لزوم مدیریت بر کاهش ضایعات برنج /ضایعات سالانه ۵۰۰ میلیاردی

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا با توجه به افزایش جمعیت در ایران مدیریت بر کاهش ضایعات برنج و افزایش راندمان پس از برداشت و پروسه تبدیل آن، به تامین برنج مورد نیاز کشور کمک می کند.

  کاهش ضایعات محصول در حد استاندارد از راهکارهای مهم دستیابی به خودکفایی برنج در کشور به شمار می رود که مسئولان باید به این مهم توجهی ویژه داشته باشند.

 کارخانه شالیکوبی مدرن با داشتن دستگاه های جدید و  روز دنیا در تولید برنج با بهترین کیفیت و عرضه آن در بازار بسیار حائز اهمیت است چون برنج در رژیم غذایی مردم کشور از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و در ردیف کالاهای راهبردی جای گرفته و دومین ماده غذایی اکثر مردم کشور پس از گندم  است از اینرو بحث فرآیند تبدیل شالی به برنج از اهمیت بسیاری برخوردار است.

 بنابراین هزار و ۸۵۰ کارخانه برنجکوبی به لحاظ اسمی و پروانه ای در گیلان وجود دارد  که از این تعداد  هم اکنون هزار و ۵۰۰ واحد به ظرفیت اسمی یک میلیون تن برنج سفید در استان فعال است.

 یک کشاورز گیلانی در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: کارخانجات شالیکوبی استان وضعیت خوبی ندارند اغلب کارخانه های شالیکوبی قدیمی و ضایعات تولیدی این واحدها خیلی زیاد است.
صنعت برنج گیلان نیاز به اصلاح و نوسازی دارد

 محرمعلی حسینی افزود: صنعت برنج گیلان نیاز به اصلاح و نوسازی دارد و به عبارتی باید به فناوری روز مجهز شوند.

 وی تاکید کرد: کشاورزان با زحمات فراوان محصول برنج را برداشت می کند اما به دلیل فرسودگی دستگاههای برنجکوبی حجم زیادی از این محصول راهبردی بصورت ضایعات هدر می رود.

 کشاورز دیگری به مهر می گوید: ضایعات برنج در دنیا ۱۰ درصد ولی در ایران به ویژه  گیلان ۳۰ درصد است به عبارتی یک سوم محصول شالیکار در مرحله فرآوری هدر می رود.

 رستم قاسمی در ادامه نوسازی و تجهیز کارخانجات برنجکوبی به فناوری های جدید را  امری ضروری دانست و افزود: برنج محصول شاخص گیلان است.

 وی همچنین با بیان اینکه صنایع فرآوری، تبدیلی و بسته بندی در مناطق روستایی استان باید رونق گیرد، اظهارداشت: کشاورزان به دلیل نداشتن  امکانات لازم و عدم حمایت مسئولان کاه و کلش برنج را آتش می زنند.

 این کشاورز  گیلانی گفت: با بسته بندی کاه و کلش می توان درآمدزایی خوبی برای روستانشینان ایجاد کرد.

 وی اذعان داشت: به دلیل عدم حمایت، کشاورز ساده ترین راه یعنی آتش زدن کاه و کلش را در پیش می گیرد.

 یک فعال بخش کشاورزی نیز به خبرنگار مهر گفت: نظارت بر کارخانه های شالیکوبی یک ضرورت اجتناب ناپذیر است چرا که با تقویت نظارت فنی بر سیستم کارخانه های برنج می تواند از هدر روی حجم زیاد این محصول راهبردی در جامعه جلوگیری کرد.

 محمدرضا تقی زاده افزود: برنج مانند هر محصول زراعی دیگر در طول عملیات تولید تا مصرف دچار افت کمیت یا کیفیت می شود.

وی ادامه داد:  ضایعات برنج در طول عملیات کاشت تا برداشت برنج و در مرحله تبدیل شلتوک به برنج سفید به وجود می آیند که ممکن است بطور مستقیم ناشی از عملیات تبدیل بوده و یا به طور غیرمستقیم از عملیات مزرعه ای ناشی شده باشند.

نظارت بر کارخانه های شالیکوبی یک ضرورت اجتناب ناپذیر است

 به هر ترتیب از جمله سیاستگذاری های مربوط به کاهش ضایعات برنج در کشور می توان به اجرای سیاست کاهش هزینه مبادله، اجرای سیاست خرید تضمینی برنج، بهبود سیستم بازاریابی برنج (حمل و نقل، انبارداری، بسته بندی و ایجاد بازار برنج)، مکانیزاسیون زراعت برنج، اصلاح و بهینه سازی صنعت شالیکوبی، استاندارد سازی فرآیند تبدیل و بسته بندی برنج، اشاعه آموزش های کاربردی کوتاه و بلند مدت به صاحبان صنابع تبدیلی برنج و حمایت از تحقیقات کاربردی و همچنین تدوین دستورالعمل ویژه ارزیابی ضایعات برنج به منظور اجتناب از چالش های مربوط به تفاوت در آمار و اطلاعات ضایعات برنج را می توان نام برد.

  مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی گیلان در این خصوص گفت: قدمت کارخانه های برنجکوبی در استان بیش از ۱۲۰ سال است.

 محمد علی قنبری نژاد افزود: گیلان با داشتن سطح زیر کشت ۲۳۸ هزار هکتار شالیزار سالانه یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن شلتوک در این استان تولید می شود.

 وی همچنین با بیان اینکه ۲۰ میلیون نفر از جمعیت ایران مصرف کننده برنج گیلان هستند، اظهارداشت: از فعالیت های مهم مدیریت صنایع جهاد کشاورزی فرآوری، بسته بندی و نگهداری مواد خام کشاورزی در بخش های زراعی، باغی، دام و طیور، شیلات و غیره است.

 مدیر صنایع کشاورزی گیلان گفت: براساس ماده هشت قانون جهاد کشاورزی، این وزارتخانه مکلف و موظف به اقدام در خصوص بحث فرآوری، صنایع تبدیلی و تکمیلی محصولات کشاورزی است.

 وی در ادامه از تولید سلانه افزون بر ۷۱۵ هزار تن برنج سفید در استان خبر داد و اظهارداشت: گیلان هزار و ۸۵۰ کارخانه برنجکوبی دارد که از این تعداد هزار و ۵۰۰ کارخانه با ظرفیت اسمی یک میلیون تن برنج سفید فعال و بقیه از چرخه اقتصادی به دلائل مختلف خارج شده اند.

 قنبری نژاد اذعان داشت: بررسی ها نشان می دهد به دلیل قدمت تکنولوژی کارخانه های شالیکوبی در استان متاسفانه مقدار ضایعات برنج خیلی بالا است.

  وی همچنین با بیان اینکه قدمت کارخانه های برنجکوبی استان بیش از ۱۲۰ سال است، گفت: هم اکنون ۷۰ درصد کارخانجات شالیکوبی گیلان با تکنولوژی قدیمی در حال فعالیت هستند.

 مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی گیلان افزود: فناوری اغلب کارخانه های شالیکوبی سنتی و بروز نشده و مقدار ضایعات این کارخانجات خیلی بالا است.

وی ضایعات کیفی واحدهای شالیکوبی استان را ۲۲ تا ۲۳ درصد  اعلام کرد و اظهارداشت: بر این اساس طرحی با عنوان ” اصلاح و نوسازی ” تدوین و به وزارت جهاد کشاورزی ارسال شد.

۷۰درصد کارخانجات شالیکوبی گیلان با تکنولوژی قدیمی در حال فعالیت هستند

 قنبری نژاد تاکید کرد: هم اکنون این طرح به عنوان طرح ملی در سطح کشور شناخته شده، در گیلان و سایر استان های برنج خیز در حال اجراست.

 وی گفت: تاکنون در قالب این طرح افزون بر ۲۰ میلیارد تومان تسهیلات تجهیز و نوسازی و سرمایه در گردش در اختیار این کارخانجات گذاشته شده است.

 مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی گیلان افزود: چون تعداد کارخانجات شالیکوبی در استان بسیار بالا و تسهیلات سنواتی محدود است تاکنون از نظر عملیاتی ۲۲۰ واحد اصلاح و نوسازی و ۲۵۰ واحد دیگر نیز در سیستم بانکی در مرحله دریافت تسهیلات هستند.

 وی تاکید کرد: امسال اعطای تسهیلات به ۶۰ واحد در برنامه سازمان جهاد کشاورزی بوده تا این واحدها نیز اصلاح و نوسازی شوند.

 قنبری نژاد اظهارداشت: برنامه اصلاح و نوسازی به معنای اصلاح و تجهیز هر هزار و ۵۰۰ واحد کارخانه نیست.

 وی یادآورشد: سرمایه گذاری زمانی معنادار خواهد بود که در چرخه اقتصادی بتوان هم جوابگوی سیستم بانکی و  هم سرمایه گذار سود متعارف را کسب کند.

 مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی گیلان از صدور مجوز احداث چهار واحد پاربویل برنج در استان خبر داد و افزود:  از این تعداد دو واحد در سیستم بانکی در حال پیگیری تسهیلات هستند.

 وی اظهارداشت: هزار و ۸۵۰ کارخانه برنجکوبی به لحاظ اسمی و پروانه ای در گیلان وجود دارد که از این تعداد  هزار و ۵۰۰ واحد به ظرفیت اسمی یک میلیون تن برنج سفید در استان فعال است.

 مدیر صنایع کشاورزی گیلان گفت: برای اصلاح و نوسازی کارخانجات برنجکوبی ۲۰ میلیارد تومان تسهیلات طی چند سال اخیر به کارخانه های برنجکوبی استان اعطا شده است.

 وی افزود:  افزون بر ۲۲۰ واحد از ۴۵۰ واحد که در سیستم بانکی موجود است موفق به تجهیز و نوسازی شدند.

 قنبری نژاد اظهارداشت: در مازندران کمتر از ۱۵۰ واحد موفق به اصلاح و نوسازی شده اند و به لحاظ آماری در بحث تجهیز و نوسازی از استان گیلان عقب تر هستند.

 وی اذعان داشت: مازندران در بحث کارخانه های پاربویلینگ از گیلان  جلوتر است به دلیل اینکه در استان مازندران بخش عمده محصولات برنج پرمحصول است.

صدور مجوز احداث ۴ واحد پاربویل برنج در گیلان

 مدیر صنایع کشاورزی گیلان گفت: در برنج پرمحصول سیستم پاربویلینگ جواب بهتری می دهد و اقتصادی تر است بنابراین برنج گیلان اغلب کیفی ( بومی) است.

 وی در ادامه یکی از اهداف این سیستم را افزایش کیفیت پخت برنج دانست و افزود: پاربویلینگ باعث افزایش درصد برنج سالم و کاهش درصد ترک خوردگی این محصول می شود.

 قنبری نژاد تاکید کرد: در حال حاضر چهار مجوز پاربویل در گیلان صادر شده است، دو واحد در سیستم بانکی در حال پیگیری تسهیلات بوده و در سال های آینده مورد بهره برداری قرار می گیرد.

 وی همچنین با بیان اینکه هیچ گونه محدودیتی در ارائه تسهیلات در صورت تطبیق  درخواست با نیاز تسهیلاتی وجود ندارد، تصریح کرد: بیش از ۹۰۰ واحد شالیکوبی در استان  برای اعطای تسهیلات شناسایی شده است.

 مدیر صنایع کشاورزی گیلان گفت: بروکراسی کاذب اداری خاص جهاد کشاورزی نیست در بحث پرداخت تسهیلات یک طرف وزارتخانه جهاد کشاورزی و طرف دیگر بانک کشاورزی است.

 وی افزود:  ضوابط و شرایط تسهیلات بانکی را جهاد کشاورزی تعریف نمی کند بنابراین همه بانک ها دارای مقررات مالی بوده و باید در چهار چوب این مقررات عمل کنند.

 قنبری نژاد عمده مشکل در بخش دریافت تسهیلات را بحث وثایق بانکی و آورده متقاضی دانست و اظهارداشت: این موضوع بزرگترین موانع جذب تسهیلات بانکی هستند.

 وی اذعان داشت: صاحبان کارخانه های شالیکوبی به لحاظ اقتصادی خیلی غنی نبوده و خیلی توانمندی اقتصادی ندارند.

 مدیر صنایع کشاورزی گیلان گفت: کارخانه های شالیکوبی (صنایع تبدیلی ) حلقه نهایی تولید برنج هستند باید حمایت شوند.

 وی افزود: مقررات سختگیرانه و خسته کننده بانکی برای اعطای تسهیلات به کارخانه های برنجکوبی باید از طریق شورای عالی اقتصاد و بانک ها تغییر کند.

 قنبری نژاد اظهارداشت: پیشنهاد جهاد کشاورزی برای اعطای تسهیلات آسان به این صنایع وثایق مکان اجرای طرح و تضمین های زنجیره ای دارندگان واحدهای شالیکوبی است.

 وی تاکید کرد: این پیشنهاد زمانی عملی می شود که در شورای عالی اقتصاد و بانک مصوب شود.
ضایعات سالانه برنج در استان ۵۰۰ میلیارد تومان است.

 مدیرعامل اتحادیه کارخانجات شالیکوبی گیلان گفت: ضایعات سالانه برنج در استان ۵۰۰ میلیارد تومان است.

 حمید غریبی بر لزوم کاهش ضایعات برنج با تغییر ساختار واحدهای شالیکوبی در استان تاکید کرد و افزود: برنج از محصولات شاخص گیلان است.

  وی همچنین از وجود ۱۸ تعاونی با بیش از ۹۰۰ عضو در سطح شهرستان های استان خبر داد و اظهارداشت: از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۱ میزان تسهیلات پرداختی سرمایه در گردش در سطح استان برای هزار و ۸۵۰ واحد شالیکوبی دو میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان بوده است.

 مدیر عامل اتحادیه کارخانجات شالیکوبی گیلان گفت: دو میلیارد تومان تسهیلات سرمایه در گردش برای هر واحد شالیکوبی حتی مکفی نیست.

وی افزود: تسهیلاتی که برای تغییر ساختار داریم اگر بخواهیم فقط به ۳۰۰ واحد از واحدهای تحت پوشش قرار دهیم شاید یک بیستم هم نباشد.

 غریبی در ادامه از نبود سیستم پاربویلینگ ( سیستم تولید نوین برنج)  در استان گلایه کرد و اذعان داشت: این سیستم خارج از مرزهای ایران در کشورهای برنج خیز بیش از ۳۰ سال متداول و مشهور است.

 وی گفت: در چهار واحد برنجکوبی در استان مازندران این سیستم وجود دارد  و متاسفانه سیستم مزبور در گیلان وجود ندارد.

 مدیر عامل اتحادیه کارخانجات شالیکوبی گیلان نبود تسهیلات ارزان قیمت و بروکراسی کاذب اداری را سدی در برای اصلاح ساختار واحدهای شالیکوبی برنج دانست و گفت: بروکراسی زائد اداری بسیار خسته کننده و توان سرمایه گذار را برای ادامه هر اقدامی سلب می کند.

 وی بیان داشت: تسهیلات پرداختی جهاد کشاورزی فقط از طریق بانک کشاورزی صورت می گیرد، متاسفانه این بانک قانون بسیار سختی دارد.

 غریبی اذعان داشت: مدیران واحدهای شالیکوبی استان اغلب از سطح تحصیلات بالایی برخوردار نبوده بلکه کشاورزان غیرتمند روستاها اقدام به ساخت کارخانه کرده اند.

 وی تاکید کرد: بروکراسی سخت اداری مانع اصلاح ساختار واحدهای شالیکوبی برای کاهش ضایعات برنج است.

 مدیر عامل اتحادیه کارخانجات شالیکوبی گیلان گفت: همه مشکلات بر روی کاغذ رفع می شود اما در عمل سرمایه گذاران شاهد هیچ گونه پیشرفتی در این زمینه نبوده و نیستند.

 وی افزود: پرونده هزار و ۸۵۰ واحد شالیکوبی در استان نه در یک معاونت بلکه در یک مدیریت صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی بررسی می شود.

هیچ گونه نظارتی بر واحدهای شالیکوبی به لحاظ فنی در استان صورت نمی گیرد

 غریبی تصریح کرد: طی ۲۰ سال اخیر  مدیریت صنایع کشاورزی استان یک اخطار فنی به واحدهای شالیکوبی مبنی بر افزایش ضایعات برنج به دلیل معیوب بودن و نقص سیستم فنی واحدهای برنجکوبی نداده است.

 وی گفت: متاسفانه هیچ گونه نظارتی بر واحدهای شالیکوبی به لحاظ فنی در استان صورت نمی گیرد

 مدیر عامل اتحادیه کارخانجات شالیکوبی گیلان گفت: این مدیریت نیروی کافی برای نظارت بر واحدها را ندارند.

 وی تاکید کرد: بخش تصدی گری صنعت برنج به اتحادیه کارخانجات شالیکوبی واگذار تا با نظارت صحیح ضایعات این محصول راهبردی به حداقل مکن کاهش یابد.

 غریبی در ادامه ضایعات سالانه برنج در استان را ۵۰۰ میلیارد تومان ذکر کرد و یادآورشد: تسهیلات بانکی باید به کنندگان واقعی کار اعطا شود.

 به هر حال گزارش ها حاکی از ضایعات بالای محصولات کشاورزی در مرحله پس از برداشت است که در مورد تولید برنج و مسائل ضایعات آن در هنگام درو تا مصرف، مسئله بسیار نگران کننده است زیرا قسمت عمده ای از تولید برنج طی مراحل عملیاتی درو و بعد از آن از چرخه تولید حذف شده و به دست مصرف کننده نمی رسد.

  با توجه به اینکه برنج محصول عمده استانهای شمالی کشور بوده و از طرف دیگر به عنوان یک کالای استراتژیک و سیاسی محسوب می شود، خود کفایی در این زمینه باید مد نظر قرار گیرد.

 تلفات و ضایعاتی که در تولید برنج در مراحل مختلف پیش می آید شامل  ریزش دانه در مرحله درو ، شکست و یا اتلاف شلتوک در مرحله خرمنکوبی، مراحل حمل و نقل و انبار داری شلتوک، مرحله خشک کردن، تبدیل شلتوک به برنج سفید و یا مرحله انبارداری برنج سفید قبل از مصرف و غیره است.

 با توجه به واقعیت ها و همچنین آمار می توان حدود ضایعات وزنی و کیفی محصول را بین ۳۰ تا ۳۵ درصد وزن شلتوک تولیدی فرض کرد. این در حالیست که در کشورهای تولید کننده برنج که دارای مدیریت و فناوری تولید مناسبی هستند، این مقدار  ۱۵ تا ۲۰ درصد می رسد./مهر