صنعت گردشگری و رونق تولید

دکتر ابوطالب احمدی ارکمی

پس از به امضاء رسیدن سند برجام در عرصه بین المللی میان ایران و شش کشور بزرگ جهان و پایبندی ایران به تعهداتش در این سند که بیش از ۱۴ بار از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی تایید شده، دولت های مقابل ایران از انجام تعهدات خویش سر باز زده و یا با کلی گویی و طولانی کردن روند انجام تعهدات خود، در عمل ایران را از رسیدن به منافع ذکر شده در این سند محروم ساختند.

از طرفی در اردیبهشت ۹۷ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، این کشور را از برجام خارج ساخته و به نوعی بر بی اعتباری معاهدات بین المللی از سوی این قدرت جهانی صحه گذاشت. در طول یک سال گذشته تحریم های گسترده ایران از سوی آمریکا با هدف انجام مذاکرات جامع تر در دستور کار قرار گرفته است.

تحریم های بیرحمانه و رجزخوانی رئیس جمهور آمریکا مبنی بر به صفر رساندن صادرات نفت ایران، تحریم سپاه پاسداران و اعزام ناو جنگی به خلیج فارس از یک سو و تعلل اتحادیه اروپا در عملی کردن به تعهداتش از سوی دیگر و فشار های حاصل از جنگ روانی گسترده ای که توسط آمریکا و هم پیمانان منطقه ای این کشور به را انداخته شده، جمهوری اسلامی ایران را در شرایطی قرار داده که تدوین استراتژی با هدف عبور عزتمندانه از این بحران تحمیلی و مدیریت شرایط با هدف تحمل فشار حداقلی از سوی مردم، ضروری است.

نامگذاری سال ۱۳۹۸ به سال رونق تولید به نحوی بیانگر درک درست از شرایط جهان و برداشتن گامی هدفمند و تدوین استراتژی مناسب با هدف استفاده از ظرفیت های داخلی در جهت کاهش اثرپذیری اقتصاد کشور از تحریم های خارجی تلقی می گردد. موقعیت ژئوپلیتیکی ایران در منطقه در کنار برخورداری از پشتوانه فرهنگی-تمدنی و سرمایه عظیم طبیعی و انسانی بیانگر این واقعیت است که ما می توانیم با برنامه ریزی مناسب و حفظ همدلی و انسجام ملی و استفاده از ظرفیت های داخلی در عبور از این مقطع حساس موفق عمل کنیم.

در این راستا ظرفیت ها و توانمندی های کشور در زمینه گردشگری می تواند این بخش را به نقطه قابل اتکایی برای تحقق رونق تولید و ارزآوری و کاهش آسیب های ناشی از تحریم مبدل سازد. با تغییر مفاهیم و مولفه های قدرت و ابزار های نفوذ در عرصه بین المللی در قرن بیست و یکم، مفهوم قدرت بیشتر ناظر و متکی بر توان ژئواکونومی کشورها است. صنعت گردشگری که از آن با عناوینی چون صنعت سفید یا کارخانه بدون دود نیز یاد شده، قبل از هر چیز یک مسئله اقتصادی است و کارشناسان اقتصادی با توجه به ظرفیت ها و قابلیت های این صنعت، نقش آن را در پویایی اقتصادی کشورها بسیار مهم ارزیابی می نمایند. از جمله معیارهای قابل تعمق در زمینه صنعت توریسم، ایجاد درآمد و تقویت تولید ناخالص ملی، ارزآوری، کمک به افزایش صادرات پنهان، اشتغال زایی، جلوگیری از خروج ارز و تسریع در گردش پول می باشد.

گردشگری به عنوان یک پدیده تمدنی دارای پیامدهای مختلفی بوده که در گذر زمان از حالت تصنعی به یک نیاز اساسی در سال های اخیر مبدل گشته است. بر اساس برآوردهای سازمان جهانی گردشگری، این صنعت در سال ۲۰۲۰ با درآمدی بالغ بر ۲ تریلیون دلار و جذب ۵۶۱/۱ میلیارد مسافر، نقش اول را در توسعه اقتصادی کشورها ایفا خواهد نمود.

کشور ایران از لحاظ ظرفیت های گردشگری جزء ۱۰ کشور اول دنیا است که دارای ۲۳ هزار اثر ملی ثبت شده و ۱۹ اثر ثبت شده در یونسکو می باشد. وجود هشت هزار مکان مذهبی، چهارهزار جاذبه طبیعی و یک میلیون اثر تاریخی، فرصت مناسبی را برای کشورفراهم ساخته تا با سرمایه گذاری در زمینه صنعت توریسم و جذب گردشگران خارجی در جهت توسعه اقتصادی و بهبود شاخصه های اقتصادی و رفاهی در راستای تحقق اهداف سند چشم انداز ۱۴۰۴ گام بردارد.

بر اساس سند چشم انداز که به تصویب دولت و شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری نیز رسیده، مقرر گردیده ایران تا سال ۱۴۰۴ باید رقمی معادل دو درصد درآمد جهانی و حداقل ۲۰ میلیون نفر گردشگر را به سمت خود جذب کند. اما واقعیت های مربوط به این بخش تناسب چندانی با ظرفیت ها و قابلیت های موجود در کشور نداشته و تا رسیدن به یک نتیجه منطبق با واقعیت فاصله زیادی وجود دارد. ایران در شاخص های رقابت پذیری گردشگری در سال ۲۰۱۷ رتبه ۹۳ از بین ۱۳۶ کشور را به خود اختصاص داده و در منطقه خاورمیانه نیز رتبه هشتم متعلق به ایران بوده که به هیچ وجه برازنده این کشور نیست.

با توجه به ظرفیت های بالقوه صنعت گردشگری و وفور جاذبه ها از یک سو و قرار گرفتن کشور در شرایط تحریم و جنگ اقتصادی از سوی دیگر، برنامه ریزی در جهت توسعه صنعت توریسم در کشور و استفاده از درآمدهای حاصله از این بخش در جهت تولید و اشتغال در داخل و تحقق شعار رونق تولید داخلی اقدامی ارزنده و الزام آور محسوب می گردد.

بر اساس مطالعات انجام شده، در آمد حاصل از جذب یک جهانگرد خارجی با فروش ۱۵۰ بشکه نفت برابری می کند. بنابراین برنامه ریزی در جهت افزایش درآمد حاصل از توسعه صنعت توریسم می تواند کشور را از اقتصاد تک محصولی و متکی به درآمد حاصل از فروش نفت نجات دهد. تمهید مقدمات برای دسترسی به اهداف ترسیم شده برای صنعت گردشگری کشور در سند چشم انداز در شرایط فعلی می تواند ضمن تحقق بخشیدن به شعار سال( رونق تولید)، اقدامی مهم و موثر در جهت کمک به اقتصاد کشور تلقی شود. هرچند این موضوع دور از واقعیت نیست که تحریم بر روی صنعت گردشگری کشور نیز تاثیر گذار بوده اما با توجه به موقعیت جغرافیایی و توانمندی های موجود در داخل می توان با استفاده از تجارب مدیران متخصص و برنامه ریزی در جهت ثبات مدیریت در این سازمان و ارتقای سازمان میراث فرهنگی به وزارتخانه و اولویت بخشی به صنعت توریسم در سرمایه گذاری ها، از مزایای این حوزه در جهت رونق تولید و تحقق اقتصاد مقاومتی سود جست.

در شرایطی که کشور با تحریم گسترده ای رو برو است، سازمان میراث فرهنگی می تواند با سرمایه گذاری بر روی گردشگری داخلی و همچنین برنامه ریزی در جهت جذب گردشگران کشورهای همسایه، به اقتصاد گردشگری رونق ببخشد. همجواری ایران با ۱۵ کشور همسایه با جمعیتی بالای ۷۰۰ میلیون نفر و واقع شدن در بین حوزه های مهم جغرافیایی قفقاز، آسیای مرکزی، خلیج فارس و شبه قاره، بازار مناسبی جهت تبلیغ بازار گردشگری ایران در منطقه و استفاده از این ظرفیت فراهم ساخته است. ارتباط موثر و موفق با حوزه های جغرافیایی اطراف کشور نیز می تواند زمینه را برای ورود گردشگران خارجی فراهم ساخته و کشور را از مزایای توسعه این بخش بهره مند نماید.

پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.