ضرورت به زراعی در باغ های چای شمال کشور

ضرورت به زراعی در باغ های چای شمال کشور

کشت و صنعت چای در کشور قدمتی بالای یکصد ساله دارد بیش از یک قرن طول کشید تا ۶۵ هزار خانوار چایکار گیلان ومازندران با دست توانای خود حدوداً ۳۲ هزار هکتار باغ چای برای تولید این محصول ارزشمند احداث نموده اند که ۶۰% این باغات در کوهپایه با شیب تند و۴۰% بقیه در دشت قراردارد .
از نظر مواد متشکله آلی برگ سبز چای ایران از بهترین نوع برگ سبز چای دنیا می باشد و تولید و توزیع آن احتیاج به مدیریت وتخصص دارد . ۸۰% کشاورزان چایکار دارای مساحتی کمتر از یک هکتار می باشند بالغ بر یک صد و پنجاه کارخانه چایسازی برای تبدیل برگ سبز چای در طول دوره بهره برداری از اردیبهشت تا پایان مهر ماه به طور شبانه روز مشغول تولید چای خشک می باشند برای هر تن برگ سبز چای معادل ۱۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال سرمایه گذاری نیاز است و حدوداً دویست میلیارد تومان سرمایه گذاری در بخش صنعت انجام شده است .
در بخش اشتغال درطول دوره بهره برداری به طور متوسط ۲۰ هزار کارگر در باغات چای مشغول عملیات زراعی وجمع آوری برگ سبز و ۵ هزار کارگر در کارخانجات چایسازی به طور مستقیم مشغول کار هستند.
بیش از ۶۰% اقتصاد شهرهای لاهیجان ، لنگرود ، رودسر ، رامسر ، تنکابن ، صومعه سرا و۸۰% اقتصاد شهرهای سیاهکل ، املش ، رحیم آباد ، واجارگاه بستگی به تولید مستقیم چای دارد . حدود ۹۰% چایکاران شمال تک محصولی وهیچ گونه ممری برای امرار معاش به جز چای ندارند.
مصرف چای کشور در سال یکصد و ده هزار تن می باشد که کل تولید کشور فعلاً ۲۰ هزار تن بود . و ۸۰% بقیه نیاز کشور بایستی با خروج ارز از خارج تامین گردد.
مهم ترین عوامل در کاهش عملکرد و کیفیت برگ سبز چای در قدیمی بودن باغ های چای ،عدم اجرای صحیح وبه موقع عملیات به زراعی در باغ ها ، عدم استفاده مناسب از روش های زراعی جدید در امر مکانیزاسیون ، تغذیه ، آبیاری و … وعدم توجه به آموزش علمی و فنی چایکاران بوده که اهمیت به زراعی را صد چندان می کند.

شرح مسئله

با توجه به موانع و مشکلات موجود درسالهای اخیر و عدم اجرای هرس های جوان سازی در باغ های چای (کف بر و کمربر) و همچنین میانگین سن بالای بوته های چای حدود ۵۰ ساله بوده در ایران موارد زیر توصیه می گردد :

۱- هرس :
حداقل حدود ۵۰% از باغ های چای نیاز به هرس جوان سازی دارد که مهمترین فواید هرس به شرح زیر میباشد :
۱-۱ جوان ساختن بوته های چای
۱-۲- جلوگیری از رشد زایشی ( تولید گل و بذر)
۱-۳-افزایش دوره رشد رویشی ( تولید شاخسارهای جوان) به منظور ازدیاد محصول
۱-۴- ایجاد اسکلت بندی قوی و مناسب
۱-۵- گسترش و توسعه سطح برگ چینی
۱-۶- حذف شاخه های ضعیف ، گره دار و آلوده به آفات وبیماریها
۱-۷- مقاوم ساختن بوته ها در مقابل عوامل خسارتزای محیطی ( تنش ها)
۱-۸- نگه داشتن بوته ها در ارتفاع مناسب برای برداشت و سایر عملیات به زراعی

۲- تغذیه :
از زمان برداشت محصول چای که از اوایل اردیبهشت ماه لغایت آخر مهر ماه میباشد باید هر ۲۰-۱۵ روز یکبار بوته های چای برگ چینی میشود . با برداشت حدود ۷ تن برگ سبز از هر هکتار باغ چای حدود kg70 نیتروژن ، kg30 پتاسیم و ۱۰ کیلوگرم فسفر از ذخیره های غذائی خاک کم می شود لزوماً بایستی هر ساله براساس آزمون خاک نسبت به تغذیه اصولی آن اقدام نمود .
۳-آبیاری :
بکارگیری سیستم آبیاری بارانی به دلیل تامین به موقع رطوبت و تسهیل در استفاده از نهاده های کشاورزی ( کود ، سم و آب) موجبات افزایش کمی و کیفی محصول را فراهم نموده و راندمان تولید برگ سبز را از ۷-۵ تن در شرایط دیم به بیش از دو برابر افزایش میدهد . براساس بررسی صورت گرفته و مطالعات موجود حدود ۱۲۵۰۰ هکتار از باغ های چای گیلان و مازندران استعداد آبیاری بارانی را دارند . در دهه ۸۰ حدود ۵۵۰۰ هکتار آبیاری در باغ های چای اجرائی شد . ولی متأسفانه بعلت کم توجهی که در چای صورت گرفت در حال حاضر حدود ۵۰۰ هکتار آبیاری داریم . نیاز مبرم است این امر جداً پی گیری وعملیاتی گردد.

۴- خسارت نماتد و دیگر آفات
یکی از آفات کلیدی باغ های چای ، آفت خسارتزا نماتد زخم ریشه میباشد که حدوداً ۶۰۰۰ هکتار آلودگی تخمین زده میشود ( آلودگی کم ، متوسط شدید ) که در یک برنامه بصورت IpM ( مدیریت مبارزه تلفیقی) میتوان خسارت این عارضه را زیر آستانه زیان اقتصادی تقلیل داد در مبارزه با تماتد زخم ریشه در باغ های آلوده از هرس کف بر اجتناب شود تا برداشت صورت نگیرد یا حداقل برگ چینی ( مدیریت برداشت ) ، تغذیه در زمستان با کود دامی ( گاوی ) پوسیده به میزان ۲۰ تن در هکتار در آذر ماه ومصرف کود پتاس در فصل زراعی ( از اواخر اسفند ماه شروع و…. ) ودر نهایت با نظر کارشناسی ونظارت شده مصرف نماتد کشهای راگبی ونماکوربه میزان ۱۰ – ۵ گرم در پای هر بوته چای درعمق ۲۰ سانتی متری سایه انداز ریشه های افشان چای توصیه می شود .

۵- خاک دهی باغهای چای ( شخم و فوکازنی و …)
عملیات شخم و فوکازنی باعث هوادهی خاک ، مبارزه با علف های هرز و آفات می گردد و یکی از فاکتورهای مهم به زراعی در باغ های جوان و تازه تأسیس میباشد .
مهمترین فوائد خاک دهی در باغها :

۱- نفوذ پذیری آب
۲- جلوگیری از سله بستن
۳- ترد وپوک شدن خاکهای چای
که در نهایت افزایش عملکرد ۲۰ – ۱۵ % را به دنبال دارد.
بیان راه حل های پیشنهادی کوتاه مدت وبلند مدت در امور به زراعی باغ های چای
الف – کوتاه مدت در بخش کشت و زرع یا باغ طی یک دوره ۷-۵ ساله
۱- اجرای هرسهای سبک ( کمربر – وسربر ) با پرداخت تسهیلات کم بهره وبه موقع در راستای جوان سازی بوته چای به منظور تولید محصول کیفی واستاندارد .
۲- توسعه ایجاد شبکه های آبیاری بارانی در قالب تشکل ها ( توضیح : فعلاً بنا به شواهد حدود ۵۰۰ هکتار در باغ های چای ما آبیاری تحت فشار داریم که طی یک برنامه کوتاه مدت ۵ ساله این سطح تا ۱۲۰۰۰ هکتار قابل ارتقاء است ) .
۳- اجرای طرح های پایلوت تغذیه گیاهی در باغ های دیم و آبیاری وارائه توصیه های فنی در استفاده بهینه از ماکرو ومیکرو المنت ها ( درشت وریز مغذی ها ) .
۴- شناسائی کانونهای آلودگی جدید به نماتد مولد زخم ریشه چای در باغ واجرای پروژه IPM در کاهش خسارت این بیماری در باغات بانظارت فنی کارشناسان مراکز تحقیقاتی وسازمان چای ، چون این عارضه جزء آفات کلیدی چای بوده نیاز است ارگانهای دولتی مستقیماً با همکاری چایکاران در امر کنترل آن اقدام نمایند .
۵- تعیین نقشه جامع باغ های چای وشناسامه دار کردن آنها به منظور خدمات رسانی بهتر از طریق سازمان های اجرائی .
۶- احیاء باغ های چای مخروبه ونیمه مخروبه با پرداحخت تسهیلات نظارت شده دولتی بدون بهره وکم بهره وبه موقع وتعهد پرداخت قانونی از طرف چایکاران ۳ سال پس از پرداخت وام از بهای برگ سبز بصورت اقساطی اقدام گردد.
۷- ایجاد تشکلهای باغ وکارخانه باتوجه سطح زیر کشت و ظرفیت کارخانه در هر منطقه جهت ارائه تسهیلات به زراعی و اجرای اصول نوین چایکاری .
۸- تشکیل نمایندگی های خرید برگ سبز چای درخصوص باغ هایی که فاصله آنها از کارخانجات چایسازی دور می باشند .
۹- توسعه مکانیراسیون در باغ های چای ( فرم دهی بوته های چای با استفاده از ماشین هرس وبه دنبال آن برداشت چای با ماشین ) در قالب تشکل های تعاونی چایکاران .

۱۰- برگزاری کلاسهای آموزشی – ترویجی با همکاری محققین مراکز تحقیقاتی وسازمانهای اجرائی ( سازمان چای ، سازمان جهاد و نظام مهندسی کشاورزی استان با مشارکت تعاونی چایکاران ) در مناطق چایکاری از شروع فصل به زراعی واین کلاسها هر ساله بایستی در طول سال استمرار داشته باشد .

ب – بلند مدت در کشت و زرع یا باغ طی یک دوره ۱۵ – ۱ ساله
۱- اجرای هرس های سنگین (کف بر) با پرداخت تسهیلات بدون بهره و به موقع با نظارت کارشناسان سازمان چای براساس فرمول هایی که در شناسنامه چای هر باغ دار مشخص شده است .
۲- توسعه سطح زیر کشت باغ های در جنگل مخروبه و نیمه مخروبه در قالب تشکل های تعاونی چایکاران بصورت مجتمع باغ و کارخانه طی یک برنامه ۱۰ ساله
۳- جایگزینی بوته های قدیم وکم بازده با نهالهای اصلاح شده طی یک برنامه بلند مدت وبا در نظر گرفتن جمیع جهات که در این راستا زیان وضرری متوجه چایکاران نگردد.
۴- اجرای عملی طرح های به نژادی به منظور معرفی کلونهای برتر چای در راستای کمک به امور به زراعی باغ های چای
با اجرائی شدن عملیات به زراعی در باغ های چای فقط طی یک برنامه کوتاه مدت حداقل ۵ ساله حدود ۳۰% افزایش عملکرد نسبت به شرایط فعلی وبالای ۵۰% افزایش کیفی خواهیم داشت . ضمناً اشتغال در بخش چای ۲۰% هم افزایش می یابد که در برنامه های دراز مدت ۱۰ سال به بالا هم توسعه کشت خواهیم داشت وبا میزان افزایش توسعه سطح زیر کشت عملکرد کمی وکیفی را به همراه دارد که نهایتاً اشتغال را پایدارتر می نماید وهرساله مقدار زیادی از خروج ارز از کشور جلوگیری نموده واقتصاد مقاومتی نمود عینی به خود می گیرد.
در پایان جهت ارتقاء ورونق بخشی چای ایران در راستای اقتصاد مقاومتی راهی جز اهمیت دادن وعملیاتی کردن امور به زراعی باغ های چای در برنامه های کوتاه مدت وبلند مدت نخواهیم داشت واگر این امر اتفاق نیافتد ما در مقابل نسل آینده مسئول خواهیم بود . و آن هم نیاز به عزم ملی و جهادی دارد که انشاءا… امیدواریم در دولت تدبیر و امید هر چه سریع تر اتفاق بیافتد.

مهندس سید عبداله میرحسینی مقدم
مشاور سازمان چای ومشاور فنی صندوق حمایت از توسعه صنعت چای کشور

پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.