«چوکا» چوب کمبود نقدینگی را می‌خورد | زوالی که مدیریت فرسایشی در چوکا رقم زد
شرکت چوب و کاغذ ایران با چالش عدیده کمبود سرمایه در گردش مواجه شده و ظرفیت تولید آن به یک‌سوم کاهش‌یافته درحالی‌که در صورت توجه و مدیریت هوشمند میتواند در قطب اقتصادی شمال بدرخشد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا به نقل از فارس، شرکت صنایع چوب و کاغذ ایران (چوکا) یکی از قدیمی‌ترین و با ریشه‌ترین کارخانه‌های کشور در حوزه صنعت سلولزی است و هم اکنون نیز حدود ۷۰۰ نفر نیروی شاغل در آن به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم ارتزاق می‌کنند.
زوالی که مدیریت فرسایشی در چوکا رقم زد
چوکا از قطب‌های تولید و اشتغال در غرب گیلان و از جمله شرکت‌های زیرمجموعه شستا تأمین اجتماعی است که نمونه‌های آن در سایر استان‌های کشور تجربه نسبتا موفق‌تری دارند اما سرنوشت آن با اقدامات فرسایشی صورت‌گرفته در ادوار پیشین در سطوح ملی و میانی، آینده روبه‌زوالی را برای آن رقم زده است.
شرکت چوکا از سال ۱۳۹۳ تاکنون زیان‌ده بوده و دلیل اصلی آن به گفته کارکنان شرکت، مشکلات موجود در تأمین مواد اولیه است. چوکا در حدود دو دهه پیش صنایع چوبی، مانند: خمیر چوب، الوار و تخته چندلا و… تولید می‌کرد و چوب موردنیاز آن نیز از جنگل‌های غرب گیلان تأمین می‌شد تا اینکه با اجرای قانون طرح تنفس جنگل، اجازه بریدن درخت از جنگل‌ها به چوکا، داده نشد.
علاوه‌برآن، ۱۲ هزار هکتار منطقه جلگه‌ای نیز بر اساس مطالعات و ارزیابی‌ها طی فرایندی به چوکا داده شد که آن هم در دهه ۸۰ به منابع طبیعی عودت و سپس در اختیار شرکت شفارود قرار گرفت به این دلیل که درگذشته شرکت شفارود در اختیار شرکت چوکا بود و چوب آن در سطح ۱۲ هزار هکتار از اراضی مواد اولیه چوکا را تأمین می‌کرد اما این ظرفیت هم از دسترس چوکا بنا بر دلایلی، خارج شد.
چوکا برای سرپا نگه‌داشتن خود رو به کارخانه O. C. C آورد که آن هم در همان دوران به‌صورت ناقص اداره شد و وضعیت شرکت را اسفناک‌تر کرد تا جایی که در دهه ۹۰، پیکان تولید چوکا به سمت کاغذ بازیافتی رفت؛ حرکتی که هیچگاه شرکت بر پایه آن طراحی نشده بود و پیش‌بینی هم می‌شد که نتیجه‌ای نخواهد داشت.
رویارویی چوکا با تولید و اشغال با دست خالی و ظرفیت محدود
در حال حاضر چوکا بنا بر اظهارات مردم منطقه و اهالی اهل‌فن به‌ویژه کسانی که از بازنشستگان آن هستند، یک شرکت با نفس‌های به شماره افتاده است به‌گونه‌ای که ظرفیت تولید آن امروز به ۳۰ درصد کاهش‌یافته و این ناترازی در تولید و ظرفیت اشتغال موجود، اسباب زیان‌ده شدن آن از دهه ۹۰ تاکنون شده است.
چوکا، رهاورد سوء مدیریت و حامی آن
یاسر اسلام‌دوست نماینده مردم شهرستان‌های تالش، رضوانشهر و ماسال در مجلس شورای اسلامی معتقد است، مشکلات امروز چوکا، خیانتی است که درگذشته مدیران آن در حق شرکت کرده‌اند.
وی می‌گوید: «وجود سوءمدیریت و حمایت از سوءمدیریت هر دو از بانیان وضع موجود در شرکت چوب و کاغذ هستند و مدیران شرکت باید دارای سواد کافی و مرتبط، تجربه موفق در حوزه تولید و اشتغال و جز مدیران باثبات در مجموعه شرکت باشند.»
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی به برخی از مشکلات موجود در چوکا اشاره می‌کند و می‌گوید: «عدم تعمیر ژنراتور شرکت چوکا در اوج مصرف بار برق که می‌توانست تأمین‌کننده برق شرکت باشد، عدم تعمیر دستگاه دایجستر و… نشان‌دهنده سوءمدیریت در مجموعه چوکا است.»
وی با اشاره به ظرفیت کم‌نظیر چوکا در تولید و اشتغال خبر داده که یک شرکت روسی برای سرمایه‌گذاری آماده مشارکت در توسعه تولید در چوکا شده است.
اسلام‌دوست مطرح کرده که با خصوصی‌سازی چوکا مخالف است اما با توسعه اشتغال با ظرفیت بخش خصوصی به‌صورت مشارکتی موافق بوده و مردم نیز از آن استقبال خواهند کرد.
نماینده طوالش در خانه ملت می‌گوید: «مولدسازی از ظرفیت‌های لازم برای تأمین سرمایه در گردش و رونق تولید در چوکا است اما سابقه نشان داده که این طرح‌ها فرصتی برای حیف‌ومیل منابع وعدم پیشرفت مجموعه‌های تولیدی است.»
علی‌ای‌حال، کارشناسان صنعت کاغذ می‌گویند: «بازار کاغذ بسته‌بندی و صنعتی، حاشیه سود بسیار پایینی دارد و تولید مازاد آن در کشور نیز یکی دیگر از عوامل زوال شرکت‌های همچون چوکا در کشور است چرا که سالانه دستکم ۳۰۰ هزار تن کاغذ صنعتی و بسته‌بندی در تولید می‌شود و صادرات آن که قبلاً به کشور عراق انجام می‌شد نیز طی سال‌های اخیر، متوقف شده است.
نه کارخانه رمق کار دارد و نه کارگران
کارکنان چوکا می‌گویند: «کاغذ صنعتی و بسته‌بندی طی سال‌های اخیر علیرغم تورم بالا در اغلب کالاها، تغییر چندانی نداشته و قیمت کاغذ در حال حاضر تقریباً به همان قیمت سال ۱۴۰۱ به فروش می‌رشد درحالی‌که مواد اولیه آن چندین برابر افزایش داشته است و قابل کتمان نیست.»
کارکنان و کارگران شرکت چوکا در بخش دیگری می‌گویند: «این شرکت باید از حیات خلوتی درآمده و در اختیار بخش خصوصی کارآمد و با اهلیت قرار بگیرد.»
به گفته آن‌ها، «چوکا باید به بخش خصوصی واگذار و با مشارکت آن‌ها به تولید ادامه دهد چرا که این شرکت تنها در صورت فعالیت هماهنگ و یکپارچه میتواند به تولید اسمی و سوددهی استاندارد برسد درحالی‌که امروزه مشاهده می‌شود بسیاری از بخش‌ها و خطوط تولید، تعطیل هستند.»
البته باید این نکته را ذکر کرد که علیرغم افزایش هزینه تولید، حاشیه سود کم، ناترازی در تولید کاغذ و فروش محدود، شرکت چوکا طی چند سال اخیر به روند تولید خود ادامه داده و از تجمعات کارگری وسیع گذشته که به دفعات نیز در آن مجموعه رخ می‌داد نیز خبری نیست.
این روزها نیز بدهی گاز، برق، مالیات، تأمین اجتماعی و… از جمله چالش‌های مدیریتی است که برای چوکا ذکر می‌کنند درحالی‌که یکی از کارکنان شرکت با نشان‌دادن اسنادی مطرح می‌کند: «این شرکت از بدهی ۷۵ میلیاردتومانی در سه سال گذشته به بدهی یک‌صد میلیاردتومانی در امسال رسیده که با درنظرگرفتن تورم‌ها، روند افزایش این بدهی‌ها غیرمنطقی و نامتعارف‌تر از گذشته نبوده است چرا که بسیاری از هزینه‌ها از جمله حقوق و دستمزد طی چند سال اخیر بیش از ۵۰ درصد افزایش‌یافته یا هزینه‌های سرباری که به‌صورت روزانه روند رو به صعودی را طی می‌کند، بر شرکت سایه افکنده است.»
چوکا همچنان مانا در تولید و اشتغال
سید نادر صفوی فرماندار شهرستان رضوانشهر می‌گوید: «مشکلات شرکت چوکا بسیار قدیمی بوده و به دوره مدیریتی کنونی منتقل شده است.»
به گفته وی، «بسیاری از معوقات شرکت چوکا نظیر بهای مصرفی گاز، تأمین اجتماعی، مالیات و… از ۱۵ سال پیش تاکنون برقرار بوده و نکته حائز اهمیت اینکه در دوره کنونی بدهی‌ها و هزینه‌های جاری شرکت پرداخت شده است.»
رئیس شورای تولید و اشتغال شهرستان رضوانشهر این را هم مطرح کرده که: علیرغم تورم موجود، حقوق و دستمزد کارکنان شرکت نیز پرداخت می‌شود و طی سه سال اخیر ما شاهد تحصن کارگری همیشگی نیز در شرکت چوکا نیستیم.»
نماینده عالی دولت در رضوانشهر این را هم مطرح کرده که چوکا مشکلاتی دارد که باید به‌صورت کارشناسی و مطابق با طرح توسعه‌ای حل‌وفصل شود که عمده مشکلات آن تأمین مواد اولیه و سرمایه در گردش است.
جبران کمبود نقدینگی چوکا با مولدسازی املاک مازاد
چوکایی‌ها هم می‌گویند: «مشکل اصلی شرکت، کمبود مواد اولیه است که چاره آن هم تأمین نقدینگی و سرمایه در گردش است؛ نیاز مبرمی که شستا، اعتقاد و باور چندانی به آن ندارد و یا اگر هم داشته باشد، کافی نیست و پاسخگوی نیاز خطوط تولید نشده است.»
املاک چوکا منحصر و محدود به سوله‌ها و محوطه‌های فعلی نمی‌شود. این شرکت املاک بسیار زیادی در خارج از حوزه تولید نظیر ویلا در برخی از مناطق دارد که ارزش آن‌ها بر اساس مطلعین شرکت بین ۲۰ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان است که میتواند با بهره‌گیری از قانون مولدسازی آن را تبدیل به سرمایه در گردش کرد.
در کنار کمبود نقدینگی، بسیاری از دستگاه‌های شرکت چوکا نیازمند نوسازی و اورهال هستند اما ازآنجایی‌که ماشین‌آلات و دستگاه‌های شرکت، بومی نبوده و امکان بومی‌سازی انها نیز فعلاً وجود ندارد، لاجرم باید از خارج از کشور وارد شوند که این نیاز نیز به توجه مسئولان شستا، تأمین اجتماعی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را می‌طلبد.
سرمایه در گردش حداقل یک هزار میلیارد تومان شاید بتواند تمامی سازوکارهای چوکا را فعال کند چرا که این شرکت به گفته مسئولان باید حداقل به طور میانگین هفت هزار تن محصول تولید کند اما طی یک دهه اخیر میانگین تولید آن از ماهی دو هزار و ۵۰۰ تن عبور نکرده است.
تامین اجتماعی و شستا یاور چوکا در تولید و اشتغال باشند
نکته قابل‌توجه دیگر اینکه در سال ۱۴۰۰ شرکت صنایع چوب اسالم نیز به شرکت چوکا ملحق شده که یک شرکت غیرمولد و هزینه بر دیگری بود و چوکا مجور شد هزینه‌های انباشت شده آن را نیز متقبل شود و پرداخت کند، هزینه‌های تحمیل شده‌ای که بار اقتصادی را یک‌تنه باید چوکا به دوش می‌کشید!
مسئولان شرکت پیش‌تر به خبرنگار فارس گفته‌اند: «چوکا ۹۰ هکتار محوطه و ۱۸۰ هزار متر سوله دارد و با این وجود تنها ۳۰ درصد آن فعال است درحالی‌که به‌اندازه شرکت کاوه از مجموعه هلدینگ تاپیکو شرکت شستا یا شرکت خزر کاسپین، کارمند برای نگهبانی، ایمنی و انبارها دارد!»
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، تامین اجتماعی و مجموعه شستا باید به این باور رسیده باشند که مسئله تولید و اشتغال در برهه کنونی یکی از ضروری‌ترین نیازهای جامعه به ویزه در مناطق مستعد بوده و باید در اداره مجموعه‌های تحت مدیریت خود حساسیت بیشتری داشته باشند و سرمایه‌های موجود را حفظ کنند.
چوکا در صورت توجه و تزریق و تأمین منابع مالی جهت تأمین مواد اولیه و بهبود وضعیت مدیریتی میتواند قطب تولید و اشتغال در شمال ایران باشد و در حوزه اقتصادی به یک رقیب بی‌مثال در حوزه اوراسیا نقش‌آفرینی کند.
حفظ، ارتقا و توسعه شرکت چوب و کاغذ ایران الزامی حیاتی نه‌تنها برای شاغلین و سلسله زنجیره تولید بلکه برای جبران بخشی از نیاز داخلی به مصنوعات چوبی آن امری لازم است.
دیدگاه