از برجام شرمنده نیستم، به آن افتخار می‌کنم | سیاست خارجی در خدمت توسعه کشور باشد
محمدجواد ظریف تاکید کرد: به نظر من برجام با خطر جدی رو به رو نیست، به شرط این‌که خودمان تلاش کنیم آن را حفظ کنیم.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا به نقل از ایسنا، وزیر امور خارجه کشورمان در جمع تعدادی از تجار و بازرگانان که در اتاق بازرگانی تهران گردهم آمده بودند، ضمن شنیدن سوالات و صحبت‌های آنان در سخنانی گفت: اتفاقی که در کشور با برجام رخ داد رفع موانعی بود که ایجاد آن چندین سال طول کشید. موانعی که در مسیر تجارت و بازرگانی ایران ایجاد شد به یک‌باره ایجاد نشده بود، بلکه با گذشت زمان و به مرور ایجاد شد. اگر خاطر دوستان باشد وقتی اتحادیه اروپا می‌خواست تحریم‌های نفتی علیه ایران اعمال کند در ابتدا شش ماه به خود فرصت داد. برخی فکر کردند که به ما فرصت داده است، در حالی که به خودشان فرصت دادند تا از مسیرهای دیگر بتوانند نفت مورد نیازشان را تامین کند. به همین دلیل شروع تحریم نفتی ایران به افزایش قیمت نفت منجر نشد، بلکه به کاهش قیمت نفت منجر شد. من چندی پیش برای تهیه گزارش برای مجلس این آمار را بررسی کردم و آمار مشخص می‌کرد که قیمت نفت در آن مقطع با شروع تحریم‌های نفتی علیه ایران نه تنها افزایش پیدا نکرده بلکه کاهش پیدا کرده است.
ظریف در همین ارتباط ادامه داد: ایالات متحده آمریکا وقتی تحریم نفتی ایران را بر سایر کشورها اعمال کرد، آن کشورها را موظف کرد که هر شش ماه یک‌بار ۲۰ درصد از خرید نفت‌شان از ایران را کاهش دهند و در همان موقع وزارت انرژی آمریکا موظف بود به صورت مرتب این گزارش‌ها را در این ارتباط تهیه کند.
آنها (آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها) با برنامه‌ریزی تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کردند
این دیپلمات عالی رتبه کشورمان اضافه کرد: منظورم از بیان این صحبت‌ها این است که آنها با برنامه‌ریزی این تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کردند و این تحریم‌ها در چارچوب یک روند اتفاق افتاد. شما به تعاملات بانکی که نگاه کنید متوجه این موضوع می‌شوید. تعداد کارگزاران بانکی از سال ۸۹ و ۹۰ که حدود ۶۷۰ کارگزار بودند به صورت تدریجی کاهش پیدا کرد و به ۵۰ کارگزار رسید، البته برجام این روند را متوقف کرد و باید توجه داشته باشیم که مدتی طول می‌کشد که ما به حالت اول برگردیم.
وی گفت: اتفاقی که در طول سال‌های گذشته به تدریج برای کشور رخ داد این بود که کشور به خاطر این مسائل از امکاناتی محروم شد، ولی باید توجه کنیم که روند حرکتی دنیا در این فاصله متوقف نشده و به حرکت خود ادامه داده است و حتی ما در آن مقطع به خاطر بحران اقتصادی که در سطح جهان رخ داد شاهد تحولات سریعی در حوزه بانکی بودیم، قوانین و مقررات جدیدی در این حوزه شکل گرفت و این اتفاقات در حالی رخ می‌داد که ما بیرون از بازی بودیم و چون در تحریم قرار داشتیم، چندان نگران این روند نیز نبودیم. چون بر روی ما تاثیر نمی‌گذاشت ولی با تغییر شرایط و موضوع برجام ما ناگهان با این مشکلات مواجه شدیم.
ظریف ادامه داد: این‌گونه نبود که ما قبل از تحریم‌های هسته‌ای با مشکلات دیگری رو به رو نبوده باشیم. مثلا همین قانون داماتو که اکنون از آن به عنوان آیسا نام برده می‌شود به سال ۱۹۹۶ میلادی بر می‌گردد.
وی با اشاره به اقداماتی که آن زمان ایران در مورد این قانون انجام داد، در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: کاری که برجام انجام داد این بود که تا آنجا که به بحث هسته‌ای بر می‌گشت تلاش کرد موانع را حذف کند. چون پرونده ایران به بهانه موضوع هسته‌ای وارد شورای امنیت شده بود تحریم‌های دیگری که علیه ایران اعمال می‌شد با جدیت بیش‌تری پیگیری می‌شد.
موفقیت برجام در این بود که بتواند فضای روانی که در جهان علیه ایران ایجاد شده بود را آرام کند
رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان ادامه داد: تحریم بیش از آن‌که مقررات و قوانین باشد، ایجاد یک فضای بین‌المللی است، ایجاد نگرانی برای طرف مقابل شما از آینده روابطش با شماست. این نگرانی باعث می‌شود که هر ادعا و فشار جدید که در این فضا مطرح می‌شود، جای طرح پیدا کند. بنابراین موفقیت برجام در این بود که بتواند فضای روانی که در جهان علیه ایران ایجاد شده بود را آرام کند. به همین دلیل بدخواهان ایران از قبل و بعد از برجام تلاش‌شان بوده که این آرامش ایجاد نشود. وقتی می‌بینیم فلان نماینده آمریکا به مقامات ایرانی نامه می‌نویسد که به اوباما اعتماد نکنید، در واقع دلش برای ما نسوخته بلکه می‌خواهد این پیام را بدهد که آن فضای روانی هم‌چنان وجود دارد. در همین راستا سناتورهای آمریکایی و نمایندگان آنها بیش از ۵۰ طرح قانونی (لایحه) به مجلس و سنا فرستادند بدون این‌که هیچ کدام عملیاتی و قانونی شود و همه در این راستا بود که این فضا را ایجاد کنند که ارتباط با ایران هم‌چنان خطرناک و هزینه‌بردار است. آنها در همین راستا از عبارت “هزینه حیثیتی کار با ایران” استفاده می‌کنند و در واقع می‌خواهند این‌گونه القا کنند که فضا هم‌چنان جهت کار با ایران نامناسب است و هزینه کار کردن با ایران بالاست. هم اکنون نیز تلاش می‌کنند که این فضای نگرانی در مورد کار با ایران را ایجاد کنند.
وی افزود: واقعیت این است که برجام این فضا را شکسته است و نباید اجازه بدهیم که تحت تاثیر این فضا قرار بگیرد و این کار نیازمند مقداری کار و ریسک است.
وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به وظایف بخش خصوصی و تجار و بازرگانان در این ارتباط گفت: همان‌طور که شما بیش‌ترین منفعت را از برجام می‌توانید ببرید تاثیر مهمی نیز می‌توانید در حفظ آن داشته باشید.
ظریف در ادامه سخنان خود در همین راستا افزود: بعضا در جلسه هیات دولت به خاطر این‌که ما توانستیم نفت‌مان را بفروشیم یا هواپیما بخریم برخی از دوستان از من تشکر می‌کنند به خاطر موضوع برجام. ولی من در جلسه قبل هیات دولت خطاب به این دوستان بزرگوار گفتم که من باید از شما تشکر کنم چرا که شما با اقدامات خود و تلاش‌هایی که کردید باعث شدید که برجام حفظ شود.
وی با بیان این‌که تحریم‌هایی که علیه ایران بود، به صورت رسمی در سه حوزه نفت، حمل و نقل و بانک بود و دیگر بخش‌ها جنبه روانی داشت مثلا برخی بانک‌های خارجی برای وارد کردن دارو برای ما ال سی باز نمی‌کردند ادامه داد: بعد از برجام در دو حوزه نفت و حمل و نقل ما توانستیم به دلیل تلاش‌های وسیعی که در وزارت‌خانه‌های راه، نفت و بخش خصوصی انجام شد برجام را در این دو حوزه پیش ببریم. در مورد بانک‌ها نیز همان‌طور که شما می‌دانید بانک‌ها محافظه کار هستند و کار سخت‌تر است. همان‌طور که به تدریج تحریم‌ها در این حوزه علیه ما اعمال شد و آنها به تدریج از این صحنه کنار رفتند، با همان روند تدریجی به صحنه باز می‌گردند و این به خاطر ماهیت محافظه‌کار بودن موسسات پولی و مالی است.
به برجام افتخار می‌کنم | نباید برجام را هر روز مطرح کنیم
رییس دستگاه دیپلماسی کشور با بیان این‌که برخی خیال می‌کنند من بابت برجام شرمنده‌ام در حالی که اتفاقا به آن افتخار می‌کنم ادامه داد: اما معتقدم که نباید برجام را هر روز مطرح کنیم. برجام یک واقعیت دنیاست و آن باید جزء شرایط عادی باشد. هر روز دعوا نکنیم که نمره برجام ۱۰۰ است یا ۵. من نمره نمی‌دهم، اما باید توجه کنیم که برجام یک توافق چند جانبه است که هر یک از طرف‌ها نکاتی را در مورد آن پذیرفته‌اند. آمریکا بیش‌ترین نکات را پذیرفت. آنها معتقد بودند که ما نباید غنی‌سازی یا آب سنگین داشته باشیم. تحریم‌ها بزرگ‌ترین سرمایه برای آنها بود ولی آنها آن را از دست دادند. در این توافق فقط یک طرف معامله نکرده است.
ظریف تاکید کرد باید از فضایی که برجام ایجاد می‌کند استفاده کنیم.
snapback تضمینی است که می‌توانیم برجام را ادامه دهیم
وزیر امور خارجه کشورمان در بخش دیگری از صحبت‌های خود به موضوع snapback (بازگشت فوری تحریم‌ها) اشاره کرد و گفت: بازگشت تحریم‌ها به معنای نقطه ضعف برجام نیست، بلکه به خاطر تضمین ادامه برجام است. snapback دو نکته را به ما نشان می‌دهد، از جمله این‌که ما هیچ کدام به هم در جریان مذاکرات اعتماد نداشتیم و اعتماد نکردیم. در جریان این مذاکرات آورده ما برنامه هسته‌ای بود و آورده آنها تحریم‌ها بود.
ظریف با بیان این‌که «اگر ما به نقطه‌ای برسیم که این توافق چیز خاصی برای ما ندارد، می‌توانیم به برنامه هسته‌ای‌مان برگردیم و احتیاج به اجازه کسی نداریم» گفت: این کار یک کار آنی برای ماست ولی برای آنها بازگشت به عقب کار آنی نیست و آنها باید روندی را طی کنند.
وی تاکید کرد: اسنپبک به این معنا نیست که زمینه‌ای فراهم شده که هر کس هر لحظه‌ای که خواست برجام را لغو کند، برخی فکر می‌کنند وزیران خارجه شش کشور بیکار بودند که دو سال وقت بگذارند، بحث کنند و بعد بندی را در توافق بگذارند که هر لحظه که خواستند برجام را به هم بزنند. باید توجه کنیم که snapback تضمینی است که می‌توانیم برجام را ادامه دهیم.
وزیر امور خارجه در بخش دیگر از صحبت‌های خود با ارائه توضیحات در مورد بازگشت تحریم‌ها ادامه داد: این موضوع را بحث جدی نمی‌دانیم. در مذاکرات اخیر دوستان ما آمریکایی‌ها را قانع کردند که دو مقرره جدید را به عنوان راهنمای جدید مطرح کنند که با آن بسیاری از مشکلات مربوط به بازگشت آنی تحریم‌ها حل می‌شود.
ظریف ادامه داد: برجام در یک فضای کامل بی‌اعتمادی به نتیجه رسید. ما اعتماد نداشتیم و طرف مقابل نیز اعتماد نداشت و در بحث‌هایی که امروز در آمریکا توسط افراد جدید مطرح می شود مبنای آن بر بی‌اعتمادی است.
وی در سخنان خود به اهمیت افزایش تماس‌ها و تعاملات بین‌المللی از سوی ایران اشاره کرد و گفت: وقتی این تعاملات افزایش پیدا کند هر یک از این تعاملات در راه مشکل‌تراشی برای برجام مانع ایجاد می‌کند. مثلا قرارداد با بوئینگ، ایرباس و سایر قراردادهای نفتی در این مسیر مانع ایجاد می‌کنند. ما باید با برنامه‌ریزی در این مسیر پیش برویم و آن‌که برجام را حفظ می‌کند، ما هستیم.
ایران امروز در تمام حوزه‌ها کنش‌گر است
این دیپلمات ارشد کشورمان تصریح کرد: ایران امروز در تمام حوزه‌ها کنش‌گر است و دیگر موضوع نیست. به خصوص در ارتباط با مسائل مربوط به خودمان ما تعیین‌کننده هستیم و این‌طور نیست که بایستیم و یک نفر بیاید برجام را فورا بازگرداند.
وزیر امور خارجه کشورمان در بخشی دیگر از صحبت‌های خود بعد از ارائه توضیحات در مورد برجام به پیشنهادات مطرح شده از سوی تجار و بازرگانان در این جلسه اشاره کرد و گفت: پیشنهادات را قبول داریم، ولی باید در مورد آنها طراحی و اولویت‌بندی کنیم.
سیاست خارجی باید در خدمت توسعه کشور باشد
وی با بیان این‌که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و مسائلی که پیش آمده از جمله جنگ، تسخیر سفارت سابق آمریکا و مسائل این‌چنینی وزارت خارجه به لحاظ ضرورت به یک سازمان سیاسی تبدیل شد، ادامه داد: ما تاکید داریم که سیاست خارجی باید در خدمت توسعه کشور باشد. در زمانی سیاست خارجی برای توسعه مشکل ایجاد کرد، ولی ما اکنون تاکید داریم که باید این موضوع در خدمت توسعه کشور باشد.
ظریف با اشاره به اهمیت مسائل اقتصادی کشور و موضوع توسعه در دیدگاه وزارت خارجه گفت: به همین خاطر قائم مقام وزیر را مسوول اقتصادی وزارت خارجه کرده‌ایم. با توجه به این‌که تمام معاونت‌ها زیر نظر او هستند بتواند تمام بخش‌ها را پوشش دهد.
این دیپلمات عالی رتبه کشورمان با بیان این‌که ما به سفارت‌خانه‌هایمان در خارج از کشور نیز گفته‌ایم که براساس فعالیت اقتصادی‌شان به آنها نمره می‌دهیم و به آنها دستور داده‌ایم که در سفارت‌خانه‌هایمان باید بر روی تمام ایرانیان به خصوص بخش اقتصادی باز باشد، گفت: البته قبلا آنها به خاطر برخی از دیدگاه‌ها و از جمله مسائلی که ممکن بود در ارتباط با موضوعات مالی به آنها وارد شود، در این ارتباط برای خود محدودیت‌هایی می‌گذاشتند که در این ارتباط با آنها صحبت کرده‌ایم، در کنار این‌که به موضوع فساد مالی نیز در وزارت خارجه توجهی جدی داریم.
وزیر امور خرجه کشورمان همچنین به موضوع ایجاد بانک اطلاعاتی از سوی وزارت خارجه در این حوزه اشاره کرد و گفت: در حال شناسایی هستیم که ببینیم در دنیا چه امکاناتی است، ما هم‌زمان نیاز داریم ارتباطات‌مان با شما زیاد شود، تا بدانیم شما چه چیزی برای ارائه دارید.
ظریف با بیان این‌که ما آماده‌ایم در حوزه اعزام وابسته‌های اقتصادی همکاری کنیم، گرچه در این چارچوب محدودیت‌هایی از نظر قانونی نیز وجود دارد از جمله این‌که طبق قانون باید رایزن‌ها کارمند دولت باشند، افزود: ولی امکان ایجاد دفاتر بخش خصوصی در کشورهای خارجی وجود دارد و ما حاضریم در این عرصه کمک کنیم.
وی همچنین در مورد صحبت های یکی از تجار مبنی بر تسهیل شرایط از سوی وزارت خارجه جهت این‌که هرچه زودتر ایران به سازمان تجارت جهانی بپیوندد گفت: ما تمام تلاش خود را در این ارتباط می‌کنیم، گرچه وزارت صنعت و معدن و تجارت مسوول مستقیم این موضوع است.
پاسخ‌های ظریف به درخواست تجار و بازرگانان برای تسهیل صدور ویزا
در این جلسه تجار و بازرگانان دو موضوع را در ارتباط با بحث ویزا با وزیر امور خارجه در میان گذاشتند، از جمله این‌که عسکراولادی تصریح کرد: در حال حاضر وزارت خارجه به برخی از توریست‌ها و بازرگانان خارجی ویزای چند ماهه می‌دهد و تسهیلاتی را برای رفت و آمدهای آنها فراهم کرده ولی این اقدام به صورت متقابل از سوی آنها انجام نشده است و بازرگانان ما برای رفت و آمد دچار مشکل هستند.
در همین راستا مسعود خوانساری رئیس اتاق بازرگانی تهران نیز از موضوع دلالان ویزا انتقاد کرد و گفت در برخی از سفارت‌خانه‌های خارجی وقت برای گرفتن ویزا فروخته می‌شود، که محمدجواد ظریف در پاسخ به این سخنان گفت: ما در مورد ویزا بر سر دو راهی هستیم. ما از یک طرف در تلاش هستیم که به خاطر افزایش توریسم و رفت و آمد بازرگانان خارجی به کشور تسهیلاتی در امر صدور روادید ایجاد کنیم و در مورد برخی از کشورها موضوع لغو روادید مطرح است. در همین چارچوب تاکید داریم اقداماتی که انجام می‌شود باید در چارچوب اقدام متقابل باشد.
وی ادامه داد: در برابر این اقدامات در مواردی، متاسفانه به اندازه‌ای که ما تسهیلات فراهم کرده‌ایم طرف مقابل این تسهیلات را ایجاد نکرده است و از دیگر سو اگر ما نیز بخواهیم عمل متقابل انجام دهیم و جلوگیری‌هایی را ایجاد کنیم با مشکلات متعددی در بخش خصوصی و دولتی رو به رو می‌شویم و از دیگر سو صنعت توریسم از جمله حوزه‌هایی است که بر تقویت آن تاکید داریم.
وزیر امور خارجه به موضوع پدیده وقت فروشی در سفارت‌خانه‌های خارجی اشاره کرد و گفت: متاسفانه در این قضیه برخی از هموطنانمان نقش دارند. ما با سفارت‌خانه‌های خارجی که در مورد آنها این پدیده شایع است برخورد تندی کرده‌ایم که جلوی این امر را بگیرند و تاکید کرده‌ایم که احترام ایرانیان باید حفظ شود. در این چارچوب با نیروی انتظامی نیز همکاری نزدیکی داریم، اما در اینجا از ایرانیانی که در سفارت‌خانه‌های خارجی در ایران کار می‌کنند می‌خواهم که احترام هموطنانمان را حفظ کنند و بدانند که حفظ احترام هموطنان ما احترام آنهاست و توهین به هر یک از هموطنانمان، توهین به همه ماست.
ظریف در بخش پایانی صحبت‌های خود در جمع تجار و بازرگانان اتاق تهران با بیان این‌که ما باید تعاملات‌مان با یکدیگر افزایش پیدا کند، ادامه داد: من از شما بازرگانان می‌خواهم که در تکمیل بانک اطلاعاتی ما کمک کنید و وزارت خارجه از همکاری با شما استقبال می کند.
در پایان این برنامه لوح تقدیری از سوی اتاق تهران به وزیر خارجه ارائه شد.
در این جلسه پیش از صحبت‌های وزیر خارجه ۱۱ تاجر و فعال اقتصادی به بیان طرح دیدگاه‌ها و برخی از مشکلات خود پرداختند. آنها ضمن تشکر از فعالیت‌های دستگاه دیپلماسی کشور به خصوص در مورد موضوع برجام برخی از انتظارات خود را نیز از این وزرات‌خانه مطرح کردند. از جمله این‌که وزارت خارجه به روند الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی کمک کند. برخی از تجار معتقد بودند که برخی از سفرا نگاه اقتصادی ندارند و در کشورهایی که ما بعضا سفیر نداریم این موضوع به روند تعاملات اقتصادی آسیب می‌رساند. برخی از آنها همچنین از روند صدور ویزا برای بازرگانان ایرانی از سوی کشورهای خارجی انتقاد کردند و گفتند که بعضا صدور ویزا برای بازرگانان دو، سه ماهی طول می‌کشد. نگرانی در مورد قانون آیسا و آینده برجام و همچنین برخی از سخت‌گیری‌های بانک‌های اروپایی در امر تجارت از دیگر موضوعاتی بود که تجار مطرح کردند.
در این برنامه شمس اردکانی یکی از تجار قدیمی و با سابقه کشورمان در سخنان خود به سابقه فعالیت‌های اقتصادی اجداد وزیر امور خارجه به خصوص اجداد مادری وی اشاره کرد و گفت: من با توجه به عمرم از وزارت امور خارجه آقای سنجابی تا وزارت امور خارجه آقای ظریف با تمام وزرای خارجه کار کردم و شهادت می‌دهم که هیچ کدام شایستگی علمی و فردی ظریف را نداشته است.
دیدگاه