بررسی ریشه‌های خشونت در دوران پساکرونا؛ رهاشدگی نوجوانان یا نوجوانان رها شده
این که چرا و به چه علت برخوردهای فیزیکی در مدارس به طور ناگهانی سیر صعودی به خود گرفته جای بررسی دارد و نمی‌توان به سرعت در مورد این اتفاقات نتیجه‌گیری کرد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا، ضرغام مهرگان‌فرد، روانشناس و مدرس دانشگاه در یادداشتی نوشت؛
با شروع به‌کار حضوری مدارس شاهد انتشار کلیپ‌هایی در فضای مجازی هستیم که خشونت در مدارس را به تصویر می‌کشد این مسئله واکنشهای مختلفی را نزد افکار عمومی و عرصه فضای مجازی به دنبال داشته و موجب رنجش افکار عمومی گردیده است. این که چرا و به چه علت برخوردهای فیزیکی در مدارس به طور ناگهانی سیر صعودی به خود گرفته جای بررسی دارد و نمی‌توان به سرعت در مورد این اتفاقات نتیجه‌گیری کرد، این پدیده ناخوشایند نیاز به ریشه‌یابی دارد، وقتی به این برخوردهای فیزیکی دقیق می‌شویم مشخص می‌گردد که علت بسیاری از آن‌ها خارج از محیط مدرسه بوده اما به نام مدرسه تمام می‌شود هرچند نباید از کنار آن دسته از خشونت‌هایی که مستقیماً در مورد مدرسه رخ داده و علت آن یکی از طرفین یا هر دو بودند به سادگی عبور کرد.
بررسی پژوهش‌ها درباره سبب‌شناسی خشونت بین دانش‌آموزان نشان می‌دهد که ناسازگاری والدین، جدایی والدین، محرومیت از نعمت پدر یا مادر، خشونت والدین، خشونت دیگر اعضای خانواده، بیماری یکی از اعضای خانواده، اشتغال والدین، کمبود محبت در خانواده از جمله عواملی هستند که خشونت را در بین کودکان و نوجوانان تشدید می‌کند، البته از مشکلات و دغدغه‌های معلمان هم به سادگی نباید گذشت که گاها منجر به واکنشهای منفی از سوی آن‌ها می‌شود.
علل پیش گفته، کودکان و نوجوانان را در «چرخه رهاشدگی» قرار می‌دهد که زیرساخت خشونت در آنجا پی‌ریزی می‌گردد برای روشن شدن چرخه رهاشدگی یا طرد ابتدا بحث طرحواره رهاشدگی را پیگیری می‌کنیم تا ببینیم این طرحواره چگونه در زندگی کودکان و نوجوانان ایجاد می‌شود. طرحواره هر نوع چارچوب، قالب، تفکر و یا مفهوم شناختی است که می‌توان به کمک آن اطلاعات را در ذهن تفسیر و سازماندهی کرد طرحواره‌ها این امکان را به ما می‌دهند که بر اساس کلیشه‌های مشخص رفتار کنیم و اطلاعات جدیدی را که در طول زندگی به دست می‌آوریم بر اساس همین کلیشه‌ها دسته‌بندی کنیم و پاسخ‌های خود را نسبت به رخدادهای محیطی کنترل نماییم.
یکی از طرحواره‌های ناسازگار که دردوران کودکی و نوجوانی در ذهن کودکان و نوجوانان ایجاد می‌شود طرحواره رهاشدگی یا طرد است این طرحواره شکلی ازطردشدگی و بی‌اعتمادی را نسبت به حضور افراد در زندگی ما به وجود آورد. ذهن فرد مبتلا به طرحواره طردشدگی بر این پایه استوار شده که در زندگی جزو اولویت‌های اطرافیان خود نیست و آدم مهمی شناخته نمی‌شود به همین دلیل امکان برقراری یک رابطه پایدار و با ثبات با دیگران را نمی‌تواند مدیریت کند. این کودکان و نوجوانان که مبتلا به طرحواره رهاشدگی شده‌اند معمولاً کسانی هستند که والدین آن‌ها وقت و فرصت کافی برای آن‌ها نمی‌گذارند و تحت سرپرستی مراقبان بی‌عاطفه در حال رشد هستند محیط زندگی آن‌ها به شدت بی‌ثبات است و حجمی از اتفاقات مانند: دعوای خانوادگی، طلاق پدر مادر و فوت یکی از اعضای خانواده در آن رخ می‌دهد.
حال ببینیم این افراد چگونه در چرخه رهاشدگی قرار می‌گیرند؛ فعال شدن طرحواره رهاشدگی یا طرد منجر به فعال شدن چرخه رهاشدگی می‌شود در این چرخه هیجانات منفی سلسله واردر ذهن فرد شروع به چرخش می‌کند، ابتدا ترس تجربه می‌شود، سپس غم و در ادامه خشونت برذهن فرد تسلط پیدا می‌کند و او را آماده رفتار پرخاشگرانه می‌کند.
در دوران شیوع کرونا نظام اجتماعی دچار تغییرات جدی و ناگهانی گردید و طرحواره رهاشدگی و طرد را در کودکان و نوجوانان تشدید کرد. مهم‌ترین نهادهای نظام اجتماعی خانواده است که با دستورالعمل جهانی به دوران طولانی قرنطینه فرو رفت و شرایط جدیدی را برای خانواده‌ها ایجاد کرد. تحقیقات نشان دادند خانواده‌های زیادی به علت قرنطینه طولانی مدت دچار آسیب شدند در نگاه اول شاید چنین به نظر می‌رسد که حضور طولانی مدت اعضای خانواده در کنار هم برای آنان لذت بخش است اما در کنار مزایای خود این امر بسترساز آسیب‌های روانی و اجتماعی نیز گردید، بروز تضاد میان اعضای خانواده و رشد خشونت خانگی محیط خانواده را به لحاظ روانی و اجتماعی به محیطی ناامن تبدیل کرد تا کودکان و نوجوانان در این بستر خانواده احساس کنند که جزو اولویت اطرافیان خود نیستند چرا که بروز تعارضات بین اعضای خانواده موجب غفلت از کودکان و نوجوانان می‌شود البته این تعارضات در گذشته نیز بوده است اما با قرنطینه و حضور مستمر اعضای خانواده در کنار هم و مواجهه بیشتر آنان با یکدیگر تفاوت‌ها بیش از پیش آشکار گردید.
الزام به قرنطینه خانگی بسیاری از مشاغل را با تعطیلی مواجه کرد بسیاری از کارگران شغل خود را از دست دادند و بیکار شدند مشاغل آزاد بازاری با توجه به تعطیلی و کاهش رونق کسب و کار قادر به پرداخت اجاره بهای محل کسب خود نبودند کشاورزان با افزایش نرخ کرایه و ممنوعیت رفت و آمدها برای انتقال محصولات خود در بازارهای فروش کشور دچارمشکلات عدیده‌ای شدند بحران اقتصادی باعث شد بسیاری از شرکت‌ها در بخش خصوصی اقدام به تعدیل نیرو کنند همین مسائل خانواده را از نظر معیشتی دچار مشکل نمود زیرا با کاهش درآمدها خانواده‌ها شرایط سختی را تجربه کردند در همین شرایط هزینه‌های رعایت بهداشت و نیز پیشگیری از ابتلا به کرونا به خانواده‌ها تحمیل شد.
با نگاه به این اتفاقات، خشونت کودکان و نوجوانان در محیط مدرسه خیلی غیر طبیعی نیست و برابر علل به وجود آورنده در دوران همه‌گیری کرونا در خانواده‌ها اگر اتفاق نیفتد باعث تعجب خواهد بود چرا که این اتفاقات طرحواره رهاشدگی و طرد را در ذهن کودکان و نوجوانان تشدید کرد آن‌ها در چرخه رهاشدگی و طرد به دام افتادند و با کوچکترین تعارض رفتار پرخاشگرانه از خود بروز می‌دهند خانواده و مدرسه نیز به این مسئله وقوف کامل ندارند در نتیجه این چرخه به کار خود ادامه می‌دهد و هر روز شاهد خشونت‌های بیشتری در بطن مدارس و جامعه خواهیم بود.
به نظرمی‌رسد خوانندگان عزیز این نوشته پیگیری راه‌هایی برای کاهش این خشونت‌ها باشند باید توجه داشت برای کاهش هر پدیده علت‌های آن را باید شناخت و کنترل کرد در نوشته حاضر بیان علت‌ها راه حل‌ها را هم در بطن خود به ما گوشزد می‌کند.
تا بعد…
دیدگاه