بودجه انقباضی دولت در سال ۹۴ پژوهش در دانشگاهها را زمین گیر خواهد کرد

بودجه انقباضی دولت در سال ۹۴ پژوهش در دانشگاهها را زمین گیر خواهد کرد

در ایران اولین بودجه کشور به روش جدید پس از مشروطیت، توسط صنیع‌الدوله هدایت وزیر مالیه وقت در سال ۱۹۸۹ هجری شمسی تهیه شده است؛ اما ایشان قبل از پیشنهاد بودجه مورد سوء قصد قرار گرفت و کشته شد و وزیر مالیه پس از او بودجه تهیه شده توسط وی را به مجلس ارایه کرد. جمع کل بودجه آن زمان ۱۹۰۳۰۵۰۰۰ قران بوده که جمع درآمدها در آن ۱۰۶۵۵۱۸۰۰ قران پیش‌بینی شده بود یعنی معادل ۸۳۷۵۳۲۰۰ قران کسری بودجه وجود داشت. پس از آن در تنظیم و سازمان متولی تهیه آن تغییرات زیادی اعمال گردید. تا بر تهیه آن اصولی حاکم باشد و دلیل آن هم لزوم رعایت قواعد و تشریفاتی است تا بودجه تنظیمی وسیله مفید و قاطعی به منظور کنترل، شناسایی درآمدها و هزینه‌های دولت باشد. یکی از مهمترین اصل بودجه سالانه بودن آن است، یعنی پیش‌بینی دخل و خرج دولت برای یکبار برای تمام فصول مورد تصویب مجلس قرار می‌گیرد وقتی دولت نتواند تا پایان سال، بودجه سال آینده را تنظیم کند و یا مجلس کار بررسی و تصویب بودجه را به تعویق بیاندازد، دولت مجبور است برای پرداخت‌های خود مجوز از مجلس داشته باشد که بصورت یک دوازدهم یا چند دوازدهم خواهد بود. براساس آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی دولت موظف است تا ۱۵ آذر هر سال بودجه سال آینده را به مجلس ارایه نماید و به دلیل اهمیت بودجه تنظیمی بر متغیرهای کلان اقتصادی مثل سطح پس انداز ملی، سر مایه گذاری، مصرف کالا و خدمات، قدرت خرید مردم، تورم؛ اشتغال و… مجلس معتقد است ارایه به موقع بودجه توسط دولت به مجلس این امکان را برای مجلس و کمیسیون‌های تخصصی فراهم می‌کند تا آن‌ها دقیق‌تر این لایحه مهم و اساسی را بررسی کنند.به طوری که امسال دولت آقای دکتر روحانی خود را مقید به ارایه لایحه بودجه تا ۱۵ آذر ماه دانسته و این کار در روز یکشنبه ۱۶ آذر ۱۳۹۴ اانجام شد . یک بررسی مقدماتی نشان می دهد که در مقایسه با سال ۹۳ میزان رشد بودجه در سال ۹۴ نسبت به سال گذشته ۴.۳ می باشد که شاید از تورم زا بودن آن جلو گیری کند و همچنین ارایه به موقع بودجه به مجلس ،کاهش وابستگی در آمد ها به نفت ،قیمت واقعی ارز ،افزایش حقوق کارکنان دولت تا سطح تورم پیش بینی شده و.. از نکات مثبت دولت در این لایحه می توان اررزیابی کرد .هر چند موارد نقدی متعددی هم وجود دارد و مهمترین آنرا می توان به کم توجهی به اعتبارا ت وازتخانه علوم تحقیقات و فن آوری به خصوص در حوزه پژوهش و اعتبارات وزارت جهاد کشاورزی اشاره کرد . هر چند دولت براساس قانون برنامه ۵ساله پنجم مکلف به تنظیم بودجه کشور برمبنای عملکرد بوده و مقدمات این کار بزرگ در کشور هم فراهم شده بود و پیش بینی اعتبارات وزارت علوم هم بر مبنای سرانه دانشجویی با ید انجام می گرفت .بررسی های مقدماتی نشان می دهد که دولت این برنامه را بطور کامل اجرا نکرده و مبنای پیش بینی کاملا شفاف نیست به طوری سهم وزارت علوم با ۱۲۳۷۰۲۲۷ میلیارد ریال در رشد بودجه تنها ۷.۷ و جهاد کشاورزی با ۹.۱ کمترین رشد و رتبه اخر از نظر رشد بودجه را به خود اختصاص داده اند و این در حالیست که وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی با ۷۰.۸ رشد و وزارت ورزش و جوانان با ۵۳.۵ بیشترین رشد را دارند. یک مقایسه اجمالی از عملکرد این وزارتخانه ها در صدر جدول با قعر جدول از سالهای ۱۳۹۲تا ۱۳۹۴ نشان میدهد که دولت شاید رشد علمی و حمایت از کشاورزی را به عنوان دو رکن مهم و اثر گذار در پیشرفت کشور خیلی جدی تلقی نمی کند . ارقام به میلیون ریال

همچنین در تخصیص اعتبار به ردیف های مختلف در وزارت علوم اعتبار پژوهش نه تنها رشدی نداشته بلکه درصد رشد منفی هم شده است در صورتیکه انتظار بر این بود این ردیف رشدی تا ۲۰ درصدی داشته باشد .پایین بودن بودجه پژوهشی آثار منفی بر حمایت از طرح ها، پایان نامه های تصیلات تکمیلی ، چاپ کتاب ، حمایت نشریات ،حق اشتراک نشریات و سایت های علمی ،شرکت فرصت های مطالعاتی و شرکت همایش های ملی و بین المللی و ….خواهد داشت و رکود فعالیت های پژوهشی رشد علمی مطابق با سندچشم انداز ۱۴۰۴را متوقف خواهد ساخت . این در حالیست که معاون پژوهشی وزارت علوم اعلام کرده هیچ دانشگاهی حق ندارد اعتبار پژوهشی خود را در سال ۹۴ کمتر از ۱۵ درصد کل اعتبارات خود لحاظ کند . حال باید از دولت محترم و مسئولین وزارت علوم پرسید از کدام محل باید این کسری سرسام آور را جبران کرد به طوری که اعتبار پیش بینی شده پژوهشی در لایحه بودجه برای بعضی از دانشگاهها کمتر ۰.۵ درصد کل بودجه آن دانشگاه است . نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی در بررسی بودجه ۹۴ به خصوص اعتبارات وزارت علوم به ویژه ردیف های پژوهشی نگاه واقع بینانه داشته باشند و با افزایش اعتبارات پژوهشی در دانشگاهها از زمین گیر شدن پژوهش جلوگیری و بر تحقق اهداف سند چشم انداز ۲۰ ساله و برنامه ۵ساله پنجم کمک نمایند .انشاالله .

دکتر محمد دوستار – عضو هیات علمی دانشگاه گیلان
پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.