رو به رو شدن حدادعادل با سیدمحمد خاتمی؛ متن و حاشیه بزرگداشت سیدمحمود دعایی

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا، آیین بزرگداشت اولین سالگرد درگذشت حجت الاسلام و المسلمین سید محمود دعایی عصر روز سه شنبه نهم خرداد ماه، با حضور خانواده مرحوم دعایی و جمعی از شخصیت‌های فرهنگی، سیاسی و دانشگاهی در سالن همایش‌های مؤسسه اطلاعات برگزار شد.

 در ابتدای این مراسم پیام تصویری آیت الله جوادی آملی پخش شد.

  ایشان در پیام خود با اشاره به اینکه مرحوم دعایی اگر حوادث تلخی هم پیش می‌آمد برای خدا تحمل می‌کرد، گفت: وقتی امام به نجف وارد شدند او نیز به هر طریقی خود را به حضور امام رساندند و در خدمت امام در حوزه علمیه نجف فداکاری می‌کرد. بعد از این که انقلاب به ثمر رسید و امام رهبری انقلاب را به عهده گرفت، مأموریتی را در عراق پیدا کرد و سفیر نظام اسلامی ایران در عراق شد. در جمع وقتی درباره سیره و سنت مرحوم دعایی فکر می‌کنید می‌بینید تا آن جا که می‌توانست و در حد وسع علمی و عملی او می‌گنجید می‌کوشید که پیرو نظام اسلامی و  امام، و خیرخواه مردم باشد. تا آن جا که مقدور بود سعی می‌کرد نه بیراهه برود و نه راه کسی را ببندد.

سپس سید عباس صالحی، مدیرمسئول روزنامه اطلاعات و نماینده ولی فقیه در موسسه اطلاعات که میزبان مراسم بود پشت تریبون قرار گرفت.

وی با اشاره به اینکه مرحوم دعایی یکی از حجت‌های مسلمانی ما بود، گفت: آن مرحوم، وکیل مطلق امام بود. در کتاب اجازات امام اشاره شده که حدود ۴۳۰ نفر از امام اجازه داشتند که از این تعداد فقط ۱۲ نفر هستند که اجازه مطلق دارند. یعنی وکالت شان به گونه‌ای است که گویا در گرفتن و تصرفات اجازه داشتند. مرحوم دعایی در زمره این ۱۲ نفر قرار دارد و در حد یک تیتر می‌تواند قابل توجه باشد که امام دعایی را صاحب این رتبه دانسته‌اند.

وی با اشاره به اینکه آقای دعایی به عنوان محرم خانوادگی امام قرار گرفت، تصریح کرد: مرحوم آقای دعایی نقل می‌کنند که وقتی می‌خواستند به ایران بیایند کاغذی را امام به همسرشان نوشتند و بدون اینکه آن را ببندند پاکت در باز را به من دادند. مثال دیگر این که وقتی سعدون شاکر در ماه‌های آخر حضور امام در عراق می‌آید تنها کسی که در آن جلسه حضور دارد آقای دعایی است. وقتی سعدون شاکر از امام سؤال می‌کند که شما ایشان را قبول دارید؟ امام می‌فرمایند بله.

صالحی یادآور شد: لطف و مهر امام به آقای دعایی در طول حیات امام جاهای مختلف خودش را نشان می‌‌دهد. جزء محدود مواردی که امام نماز میت خواندند برای مادر مرحوم دعایی بود. مرحوم دعایی یکی از اقمار وجودی امام بود و یاد این مرید و مراد را به یاد می‌آوریم. خداوند ما را در ادامه راه ایشان موفق و منصور بدارد.

هادی خانیکی نیز در این مراسم با اشاره به اینکه شاید به دو دلیل از او خواسته‌اند که صحبت کند، یکی اینکه از سرمایه سرطانی برخوردار است و دیگر اینکه لازم بود کسی هم از خانواده مطبوعات در این مراسم سخنرانی کند، گفت: کهن‌ترین نهاد مطبوعاتی کشور، یعنی روزنامه اطلاعات، ۴۲ سال از ۹۷ سال عمر خود را در پرتو مدیریت دعایی گذرانده است. در جامعه‌ای که نهادهای ارتباطی به طور عام و مطبوعات به طور خاص، جوانمرگ می‎ شوند و عمر کوتاهی دارند، عمری به اندازه عمر آقای دعایی برای انباشت تجربه‌های مطبوعاتی و فرهنگی بسیار بلند است.

وی تأکید کرد: نسل ما طبیعتا با خاطره زندگی می‌کند. با خاطره زندگی کنیم، یا با آرمان و آرزو و یا با هر دو. اگر با خاطره زندگی کنیم، اتفاقا خاطره در خیلی از جاها می‌تواند گسیختگی‌های تاریخی ما را جبران کند. کنش‌هایی که از دعایی به یاد داریم در خیلی از جاها ساحت‌های جدا از هم را نزدیک کرده و اگر با آرزو زندگی کنیم، باید ببینیم که برای امروز ایران، که با بسیاری از گسیختگی‌ها، گسست‌ها و فاصله‌ها مواجه است، باز می‌گوییم که باز می‌بینیم که چقدر جای دعایی و امثال دعایی خالی است.

این استاد ارتباطات افزود: دعایی انقلابی و شیفته و به طور مستمر و ثابت قدم رهرو راه امام بود؛ اما انقلابی مهربان بود. معمولا در انقلابی بودن تمایز بخشی و مرز کشیدن خیلی پررنگ است، ولی دعایی یک انقلابی بود که مهربانی هم ویژگی دوم آن است. نوع مواجهه‌ای که با روزنامه نگاران پیش از انقلاب داشت و نوع مواجهه‌ای که با مؤسسه اطلاعات داشت درس مهمی دارد. او با حرمت به پیشینیان خودش نگاه کرد.

وی یادآور شد: دومین خصوصیت دعایی این است که سیاست‌ورز اخلاقی و پاکدست بود. بهترین مصداق سیاست‌ورزی اخلاقی او نوع زیست سیاسی‌اش بود. ببینید با چه ماشینی رفت و آمد می کرد و ببینید زندگی‌اش چگونه بود. اصلا می‌شود آقازادگی را در خانواده او دید؟! فرزندان او از فرصت‌هایی استفاده کردند یا نکردند؟ سومین خصوصیتش این است که کنش گر مطبوعاتی بود ولی کنشگری که بنا را بر همگرایی گذاشته بود؛ نه واگرایی. واقعا خانواده رسانه‌ها را در سطوح مختلف پدری می‌کرد و به همین دلیل بدون اینکه کسی بداند، حامی روزنامه‌نگاران بود و زندگی آنها را نگه می‌داشت.

خانیکی اظهار داشت: چهارمین خصوصیت دعایی این است که مدیر میاندار بود. معمولا در مدیریت‌ها باید بر اساس حذف مدیریت کنید. او مدیری در میانه بود و این میانداری در جامعه‌ای مثل جامعه ما که معمولا دچار دو سر طیف از افراط و رادیکالیسم می‌شود، چه در سیاست، چه در فرهنگ و چه در اجرا، میانداری یا به عبارتی میانجی‌گری او نقش مهمی بود که باید این را هم جزء میراث او در نظر گرفت.

وی افزود: پنجمین ویژگی مرحوم دعایی این است که یک کنشگر مرزی بود. در مرز نشستن کار خیلی سختی است. چون شاید بشود گفت کنشگران مرزی هم در سطح جامعه و هم در سطح نهادهای رسمی و حاکمیتی مورد اعتراض قرار می‌گیرند. بزرگانی از فرهنگ و سیاست که در جای دیگری جا نداشتند در روزنامه اطلاعات جا داشتند. کاش دعایی تکثیر شود و رسانه‌ها هم دعایی شوند و رمیدگی‌ها و گسست‌ها را پر کنند. و به جای فرد نهاد بنشیند؛ نهادهایی که به سمت گفت و گو و تفاهم بکشاند.

محمد جواد ظریف نیز در این مراسم گفت: قرآن قدرت بزرگ جامعه اسلامی را در مردم و عطوفت پیامبر را عاملی برای وحدت می‌داند. سوره انفال می‌فرماید اگر گروه پیمان شکن خواستند با تو صلح کنند با آنها صلح کن و آیه بعدی می فرماید «خدا برای تو کافی است».

وزیر سابق امور خارجه دعایی را نماد سیاست خارجی جمهوری اسلامی دانست که می‌توانست تمام جمهور را نمایندگی کند، و تأکید کرد: آنچه به این نظام و مردم قدرت داده و باعث شده در برابر دشمن ایستادگی کند، «یکپارچگی» است. دعایی کسی را حذف نکرد و همه را خوب دید. این عاملی شد که دعایی برای سیاست خارجی ما الگو بود. این انقلابی بزرگ که در زمان شاه صدای انقلاب بود، همه را دور خودش جمع کرد. دعایی نمونه فردی بود که رحمت خدا بر او نازل شد. خداوند به پیامبر(ص) می‌فرماید اگر تو تندخو بودی دیگر مؤمنی باقی نمی‌ماند و مردم از اطراف تو پراکنده می‌شدند.

وی تأکید کرد: مهمترین عامل بازدارندگی ایران در برابر مخالفین خارجی همین مردم هستند. همین توان مردمی است که می‌تواند در شرایط سخت در برابر فشار‌های خارجی مصون بدارد. من از دعایی این درس را آموختم که لازمه انقلابی بودن گریز از دیگران، دشمن انگاری و دور ریختن افراد نیست؛ بلکه جذب حداکثری است. آن وقت هیچ کس نمی‌تواند بر این ملت پیروز شود. دعایی نماد رواداری، جذب و پذیرش حداکثری بود و ما امروز برای پذیرش جهانی چیزی جز این نیاز نداریم.

حسین مرعشی نیز در این مراسم گفت: مرحوم آقای دعایی میراث‌های گرانقدری دارد و یکی از بزرگترین آنها مشی ایشان در روزنامه اطلاعات بود که با بلند نظری و ایجاد ارتباط با اهل قلم تلاش کرد روزنامه اطلاعات روزنامه اکثریت مردم باشد و خوشبختانه امروز با حضور آقای صالحی این میراث آقای دعایی به خوبی پاسداری شده و روزنامه اطلاعات می‌تواند روزنامه ملی مردم ایران تلقی شود.

دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی تأکید کرد: باید بپذیریم که خیلی از ما در این مملکت خشت روی خشت نگذاشته‌ایم ولی آقای دعایی یک روحانی سازنده بود که روزنامه اطلاعات را از خیابان خیام به یکی از بهترین نقاط تهران آورد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: امروز می‌خواهم خدمت دلسوزان ایران، امام، انقلاب، جمهوری اسلامی و مردم عرض کنم که شرایط برای مردم بسیار سخت شده؛ اگر محافظه‌کاری بفرمایید و از جمهوری اسلامی و مردم دفاع نکنید، می‌ترسم به نقطه‌ای برسیم که نتوانیم از دعایی و بزرگتر از دعایی و خدمتگزاران اصیل این مملکت نتوانیم دفاع کنیم.

وی افزود: مسئولیت اجتماعی و سیاسی همه ما سنگین است. طوری حرکت و زندگی کنیم و طوری با شجاعت از اصالت‌های انقلاب و نظام دفاع کنیم تا این کشور که به نام اهل بیت(ع) رقم خورده و به نام امام در قرن جدید زنده شده، سر پا بماند و بتوانیم از دعایی‌ها همیشه ذکر خیر داشته باشیم.

 حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی نیز در این مراسم سخنرانی داشت که مشروح آن را اینجا می توانید بخوانید.

اما نکته جالب این است که یادگار امام پس از پایان مطالب سخنرانی خود شروع به دعا کرد و گفت: ان شاء الله خداوند روح آقای دعایی عزیز، که هنوز داغدارش هستیم، را با سالار شهیدان(ع) محشور بدارد. ما را حق‌گذار شخصیت عزیز و دوست‌داشتنی مرحوم آقای دعایی و امثال ایشان قرار بدهد. من هرچه می‌گردم کمتر مشابه برای آقای دعایی می‌یابم اما هستند بزرگان دیگری که ان شاء الله جامعه ما آنها را در دوره حیاتشان تکریم کند.

یادگار امام پس از این دعا گفت من باید صحبتم را ادامه بدهم؛ گفتند جناب آقای خاتمی دارد می‌آید و ادامه می‌دهیم تا ایشان برسد. پس اجازه بدهید که یکی از فصل‌های صحبتم را باز کنم. سپس این بحث را ادامه داد که آقای دعایی هیچ وقت و به هیچ بهانه‌ای با آرمان‌های جمهوری اسلامی قهر نکرد. این بخش از سخنان سید حسن خمینی هم بالغ بر پنج دقیقه طول کشید و پس از آن گفت «الحمدلله مشخص شد که آقای حداد هم قرار است صحبت کند و دیگر ما ادامه ندهیم».

غلامعلی حداد عادل نیز در این مراسم با اشاره به اینکه یک سال است که جای آقای دعایی در جلسات فرهنگی و علمی خالی است، گفت: به نفس برنامه‌های فرهنگی و تربیتی اهمیت می‌داد. وقتی آقای دعایی در جلسه‌ای شرکت می‌کرد خیلی ساده و بی پیرایه بود و یکی از دعواها با آقای دعایی این بود که چرا صف اول نمی‌نشینید؟ ساکت و آرام در جلسه می‌نشست؛ بی آنکه بخواهد سخنرانی کند و یا جایزه‌ای بدهد.

رئیس پیشین مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه آقای دعایی شخصیت‌های دلسوز فرهنگ را حفظ می‌کرد، افزود: بنای آقای دعایی بر جذب بود و دائم گره‌گشایی می‌کرد. ممکن بود در سفارش عمرو و زید امثال بنده با آقای دعایی اختلاف نظر داشته باشیم اما این اختلاف نظر در مصادیق بود و در مبانی نبود. یعنی همه می‌دانستند اگر دعایی سفارش کسی را می‌کند از روی دلسوزی است و می‌خواهد مشکلی را حل کند. یعنی صداقت آقای دعایی مورد توافق همه بود. خصوصیت دیگر آقای دعایی دوری از جاه طلبی بود و برای هرکسی هم گره‌گشایی می‌کرد اصلا انتظاری از او نداشت.

وی در پایان تأکید کرد: واقعا جای دعایی در فضای فرهنگی و رسانه‌ای خالی است. حتی کسانی که در مواردی با او اختلاف نظر داشتند، دوستش داشتند چون او را صادق، مجاهد و انقلابی می دانستند.

از حاشیه‌های جالب دیگر این برنامه رو به رو شدن و دست دادن غلامعلی حداد عادل با حجت الاسلام و المسلمین سید محمد خاتمی بود.

در مراسم اولین سالگرد درگذشت مرحوم دعایی که اجرای آن بر عهده علی درستکار از مجریان سابق تلویزیون بود، علاوه بر سخنرانان یاد شده، طیف وسیعی از شخصیت های سیاسی و فرهنگی حضور داشتند که از آن جمله می توان به اسحاق جهانگیری، علی اکبر صالحی، معصومه ابتکار، محمدیان مسئول ارتباطات حوزوی دفتر مقام معظم رهبری، فرشاد مهدی پور، محمدجواد حجتی کرمانی، محمدحسن ابوترابی، محمد شریعتمداری، محمد مخبر، اسماعیلی وزیر ارشاد، حسین شریعتمداری، علیرضا نقویان، علی کمساری، سید سراج الدین موسوی، حمید انصاری، جواد امام، حسین علایی، مصطفی پورمحمدی، محمدعلی ابطحی، سید رضا اکرمی، حسین دهقان، احمد زیدآبادی، تقی آزاد ارمکی، غلامعلی رجایی، محسن حاجی میرزایی، قدرت الله علیخانی، محمد توسلی دبیرکل نهضت آزادی، مجتبی مطهری، رصا امراللهی، عباس عبدی، یونس شکرخواه و… حضور داشتند.