجاری ایران و روسیه دایر شده است.

کارگروه همکاری‌های منطقه‌ای کمیسیون همکاری تجاری – اقتصادی ایران و روسیه ابزار مؤثر توسعه همکاری مناطق روسیه و استان‌های ایران است. هم اکنون هاتسایف رایزن دولتی و معاون وزیر امور قفقاز شمالی روسیه رئیس بخش روسی و بابک دین‌پرست معاون وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران رئیس بخش ایرانی کارگروه هستند.

از نکات جالب توجه در همکاری دو کشور همکاری‌های منطقه‌ای و بین استانی است که در این میان در سال گذشته میلادی (۲۰۱۸)، ۶۹ منطقه فدراسیون روسیه با جمهوری اسلامی ایران در زمینه‌های مختلف روابط تجاری – اقتصادی داشتند. مسکو، استان‌های آستراخان و راستوف، شهر سنت پتربورگ، استان‌های سوردلوفسک، مسکو، لیپتسک و وولگدا، سرزمین‌های پرم و استاوراپل مناطق پیشتاز در این بخش هستند.

در میان استان‌های روسیه استان آستراخان پیشآهنگ همکاری منطقه‌ای ایران و روسیه می‌باشد. اولین موافقتنامه این منطقه با استان‌های گیلان و مازندران ایران در سال ۱۹۹۵ امضا شد. در اکتبر ۲۰۱۷ طی شانزدهمین ملاقات شورای بین‌المللی همکاری تجاری اتاق‌های صنایع و بازرگانی منطقه خزر “تجارت خزر”، مرکز تجاری ایران در شهر آستراخان افتتاح شد. طرف ایرانی قصد دارد انبار بزرگ فروش کالاهای ایرانی را احداث کند که سپس در شبکه فروشگاه‌های عرضه کننده کالاهای ایرانی در مناطق مختلف فدراسیون روسیه بفروش خواهد رسید.

نمونه‌های بسیار فعالیت مشترک با شرکت بندر تجاری آستراخان موجود است. علاوه بر این، به عنوان بخشی از همکاری “دریایی”، ساخت نفتکش فرآورده‌های نفتی و کشتی‌های تجاری و گردشگری در دستور کار قرار دارد. کشتی‌های شرکت‌های ایرانی نیز به طور معمول در مجتمع‌های کشتی سازی این استان تعمیر می‌شوند.

حوزه‌های مشترک و رویدادهایی که زمینه‌های توسعه هر چه بیشتر روابط ایران و روسیه را پدید آورده، از قرار ذیل است:

* تصویب کنوانسیون حقوقی دریای خزر در پنجمین نشست سران کشورهای حاشیه دریای خزر

* امضای موافقت نامه محدوده آزاد تجاری میان ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا

* عضویت دو کشور در کریدور شمال- جنوب و تراسیکا

* فعال شدن مرکز تجاری ایران تحت عنوان سرای تجاری ایران در آستراخان روسیه بعد از حدود یک قرن رکود

* تمایل روزافزون روسیه برای بهره گیری از ظرفیت‌های ترانزیتی کشورمان در ارتباط با کریدور شمال جنوب، جهت توسعه مراودات خود با کشورهای حاشیه اقیانوس هند

* رویکردهای سیاسی مشترک دو کشور در زمینه تقابل با یکجانبه گرایی امریکا که بعد از خروج این کشور از برجام، در زمینه افزایش تعاملات تجاری ایران و روسیه بروز بیشتری پیدا کرده است.

با این تفاصیل و توجه به این واقعیت که میان مناطق آزاد کشورمان، انزلی از جایگاه، مزیت‌های ویژه و سابقه طولانی‌تری در رابطه با روسیه و به طور ویژه جمهوری آستراخان به عنوان دروازه ورودی دو کشور برخوردار است، موضوعی که تنها منطقه آزاد ایران در پهنه دریای خزر ایفای نقش محوری در توسعه روابط با کشورمان با روسیه از طریق گسترش مراودات با آستراخان را به عنوان یک اولویت کاری در دستور کار قرار داده است.

سازمان منطقه آزاد انزلی ظرف سالهای اخیر در راستای توسعه همکاری‌های منطقه‌ای با بخش خصوصی و دولتی کشورهای حوزه دریای خزر و به ویژه آستراخان روسیه برنامه‌های مختلفی را در دستور کار قرار داده که از آن جمله می‌توان به میزبانی از اجلاس اتاق‌های بازرگانی، حضور و میزبانی از نمایشگاه‌های اختصاصی و مشترک با طرف روس، مذاکره با بخش دولتی و خصوصی این کشور که ظرف سالهای اخیر با آمد و شد طرفین روند فزونی یافته و انعقاد دو تفاهم نامه با منطقه ویژه اقتصادی لوتوس و پیگیری توسعه این تفاهم نامه با هندوستان و سایر کشورهای حاضر در کریدور شمال-جنوب اشاره کرد. از سوی دیگر راه اندازی و فعال سازی مجتمع بندری کاسپین و پیگیری اتصال این مجتمع بندری واقع شده در منطقه آزاد انزلی به خط ریل سراسری ایران که با تأکید رییس جمهور نیز همراه است، به عنوان زیرساخت مورد نیاز جهت عملیاتی شدن طرح‌های همکاری تزانیتی دو کشور اعلام کرد. در اهمیت اتصال این منطقه به شبکه ریل کشورمان باید توجه داشت که با این اتفاق، زمینه اتصال بنادر شمالی و جنوبی ایران و تکمیل زیرساخت دیگری برای فعال سازی کریدور نستراک فراهم می‌شود.

در همین راستا طی یک سفر چند روز مدیران ارشد سازمان منطقه آزاد انزلی از جمهوری آذربایجان و روسیه که از فرصت‌های متنوعی برای همکاری‌های اقتصادی، نمایشگاهی، ترانزیتی، فرآوری کالاها و محصولات مختلف تا فعالیت مشترک در حوزه‌های نفتی و گازی با این منطقه برخوردار هستند و در کریدور شمال جنوب نیز قرار دارند دیدار کرده و زمینه‌های جدید برای تسهیل و توسعه فعالیت‌های سرمایه گذاران و فعالین اقتصادی بخش خصوصی کشورمان را مورد بحث و گفتگو قرار دادند.

در نتیجه حضور مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی و هیأت عالی رتبه اقتصادی همراه که متشکل از معاونین تخصصی حوزه‌های ترانزیتی و زیرساختی بوده، بیانگر عزم جدی دکتر محمد ولی روزبهان در ایفای نقش مؤثر منطقه متبوع وی در عرصه توسعه روابط دو کشور در چارچوب اتحادیه اقتصادی اوراسیا است و در این سفر دوره‌ای افق‌های جدید همکاری براساس ظرفیت‌ها و فرصت‌های سرمایه گذاری مشترک ترسیم شد.

دیدار از جمهوری آذربایجان/ برگزاری نمایشگاه و بازدید بخش خصوصی از ظرفیت‌های طرف مقابل در کنار تقویت مسیر ترانزیتی شمال جنوب و مسیرهای جدید ترانزیت کالا به اروپا

بعد از بازدیدهای صورت گرفته از بنادر باکو و الّت که در پایتخت این کشور واقع شده، در مذاکره با دکتر جواد جهانگیرزاده سفیر ایران، راهکارهای افزایش مبادلات بخش خصوص دو کشور براساس توانمندی‌ها و مزیت‌های متنوع منطقه آزاد انزلی مورد بحث و گفتگو قرار گرفت و طرفین در خصوص همکاری به منظور برگزاری نمایشگاه‌های اختصاصی و مشترک بخش خصوصی دو طرف در این منطقه و باکو اعلام آمادگی کردند

دیدارهای آستراخان/ انعقاد تفاهم نامه در راستای فعال سازی کریدور نستراک

نخستین جلسه کاری مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی و هیأت همراه در آستراخان، دیدار با سرکنسول ایران در این منطقه، دکتر حسن رضوانی بود. دکتر روزبهان با بیان اینکه روسیه شریک مهم و استراتژیک جمهوری اسلامی است، خواستار فرآهم نمودن زمینه توسعه مناسبات دو جانبه اقتصادی همسطح روابط سیاسی دو کشور شد و افزود: با توجه به تفاهم نامه‌های موجود، توافقات صورت گرفته و تنوع حوزه‌های ارتباطی به ویژه در زمینه‌های ترانزیت، سرمایه گذاری و تجارت، می‌توان زمینه توسعه روابط براساس ظرفیت‌های موجود و ایجاد فرصت‌های جدید همکاری دو جانبه را با تکیه بر مزیت‌ها و پتانسیل‌های منطقه آزاد انزلی فرآهم نمود.

وی پیگیری تفاهم نامه‌های پیشین و ترسیم دور جدیدی از همکاری‌های دو جانبه را از دلایل سفر خود بیان کرد و خواستار توسعه همکاری‌ها با کنسولگری کشورمان در جمهوری آستراخان شد و تصریح کرد: فعال سازی کریدور شمال جنوب و بهره گیری از ظرفیت‌های اتحادیه اقتصادی اوراسیا مهمترین اولویت‌های این سازمان در توسعه مناسبات اقتصادی با روسیه را تشکیل می‌دهد.

دکتر حسن رضوانی نیز با اشاره به سابقه همکاری‌های دو کشور و به ویژه استان گیلان با روسیه و استان آستراخان، بهره گیری از ظرفیت‌های منطقه آزاد انزلی را در مسیر توسعه روابط دو کشورحائز اهمیت ارزیابی کرد و با ارائه گزارشی از ظرفیت هاو فرصت‌های سرمایه گذاری مشترک در این استان، تصریح نمود که آستراخان دروازه ورود کالاهای ایرانی به روسیه و به تبع آن اوراسیا است و این کنسولگری آمادگی خود برای همکاری در خصوص توسعه حجم مبادلات دو جانبه اعلام می‌دارد.

دومین برنامه حضور هیأت بلندپایه اقتصادی منطقه آزاد انزلی در جمهوری آستراخان روسیه، بازدید از توانمندیهای واحدهای تولیدی-صنعتی، و ظرفیت‌های بندری آستراخان و منطقه ویژه اقتصادی لوتوس بود که بعد از این دیدارها، نشستی با مدیرعامل منطقه ویژه مزبور برگزار شد؛ در این دیدار دکتر روزبهان با اعلام رضایت از حجم همکاریها، خواستار ایجاد فرصت‌های جدید همکاری فی مابین شد و افزود: منطقه آزاد انزلی و منطقه ویژه اقتصادی لوتوس دروازه‌های ورود به بازارهای ایران و روسیه می‌باشند، در نتیجه با تکیه بر پتانسیل‌ها و فرصت‌های همکاری موجود، همکاری فعالانه دو طرف در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کریدور شمال جنوب دو سرفصل اصلی همکاری دو جانبه ارزیابی می‌شود که در این مسیر، فرصت‌های متنوع همکاری وجود خواهد داشت.

سرگئی میلوشکین مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی لوتوس آستراخان در این نشست با اشاره به ارائه پیشنهاد ایجاد دومین منطقه آزاد در آستراخان به دولت روسیه، از شروع به کار ترمینال کانیتری جدید تا سال ۲۰۲۲ خبر داد و اظهار کرد: رویکرد دولت روسیه سازماندهی و توسعه حمل و نقل کانتینری در دریای خزر است و در این راستا، منطقه ویژه اقتصادی لوتوس، مسئول این فرآیند شناسایی شده است.

وی به روابط خوب منطقه متبوع خود با منطقه آزاد انزلی طی سالهای اخیر اشاره و تصریح کرد که ما منطقه آزاد انزلی را شریک استراتژیک خود قلمداد می‌کنیم.

گفتگو با الکساندر شاریکین معاون رییس جمهور آستراخان سومین برنامه کاری هیأت عالی رتبه اقتصادی منطقه آزاد انزلی را تشکیل می‌داد. در این دیدار مهندی امین افقی عضو هیأت مدیره و معاون امور بندری و دریای خزر با بیان اینکه منطقه آزاد انزلی به عنوان تنها منطقه آزاد شمال ایران به منظور توسعه مناسبات کشورمان با جمهوری فدراتیو روسیه ایجاد شده، اظهار داشت: در واقع این منطقه بهمراه آستراخان دروازه بان های تجارت دو کشور ایران و روسیه هستند و در این میان مزیت‌های قانونی منطقه بهمراه زیرساخت‌هایی همچون مجتمع بندری کاسپین می‌تواند نقش موثری در گسترش روابط اقتصادی دو کشور ایفا نمایند.

وی با اشاره به حمایت رییس جمهور ایران از طرح اتصال مجتمع بندری کاسپین به شبکه ریلی سراسری کشور که تا سال آینده محقق خواهد شد، افزود: فعال سازی کریدور نستراک و همکاری در زمینه اتحادیه اقتصادی اوراسیا مهمترین محورهای همکاری دو جانبه قلمداد می‌شود، چراکه توسعه مناسبات بخش خصوصی دو کشور در چارچوب اوراسیا حائز اهمیت است.

الکساندر شاریکین در این دیدار، ایران را مهمترین شریک روسیه اعلام کرد و با ارائه گزارشی از روند رو به رشد روابط تجاری دو کشور، گفت: مبادلات آستراخان با ایران در سال ۲۰۱۸ از مرز ۲۴۰ میلیون دلار گذشت که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۱۶ درصد رشده داشته و در عین از ۲ میلیون تن مبادله کالایی خارجی که در بنادر آستراخان صورت می‌گیرد، ۹۵ درصد متعلق به ایران است.

وی تعداد شرکت‌های ایرانی ثبت شده در این استان را ۱۷۱ شرکت عنوان نمود و افزود: اینکه منطقه آزاد انزلی به عنوان محور ورودی و خروجی کریدور شمال جنوب، فعالیت کند برای ما بسیار مهم است و آمادگی خود را جهت افزایش مبادلات با همکاری دولت آستراخان اعلام می‌کنیم.

دیدار از منطقه کشتی سازی لوتوس آستراخان چهارمین برنامه کاری، هیأت اقتصادی منطقه آزاد انزلی؛ بود. در این بازدید که اعضای هیأت مدیره، معاون بندری و حوزه خزر، معاون فنی سازمان، مشاور حوزه خزر مدیرعامل و مدیر منطقه ویژه اقتصادی لوتوس و مدیران بندر سالینکا و کشتی سازی ock آستراخان حضور داشتند، طرفین ضمن بررسی فرصت‌های همکاری بخش خصوصی دو طرف با حضور در نشست مشترک توسعه کریدور شمال-جنوب، سازوکارهای گسترش همکاری‌های اقتصادی بخش خصوصی دو کشور بر بستر فرصت‌های متنوع این کریدور مهم بین المللی را مورد بحث و تبادل نظر قرار داد.

در دیدار از بزرگترین کارخانه کشتی سازی فعال در آستراخان، مدیران شرکت‌های مزبور اقدام به معرفی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های خود در حوزه‌های طراحی و ساخت کشتی‌های تجاری نموده و آمادگی خود را برای ارائه خدمات و تسهیلات در حوزه ساخت و نوسازی ناوگان دریایی به فعالین اقتصادی ایران در حوزه خزر عنوان نمودند و رییس هیأت مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی با اشاره به کشتی گردشگری و کشتی رو رو در حال ساخت در این مجموعه، تصریح کرد با فعالیت این دو کشتی، زمینه توسعه همکاری‌های اقتصادی و گردشگری فرآهم می‌شود.

در این نشست طرفین در خصوص تأسیس شرکت مشترک در انزلی و آستراخان در حوزه بازاریابی، طراحی، ساخت و تعمیر و نگهداری کشتی توافق کردند، موضوعی که برای نوسازی کشتی‌های تجاری ایرانی دریای خزر به ویژه حضور بیشتر بخش خصوصی کشورمان در این عرصه بسیار حائز اهمیت خواهد بود.

بازدید و گفتگو با فعالین اقتصادی ایرانی در سرای تجاری ایران در آستراخان روسیه پنجمین برنامه رییس هیأت مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی بود که در این دیدار طرفین درخصوص راهکارهای بهره گیری از ظرفیت‌های یکدیگر جهت حضور بیشتر بخش خصوصی و محصولات تولیدی ایرانی در بازار روسیه و اوراسیا به گفتگو پرداختند. در این دیدار دکتر روزبهان نقش مجموعه سرای تجاری ایرانی را درزمینه آگاهی بخشی به فعالین اقتصادی و صادرکنندگان ایرانی در حوزه‌های استانداردهای روسی کالا، شناخت بازار روسیه، آشنایی با سلایق بسته بندی و ارائه محصولات باکیفیت در بازار روسیه و حضور برندهای معتبر ایرانی در سرای تجاری حائز اهمیت عنوان کرد.

وی ترانزیت و توسعه مبادلات تجاری ایران با روسیه و اتحادیه اقتصادی اوراسیا را مهم ارزیابی نمود و گفت: سرای تجاری ایران در آستراخان روسیه می‌تواند به محل عرضه ایده و فکر برای حضور در بازار روسیه تبدیل شده و با نگاه بلند براساس شناخت بازار روسیه، صادر کنندگان ایرانی را با علایق، نیازها و سلایق بازار روسیه در جهت جذب و ماندگار بیشتر مشتریان خود آشنا کند.

انعقاد توافقنامه تکمیلی ایجاد گروه کاری کریدور نستراک

یکی از مهمترین رویدادهای این سفر، انعقاد توافقنامه تکمیلی تشکیل گروه کاری مدیریت و توسعه کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب بود که به امضای رییس هیأت مدیره و مدیرعامل سازمان و مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی لوتوس رسید.

این توافقنامه تکمیلی در راستای اجرایی نمودن تفاهم نامه و توافق نامه پیشین دو منطقه، منعقد شد و براساس آن گروه کاری مدیریت و توسعه کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب، مابین دستگاه‌ها و مؤسسات کشورهای مسیر از هامبورگ تا هند منعقد شده و دو منطقه آزاد انزلی و ویژه اقتصادی لوتوس با ایجاد این گروه کاری، نقش محوری در مبادله کالا در کریدور مزبور ایفا می‌کنند و علاوه بر آن تعرفه‌های ویژه در مسیر ترانزیتی بمبی، چابهار، بندر کاسپین، به آستراخان و سپس سن پترزبورگ اعمال می‌گردد.

نخستین محموله باری در کریدور نستراک به آستراخان رسید

دومین رویداد مهم این سفر، عملیاتی شدن کریدور شمال جنوب، از طریق ترانزیت چند محموله کانتینری از بندر بمبی به مقصد روسیه بود که همزمان با حضور مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی در بندر آستراخان تخلیه شد.

در مراسم پهلوگیری کشتی حامل این محموله‌ها، طرفین تصریح کردند این محموله آزمایشی می‌تواند در ترغیب و استقبال بیش از پیش فعالین اقتصادی سه کشور و سایر کشورهای عضو کریدور، نقش موثری ایفا نماید.

بازدید از بندر سالیکانا به عنوان بزرگترین بندر آستراخان که از ظرفیت‌های مختلف بندری، ریلی، حمل و نقل کانتینری و سوختی بهره مند است برنامه دیگر بازدید رییس هیأت مدیره و مدیرعامل سازمان بود.

در دیدار از بندر سالیانکا که بزرگترین مجتمع بندری جمهوری آستراخان محسوب می‌شود، دکتر روزبهان در نشست تخصصی با مدیر کشتیرانی دریای خزر در آستراخان به عنوان شرکت سهامدار اصلی این بندر و همچنین مدیران روسی این مجتمع بندری در خصوص سازوکارهای توسعه همکارهای بندری و ترانزیت کالا به مقصد بازار روسیه به گفتگو پرداخت. در این دیدار ظرفیت‌های بندری، لجستیکی، انبارداری این بندر به رییس هیأت مدیره و مدیرعامل سازمان و هیأت همراه معرفی شد و مقرر گردید کارگروه تخصصی بندر کاسپین و سالیانکا به منظور هم افزایی بیشتر تشکیل گردد و راهکارهای تعمیم توافقات صورت گرفته این سازمان با منطقه ویژه اقتصادی به سالیانکا مورد بررسی طرفین قرار گیرد.

مصاحبه با شبکه تلویزیونی روسیه

در مصاحبه دکتر محمد ولی روزبهان با خبرنگار شبکه تلویزیونی روسیه در آستراخان با اشاره به اجرای تفاهم نامه‌های مشترک فی مابین و عزم دو طرف برای توسعه همکاری‌ها، بر لزوم توسعه روابط اقتصادی دو کشور تصریح کرد و نقش منطقه آزاد انزلی و منطقه ویژه اقتصادی لوتوس در این زمینه را محوری ارزیابی نمود و اظهار داشت: مزیت‌های قانونی، ظرفیت‌هایی همچون بنادر و جایگاه دو منطقه در مسیرهای ترانزیتی دو کشور، در کنار سابقه تاریخی روابط تجاری دو منطقه، زمینه افزایش سرمایه گذاری‌های بخش خصوصی و ترانزیت کالا را در کریدورهای عبوری از دو منطقه فرآهم می‌کند.

سرگئی میلوشکین مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی لوتوس نیز در این مصاحبه با بیان روابط استراتژیک دو کشور، بر عزم سازمان متبوع خود در توسعه مبادلات کالایی دو کشور با محوریت منطقه آزاد انزلی تأکید کرد و افزود: با همکاری‌های صورت گرفته و برنامه ریزی‌های انجام شده، تا سال آینده کریدور شمال جنوب، عملیاتی می‌شود و در این مسیر مسئولین دولتی دو کشور عزم خود را برای توسعه همکاری‌های فی مابین براساس ظرفیت‌های دو منطقه آزاد به ویژه در حوزه کریدورهای بین المللی اعلام کردند.

مذاکرات اعضای هیأت مدیره و معاونین سازمان با مدیران دولتی و بخش خصوصی

گفتنی است از برنامه‌های کاری این هیأت اقتصادی عالی رتبه برگزاری جلسات کاری با مدیران دولتی و سرمایه گذاران بخش خصوصی کشورهای آذربایجان و روسیه به منظور معرفی ظرفیت‌های متنوع سرمایه گذاری، فعالیت اقتصادی و ترانزیت کالا از طریق این منطقه بود که نقش موثری در بررسی کارشناسی و دقیق فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی فعالیت بخش خصوصی ایرانی، روس و آذری در این منطقه و کشورهای فوق ایفا می‌کند. در این میان نشست با مدیران استان آستراخان و منطقه ویژه لوتوس در زمینه تسهیل و تسریع فرایندهای خدماتی و بهره گیری بخش خصوصی از ظرفیت‌های سرمایه گذاری در این منطقه و مناطق مزبور ابعاد گسترده‌تری داشت.

دیدار با سفیر ایران در مسکو/ تأکید بر ظرفیت‌های موجود، توافق برای بهره گیری از ظرفیت‌های منطقه در توسعه روابط دو کشور

رییس هیأت مدیره و مدیرعامل سازمان در پایان سفر چند روزه خود به جمهوری آذربایجان و روسیه، بعد از دیدارها و گفتگوها در آستراخان، در مسکو با دکتر کاظم جلالی سفیر ایران در خصوص سازوکارهای توسعه و تسهیل مناسبات بخش خصوصی کشورمان با روسیه براساس ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های ترانزیتی منطقه به گفتگو پرداخت.

دکتر روزبهان با ارائه تحلیلی از برنامه‌های سازمان متبوع خود در جهت توسعه همکاریهای ایران و روسیه، اظهار داشت: با عنایت به روند رو به رشد فعالیت‌های ترانزیتی مجتمع بندری کاسپین، با تکمیل خط راه آهن و اتصال آن به بندر کاسپین در آینده نزدیک، منطقه آزاد انزلی به هاب ترانزیت کالا به کشورهای حوزه دریای خزر و به ویژه روسیه تبدیل خواهد شد.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی با اشاره به وجود ظرفیت‌های بالای کشتی سازی در آستراخان، خواستار فرآهم شدن شرایط حضور و بهره مندی فعالین صنعت دریایی و کشتیرانی تجاری بخش خصوصی ایران از این فرصت شد

دکتر کاظم جلالی نیز با برشمردن مزیت‌های منطقه آزاد انزلی، از این منطقه به عنوان پتانسیل قوی ایران در دریای خزر یاد کرد و گفت: روسیه شریک استراتژیک ایران در سطح جهان است و توانمندی‌ها و ظرفیت‌های منطقه آزاد انزلی به عنوان تنها منطقه آزاد شمال کشور، به ویژه در زمینه‌های ترانزیتی، تجاری، پردازش کالا و صادرات به روسیه، به این منطقه جایگاه ویژه‌ای در مسیر توسعه مراودات اقتصادی دو کشور اعطا می‌کند.

امید به آینده از طریق گسترش همکاری‌ها در چارچوب نهادهای منطقه‌ای

در پایان باید به این نقطه توجه داشت که در مسیر توسعه روابط با روسیه، به عنوان مهمترین بازیگر در میان کشورهای حاشیه دریای خزر، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و البته یکی از مهمترین کشورهای عضو کریدور شمال جنوب؛ توسعه مناسبات و مبادلات با کشور هند و کشورهای حاشیه اقیانوس هند و جنوب شرقی آسیا اهمیت فزاینده‌ای برای این کشور داشته و این استراتژی در راهبرد اقتصاد و مبادلات خارجی روسیه را باید در چارچوب منازعات این کشور با ایالات متحده امریکا ارزیابی نمود.

از سوی دیگر عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا می‌تواند بر قدرت مانور ایران در دوران تحریم‌های امریکا علیه کشورمان از طریق افزایش حضور محصولات و کالاهای ایرانی در کشورهایی که از سابقه تاریخی و فرهنگی مشترکی با ما برخوردار هستند، بیافزاید و ایران را به عضویت یکی از بلوک‌های اقتصادی منطقه‌ای در سطح جهانی درآورد؛ موضوعی که می‌تواند سیاست‌های امریکا در محدودیت هر چه بیشتر شرکای تجاری ایران را با شکست مواجه نماید. در این رابطه باید به معادلات منطقه‌ای کشورمان به ویژه در زمینه چالش‌های پیش روی در ارتباط با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس نیز توجه داشت چراکه توسعه مناسبات ایران در چارچوب اتحادیه اقتصادی اوراسیا منجر به گسترش روابط اقتصادی در حوزه جغرافیایی آسیای میانه و قفقاز می‌شود، محدوده‌ای که ادامه مناطق ژئواستراتژیک خاورمیانه بوده و قادر است رقابت‌ها و منازعات آن را تحت تأثیر قرار داده و حتی بر رویدادهای خاورمیانه اثر بگذارد.

در این میان نقش و جایگاه کشورمان در کریدورهای بین‌المللی از طریق امکان اتصال اعضای این اتحادیه به کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس و اقیانوس هند به وسیله تکمیل زیرساخت‌های حمل و نقل ترکیبی بر بستر موقعیت جغرافیایی استراتژیک کشورمان در این مقطع زمانی ارزش بیشتری پیدا می‌کند. این توضیحات زمانی حائز اهمیت است که توجه داشته باشیم منطقه آزاد انزلی دارای موقعیت ویژه ارتباطی با کشور روسیه و به تبع آن در ارتباط با سایر کشورهای اوراسیا و کریدور شمال جنوب بوده و این در حالی است که با اتصال این منطقه به شبکه ریلی سراسری کشورمان تا پایان سال آتی، زمینه اتصال منطقه مزبور به بنادر جنوبی خلیج فارس به ویژه در استانهای هرمزگان و خوزستان فرآهم شده و حلقه‌های ترانزیتی چند وجهی کریدور شمال جنوب تکمیل شده (به جز چابهار عزیز که هنوز از زیرساخت ریلی محروم است) و فرصت خوبی جهت توسعه همکاری‌های اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس و دریای عمان پدید می‌آید.

امید می‌رود براساس زیرساخت‌های موجود، حمایت‌های رییس جمهوری و عالی‌ترین مقامات هیأت دولت، انگیزه و تلاش‌های مدیران منطقه آزاد انزلی، زمینه‌های ایفای نقش محوری در بهره برداری حداکثری از منافع کریدورهای ترانزیتی و عضویت مؤثر ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا مهیا شده، موضوعی که در دست یابی به آن نمی‌توان از نقش مؤثر و همراهی دیبرخانه شورایعالی، مناطق آزاد و ویژه اقتصادی دیگر کشورمان به راحتی عبور کرد.