ده نکته درباره بورس که اغلب به شما نمی‌گویند

• دکتر رضا سیف پور /پژوهشگر رسانه و اقتصاد سیاسی

رکود اکثر بازارهای سرمایه‌ای متداول در ایران از جمله بازار مسکن، ارز و طلا و بازدهی پایین پس اندازهای بانکی در مقایسه با تورم در سال قبل و در عوض بازدهی نسبتاً خوب سرمایه گذاری در بازار بورس طی سال گذشته سرمایه‌های خرد را از ابتدای سال جاری به سمت بازار بورس سوق داد. در کنار همه اینها، اعلام کاهش سود به سپرده‌های بانکی در سال جدید و حتی اخذ مالیات از برخی سپرده‌ها در کنار عرضه اولیه سهام شرکت‌های دولتی به شکل گسترده، باعث شد تا تمایل برای حضور در بازار بورس بخصوص برای افراد غیر حرفه‌ای به شکل عجیبی افزایش یابد تا جایی که هجوم این مشتاقان سرمایه گذاری در بازار سهام، حتی باعث بروز مشکلاتی در روند طبیعی عرضه و تقاضاها شد. با توجه به اینکه اکثر شهروندان به دلیل عدم آموزش‌های لازم از سطح پایین «سواد مالی» برخوردارند و عدم آشنایی با مهارت‌های لازم برای حضور در بازار سهام ممکن است برای خانواده‌ها مشکلاتی را به بار آورد لازم دیدم تا جهت اطلاع شهروندان ارجمند، نکاتی را یاد آوری کنم:

آنچه در بازار بورس عرضه می‌شود تنها یک برگه ساده نیست. شما با خرید هربرگه از سهام به قیمت روز، در واقع مالک بخشی از آن کارخانه، شرکت یا…. می‌شوید. لذا قبل از خرید هر سهم باید مطمئن باشید آن بخش از شرکت مذکور را به قیمت مناسب و درستی خریده‌اید.
وقتی شما صاحب بخشی از یک شرکت می‌شوید در واقع باید پای سود و زیانش هم بمانید. این یعنی آنکه هر امروزی فردایی دارد. اگر سود هست زیان هم هست.
متاسفانه بخشی از افرادی که در بازار بورس، به سودهای فراوان دست پیدا می‌کنند، کسانی هستند که از «رانت‌های اطلاعاتی» استفاده می‌کنند. خرید اطلاعات در بازار بورس اگرچه تخلف و جرم بزرگی محسوب می‌شود اما به هر حال واقعیتی است که وجود دارد. اگر اهل این تخلف‌ها نیستید پس مراقب باشید.
اگر بازار بورس را نمی‌شناسید وارد نشوید. همه بورس آنچیزی نیست که این روزها از اخبار و جراید می‌شنوید یا می‌خوانید. در بازار بورس باید به شدت مراقب جوسازی‌های حرفه‌ای و ارائه اطلاعات نادرست باشید توسط رسانه‌ها و حتی برخی از کارگزاران باشید.
اقتصاد ما در واقع یک اقتصاد دولتی است. در اقتصاد دولتی اکثر شرکت‌های خصوصی هم در واقع وابسته به دولت و تصمیمات دولت هستند. لذا در این اقتصاد، بازار بورس مفهوم چندان روشنی ندارد. از اینرو در تصمیم گیری‌هایتان مراقب باشید. عدم شفافیت ناشی از اقتصاد دولتی ممکن است در نهایت به ضرر شما باشد.
افزایش شاخص کل واژه‌ای فریبنده است که به خودی خود به معنای سودده بودن سهام همه شرکت‌ها نیست. شما باید با مطالعه ومشاوره دقیق در مورد خرید سهام شرکت مطلوبتان تصمیم گیری کنید.
تحت هیچ شرایطی نباید برای حضوردر بازار بورس از قرض، وام یا پول فروش سایر دارایی‌هایتان استفاده کنید.
به هیچ وجه تمام پس اندازتان را در بورس سرمایه گذاری نکنید. پیشنهاد می‌کنم حداکثر ۲۰ درصد پس اندازتان را به خرید سهام خوب اختصاص دهید و مابقی را در سایر بازارها وارد نمایید.
برای خودتان یک حد ضرر مشخص کنید. مثلاً بگویید اگر سهام من ۱۵ درصد ارزش خود را از دست داد دیگر ادامه نمی‌دهم. این حد می‌تواند به میزان تحمل شما و انتظارتان از سرمایه گذاری بستگی داشته باشد.
فراموش نکنید، کسانی که بدون استراتژی وارد بازار بورس می‌شوند اغلب پشیمان می‌شوند. از روز اول تکلیف خودتان را روشن کنید. شما از سهامداران صبور هستید که به دنبال سود دراز مدت هستید یا قصد دارد در نوسان بازار ورود کنید و خرید و فروش نمایید.
نکته مهم دیگری که باید به آن تاکید کنم وضعیت عجیب بازار بورس در شرایط حاضر است. در حالی که بزرگترین بازارهای سرمایه‌ای جهان به جهت رکود حاصل از کرونا در حالت افول قرار دارند بازار بورس ما علی رغم تحریم‌ها و شرایط بحرانی حاصل از کرونا روزهای اوج خود را تجربه می‌کند، دولت پس از سال‌های سال تصمیم به واگذاری سهام شرکت‌های متعلق به خود گرفته، از هم اکنون موضوع کسری بودجه دولت در سال جاری بطور جدی مطرح است، احتمال تحقق پیشبینی های مالیاتی به دلیل رکود بازار بسیار اندک است، رئیس بانک مرکزی که در واقع باید مردم را به سپرده گذاری در بانک تشویق کند مروج بازار بورس شده، علی رغم جدی بودن این بازار سرمایه گذاران غیر حرفه‌ای در پی تشویق‌های روانی وارد بازار شده‌اند و در اغلب موارد برگه‌های سهام را با قیمتی به مراتب بالاتر از قیمت واقعی خریداری نموده‌اند لذا لازم است به صراحت متذکر شوم که اگر چه تا مدتی وضعیت بازار سرمایه به همین شکل ادامه خواهد یافت اما به احتمال بسیار زیاد حداکثر تا نیمه‌های تابستان شاهد اصلاح قیمت‌ها خواهیم بود و این خبر چندان خوبی برای فعالان غیر حرفه‌ای نیست.

ارتباط با نویسنده: ۰۹۱۱۱۳۸۱۷۰۲