فقر شهری؛ محرک اثرگذار در وندالیسم اجتماعی
مطالبی وندالیسم را پدیدهای اجتماعی و فرهنگی دانست که کمتر مورد توجه قرار گرفته و متذکر شد: وندالیسم پدیدهای ناهنجار در جوامع شهری است که غالبا ریشه اکتسابی دارد و از شرایط محیطی ناشی میشود و سبب رویکردهای رفتاری خرابکارانه و ایجاد بزه میشود.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا به نقل از ایسنا، مسئله فقر نه تنها یکی از مهمترین مسائل جهان، بلکه یکی از مهمترین مسائل و مشکلات داخلی کلیه جوامع اعم از ثروتمند و فقیر است.
فقر به صورت یک مسئله حاد اجتماعی و اقتصادی وجود دارد و از گسترده ترین مشکلات جوامع انسانی بوده و عمری به درازای زندگی بشر دارد.
شهرنشینی و گسترش بی محابای آن بر نابرابری های اجتماعی، افزایش فساد و جرم و جنایت، بحران های زیست محیطی، نابرابری و اختلاف طبقاتی، نبود رفاه اجتماعی و فقر اثر مستقیم دارد.
دکتر عماد مطالبی، کارشناس آمایش شهری، فقر را یکی از پدیده های فراگیر اجتماعی در عصر حاضر دانست و اظهار کرد: طی دهههای اخیر مبحث عدالت فضایی از منظر تبیین فقر شهری و گستره سکونتگاههای غیر رسمی در میان پهنههای شهری و مناطق پیرامونی اهمیت ویژه ای یافته است.
وی با بیان اینکه بیعدالتی در نحوه توزیع اعتبارات و تسهیلات تاثیر جبران ناپذیری بر ساختار و ماهیت شهرها میگذارد، افزود: این امر بر نابرابری وعدم تعادل فضایی شهرها و گستره فقر شهری و شکل گیری سکونتگاههای غیر رسمی به ویژه در حاشیه شهرها دامن میزند و سبب توسعه مناطق کم برخوردار میشود.
مشاور کمیسیون عمران و توسعه شهری شورای شهر رشت، یکی از دلایل بروز مسائل ناشی از شهرنشینی و شهرگرایی را کم توجهی یا بیتوجهی به آثار عدالت فضایی در فضاها و مکان های شهری دانست و تصریح کرد: مناطق فقیر شهری در ابعاد اجتماعی و اقتصادی و کالبدی دارای شاخصهایی هستند که این مناطق را نسبت با سایر مناطق شهری دچار رکود و انزوا می سازد و به نوعی به شکل سکونتگاههای غیر رسمی نمود عینی مییابد.
مطالبی، با بیان اینکه تبیین دیدگاه عدالت فضایی و توزیع و پراکندگی فقر از منظر عدالت براساس شاخصهای مختلف اجتماعی، اقتصادی و کالبدی میتواند محدودههای آسیبپذیر شهری را مشخص سازد و ابزار مهمی را پیش روی برنامهریزان شهری فراهم کند و در تصمیمسازیها نقش اثربخشی داشته باشد، گفت: عدم تعادل خدمات در مقیاسهای مختلف شهر سبب پیداش محلات کم برخوردار میگردد و این خود آغازی برای بروز ناهنجاری های اجتماعی و معضلات شهری میباشد؛ به گونهای که میتوان گفت حرکت آغازین شروعی برای وندالیسم اجتماعی است.
وی وندالیسم را پدیدهای اجتماعی و فرهنگی دانست که کمتر مورد توجه قرار گرفته و متذکر شد: وندالیسم پدیدهای ناهنجار در جوامع شهری است که غالبا ریشه اکتسابی دارد و از شرایط محیطی ناشی میشود و سبب رویکردهای رفتاری خرابکارانه و ایجاد بزه میشود و به عنوان پدیدهای مغایر با ارزش ها و هنجارهای جامعه شناخته میشوند.
این کارشناس برنامه ریزی شهری، با بیان اینکه زندگی در جامعه نیازمند رفتارها و هنجارهای اجتماعی است، ادامه داد: قوانین بخشی از نظم موجود در اجتماع را تامین میکنند، اما همیشه به تنهایی زمینه زندگی مسالمتآمیز انسانها در کنار یکدیگر را نمیتوان فراهم ساخت، بلکه این شعور اجتماعی افراد است که متضمن رعایت ارزشها و هنجارهای جامعه است لذا اگر هر فردی خود را مسئول بداند و در وجدان خویش احساس جوابگویی داشته باشد، بر خلاف هنجارهای اجتماعی حرکت نمی کند و به عنوان یک کارکرد در برابر این ساختار که اجتماع قانون مدار است، نمی ایستد و همگام با آن جلو میرود، اما متاسفانه گروهی از افراد بدون توجه به حق مساوی همه مردم در بهرهمندی از امکانات و آسایش، به راحتی حاضر میشوند به منظور تخلیه روانی خود دست به هر نوع خرابکاری در اجتماع بزنند که این پدیده را وندالیسم اجتماعی میگویند.
مشاور کمیسیون عمران و توسعه شهری شورای رشت، ناسازگاریهای حاکم بر روابط فرد و جامعه، تضعیف و فروپاشی اقتدار اخلاقی در تنظیم روابط بین افراد، تزلزل نهادهای جامعه در انتقال ارزشهای اجتماعی، سلطه شرایط نابهنجار بر جامعه و واکنش و عکس العمل خصمانه و خشن برخی افراد به تحمیلات و شرایط نامطبوع، نا مطلوب و غیر عادلانه را نیز از جمله وندالیسم دانست.
وی با بیان اینکه فقر به طور ریشهای ناشی از اوضاع ساختار اقتصاد سیاسی است، گفت: فقر در ارتباطهای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی متبلور میشود لذا مشارکت همگانی و حرکت برای تبلور اندیشهها مبتنی بر توسعه اجتماعی، مردم سالاری، رفاه و عدالت زمینه را برای مشارکت عموم شهروندان و گروه های مردم نهاد در سطوح شهری با سوگیری توسعه همگانی و مهار ریشهای فقر فراهم می آورد.
مطالبی، با بیان اینکه نباید فقر شهری را ریشه در اکولوژی شهری و وجود مناطقی خاص در پهنههای شهر مانند حاشیهها و زاغهها دانست، اضافه کرد: فقر شهری پدیدهای است چند بعدی و فقرای شهری با محرومیتها و محدودیتهای مختلفی زندگی میکنند.
وی عدم دسترسی به فرصتهای اشتغال و درآمد، مسکن و خدمات ناکافی و ناامن، محیطهای خشن و ناسلامت، فقدان سازوکارهای حمایت اجتماعی و دسترسی محدود به فرصتها و خدمات آموزشی و بهداشتی را نمودهایی بارز از فقر شهری دانست که همه این موارد به عنوان نیروی محرکه وندالیسم اجتماعی می تواند مطرح شود.
این کارشنای برنامه ریزی شهری تصریح کرد: باید برای جلوگیری از وندال های اجتماعی و شهری که یک پدیده با رابطه مستقیم با فقر در عرصه شهر است، از تضاد طبقات در محدودههای مشخص شهری جلوگیری کنیم و با تحلیلی درست و پژوهششناسی شهری و آینده نگری تفاوتهای پنهان در لایههای درونی زندگی نظیر تربیت خانوادگی، نگرش فردی و اختلاف شئون اخلاقی و عقیدتی را شناسایی کنیم و با تمرکز بر اینکه آنها در ظاهری آشکار و کاربردی تجلی مییابد و به حوزههای ملموس زندگی و رفتار اجتماعی کشیده میشود سعی کنیم با آموزشهای اجتماعی و فراهم نمودن شبکه خدمات مبتنی بر عدالت اجتماعی زمینههای دستیابی همه شهروندان را در بهره گیری از خدمات و امکانات شهری فراهم سازیم و از تقسیمبندیهایی که برتریهای شهروندی، نوعی بیعدالتی و خصومت را در جامعه القا میکند پرهیز کنیم؛ همچنین تربیت اجتماعی و نظام تربیتی جامعه از کارکردهای فنی و اخلاقی را ارتقا دهیم.
وی با تاکید بر لزوم استفاده از مالیات شهروندان به طور مستقیم و غیرمستقیم برای ارائه خدمات، خاطرنشان کرد: ما باید مالیات و خدمات را اثربخش و کارا سازیم و ارائه خدمات مطلوب و به روز به شهروندان داشته باشیم؛ در چنین حالتی شهروندان میپذیرند و به عینه مشاهده میکنند که خدمات شهری نتیجه مالیاتی است که خودشان میپردازند و لذا در مقابل حفظ و صیانت از سازههای ارائه کننده این خدمات مسئولیتی دوچندان بر دوش خود احساس میکنند و در نهایت تلاقی و تعامل لایههای مختلف فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و… در شهرها به ویژه کلانشهرها و تراکم و تنوع جمعیتی در آن را میتوان با برنامه ریزی مناسب سامان بخشید و از وندالیسم اجتماعی با مدیریت کارای سازمانی در شهر جلوگیری کرد.
دیدگاه