رتبه بندی ها ابزاری برای اصلاح مسیر و حرکت در راستای توسعه علمی است
میرحسینی گفت: اساسا برای دانشگاه ها، رتبه‌بندی نباید به یک هدف تبدیل شود بلکه ابزاری است که دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی را در طی مسیر پیموده شده راهنمایی کند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا،با توجه به ارتقاء جایگاه دانشگاه گیلان به گروه اول رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی کشور که بر اساس جدیدترین رتبه‌بندی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) اعلام شده است روابط عمومی دانشگاه گیلان گفتگویی را با دکتر سید ضیاالدین میرحسینی معاون پژوهش و فناوری انجام داده است که توجه شما را به خواندن آن جلب می‌کنیم.
لطفا در ابتدا یک مقدمه کلی در ارتباط با اهمیت رتبه‌بندی‌ها در ایران و جهان ارائه دهید.
توجه به اهمیت برندسازی دانشگاه‌ها در عصر رقابتی و پیچیده کنونی که رشد سریع مؤسسه‌های آموزش عالی و محوشدن مرزبندی‌های جهانی را سبب شده است، شناساندن برند یک دانشگاه به ذینفعانش اهمیت ویژه‌ای می‌یابد. بنابراین، ایجاد تمایز و خلق برند قدرتمند دانشگاهی در فضای رقابتی آموزش عالی، ضروری است. با توجه به اهمیت این موضوع، بحث اندازه گیری ارزش ویژه دانشگاه در قالب نظام‌های رتبه‌بندی ملی و بین المللی بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است.
در دنیا سازمان‌ها و نظام‌های علم‌سنجی، مسئولیت ارزیابی عملکرد دانشگاه‌ها در تمامی حوزه‌ها را بر عهده دارند. برخی از این نظام‌ها ملی و برخی دیگر نیز بین‌المللی است که این رتبه‌بندی‌ها نشان‌دهنده اعتبار آموزشی، علمی، پژوهش و اثرگذاری دانشگاه‌ها در جامعه است.
دانشگاه گیلان در طی سال‌های اخیر تلاش نموده است تا جایگاه واقعی خود را در نظام‌های مختلف بین المللی مانند تایمز، گرین متریک، لایدن، شانگهای و… به خوبی نمایان کند که البته در بسیاری از آن‌ها نیز توانسته است رتبه‌های درخور توجه‌ای در کشور و دنیا کسب نماید.
در داخل کشور پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) به‌عنوان مهم‌ترین پایگاه استنادی در کشور از طرف وزارت علوم جهت بررسی و ارزیابی فعالیت‌های دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی کشور است. علاوه بر آن isc اقدام به رتبه‌بندی دانشگاه‌های خارجی نیز نموده است که هرساله نتایج اریابی داخلی و خارجی جداگانه اعلام می‌شود.
جایگاه دانشگاه گیلان در آخرین رتبه‌بندی ISC چگونه است؟
بر اساس نتایج ارزیابی اعلام شده توسط پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) در سال ۱۳۹۹، پس از بررسی ۱۰۳ دانشگاه کشور بر مبنای شاخص‌های رتبه‌بندی مصوب وزارت علوم، دانشگاه گیلان در گروه اول این رتبه بندی (۱۵-۱) و در بین ۱۵ دانشگاه برتر از کل دانشگاه‌های کشور (صنعتی و جامع) قرار گرفته است. در این دسته که بخش «درهمکرد» نامیده شده است، ۱۰ دانشگاه جامع و ۵ دانشگاه صنعتی کشور قرار دارند.
رتبه‌بندی صورت گرفته توسط ISC با چه شاخص‌ها و سنجه‌هایی و با چه روش‌شناسی انجام گرفت؟
از اواخر سال ۱۳۹۸ با ابلاغ رسمی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری عملاً ارزیابی و رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی کشور را با شاخص‌ها و معیارهای مصوب کارگروه تخصصی رتبه‌بندی در وزارت علوم آغاز کرد.
هرچند در طول ۱۰ سال گذشته رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی کشور توسط گروه رتبه‌بندی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام انجام می‌شد اما در سال ۱۳۹۹ رتبه‌بندی و ارزیابی دانشگاه‌های دولتی تحت نظارت وزارت علوم با معیارها و شاخص‌های جدید و نیز روش‌شناسی کاملاً متفاوت نسبت به قبل و نیز با هماهنگی و نظارت کامل کارگروه تخصصی رتبه‌بندی در وزرات عتف توسط پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) انجام گرفت و نتایج آن اعلام شد که بر اساس روش‌شناسی جدید، رتبه‌بندی دانشگاه‌های کشور در گروه‌بندی‌های کنونی، با توجه به معیارهای جدول زیر، آموزش (۳۰٪)، پژوهش (۲۵٪)، فناوری و نوآوری (۲۰٪)، بین الملل سازی (۱۰٪)، اثرگذاری اقتصادی (۱۰٪)، خدمات اجتماعی، زیرساخت و تسهیلات (۵٪) حاصل از عملکرد دانشگاه‌ها در سال‌های ۱۳۹۵ الی ۱۳۹۷ به دست آمده است. این معیارهای اصلی هر کدام به تعدادی شاخص اصلی و زیر شاخص تقسیم شده‌اند که عملکرد دانشگاه‌ها در هرکدام از آن‌ها به صورت جداگانه و دقیق ارزیابی شده است.
تعداد شاخص‌های به کار گرفته شده در رتبه‌بندی جدید ۱۰۴ شاخص و زیرشاخص است که در جدول زیر بر اساس هر معیار اصلی نشان داده شده است. مثلا در معیار آموزش به شاخص‌های اعضا هیات علمی و مرتبه، کیفیت دانشجویان، نوآوری در آموزش، مهارت افزایی و اشتغال دانش آموختگان توجه شده است. در معیار پژوهش به دستاوردهای پژوهشی مانند مقاله، پایان نامه، نشریات و کتاب و میزان استناد به آن‌ها، توجه ویژه‌ای شده است. در معیار فناوری به امور مربوط به تجاری‌سازی فعالیت‌های پژوهشی، ثبت اختراع، ارتباط با جامعه و صنعت و تعداد قراردادهای برون سازمانی و اشاره شده است. در معیار بین الملل‌سازی به شاخص‌هایی چون سفرها و فرصت مطالعاتی اشاره شده است.
وجه تمایز رتبه‌بندی جدید صورت گرفته نسبت به روش‌های قبلی چیست؟
هر چند تلاش و کوشش‌های بی‌نظیر تمامی دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی در رشد و شتاب علمی در عرصه‌های بین‌المللی به خصوص در سال‌های اخیر و همزمان با تشدید تحریم‌های بین المللی قابل تقدیر است، با این حال بر اساس اسناد بالادستی نظیر نقشه جامع علمی کشور و سیاست‌های کلان علم و فناوری ضرورت توجه و تاکید بر تمام ابعاد توسعه علمی و ماموریت‌های چند جانبه دانشگاه‌ها به خصوص تاکید به نقش و حضور دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی کشور در جامعه، اثرگذاری اقتصادی و اجتماعی، توجه به مهارت افزایی و کار آفرینی، توسعه و گسترش شرکت‌های دانش‌بنیان و اشتغال‌زایی، بین المللی‌سازی آموزش عالی و مشارکت‌های بین المللی در آموزش و پژوهش، تاکید به ترویج فرهنگ شاگردپروری و مسایل فرهنگی و اسلامی و حضور پر رنگ اساتید و دانشجویان در کرسی‌های نظریه‌پردازی و غیره سبب می‌شود به مساله رتبه‌بندی و ارزیابی دانشگاه‌ها به صورت متمایزی نگریسته شود.
بر اساس روش‌شناسی جدید و بر مبنای شاخص‌های مصوب کارگروه تخصصی رتبه‌بندی در وزارت علوم، اطلاعات مورد نیاز رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی از سه طریق جمع آوری شده است: اطلاعات پژوهشی که جمع آوری آن بر عهده گروه رتبه‌بندی پایگاه استنادی جهان اسلام می‌باشد، خود اظهاری دانشگاه‌ها که از طریق تکمیل پرسشنامه الکترونیکی رتبه‌بندی توسط رابطین محترم در دانشگاه‌ها به دست می‌آید و نیز برخی اطلاعات آموزشی که از طریق وزارت علوم یا سازمان‌های زیر مجموعه در اختیار گروه رتبه‌بندی قرار داده می‌شود.
در سال ۱۳۹۹ چه تعداد دانشگاه‌ها و در چند دسته مورد ارزیابی قرار گرفتند؟
در رتبه‌بندی سال ۱۳۹۹، مجموعاً تعداد ۱۰۳ دانشگاه حضور داشتند که اطلاعات آن‌ها مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت و بر اساس ماموریت هر یک دسته‌بندی شده و مورد رتبه‌بندی قرار گرفته‌اند. همچنین تفاوت این دسته‌بندی با رتبه‌بندی سال‌های پیش، در دسته‌بندی دانشگاه‌های علوم کشاورزی به صورت مستقل می‌باشد.
نتایج رتبه‌بندی سال ۱۳۹۹ با توجه به تصمیم کارگروه تخصصی رتبه‌بندی بر اساس چند بخش مختلف از جمله دانشگاه‌های جامع، دانشگاه‌های صنعتی، دانشگاه‌های علوم کشاورزی و هنر و نیز به صورت درهمکرد دانشگاه‌های جامع و صنعتی محاسبه و منظور شده است.
در هر بخش با توجه به نزدیک بودن امتیازات و نیز رتبه‌های دانشگاه‌ها انتخاب بازه‌های رتبه‌ای به جای رتبه مطلق پیشنهاد و اجرا شده و بر این اساس، همه دانشگاه‌های حاضر در رتبه‌بندی به صورت بازه مشخص محاسبه و اعلام شده است.
برای تمام دانشگاه‌ها و مووسات اموزشی و پژوهشی تحت عنوان «درهمکرد» یا کلی تا رتبه ۶۰ بازه‌های ۱۵ تایی تعریف شده است. دسته اول ۱۵ دانشگاه اول بوده که با توجه به امتیاز کسب شده در بازه رتبه‌ای (۱۵-۱) قرار دارند، دسته دوم ۱۵ دانشگاه دوم هستند که در بازه رتبه‌ای (۳۰-۱۶) قرار دارند، دسته سوم ۱۵ دانشگاه سوم هستند که در بازه رتبه‌ای (۴۵-۳۱) قرار دارند و دسته چهارم ۱۵ دانشگاهی هستند که در بازه رتبه‌ای (۶۰-۴۶) قرار دارند و سایر دانشگاه‌ها در دسته پنجم و در رتبه ۶۱+ قرار می‌گیرند.
برای تمام دانشگاه‌های جامع تا رتبه ۴۰، بازه‌های ۱۰ تایی تعریف شده است. دسته اول ۱۰ دانشگاه اول بوده که با توجه به امتیاز کسب شده در بازه رتبه‌ای (۱۰-۱) قرار دارند، دسته دوم ۱۰ دانشگاه دوم هستند که در بازه رتبه‌ای (۲۰-۱۱) قرار دارند، دسته سوم ۱۰ دانشگاه سوم هستند که در بازه رتبه‌ای (۳۰-۲۱) قرار دارند و دسته چهارم ۱۰ دانشگاهی هستند که در بازه رتبه‌ای (۴۰-۳۱) قرار دارند و سایر دانشگاه‌ها در دسته پنجم و در رتبه ۴۱+ قرار می‌گیرند.
و سخن پایانی؟
اساسا برای دانشگاه ها، رتبه‌بندی نباید به یک هدف تبدیل شود بلکه ابزاری است که دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی را در طی مسیر پیموده شده راهنمایی کند و با اطلاع از نقاط قوت و ضعف خود امکان اصلاح مسیر و بخصوص حرکت در راستای توسعه علمی همه جانبه سازمان و در نتیجه کشور را مشخص نماید. تاکید می‌کنم که وجود دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در هر جایگاه و رتبه موجب کاهش ارزش آن‌ها نخواهد شد و قطعا با تاکید بر نقاط قوت و برطرف نمودن نقاط ضعف قادر خواهند بود در مسیر ماموریت همه جانبه خود ادامه دهند.
در پایان هم از تمامی دانشگاهیان دانشگاه گیلان که تلاش‌های اثربخش آنان در بخش‌های مختلف منجر به ارتقاء جایگاه دانشگاه گیلان به گروه اول رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی کشور شد صمیمانه تقدیر و تشکر می‌نمایم.
دیدگاه