به اقتصاد بعد از کرونا هم فکر کنید!

دکتر رضا سیف پور

پژوهشگر رسانه و اقتصاد سیاسی

به نظر من سوای شایستگی‌های بخشی از مدیران در کشور ما، متاسفانه باید گفت؛ در نگاه کلی ساختار مدیریت در کشور ما حداقل دو ویژگی منحصر به فرد و عجیب دارد. اول آنکه به شدت درگیر روزمرگی است و دوم آنکه به شدت سیاست زده و ایدئولوژیک است بطوریکه مثلاً در همین جریان کرونا تا چند نفر از دنیا نرفتند کسی حاضر نشد به این پدیده مهم جهانی به عنوان یک موضوع مدیریتی نگاه کند و حتی امروز هم خیلی‌ها سعی می‌کنند کرونا را به یک دغدغه سیاسی و ایدئولوژیک مرتبط سازند. از اینرو گفتگو در مورد «مدیریت استراتژیک» و اتخاذ استراتژی‌های بلند مدت و حتی میان مدت شاید کمی دشوار باشد. لذا در این شرایط شاید صحبت کردن در مورد «دوران بعد از کرونا» از منظر اکثر مدیران ما بسیار عجیب و حتی خنده دار به نظر آید با اینحال به عنوان یک شهروند امیدوار به آینده پیشنهاد می‌کنم؛ ضمن تلاش برای سلامتی خودتان و دیگران سعی کنید تا شرایط اقتصادی جامعه را به درستی درک کنید و حتی اگر شده در این حوزه به مسئولین هم کمک نمایید. با این نگرش اجازه می‌خواهم تا در چند بند نکاتی را خدمت مسئولین محترم وسیاستگذاران حوزه اقتصاد عرض کنم. بی گمان این دوران سخت با حضور ما یا بدون حضور ما سپری خواهدشد و کشور عزیزمان دوباره رنگ شادی و سلامت را خواهد دید. کرونا قطعاً از وبا، طاعون و سیل (در زمان خودش) خطرناک‌تر و یا از چنگیز و تیمور و دیگران وحشی‌تر نیست. شک ندارم که ما بر این وحشی خطرناک هم پیروز می‌شویم به شرط آنکه برای بعد از آن از هم اکنون آماده باشیم. پس مسئولین عزیز یادتان باشد:

• دنیای بعد از کرونا با دنیای قبل از کرونا تفاوت خواهد داشت. علاوه بر اینکه این ویروس کوچک بر سبک زندگی جهانیان تاثیری شگرف خواهد گذاشت بی گمان باعث خواهد شد تا با ساختاری جدید در اقتصاد جهانی مواجه شویم. از قضا همین نکته، خیلی‌ها را به این باور سوق داده که کرونا یک ویروس دست ساخته و یک سلاح بیولوژیک است. در هر صورت من فکر می‌کنم در دوران بعد از کرونا، چین جایگاه فعلی خود در اقتصاد جهانی را اندکی از دست بدهد و در عوض هند به بازیگری اثر گذارتر در منطقه تبدیل شود. در این دوران اقتصاد اروپا آسیب زیادی خواهد دید و آمریکا تلاش خواهد کرد تا جایگاه خود را ارتقاء بخشد.
• در حوزه اقتصاد داخلی اگر از هم اکنون مراقب نباشیم، علاوه بر اقتصاد در حوزه‌های سیاسی – اجتماعی با چالش‌هایی بسیار جدی مواجه خواهیم شد. تمرکز سرمایه‌های مردمی بر بازارهای کذایی و مخرب همچون سکه و ارز، کمبود ذخایر ارزهای مهم، تورم و تنزل ارزش پول ملی ابتدایی‌ترین این چالش‌های اقتصادی است که دامنه آن به حوزه‌های اجتماعی نیز سرایت خواهد کرد. لذا سعی کنید تا با اتخاذ تصمیم‌های درست سایر بازارها همچون بازارمسکن و ملک را فعال سازید و مشکل کسب وکارهای کوچک را مرتفع سازید. کنترل قیمت ارز و در پی آن سکه و طلا با مکانیسم دستوری میسر نخواهد شد پس از هم اکنون طریق مدیریت صحیح تولید، رفع موانع سیاسی، رفع نگرانی‌های اجتماعی و اصلاح ساختارهای پولی و مالی به فکر مدیریت آینده این بازارها باشید.
• یکی از مهمترین چالش‌ها در مقابل تمام اقتصادها وضعیت بازار سهام و بورس است. در شرایط فعلی که مهمترین بازارهای سهام دنیا رو به وخامت است، مسئولین بازار بورس تهران هر روز خبر از رشد شاخص‌ها می‌دهند و این بسیار عجیب است. لذا عمیقاً توصیه می‌کنم با شفاف سازی بازار سهام و تلاش برای احیای بخش خصوصی واقعی، بورس را از این وضعیت رانتی جدا کنید و با بهره گیری از ظرفیت سرمایه گذاران واقعی پویایی را به بازار سرمایه برگردانید. دوران پس از کرونا، تحمل اقتصاد دولتی شکننده را ندارد. گسترش فساد اداری، در کنار اطلاعات فروشی بالاخره در یک بزنگاه حساس بورس را تا سرحد سقوط پیش می‌برد.
• از الزامات یک اقتصاد پویا سرعت، دقت و شفافیت است. بخش مهمی از این نیاز هم از طریق گسترش دولت الکترونیک حاصل می‌شود. لذا پیشنهاد می‌شود وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، در کنار سایر دستگاه‌های مرتبط، از هم اکنون مسیر آینده را به سمت تثبیت دولت الکترونیک پیش ببرند.
• در آینده نزدیک، مشکلات نظام بانکی ما علنی‌تر خواهد شد. لذا به صراحت میگویم اگر نتوانیم نظام بانکی کارآمدی داشته باشیم، یک بحران بانکی بزرگ را پیش رو خواهیم داشت.
• در نهایت اینکه بحران کرونا، تلفات سنگینی در بخش خدمات و گردشگری به بار خواهد آورد. ممکن است به زودی بسیاری از کسب و کارهای کوچک و متوسط از دور خارج شوند. نظام اقتصادی ما از هم اکنون باید به فکر این بخش آسیب پذیر باشد تا پس از شکست کرونا متحمل هزینه‌های سنگین و کمرشکن اقتصادی نشویم.

ارتباط با نویسنده: ۰۹۱۱۱۳۸۱۷۰۲