شهردار منتخب در نقشه راه خود به کدام استراتژی باید اولویت دهد !؟

شهردار منتخب درنقشه راه خود به کدام استراتژی باید الویت دهد !؟
استراتژی ایجاد منابع پایدار و یا استراتژی مدیریت هزینه ها
از زمان تشکیل اولین بلدیه در روز دهم بهمن ماه ۱۲۸۶ با انتخاب حاجی میرزا خلیل آقا فرزند میرزا مهدی شریعتمدار مشهور به حاجی ملارفیع به عنوان اولین رئیس انجمن بلدیه رشت ، کمتر کسی فکر میکرد در حدود بیش از یک قرن بعد ، شهرنشینی در این شهر زیبا چنان رشد سرسام آوری پیدا نماید که دیگر اداره این شهر حتی با روشهای مرسوم شهرداری ها در دو سه سال اخیر هم به سادگی امکان پذیر نباشد و دکتر محمد علی ثابت قدم شارمند جوان و متخصص منتخب انتخابات روز دوازدهم بهمن ماه ۱۳۹۳ شورای محترم شهر رشت ، برای اداره این شهر و تاریخ ساز شدن خویش و شهر خویش ناگزیر به این باشد که فلک را سخت بشکافد و طرحی نو دراندازد !!
شهر زیبای رشت امروزچنان پیچیده و تودرتو شده است که مشکلات آن همچون تولید انبوه زباله ، دفن زباله های تولیدی ، ترافیک و حمل و نقل عمومی ، توسعه معابر و آسفالت ، فرسودگی محله های قدیمی ، فضای سبز ، بهداشت ، مسایل فرهنگی و زیر ساختهای آن و حتی مشکل جدیدالخلقی همچون آلودگی هوا در کنار مشکلات ساختاری همچون قدیمی بودن قوانین شهرداری – نبود هماهنگی بین دستگاههای اجرایی با شهرداری – عدم ضمانت اجرایی جهت اجرای کامل قوانین – نداشتن جایگاه و منزلت عمومی شهرداری و شهرداران بر خلاف کشورهای پیشرفته – عدم اعمال مدیریت واحد شهری – فقدان فرهنگ عمومی در شناختن شهرداری به عنوان یک سازمان محلی منتخب مردم و عدم هماهنگی با شهرداری– مشکلات مالی شهرداری ناشی از تصمیمات دولت در خصوص استقلال شهرداریها – کمبود کمکهای مالی دولت به شهرداری– حذف پاره ای از عوارض شهرداریها در قانون تجمیع و بسیاری از مشکلات اساسی دیگر، چنان شهر رشت را احاطه نموده اند که شهروندان فهیم و مهربان این شهر و حتی مسئولان شهری و استانی را خسته و کلافه و سر درگم نموده است .
و در این شرایط کلید این بلدیه به دست شارمندی سپرده شده است که هرچند خوشبختانه ویژگی های اولیه یک شهردار تاریخ ساز را شامل تخصص و تجربه شهردار بودن ، خوشفکری و جسارت ، سرعت عمل در تصمیم سازی و تصمیم گیری ، روحیه کار جمعی و جسارت در بکارگیری مدیران بومی جوان و برخورد قاطع با سهل انگاران و تن پروران ، محبوبیت نسبی در بین عامه مردم و سیمای کاریزما و از همه مهمتر خون و انرژی جوانی را میتوان در او یافت ولی این شهردار منتخب شهرمان برای پویا کردن اقتصاد شهری از طریق اجرای پروژه های زیربنایی و زیر ساختی ، با مجهول بزرگی در این معادله مواجه است که آن مجهول چگونگی تامین اعتبار و ایجاد درامد پایدار برای سازمان اقتصادی تحت امر خود با هدف برون رفت شهر رشت از بحران های مزمن موجود است .
دکتر ثابت قدم گیلک زبان به خوبی واقف است که با تصویب قانون شهرداری ها در سال ۱۳۰۹ و واگذاری شهرداری ها به وزارت کشور ، عملا بودجه و منابع مالی شهرداری ها به دولت و بودجه ملی گره خورده بود ولی در دهه ۶۰ با تصمیم دولت وقت ، کلیه شهرداری ها به سمت خود کفایی و خودگردانی سوق داده شدند . قطع کمک های مالی بدون تعریف منابع جدید مالی ، شهرداران را به یافتن راه های جدید ایجاد درآمد هدایت نمود . شهرداران و در راس آنها شهردار تهران تصمیم به فروش شهر ( فروش تراکم ) برای اداره شهر گرفتند . تصمیمی که هرچند در کوتاه مدت توانست منبع درآمد مناسبی باشد تا از این طریق بتوانند به رتق و فتق امور شهر بپردازند ، ولی در بلند مدت بدلیل ناپایدار بودن این منبع درآمدی و البته وابسته بودن این منبع درآمدی به سایر پارامترهای سیاسی و اقتصادی و اجتماعی کشور ، شهرداران را دچار چالش بزرگی نمود . و پر واضح است که شهرداری رشت هم از این بیماری نه تنها مبرا نبوده ، بلکه به شکل حادی با آن دست و پنجه نرم مینماید .
نگارنده در این نگارش بنا ندارد که نسخه قطعی برای درمان بیماری ذکر شده در بالا به شهردار منتخب ارایه دهد ، بلکه قصد و غرض از این یادداشت بیان ساده نسخه های پیچیده شده توسط متخصصین برای نهادهای اقتصادی عمومی نظیر شهرداری رشت ، در زمان رکود اقتصادی و پایین بودن درآمدهای شهری است .
استراتژی ایجاد منابع پایدار و یا استراتژی مدیریت هزینه ها ؟
اگر شهردار منتخب ما باور داشته باشد که نهاد شهرداری رشت به عنوان یک نهاد اقتصادی دارای بحران است و این نهاد در فضایی در حال فعالیت است که آن فضا خود با بحران رکود اقتصادی مزمن دست به گریبان است ، شهردار منتخب شهر ما در ابتدای دوره مدیریت شهری خویش کدامیک از استراتژی های بالا را باید برای برون رفت از این بحران سرلوحه نقشه راه خود قرار دهد ؟
نگارنده با مطالعه نسخ پیچیده شده برای نهادهای اقتصادی بحران زده بر این باور است که شهردار منتخب در یکسال ابتدایی دوره مدیریت شهری خویش میبایست مدیریت هزینه را بعنوان اولین استراتژی نقشه راه خود انتخاب نماید ، چرا که در وضعیت کنونی شهرداری رشت و رکود اقتصادی حاکم بر فضای شهر رشت و استان گیلان ، کاهش هزینه های اداره شهر رشت و شهرداری آن در تمامی ابعاد و اضلاع سازمانی نه تنها یک تهدید نیست ، بلکه فرصتی خواهد بود که که ظرفیت های ناشناخته نهاد شهرداری رشت رادر مسیر حذف اتلاف ها و بهبود مستمر ، فعال نماید تا شهردار منتخب بتواند با ایجاد ثبات ساختاری و اداری فضایی را ایجاد نماید که بتواند آسوده خاطر با تدوین یک ماتریس جامعSWOT ( ماتریس نقاط قوت و نقاط ضعف ، تهدیدها و فرصتها ) ، برنامه های استراتژیک ایجاد درآمد پایدار را اجرایی نماید.
عوامل ساختاری کاهش هزینه ها در استراتژی مدیریت هزینه ها :
دکتر ثابت قدم شارمند منتخب شهر ما ، برای صرفه جویی و کاهش هزینه های سازمانی نهاد مطبوع خویش و نیز هزینه های عملیاتی اداره شهر خود ، بایستی ضمن ایجاد تغییرات بنیادی جسورانه در رویه ها و ساختار اداری شهرداری رشت ، نگاهی استراتژیک به مدیریت هزینه ها داشته باشد . به عبارتی در پاسخ به این سوال که شهردار چه نوع پارامترهایی را باید در فرایند اجرای استراتژی مدیریت هزینه ها مورد توجه قرار دهد ؟ سرفصل های عملیاتی زیر را میتوان به ایشان پیشنهاد داد :

۱- تغییر نگرش در مدیران اصلی نهاد شهرداری
۲- استقرار سریع مدیریت فرایند گرا ( رویکرد فرایندی ) در شهرداری رشت از طریق شناسایی فرایندها و تعیین توالی و تاثیرات متقابل این فرایندها و همچنین مدیریت آنها به منظور ایجاد خروجی مطلوب ، با تدوین شاخص های اندازه گیری برای این فرایندها و کنترل و پایش مستمر این شاخصها
۳- آموزش و توسعه فرهنگ رشد و بهره وری و هدفمند کردن نیروها به سمت بهبود شاخصها ازطریق گروه های بهبود
۴- توجه بیش از پیش به سیستم مدیریت اطلاعات (MIS) و گردش اطلاعات در نهاد شهرداری برای سرعت بخشیدن به تصمیمات در سازمان شهرداری
۵- شناسایی فوری و بدون اتلاف وقت تمامی دوباره کاریها ، فعالیتهای بدون ارزش افزوده و فعالیتهای موازی در نهاد شهرداری رشت و حذف آنها
۶- کاهش فوری سهم نیروی انسانی بخش های ستادی به بخش های اجرایی و عملیاتی
۷- فعال کردن نظام پیشنهادات اثربخش در شهرداری رشت و ترویج کار گروهی و ایجاد نظام ارزیابی و انگیزشی مناسب و کارا در کلیه سطوح ساختاری نهاد شهرداری
۸- بکارگیری نیروهای خلاق و کارآفرین در تمامی سطوح مدیریتی نهاد شهرداری (یک سوال اساسی که شهردار رشت باید از مجموعه خویش پرسمان نماید این است که شهرداری رشت تا به حال چند بار برای کشف ایده های جدید در خصوص افزایش درآمدها و کاهش هزینه ها در مجموعه شهر رشت فراخوان برگزار کرده است؟ نگارنده مطمئن است اگر شهرداری رشت از این ایده ها استقبال کرده و حتی آنها را خریداری نماید و اگر سالی حتی یکی از این ایده ها عملیاتی شود ، در طی چند سال، چه تحول بزرگ و سرمایه عظیمی برای شهرداری رشت ایجاد خواهد شد؟)
۹- استفاده بهینه از تمامی ظرفیتهای خدماتی و تولیدی شهرداری و اعمال مدیریت صحیح نگهداری و تعمیرات روی کلیه تجهیزات سخت افزاری شهرداری رشت
۱۰- مدیریت اثربخش روی هزینه های خواب سرمایه شهرداری رشت
۱۱- مدیریت اثربخش روی هزینه های انرژی و اتلاف سایر منابع سازمانی ، مواد اولیه و قطعات مورد مصرف در سازمانهای متعدد نهاد شهرداری رشت
۱۲- نوآوری در ارایه خدمات و عملیات از طریق اجرای موارد زیر :
– استفاده از خدمات پیمانکارانی که دارای توانایی مالی و فنی در مکانیزه کردن جمع آوری زباله های شهری دارند ، از طریق تعریف یک بسته قراردادی جامع از مرحله جمع آوری ضایعات و زباله ها تا مرحله بازیافت آن و کسب درآمد پیمانکار از طلای کثیف
– استفاده از خدمات پیمانکاران توانمند در حوزه آسفالت کردن معابر و خیابان ها در قالب یک بسته قرارداد بلند مدت از مرحله ساخت ، خریداری و تامین آسفالت ، اجرا و نظارت بر عملیات آسفالت ریزی تا مرحله نگهداری و تعمیرات آسفالت معابر شهری ، که با این کار ، آن پیمانکار مجبور است که اولا از آسفالت و مواد خوب استفاده کند تا در تمام سال های قرارداد ، از هزینه های دوباره کاری جلوگیری شود ، و هم در بیشتر موارد این قبیل پیمانکاران مجبورند به شیوه تحقیق و اجرا عمل کنند که باعث می شود پیمانکاران از یک سو، به کارهای تحقیقاتی و توسعه ای متوسل شوند و کیفیت را بالا ببرند و از سوی دیگر شهرداری هر سال، پولی را با رقمی ثابت، بابت این خدمات به پیمانکاران می دهد نه اینکه میزان این پول را بر اساس میزان خرابی پرداخت کند،و به این گونه است که پیمانکاران به دلیل سود اقتصادی خودشان مجبورند در اجرای خدمات از بهترین ها چه در بخش نرم افزار و چه در بخش سخت افزار استفاده کنند.
– استفاده از خدمات پیمانکاران توانا در حوزه های فضای سبز و استفاده از گونه های مثمر گیاهی به جای گونه های غیر مثمر
– بکارگیری و ایجاد سامانه های انرژی های نو به عنوان سرمایه گذاری کوچک اولیه ، به منظور صرفه جویی عظیم در هزینه های شهرداری
– ارتقاء سطح علمی منابع انسانی شهرداری رشت . چرا که امروزه در دنیایی زندگی می کنیم که کسب دانش همانند نیازی روحی هر لحظه بیش از پیش ما را برای رسیدن به قله های موفقیت ترغیب می کند . برای حرفه ای کارکردن باید آن حرفه را کامل و اصولی یاد گرفت و این امر جز با شناخت و یادگیری مهارتهای لازم دست یافتنی نخواهد بود. مهارت و دانش خطوطی موازی و مکمل هستند که وجود هر دوی آنها در یک سازمان آن را به موفقیت نزدیک و نزدیک تر می کند. نیروی انسانی که از مهارت و دانش کافی در راستای فعالیت خود برخوردار باشد به نحو چشمگیری هزینه های سازمان ، جبران اشتباه و اتلاف وقت را کاهش می دهد و همچنین موجب بهبود مستمر سازمان نیز می گردد.
– اجرای سیستم شهروند الکترونیک در شهر رشت . امروزه شاهد آن هستیم که سازمانها با شتاب زیادی به سمت مجازی شدن پیش می روند به نحوه ای که تا حد امکان از حجم مراجعات و برخوردهای رودررو کاسته شده و عامه مردم بتوانند بدون مراجعه به سازمانی ، امور خود را انجام دهند ، بدین ترتیب شهرداری رشت میتواند با اجرای برنامه های آموزشی به شهروندان خود هم از حجم ترافیک شهری بکاهد و هم هزینه های آلودگی هوا و سالم سازی سطح معابر شهری راکاهش دهد . این امر نیز زمانی امکان پذیر است که آموزشهای لازم به شهروندان جهت استفاده از خدمات الکترونیک داده شود و آنان نیز در جهت استفاده از این امکانات تلاش نمایند.
آقای دکتر ثابت قدم گیلک زبان، این نوشته ناتوان از اشاره به تمامی موارد در حوزه بکارگیری استراتژی مدیریت هزینه است و به یقین با تخصصی که در جنابعالی سراغ داریم ، امید است بتوانید با ایجاد معاونت سیستمها و کیفیت برای اولین بار در شهرداری های کشور ( و یا حداقل در شهرهای شمالی کشور ) ، با اجرای برنامه های استراتژیک هم به ساختار شهرداری رشت ثبات بخشید و هم با برنامه محور نمودن کلیه امور شهرداری رشت بتوانید زمینه ساز ایجاد منابع پایدار برای شهر رشت باشید تا ماهم شاهد شکوفایی این عروس شهرهای شمالی ایران اسلامی باشیم .

آرزومند موفقیت شما و سربلندی دردانه شهرهای ایران زمین ، رشت شهر باران های نقره ای
کیوان بهمنش

پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.