مگر می‌شود با «حج» معامله کرد؟/ آیت‌الله رودباری پاسخ می‌دهد
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا ،حج امانتی الهی و رکنی از ارکان پنجگانه دین اسلام بعد از نماز، زکات و روزه است، اما مگر می‌شود با «حج» معامله کرد؟
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا ،حج امانتی الهی و رکنی از ارکان پنجگانه دین اسلام بعد از نماز، زکات و روزه است، اما مگر می‌شود با «حج» معامله کرد؟
دیروز پیامکی به دستم رسید تحت عنوان «از میقات تا سرزمین منا و عرفات؛ خرید، فروش و تعویض فیش حج»؛ مگر می‌شود با «حج» معامله کرد؟ پس استطاعت چه معنایی می‌یابد؟
«حج» یکی از مهم‌ترین فروع دین اسلام است و مسلمانان با داشتن شرایطی مکلفند در دهه اول ماه ذی‌الحجه به مسجدالحرام در شهر مکه در عربستان سعودی رفته و مجموعه‌ای از اعمال نیایشی را به جا آورند؛ حج بر کسی که دارای بلوغ، عقل، آزاد بودن و استطاعت باشد واجب می‌شود.
حج نخستین‌بار در دین ابراهیم انجام شد و آیین‌های حج و عمره، احرام، لثم و لمس حجرالاسود، سعی بین صفا و مروه، وقفه در عرفات و رمی جمره، همگی پیش از اسلام رایج بود و تنها برخی تعدیلات در حج اسلامی نسبت به پیش از اسلام روی داده است.
خداوند در آیه ۹۷ سوره آل عمران می‌فرماید «وَلِلّهِ عَلَی النّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَن اِسْتَطاعَ اِلَیْهِ سَبیلاً»؛ برای پذیرفتن این دعوت آسمانی همه ساله صدها هزار تن از مسلمانان جهان خود را با هواپیما، کشتی و یا اتومبیل به بندر جده و مدینه‌الحاج می‌رسانند، تا عمره تمتع و حج تمتع را انجام دهند. اینان کسانی هستند که خود را مستطیع می‌دانند و چون استطاعت یافته‌اند، باید این فریضه الهی را ادا کنند.
حج امانتی الهی و رکنی از ارکان پنجگانه دین اسلام بعد از نماز، زکات و روزه است؛ درباره حج تا آنجا تأکید شده که گفته‌اند «اگر مسلمانی مستطیع به مکه نرود و بمیرد، شایسته نام مسلمانی نیست و دم مرگ به هر دین که خواهد بمیرد، ترسا یا جهود».
استطاعت چیست و مستطیع کیست؟
مراد از استطاعت، داشتن توانایی مالی و برخورداری از سلامت و قدرت بدنی و باز بودن راه و امنیت مسیر و وسعت وقت و کافى بودن آن براى حج است.
فقهای مذاهب اسلام در رساله‌های عملی و کتاب‌های مناسک استطاعت حج را اینطور معنی کرده‌اند «آنقدر پول که بتوان به مکه رفت و برگشت، آن اندازه که زن و بچه او تا بازگشت وی بدان زندگی کنند، بعلاوه دارا بودن مایه‌ای برای گذران خود و عائله‌اش پس از بازگشت از حج».
همین و همین؛ تکلیفی ساده تا آنجا که بسیاری از مسلمانان خود را بر انجام دادن این تکلیف، قادر می‌بینند و شاید به خاطر همین آسان بودن است که همه‌ساله صدها هزار و در عصر ما افزون از یک میلیون مسلمان از گوشه و کنار جهان به راه می‌افتند، تا خود را به یکی از میقات‌ها برسانند.
با این حال اعمال حج، بظاهر آسان‌تر از مستطیع شدن است: در یکی از میقات‌گاه‌ها، مُحْرم شود و به مکه برود، هفت‌بار به دور خانه کعبه طواف کند، دو رکعت نماز در مقام ابراهیم(ع) بخواند، هفت‌بار بین دو کوه صفا و مروه برود و برگردد و اندکی از ناخن را بچیند و از لباس احرام بیرون آید؛ اینجا کار عمره تمتع پایان یافته است و باید منتظر احرام حج باشد. سپس روز هشتم یا نهم ذی‌الحجه از مسجدالحرام یا از شهر مکه محرم شود، برای ظهر روز نهم ذی‌الحجه خود را به عرفات برساند و تا غروب آفتاب در عرفات بماند؛ شب دهم به مشعرالحرام رسد و تا طلوع خورشید در آنجا توقف کند، سپس عازم منا گردد، هفت‌بار به جمره عقبه سنگ بیندازد، گوسفندی قربانی کند، سر را بتراشد، برای طواف زیارت و نماز طواف و سعی و طواف نساء و نماز طواف به مکه برگردد، شب یازدهم و روز آن و شب دوازدهم و نیمه روز دوازدهم را در منا توقف کند و به جمره‌های سه‌گانه هر یک هفت سنگ بیافکند، از این به بعد تا پایان عمر حاجی است. استطاعتی که بظاهر تحصیل آن بسیار آسان است و اعمالی که انجام دادن آن آسان‌تر از استطاعت می‌نماید.
حج بر کسی مستقر می‌شود که همه شرایط وجوب حج را دارا شده باشد. در این میان، بالارفتن هزینه حج تمتع در سال‌های اخیر، این سفر معنوی را تحت تاثیر قرار داده و استطاعت مالی بسیاری از ثبت نام کنندگان را با مشکل مواجه ساخته تا جایی که این سوال را برای آنها مطرح کرده آیا حج بر من واجب است یا نه؟؛ کسانی که با هزار امید و آرزو از سال‌های قبل در صف زائران حج نام‌نویسی کرده بودند، باید ظرف چند روز رقمی بالایی را به حساب کاروان‌های مجاز واریز کنند تا مهر تایید روی برگه سفرشان بخورد و راهی زیارت خانه خدا شوند.
بر این اساس با نزدیک شدن به ایام اعزام زائران به عمره مفرده و آغاز ثبت نام از متقاضیان و واجدین شرایط این سفر معنوی، بازار خرید و فروش آزاد فیش عمره داغ می‌شود؛ همچنین نبود نظارت بر قیمت خرید و فروش آزاد فیش حج و عمره با توجه به کثرت متقاضیان و از سویی طولانی بودن مدت انتظار به خصوص در تمتع موجب شده که همواره منحنی فروش فیش، صعودی گردد، به نحوی که تنها کسانی می‌توانند موفق به خرید فیش برای انجام این سفر معنوی شوند که دارای امکانات مالی مناسب باشند.
در روزهای ثبت نام از عمره‌گزاران، تحرک دلالان خرید و فروش فیش عمره و به اصطلاح شرکت‌های مختلف که بعضا نیز هیچ‌گونه وجود خارجی ندارند و تنها در آگهی‌های تبلیغاتی با عناوین مختلف و شماره‌های تلفن به متقاضیان معرفی می‌شوند، افزایش می‌یابد.
آیت‌الله سید مجتبی رودباری، استاد برجسته اخلاق در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنای گیلان، حج را یکی از برنامه‌های مهم، ارزشمند و متعالی اسلام دانست و اظهار کرد: اسلام که آخرین و جامع‌ترین دین آسمانی است، برنامه‌های گوناگون و جذابی برای تامین ابعاد جسمانی و روحانی فرد و جامعه دارد و پاسخگوی تمام نیازهای مادی و معنوی بشریت است.
وی با اشاره به آیه ۹۷ سوره آل عمران(اشاره شده در ذیل)، بر وجوب حج به شرط استطاعت تاکید کرد و ادامه داد: برای اشخاصی که واجد شرایط یا در اصطلاح مستطیع بوده و به حج واجب رفته‌اند و نیز کسانی که شرایط وجوب آن برایشان فراهم نیست حج رفتن و تکرار آن مستحب است.
مسئول مدرسه علمیه جامع رشت خرید و فروش فیش حج تمتع را جائز ندانست و با تاکید بر رعایت حق‌الناس در نوبت اعزام، بیان کرد: تهیه فیش حج تمتع به مثابه فراهم شدن وسیله و مقدمات یکی از فرایض مهم الهی است و بنابراین بر هر مسلمانی واجب است که حج تمتع را به جا بیاورد؛ البته خرید و فروش فیش حج عمره با رعایت حدود شرعی آن اشکالی ندارد.
حسن یگانه، مدیرکل حج و زیارت استان گیلان در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنای گیلان، با تصریح بر اینکه امکان جابجایی فیش حج عمره وجود دارد و قانونی است، اظهار کرد: با این حال علاقه‌مندان به انجام فریضه حج عمره باید اجازه دهند که خداوند آنها را دعوت کند، زیرا با تهیه فیش حج عمره از طریق غیر قانونی و غیر شرعی، عمره درستی نخواهند داشت.
وی خرید و فروش غیر قانونی فیش حج عمره را کلاه‌برداری دانست که ضمن بر هم زدن نظم عمومی، مشکل شرعی نیز دارد و ادامه داد: انتقال فیش تنها به بستگان درجه یک امکان‌پذیر می باشد و این مسئله در پشت حواله حج عمره درجه شده است؛ همچنین در صورت تغییر نام خانوادگی بستگان درجه یک، انتقال فیش با بررسی‌های لازم انجام می‌شود.
مدیرکل حج و زیارت گیلان با بیان اینکه اولویت اعزام با کسانی است که نوبت را رعایت کرده‌اند، گفت: افرادی مجاز به انتقال یا فروش فیش هستند که نوبت اعزام آنها به خانه خدا فرا رسیده است، در غیر این صورت این خرید و فروش امکان ندارد؛ لذا توصیه می‌شود در کارهای عبادی و اعتقادی خرید و فروش انجام نشود و با رعایت حق نوبت اعزام صورت گیرد.
یگانه در پایان خاطرنشان کرد: زائرانی که قصد فروش و انتقال فیش عمره را دارند می‌توانند به دفاتر خدمات زیارتی مورد تایید سازمان حج مراجعه و نسبت به فروش یا انتقال فیش اقدام کنند؛ کسانی که امسال نوبت حج آنها فرا رسیده، اما به دلایل مالی توان رفتن ندارند تا سال آینده صبر کنند و در غیر این صورت می‌توانند فیش خود را به فروش برسانند./ایسنا
دیدگاه