خمامی زاده، آموزگار فرهنگ

خمامی زاده هم ،به تقدیر الهی از میان ما رفت . سخت است در مورداو چیزی ننوشتن . شاید هیچ کس در گیلان نباشد که با فرهنگ آشنا باشد ونسبت به این استاد بلند پایگاه ، شناختی از جنس احترام نداشته باشد . خمامی زاده در سرشت و سرنوشت خود، بالتمامه یک فرد فرهنگی بود، با کاراکتر ومختصّاتِ محض فرهنگی . او با سالها تدرّب در کار سترگ فرهنگ، جوهر فرهنگ را می شناخت . لذا او را باید به حق آموزگار فرهنگ گیلان، تلقّی نمود . شعاع و شوون فرهنگی او به گونه ای بود که هیچ مدیر فرهنگی -حتّی اگر هم می خواست !- نمی توانست خود را بی نیاز از او ببیند. مشرب و منهجِ خمامی زاده همه ی آحاد و اقشار جامعه را به تکریم او وا می داشت . او در سپهر اخلاق ، زندگی می کرد . منیّت ، تفرعن و خودباره گی نداشت. در کار خود اهل تعارف و مجامله نبود . نجابت و مناعت طبع او نمی گذاشت که بر درِ اربابِ بی مروّت دنیا ، به در یوزگی بنشیند و قیمت گوهر کار خود را، به پای خوکان بریزد ! بی دریغ و در سربزنگاه از هویّت و حیثیّت خود، مایه می گذاشت تا بیرق بی رمق فرهنگ در استان در اهتزاز باقی بماند . تفرّد ، صراحت و تنصیص در گفتار ، از ویژگی های ذاتی خمامی زاده بود، مزیتی که گاه حسودان و تنگ نظران بی هنر را، علیه او تهییج می کرد ! اما او بی اعتنا به همه جو سازی ها راه خود می رفت و کار خود می کرد . به تعبیر شاملو :

نیست از بد گویی نامهربانان ام غمی

رفته مدت ها که من

زین یاوه گویی کَرَم

خمامی زاده ،عملگرا بود، کنش گری فعّال ،اهل شعار و دثار نبود ،او به نیکی می دانست که در گیلان سیاست زده ،به عمل کار برآید به سخن بافی نیست ! تلاش بی وقفه استاد در گسترش دانشکده علوم انسانی گیلان و تاسیس تالار فرهنگی حکمت، در این دانشکده چیزی نیست که از ذهن دانشگاهیان این استان بیرون رود . صاحب این یادداشت، خاطرات فراوانی را از دقت ورزی های شگفت انگیز این آموزگار فرهنگ در خاطر دارم که از جمله آن ، تکاپوی وی دربرگزاری نمایشگاه بزرگ کتاب و همایش بزرگ دیلمان شناسی در همان مقطع مدیریت فرهنگی ام در ارشاد استان می باشد .

“ژان بود ریار” فیلسوف پست مدرنیسم فرانسه در بستر گزاره ای از دیالکتیک روشنگری گفته است : ” کلّ جهان از فیلتر صنعت فرهنگ عبور داده می شود ” و خمامی زاده با همه وجود، به این واقعیت فراگیر تفطّن داشت او در عین اعتقاد به نظام وانقلاب می فهمید که چگونه بی فرهنگی ، فاجعه را ملموس و دیدنی می کند .

شوربختانه مسئله امروز فرهنگ ما (خاصّه در استان گیلان ) این است که فرهنگ مداران رفته اند و سینه چاکان و داعیّه داران فرهنگ ترک تازانه آمده اند و در عرصه نخبه ی فرهنگ ،هیاهو می دمند و فغان می کنند ! و پیداست کز این میان چه خواهدبرخواست !

فرهنگ – این عنقای بلند آشیانه- چیزی نیست که هرکس به سلیقه خود، برای آن نسخه بپیچد و دارو ودرمان تجویز کند باید با این موضوع پیچیده و علمی ،برخوردی علمی نمود ،برخوردی نرم افزارانه نه سخت افزارانه .فرهنگ یک مقوله ی پلیسی و امنیتی نیست . بلکه فرهنگ از جنس ایمان و باور است . وقتی که می گوییم از جنس باور یعنی از جنس هنجارهای مردم است، پس ادبیات ،تصمیمات و اقدامات خاصّ خود را می طلبد .

خمامی زاده همه نیّت و همت خود را به کار بست تا در این برهوت بی فرهنگی! مصدر آثار مستحسن در مقولات فرهنگی باشد و چنین نیز شد. او فیض بخشی بود که به تعبیر حافظی، چاره ی ذوق حضور و نظم امور می نمود با کوله باری از تجربه و کارنامه ای کامیاب از افکار و آثار ، ما همچنان به تامّلات و تجربیات او و امثالهم نیاز داریم. خدایش بیامرزد .

قافله، بانک جرس دارد و گرد فسوس

پیشتر آن رفته است و بعد تر این می رود (بیدل دهلوی )

سیّد حجت مهدوی سعیدی
/اعتدال شرق