ناگفته‌های حمله شیمیایی خان شیخون در گفتگوی بشار اسد با خبرگزاری فرانسه

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا مشروح گفتگوی بشار اسد با خبرگزاری فرانسه را در ادامه بخوانید:

آقای رییس جمهور، شما دستور حمله شیمیایی به خان شیخون را صادر کردید ؟

در واقع هیچکس تاکنون در مورد آنچه در آن روز در خان شیخون به وقوع پیوست تحقیق نکرده است. همانطور که می دانید، خان شیخون تحت اشغال جبهه النصره است که یکی از شاخه های القاعده به شمار می رود. تنها اطلاعاتی که همه در اختیار دارند، آن چیزهایی است که این شاخه از القاعده منتشر کرده است. هیچکس خبر یا اطلاعات دیگری در اختیار ندارد. ما واقعا نمی دانیم تصاویر ویدئویی یا عکس هایی که مشاهده کرده ایم حقیقی هستند یا تقلبی. به همین دلیل است که خواستار آغاز تحقیقاتی در این مورد در خان شیخون شدیم.

در ضمن، به گفته منابع وابسته به القاعده، این حمله بین ساعت شش تا شش و نیم بامداد روی داد در حالیکه حمله نیروهای سوری در همین منطقه بین ساعت یازده و نیم تا ظهر بوقوع پیوست. بنابراین در اینجا، بحث وقوع دو رویداد مطرح است. هیچ دستوری برای اجرای حمله صادر نشده است؛ به علاوه اینکه ما اصلا سلاح شیمیایی در اختیار نداریم زیرا سالهاست زرادخانه خود را ازبین برده ایم؛ حتی اگر سلاح شیمیایی هم داشتیم، هیچگاه از آنها استفاده نمی کردیم؛ در طول تاریخ، ما هیچگاه از زرادخانه سلاح های شیمیایی خود استفاده نکردیم.

پس آن روز چه اتفاقی افتاده است ؟
همانطور که گفتم، تنها منبع اطلاعاتی در این مورد، القاعده است و در نتیجه ما اصلا نمی توانیم آن را جدی بگیریم؛ با وجود این، احساس ما این است که غرب، بویژه آمریکا، با تروریست ها همدست هستند و تمام این داستان ها را ساخته اند تا بهانه ای برای حمله در دست داشته باشند. حمله موشکی آمریکا به خاطر اتفاقی که در خان شیخون افتاد نبود. ما تنها یک رویداد و در واقع همان رویداد را جلوی چشمان خود داریم :

اولین مرحله، نمایشی بود که در شبکه های اجتماعی و شبکه های تلویزیونی به راه افتاد و کارزار تبلیغاتی رسانه ای که ایجاد شد؛ دومین مرحله، حمله نظامی بود. به نظر ما، اینها وقایعی است که رخ داد. زیرا تنها ۴۸ ساعت، میان تبلیغات رسانه ای درمورد خان شیخون و حمله موشکی آمریکا فاصله افتاد بدون آنکه هیچ تحقیقی صورت بگیرد و هیچ مدرک قابل قبولی یا هر چیز دیگری دال بر وقوع حمله شیمیایی در خان شیخون ارائه شود. تنها ادعاها و تبلیغات رسانه ای، و سپس، حمله موشکی صورت گرفت.

بنابراین از نقطه نظر شما، مقصر اصلی حمله شیمیایی خان شیخون چه کسی است ؟

ما نیازی به تحقیق برای فهمیدن منشاء این حمله نداریم؛ خود آنها (القاعده) گفته اند : منطقه تحت کنترل آنهاست و هیچ نیرو یا گروه دیگری در آنجا حضور ندارد. در مورد حمله هم من پیش از این گفتم که هنوز مشخص نیست چنین حمله ای اتفاق افتاده است یا خیر زیرا مثلا چگونه می توانیم یک فیلم ویدئویی را تحلیل و صحت آن را تایید کنیم ؟ در حال حاضر به اندازه ای تصاویر ویدئویی تقلبی و شواهد کذب، مانند مثلا کلاه سفیدها، وجود دارد که نمی توان تصور کرد.

اعضای جبهه النصره، القاعده ای هستند ولی ریش های خود را تراشیده اند و کلاه سفید بر سر می گذارند و خود را قهرمان های بشردوست جا می زنند. در حالی که این موضوع ابدا حقیقت ندارد زیرا این افراد تعداد زیادی سرباز سوری کشته اند و شواهد آن هم همه جا در اینترنت موجود است. همین مسئله هم درمورد حمله شیمیایی رخ داد : ما دقیقا نمی دانیم تصاویر کودکانی که نشان داده می شوند آیا واقعا در خان شیخون کشته شده اند ؟ اصلا دقیقا نمی دانیم واقعا آنها مرده اند ؟ نمی دانیم اگر هم حمله ای صورت گرفته است، چه کسی آغازگر آن بوده است. با کدام سلاح و تجهیزاتی این حمله انجام شده است ؟ ما هیچ اطلاعاتی نداریم و هیچکس هم در این مورد تحقیقی نکرده است.

 پس فکر می کنید این قضیه ساختگی است ؟

 قطعا؛ از نظر ما این قضیه ۱۰۰ درصد ساختگی است. ما زرادخانه سلاح های شیمیایی نداریم. اگر هم داشتیم، هیچگاه از آن استفاده نمی کردیم. مثالی برای شما بیاورم؛ دو هفته یا ده روز قبل از حمله، تروریست ها در تعداد زیادی از جبهه ها از جمله حومه دمشق و مناطق اطراف حماه، مناطقی نه چندان دور از خان شیخون، پیشروی هایی داشتند. فرض کنیم که ما سلاح شیمیایی در اختیار داریم و می خواهیم از آن استفاده کنیم، پس چرا موقعی که نیروهای ما شکست خوردند و تروریست ها در برخی از جبهه ها پیشروی کردند از این سلاح ها استفاده نکردیم؟

در واقع این حمله ادعایی، دقیقا در زمانی روی داد که ارتش سوریه به سرعت در حال پیشروی بود و داشت مواضع تروریست ها را در هم می شکست. پس حتی اگر سلاح شیمیایی داشتیم و می خواستیم که از آنها استفاده کنیم، در آن زمان، یعنی در زمان پیروزی های پی در پی، چه لزومی به استفاده از این نوع سلاح ها بود ؟ منطقی اگر باشیم، زمان استفاده از این نوع سلاح ها در زمان شکست و ناکامی بود نه زمان پیشروی و پیروزی.

وانگهی، با فرض اینکه ما چنین سلاح هایی داریم و می خواهیم از آنها استفاده کنیم، چرا باید از آنها علیه مردم عادی و غیرنظامیان و نه علیه تروریست هایی که در حال جنگ با آنها هستیم استفاده شود ؟

ثالثا اینکه ارتش سوریه در این منطقه حضور ندارد. ما در آنجا هیچ جنگی نمی کنیم و هیچ هدف خاصی در خان شیخون نداریم زیرا ابدا یک منطقه راهبردی نیست. از دیدگاه نظامی که به قضیه بنگریم باید پرسید اصلا چرا حمله ؟ به چه دلیل ؟ قطعا برای ما این یک مسئله اخلاقی است؛ یعنی حتی اگر سلاح شیمیایی هم داشته باشیم از آن استفاده نمی کنیم؛ ما هیچگاه تمایلی به این کار نخواهیم داشت زیرا غیرقابل تحمل و غیراخلاقی است و در صورت وقوع چنین اتفاقی، حمایت های مردمی خود را از دست می دهیم؛ پس می بینید که همه نشانه ها مغایر با این ادعاهاست. پس می شود گفت این یک نمایش است ولی داستانی دارد که ابدا اقناع کننده نیست.

 این گونه به نظر می رسد که دونالد ترامپ با این حمله، کاملا در مورد شما و سوریه تغییر موضع داده است. آیا احساس می کنید آنچه قبلا در مورد یک دوست احتمالی ارزیابی کرده بودید، اشتباه از آب درامده است ؟
من حرف از “اما” و “اگر” زده بودم و این گونه گفته بودم که اگر آنها در مبارزه با تروریست ها جدی باشند، می توانیم در این قضیه با هم همکاری و شراکت کنیم؛ همچنین گفته بودم این تنها در مورد آمریکا نیست زیرا ما خود را دوست و شریک همه آنهایی می دانیم که با تروریست ها مبارزه می کنند. این برای ما یک اصل بنیادین است. ولی این مسئله به اثبات رسیده که آنها همدست این تروریست ها هستند، منظورم آمریکا و غرب است. آنها در واقع نمی خواهند با تروریست ها مبارزه کنند. حتی روز گذشته برخی از مسئولان آنها از داعش دفاع کرده و گفتند داعش سلاح شیمیایی در اختیار ندارد. این یعنی دفاع از داعش در برابر دولت و ارتش سوریه. پس نمی توانید بگویید بین ما که با تروریست ها مبارزه می کنیم و آنها که آشکارا از تروریست ها حمایت می کنند، می تواند همکاری یا مشارکتی وجود داشته باشد.

پس بنابراین می توانید بگویید حمله موشکی آمریکا به پایگاهی در سوریه نظر شما را در مورد ترامپ عوض کرد؟

من در هر حالتی، در اظهارنظر در مورد این موضوع محتاط بوده ام، قبل یا حتی بعد از اینکه وی رییس جمهور بشود. من همیشه گفته ام: باید ببینیم وی در عمل چه کار می کند. ما روی حرف ها و اظهارنظرات وی قضاوت نمی کنیم. این حمله موشکی، نخستین مدرک دال بر این بود که این مسئله کار رییس جمهور آمریکا نیست بلکه سیستم و نظام حکومتی آمریکا پشت این قضیه است. رییس جمهور هم یکی از بازیگران این سیستم است. اگر وی می خواهد یک رهبر باشد و البته این یک واقعیت است که همه روسای جمهور در آنجا می خواهند رهبر باشند، وی مرد این کار نیست.

 آیا فکر می کنید حمله دومی هم در راه باشد ؟

تا زمانی که آمریکا توسط مجموعه ای از صنایع نظامی، شرکت های مالی و بانکی اداره می شود و نظام حکومتی از این گروه ها حمایت می کند، قطعا باید انتظار چنین چیزی را در هر زمان و مکانی داشت و البته نه فقط در سوریه.

اگر چنین حمله ای مجددا روی بدهد ارتش سوریه و روسیه به تلافی واکنشی نشان خواهند داد؟

اگر می خواهید درباره اقدامات تلافی جویانه حرف بزنید، ما از موشک هایی می گوییم که صدها کیلومتر برد دارند و ما نمی توانیم با این موشک ها به آنها دسترسی داشته باشیم. اما جنگ واقعی در سوریه به این موشک ها بستگی ندارد بلکه بسته به حمایت هایی است که از تروریست ها می شود. این، بخش بسیار خطرناک جنگ است. پاسخ ما، همانی است که روز اول بود : در هم کوبیدن مواضع تروریست ها در همه جای سوریه. وقتی از این مسئله خلاصی یافتیم، دیگر چیزی ما را نگران نخواهد کرد. پاسخ ما اینگونه است نه واکنش به یک رویداد بخصوص.

شما می گویید پاسخ ارتش سوریه یا روسها بسیار دشوار است زیرا کشتی ها در نقاطی دور در دریاها هستند؟

این یک واقعیت است که ما یک کشور کوچک هستیم و همه این را می دانند. ما نمی توانیم به کشتی های آنها دسترسی داشته باشیم. یعنی آنها می توانند از یک قاره دیگر موشک پرتاب کنند و همه این را می دانند. این یک قدرت بزرگ است و ما آن را نداریم اما در مورد روس ها موضوع چیز دیگری است.

 آیا شما نتیجه تحقیقات سازمان منع کاربرد سلاح های شیمیایی را می پذیرید ؟

از سال ۲۰۱۳، یعنی زمانی که تروریست ها حملات خود را به ارتش سوریه با موشک های شیمیایی آغاز کردند، ما خواستار انجام تحقیقات شدیم. این ما بودیم که خواستیم تحقیقاتی در این زمینه آغاز شود. روز گذشته و طی چند روز پس از حمله ما با روسها گفتگوهایی داشتیم و برای اینکه یک تحقیق بین المللی در این زمینه اجرا شود، با یکدیگر همکاری خواهیم کرد. اما البته این تحقیق باید بیطرفانه باشد. فقط و فقط می توانیم زمانی اجازه تحقیقات را بدهیم که کاملا بیطرفانه باشند و کشورهای بیطرف در آن مشارکت کنند تا این اطمینان حاصل شود که این تحقیقات در جهت اهداف سیاسی به کار برده نمی شوند.

اگر آنها دولت سوریه را متهم کردند، شما از قدرت چشم پوشی می کنید؟

اگر متهم کردند یا اگر ثابت کردند؟ بین این دو تفاوت زیادی است. چون آنها پیش از این دولت سوریه را متهم کرده اند. اگر هم منظور شما از “آنها” غربی ها هستند، باید بگویم خیر چون غرب مورد توجه ما نیست. اگر منظورتان سازمان منع کاربرد سلاح های شیمیایی است، اگر بتوانند ثابت کنند چنین حمله ای روی داده، باید در این مورد که چه کسی دستور آن را صادر کرده هم تحقیق بشود.

اما در مورد ارتش سوریه، چیزی که صد در صد قطعی است این است که ما چنین سلاح هایی در اختیار نداریم و حتی اگر می خواستیم هم نمی توانستیم و ابزار و توانایی لازم را نداریم که دست به چنین حمله ای بزنیم و البته هیچ تمایلی هم به چنین کاری نداریم.

می خواهید بگویید شما سلاح شیمیایی در اختیار ندارید؟

قطعا خیر. در سال ۲۰۱۳ ما از زرادخانه سلاح های شیمیایی خود چشم پوشی کردیم و سازمان منع کاربرد سلاح های شیمیایی هم اعلام کرد سوریه از هر نوع سلاح و ماده شیمیایی خطرناک عاری و مبری است.

من این سوال را می پرسم چون آمریکایی ها گفته اند در پایگاه هوایی که با موشک به آن حمله کردند سلاح های شیمیایی وجود داشته است. شما این موضوع را انکار می کنید؟

آنها به پایگاه حمله و انبارهایی که حاوی مواد و تجهیزات گوناگون بود تخریب کردند ولی در آنجا گاز سارین وجود نداشت. پس اگر می گویند ما با گاز سارین و از این پایگاه هوایی حمله خود را به خان شیخون اجرا کردیم، پس وقتی آنها به پایگاه حمله کردند چه بر سر انبارهای گاز سارین آمده است ؟ فرمانده ستاد مشترک ما تنها ساعاتی پس از حمله وارد این پایگاه هوایی شد. اگر آنجا گاز سارین بود چطور وی می توانست به آنجا برود ؟ چطور ممکن است که از میان صدها سرباز و افسر حاضر در پایگاه، تعداد شهدا فقط شش نفر باشد؟ اگر گاز سارین وجود داشت چطور تعداد تلفات بالاتر از این نبود ؟

در همان تصاویر تقلبی از خان شیخون، وقتی ماموران امداد و نجات سعی می کردند به کمک قربانیان یا افرادی که احتمالا در معرض مواد شیمیایی قرار گرفته بودند بروند، ابدا ماسک یا دستکش محافظت کننده در برابر مواد شیمیایی نپوشیده بودند. چطور چنین چیزی ممکن است ؟ پس سارین کجاست ؟ پس قطعا این افراد باید مستقیما تحت تاثیر گاز قرار گرفته شده باشند. تمام اینها، ادعاهایی بیش نیست. بنابراین می خواهم بگویم حمله آمریکا و این ادعاها، همگی ساختگی هستند و اینکه هیچ سارینی در هیچ جا وجود نداشته است.

اگر می گویید دستور حمله را صادر نکرده اید، ممکن است که نیروهای انحرافی و از دولت برگشته این حمله را صورت داده باشند؟

حتی اگر یک نیروی منحرف و از دولت برگشته وجود داشته باشد، وقتی ارتش سلاح شیمیایی ندارد، این نیروی منحرف هم نمی تواند با فرماندهی خودش، یک هواپیما برای انجام یک حمله اعزام کند. صحبت از یک هواپیماست نه یک وسیله کوچک و نه یک مسلسل.

وقتی صحبت از یک تپانچه به میان می آید که فردی آن را برای نقض قانون به کار می برد، این چیزی است که در همه جای دنیا ممکن است اتفاق بیفتد، اما وقتی صحبت از یک هواپیماست، چنین چیزی امکان ندارد. در ضمن، ارتش سوریه، یک ارتش عادی است نه یک گروه شبه نظامی. آنها آموزش دیده هستند و طبق سلسله مراتب با سازوکارهایی کاملا صریح و شفاف برای دادن دستورات رفتار می کنند. هیچگاه ظرف شش سالی که جنگ در این کشور درگرفته ، اتفاق نیفتاده که یک فرد منحرف شورشی قصد کند برخلاف خواسته افراد مافوق خود عمل کند.

روسها قبل از حمله آمریکا به شما هشدار داده بودند؟ آیا نیروهای روس هم در پایگاه حضور داشتند ؟

خیر، آنها هیچ هشداری نداده بودند زیرا زمان نداشتند. آمریکایی ها چند دقیقه قبل از حمله به آنها هشدار دادند که البته بعضی ها هم می گویند این هشدار بعد از حمله به روسها داده شده است. زمانی صرف می شود تا موشک ها به هدف اصابت کنند ولی در حقیقت ما نشانه هایی دریافت و برخی اقدامات را اتخاذ کرده بودیم.

 آیا حرف آمریکایی ها را تایید می کنید که گفته اند ۲۰ درصد از نیروی هوایی شما در این حمله از بین رفته است؟

من دقیقا نمی دانم منظور از این ۲۰ درصد چیست؟ از نظر آنها ۱۰۰ درصد چیست ؟ آیا منظور تعداد هواپیماهاست ؟ یا کیفیت مطرح است؟ آیا منظورشان هواپیماهای عملیاتی است یا آنهایی که غیرفعال هستند ؟ من نمی دانم آنها چه می خواهند بگویند. خیر. در واقع، همانطور که روسها گفته اند، تعدادی هواپیمای فرسوده منهدم شد که برخی از آنها به هیچ عنوان عملیاتی نبودند. شاهد این قضیه هم این که از زمان وقوع این حمله موشکی، ما هیچ حمله ای را به مواضع تروریست ها در سرتاسر سوریه متوقف نکرده ایم. ابدا این احساس را نداریم که این حمله به ما آسیبی وارد آورده است.

دولت شما در ابتدا گفت شما به یک انبار سلاح های شیمیایی حمله کرده اید، این موضوع صحت دارد ؟

این یک احتمال در میان احتمال های دیگر است چون وقتی شما به یک هدف از تروریست ها حمله می کنید، نمی دانید آنجا چه چیزی است. فقط می دانید یک هدف است، ممکن است آن هدف یک انبار یا یک اردوگاه یا یک پناهگاه باشد ولی شما چیزی نمی دانید، فقط این را می دانید که تروریست ها از آن استفاده می کنند بنابراین به آن حمله می کنید، دقیقا مثل اهداف دیگر. این کاری است که ما هر روز انجام می دهیم.

اینکه در یک حمله هوایی، یک انبار سلاح های شیمیایی هدف قرار بگیرد، این یک احتمال از صدها احتمال است. اما بار دیگر هم تکرار می کنم این مسئله با زمان هایی که در مورد حمله اعلام شده جور در نمی آید ، نه فقط به این خاطر که تروریست ها زمان آن را صبح اعلام کردند بلکه نهادهای اطلاع رسانی و صفحات توییتر و دیگر سایت های اینترنتی آنها زمان حمله را ساعاتی پیش از زمان حمله ادعا شده اعلام کردند. یعنی ساعت چهار بامداد. در ساعت چهار بامداد آنها اعلام کردند یک حمله شیمیایی رخ خواهد داد و باید برای آن آمادگی داشت؛ چطور ممکن است آنها از چنین چیزی خبر داشته باشند ؟

فکر نمی کنید خان شیخون، یک نقطه شکست و یک چالش برای شماست؟ برای نخستین بار ظرف شش سال گذشته، آمریکا به ارتش شما حمله کرده است. دیروز، تیلرسون گفت زمامداری خانواده اسد به زودی پایان می یابد. فکر نمی کنید خان شیخون نقطه شکست شما باشد ؟

چیزی به اسم فرمانروایی خانواده اسد در سوریه وجود نداشته است. تیلرسون رویاپردازی می کند. بهتر بگویم هذیان می گوید. ما وقت خود را بر سر حرف های او تلف نمی کنیم. در واقع، آمریکا ظرف شش سال گذشته به شدت در حمایت از تروریست ها در سرتاسر سوریه فعالیت داشته است از جمله از داعش و النصره و نیز همه گروه هایی که همان نگرش ها را در سوریه دارند. این مسئله ای کاملا روشن و به اثبات رسیده در سوریه است. اما اگر درمورد حمله مستقیم صحبت می کنید باید بگویم چند ماه قبل حمله ای بزرگ تر از این و دقیقا پیش از آنکه اوباما از قدرت کنار برود رخ داد.

فکر می کنم در دیرالزور در شرق سوریه بود که آنها به یک منطقه کوهستانی که از اهمیت راهبردی ویژه ای برخوردار بود حمله کردند. آنها یک پایگاه عادی ارتش سوریه را هدف قرار دادند. اگر ارتش سوریه از توان نظامی بالا برای عقب راندن این حمله داعش برخوردار نبود، شهر دیرالزور سقوط کرده و به موصل در عراق متصل شده بود. این یک پیروزی بسیار راهبردی برای داعش می بود. دولت آمریکا هم مستقیما در آن حمله دست داشت. اما چرا آنها این بار دست به حمله مستقیم زده اند ؟ چون همانطور که قبلا هم گفتم، تروریست ها در این منطقه به شدت داشتند نابود می شدند بنابراین آمریکا گزینه دیگری جز حمایت از عوامل آنها یعنی تروریست ها نداشت پس مستقیما به ارتش سوریه حمله کرد. آمریکا به آنها انواع سلاح داده است ولی موفق نشد.

پس فکر نمی کنید این یک نقطه پایان برای شما باشد؟

خیر؛ این بخشی از همان موضوعی است که شش سال به درازا کشیده شده و به اشکال گوناگون درآمده است در حالی که سیاست آمریکا و غربی ها دربرابر سوریه ابدا تغییر زیربنایی نکرده است. بیایید اظهارنظرها و حرف ها را کنار بگذاریم، برخی از این اظهارنظرها تند و برخی نرم بوده اند ولی سیاست، همان است که بود.

 شما بیشتر معارضان مسلح را به ادلب فرستاده اید. آیا در نظر دارید دفعه بعد به آنها حمله کنید؟

ما به گروه های مسلح در هر جای سوریه که باشند حمله می کنیم. در مورد زمان و اولویت حمله، این یک موضوع نظامی است که در سطوح نظامی به آن خواهیم پرداخت.

 قبلا گفته اید رقه برای دولت شما یک اولویت است. با وجود این، اکثریت نیروهایی که به سمت این شهر به پیش می روند کردها هستند که آمریکا هم از آنها پشتیبانی می کند. آیا نگران نیستید با آزادی رقه کنترل منطقه از دست شما خارج شود ؟

 خیر؛ زیرا ما از همه آنهایی که برای آزادسازی هر یک از شهرهای سوریه از تصرف تروریست ها تلاش می کنند حمایت می کنیم. البته این بدان معنا نیست که با آزادی رقه، شهر به تصرف نیروهای آمریکایی یا یک گروه دیگر یا یک تروریست دیگر درآید. هنوز مشخص نیست رقه را چه کسی آزاد می کند : نیروهای سوری که آن را سپس به ارتش سوریه بدهند ؟ آیا این مسئله با همکاری ارتش سوریه خواهد بود ؟ هنوز کاملا مشخص نیست. این چیزی است که از یک سال پیش انتظار آن را می کشیم ولی هنوز اتفاقی نیفتاده است. همه چیز کاملا مجازی است زیرا هنوز اتفاق ملموسی در منطقه روی نداده است.

آمریکا و روسیه بانی فرآیند صلح ژنو هستند. با درنظر گرفتن تنش میان این دو کشور، آیا فکر می کنید این فرآیند ادامه پیدا کند ؟

 فرق بزرگی وجود دارد بین اینکه فرآیند صلح فعال باشد، چیزی که ممکن است هر زمان بوقوع بپیوندد، و اینکه فرآیند کارآمد باشد. تاکنون، این فرآیند کارآمد نبوده است. دلیلش هم این است که آمریکا برای رسیدن به یک راه حل سیاسی جدیت ندارد. آنها می خواهند از این فرایند سیاسی به عنوان چتری برای حمایت تروریست ها استفاده کنند یا اینکه تلاش می کنند از این تریبون، همه چیزهایی را به دست بیاورند که نتوانسته اند در میدان جنگ عملی کنند. این دلیل ناکارآمد بودن فرآیند گفتگوهای صلح است.
ما همچنان خود را در همان موقعیت اولیه احساس می کنیم و فکر نمی کنیم دولت آمریکا در این طرح جدیت داشته باشد زیرا آنها از همان تروریست ها حمایت می کنند. بنابراین می گوییم : بله، می توانیم فرآیند را دوباره فعال کنیم ولی نمی توانیم بگوییم انتظار داریم این روند کارآمد و مثبت و سودمند باشد.

بعد از شش سال، آیا خسته نشده اید؟

در واقع، تنها چیزی که می تواند بر شما فشار بیاورد، شرایط سیاسی یا موقعیت های نظامی نیستند بلکه اوضاع نابسامان و وخیم انسانی در سوریه است، ریخته شدن هر روزه خون انسان ها، درد و رنج خانواده های سوری. اگر بخواهیم حرف از خستگی بزنیم، این تنها موضوع دردناک و خسته کننده است. اما اگر منظورتان جنگ، سیاست و روابط با غرب است، خیر، من ابدا خسته نیستم زیرا ما از کشورمان دفاع می کنیم و هیچگاه آن را بی دفاع رها نخواهیم کرد.

چه موضوعی باعث می شود شما نتوانید بخوابید؟

فقط و فقط درد و رنج مردم سوریه و آلامی که پس از برقراری ارتباط با خانوارهای سوری، چه به طور مستقیم چه غیرمستقیم، متوجه آن می شوم. این تنها چیزی است که خواب را بر من تلخ می کند. اما اظهارنظرها و تهدیدات غربی ها به حمایت از تروریست ها چنین تاثیری در من ندارند.

 امروز شاهد افرادی هستیم که از الفوعه و کفریا به سمت دمشق و حلب آواره شده اند. آیا از این نگران نیستید که این مسئله باعث خروج مردم از این کشور بشود و سوریه بعد از جنگ دیگر نتواند شکل دوران قبل را به خود بگیرد؟

 جابجایی ها در این موقعیت اجباری است. ما آن را انتخاب نکرده ایم و امیدواریم همه بتوانند در شهر و روستای خود بمانند ولی این افراد، همانند بسیاری دیگر از غیرنظامیان مناطق دیگر، توسط تروریست ها احاطه و محاصره شده اند، آنها هر روز کشته می شوند بنابراین باید خانه و کاشانه خود را برای حفظ جانشان ترک کنند. بعد از آزادی، این افراد قطعا به شهر و دیار خود بازمی گردند. این اتفاقی است که در مناطق بیشماری افتاده و افراد به خانه های خود بازگشته اند. این یک موقعیت موقتی است. بحث تغییر و جابجایی جمعیتی، اگر دائمی باشد، قطعا به نفع جامعه سوریه نیست ولی از آنجایی که موقتی است، پس درمورد آن نگران نیستیم.