اهمیت اصول پدافند غیرعامل در طراحی شهرها

– در تعریف کلی می توان گفت طراحی شهری، هنر یکپارچگی بخشیدن به مجموعه ساختمان ها، خیابان ها و مکان هایی است که محیط شهری را می سازند به گونه ای که منظر شهری حاصل، برآیند تعامل ساختمان هایی است که در کنار یکدیگر شکل کلی یک مجموعه زیستی، به نام شهر را شکل می دهند. شهر محل سکونت افراد زیادی است که اثرگذاری عناصر گوناگون آن، در ایجاد حس آسایش و امنیت روانی و جسمی در ساکنین آن امری بدیهی است. تقویت تاسیسات دفاعی شهری، تعبیه راههای گریز از خطر، بهبود وضع خدماتی که در زمان دفاع ضرورت می یابد و غیره، به ترتیب احتمال در خطر بودن تعداد جمعیت و منابع ثروت هر شهر، از مهم ترین اهداف آمایش سرزمین در بخش شهرها قرار می گیرند.

– در مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان (پدافند غیرعامل)، هر اقدام غیر مسلحانه ای را که موجب کاهش آسیب پذیری نیروی انسانی، ساختمان ها، تاسیسات، تجهیزات، اسناد و شریان های کشور در مقابل تهدیدات انسان ساز گردد، پدافند غیرعامل خوانده  می شود. پدافند غیرعامل به عنوان راهکاری، جهت کاهش خطرپذیری در برابر خطرات مختلف و افزایش کارایی پس از وقوع خطر است که باید در سطوح مختلف برنامه ریزی منطقه ای، شهرسازی و معماری مورد توجه قرار گیرد از سویی دیگر، حفظ حیات به عنوان یک نیاز غریزی و فطری، همواره در صورتی برای انسان ها مقدور بوده است که بتوانند در برابر حوادث گوناگون از خویش محافظت نمایند.

– توجه به مقوله دفاع و تامین امنیت در قالب واژه ای به نام پدافند غیرعامل وارد فاز جدیدی از مطالعات و برنامه های اجرایی کشورها شده است. در این نوع از دفاع، تمرکز بر تسلیحات نظامی نیست و اساس آن بکارگیری دسته ای از تمهیدات خاص غیرنظامی در محیط است. به عبارتی، در پدافند غیرعامل تمرکز بر این مقوله است که بدون نیاز به کاربرد تجهیزات نظامی و سلاح گرم بتوان بطور مثال در بحث معماری و شهرسازی تنها بر مبنای طراحی ساختمان و مشخصات فضا از دو بعد شکل و فرم و عملکردهای آن، آسیبهای ناشی از جنگ را محدود نمود و از این قابلیت های طراحی به منظور تأمین حفاظت از جان شهروندان و به حداقل رسانیدن لطمات جانی ناشی از سانحه جنگ به بهترین نحو بهره گرفت. بکارگیری اصول پدافند غیرعامل فواید بسیاری در بردارد با اجرای آن می توان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تأسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیر نظامی و تلفات انسانی جلوگیری نموده و یا میزان این خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد. این اصول حافظ جان مردم، ضامن امنیت افراد، صیانت از تمامیت ارضی و حاکمیت ملی در همه مواقع در برابر هرگونه شرایط و هرگونه تجاوز است و باعث تحقق امنیت و توسعه پایدار می شود و ضامن استمرار فعالیت های زیربنایی، تأمین نیازهای حیاتی، تداوم خدمات رسانی و تسهیل اداره کشور در شرایط تهدید و بحران و حفظ بنیه دفاعی به هنگام حملات دیگر کشورها است به علاوه باید تاکید نمود بکارگیری اقدامات پدافند غیر عامل می تواند موجب بازدارندگی از انگیزه حمله نظامی و تروریستی به کشور گردد زیرا که موجب برطرف شدن نقاط آسیب پذیرکشور و تبدیل آن ها به توانایی و پایداری می شود.

– در طراحی شهرها و تعیین کاربری مورد نیاز شهر و نحوه ارتباط آنها با یکدیگر، باید علاوه بر ایجاد فضای مناسب برای حفظ جان مردم در مقابل تهدیدات، امکان تداوم بی وقفه فعالیت های ضروری و کاهش آسیب پذیری شهر فراهم شود اما در حال حاضر در کشور ما، اغلب شهرها بدون توجه به اصول پدافند غیر عامل و اغلب بدون برنامه، گسترش یافته و پیکربندی شده است. طبیعتاً این موضوع نیازمند توجه ویژه است زیرا که با توجه به تهدیدات نظامی گسترده و تاکید بر اصول پدافند غیر عامل در کشور، پژوهشگران این حوزه موظف به یافتن راهکارهای منطقی و قابل اجرا می باشند. تدابیر پدافند غیر عامل در معماری و شهرسازی می تواند علاوه بر کاهش خسارات تهدیدهای انسان ساز، در کاهش خطرپذیری در برابر انواع خطرات طبیعی نیز مفید واقع شود.

منابع

·        اکبر حاجی ابراهیم زرگر، سارا مسگری هوشیار. پدافند غیر عامل در معماری راهکاری جهت کاهش خطرپذیری در برابر سوانح. سومین کنفرانس بین المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیر مترقبه طبیعی.

·        فیروزی، محرمعلی. (۱۳۸۵). چالش های جغرافیایی امنیتی تهران، نشریه رشد آموزش جغرافیا، دوره بیست و یکم، شماره دوم.

·        پژمان مختاری ، سید جواد هاشمی فشارکی. (۱۳۹۴). الزامات طراحی معماری پناهگاههای عمومی با رویکرد پدافند غیرعامل. فصل نامه علمی ترویجی پدافند غیرعامل، سال ششم، شماره ۳، ص ۱-۱۴ .

·        حسینی امینی، حسن و پریزادی، طاهر، (۱۳۸۹). مفاهیم بنیادی در پدافند غیرعامل با تاکید بر شهر و ناحیه، موسسه اندیشه کهن پرداز، چاپ اول.

·        قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء )ص( پدافند غیر عامل، نام ناشر: معاونت پدافند غیر عامل، (۱۳۸۳) .

·        حامد شهسواری ، وحید قربانی ، بهاره ربیعی .(۱۳۹۴)  تبیین اصول و ملاحظات دفاع شهری و رویکرد پدافند غیرعامل با تاکید بر سلولار نمودن شهرها، فصلنامه مدیریت شهری، شماره ۳۸ بهار.

·        سیاهویی، حمیدرضا؛ سقایی، الهام  .(۱۳۹۳)، نقش پدافند غیر عامل در طراحی شهری، کنفرانس ملی معماری و منظر شهری پایدار.

·      Lacina, B , Explaining the Severity of Civil Wars, Journal of ConflictResolution, Number 50.2006

پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.