روز بدون ماشین

 مهندس رضا رسولی رئیس کمیسیون حمل و نقل و ترافیک شورای چهارم رشت

افزایش جمعیت جهان و همزمانی آن با پیدایش خودرو در اوایل قرن بیستم از یک طرف و تمایل به شهرنشینی و تجربه زندگی مدرن از طرف دیگر ، سبب افزایش تقاضای استفاده از خودرو در صد سال اخیر گردید . تا جائی که در حال حاضر حدود یک میلیارد خودرو در جهان وجود دارد و پیش بینی می شود تاسال ۲۰۳۰ تعداد خودروهای موجود در کره زمین از مرز ۵/۱ میلیارد بگذرد . سهم کشور ما از این آمار در حال حاضر بیش از ۱۵ میلیون خودرو می باشد که حدود ۳ میلیون آن در تهران در حال فعالیت است . توسعه این روند جامعه جهانی را از دهه های پایانی قرن بیستم با عوارض نامطلوب متفاوتی روبرو کرد.

شاید اولین عارضه نامطلوب عدم ظرفیت کافی زیر ساخت های حمل و نقلی ایجاد شده با میزان خودرو در حال تردد می باشد . به بیان ساده تر با افزایش تعداد خودرو ، راه ها و خیابانهای ساخته شده ظرفیت کافی برای تردد خودروها نداشته و در ساعات طولانی در طول روز ، شهرها با ترافیک سنگین مواجه هستند . از طرفی با محدودیت منابع طبیعی ، محدودیت فضای شهرها و افزایش قیمت زمین با رشد شهرها ، توسعه بیشتر زیرساختهای حمل و نقلی در اکثر موارد مقرون به صرفه نمی باشد.

وجود ترافیک سنگین خود بحران دومی است که شهرهای جهان با آن مواجه اند . اثرات جانبی این پدیده شامل کاهش بازدهی کاری شهروندان ، عوارض روحی و روانی ناشی از استرس ، افزایش خطر تصادفات ، افزایش میزان مصرف سوخت و هدر رفت منابع انرژی و آلودگی محیط زیست شهری می باشد.

عارضه بعدی توسعه زندگی ماشینی ، کاهش تعاملات انسانی و پیوندهای اجتماعی در شهر هاست . با افزایش تعداد خودروها ، شهروندان به انسان هایی با تحرک کمتر و شرایط فیزیکی و جسمی نسبتا ضعیف تر تبدیل شده که نسبت به هم بیگانه اند . یعنی دیگر خبری از سلام علیک ها در محله و پیاده رو ها نیست یا حداقل شهروندان از تعاملات اجتماعی ضعیف تری نسبت به گذشته برخوردارند.

اما از همه عوارض بر شمرده شده ، شاید یکی از آن ها امروز تبدیل به بحرانی جدی شده است و آن محدودیت شدید منابع روبه اتمام انرژی در سطح جهان وشرایط بحرانی آلودگی محیط زیست شهری شامل آلودگی هوا ، آب وخاک ، آلودگی صوتی ، و آلودگی بصری می باشد . مواجهه با این بحران ، سیستم های مدیریت شهری را در دهه های اخیر برآن داشت تا با افزایش استفاده از سیستم های حمل ونقل پاک و عاری از عوارض زیست محیطی نسبت به جلوگیری هرچه بیشتر از تخریب محیط زیست و هدر رفتن منابع انرژی اقدام نمایند.

در این راستا از سال ۲۰۰۰ روزی به نام ( روز بدون ماشین )در سراسر جهان نامگذاری شده است ، هدف از این حرکت ، یادآوری عوارض جبران ناپذیر استفاده بی رویه از خودرو  و تشویق افراد به استفاده از سیستم های حمل ونقل پاک ، مانند پاده روی استفاده از دوچرخه ، اسکوتر  و اسکیت می باشد.

در همین راستا و همچنین با توجه به شرایط ویژه محیط زیستی و زیبایی های طبیعی شهر رشت ، کمسیون حمل و نقل و ترافیک در نظر دارد با ارائه برنامه مدونی در راستای کاهش تکیه و نیاز شهروندان به استفاده از خودروی شخصی با هدف افزایش سطح رفاه عمومی و ارتقاء کیفی محیط زیست شهری اقدام نماید . البته بدیهی است موفقیت طرحها و برنامه هایی از ایندست به میزان همراهی و استقبال شهروندان شریف ، نوگرا و با فرهنگ شهر عزیزمان و اجرایی نمودن آنها بستگی خواهد داشت.