تامینی:مقابله با اعتیاد، به عزم ملی نیاز دارد

به گزارش دیارمیرزا دکتر حسن تامینی به مناسبت روز جهانی مبارزه با مواد مخدر ، با بیان اینکه ۵ تیر مصادف با ۲۶ ژوئن روز جهانی مبارزه با مواد مخدر نامگذاری شده است، اظهار کرد: آنچه که اهمیت تعیین روزی به عنوان روز جهانی مبارزه با مواد مخدر را مشخص می‏کند، اهمیت ماهوی پدیده اعتیاد و عوارض فراوان این پدیده برای جوامع بشری است.

وی ادامه داد: اعتیاد، یک بیماری اجتماعی همراه با عوارض جسمی و روانی است که هزینه‏های مالی و معنوی بسیاری به کشورها تحمیل می‏کند، به طوریکه اعتیاد به موادمخدر را می‏توان یکی از مهم‏ترین مشکلات اجتماعی و اقتصادی جوامع برشمرد که عوارض ناشی از آن، تهدیدی جدی برای جامعه بشری، محسوب و موجب رکود اجتماعی در زمینه‏های مختلف می‏شود و ویرانگری‏های حاصل از آن، زمینه‏ساز سقوط بسیاری از ارزش‏ها و هنجارهای فرهنگی و اخلاقی از جمله گسترش جرائم اجتماعی است.

تامینی افزود: به اعتقاد اکثر تحلیلگران اجتماعی، این پدیده، بیش از آنکه فعالیتی سوداگرانه و تجاری در عرصه مافیای اقتصاد بین‏المللی محسوب شود، ابزاری موثر در گسترش نظام سلطه صاحبان قدرت جهان بر کشورهای توسعه نیافته به شمار می‏رود. در هزاره سوم، بحران موادمخدر در کنار سه بحران اصلی جهان یعنی “بحران نابودی محیط زیست، بحران تهدید اتمی و بحران فقر” به عنوان یک مسئله روز در آمده است. مقوله مواد مخدر بسته به اینکه از چه زاویه اقتصادی بدان نگریسته شود، متفاوت است. تجارت غیرقانونی موادمخدر، بعد از تجارت‏هایی نظیر نفت و اسلحه، از تجارت‏های بزرگ دنیا محسوب می‏شود.

وی پدیده موادمخدر را مهمترین انحطاط اخلاقی جوامع دانست و گفت: گسترش دامنه مصرف مواد مخدر در جامعه امروزی تا آن جاست که حتی قشر تحصیلکرده را نیز به سمت خود کشانده است. اگرچه اعتیاد به عنوان یک آسیب اجتماعی، هیچگاه به طور کامل ریشه‏کن نخواهد شد اما مهار آن از طرقی چون انجام اقدامات پیشگیرانه، درمانی و کاهش آسیب موثر، امری است که همواره از سوی مسئولان و مردم بر ضرورت آن، صحه گذارده شده است.

تامینی اضافه کرد: خانواده اولین مکان رشد شخصیت باورها و الگوهای رفتاری فرد است. خانواده علاوه بر اینکه محل حفظ و رشد افراد و کمک به حل استرس و پاتولوژی است منبعی برای تنش، مشکل و اختلاف نیز است. ناآگاهی والدین، ارتباط ضعیف والدین و کودک، فقدان انضباط در خانواده، خانواده متشنج و آشفته و از هم گسیخته، احتمال ارتکاب به انواع بزهکاری‏ها مانند سوء مصرف مواد را افزایش می‏دهد. همچنین والدینی که مصرف کننده مواد هستند باعث می شود فرزندان با الگوبرداری از رفتار آنان مصرف مواد را یک رفتار بهنجار تلقی و رفتار مشابهی را پیشه کنند.

وی با بیان اینکه تقریبا در ۶۰ درصد موارد، اولین مصرف مواد به دنبال تعارف دوستان رخ می‏دهد، گفت: ارتباط و دوستی با همسالان مبتلا به سوء مصرف مواد عامل مستعدکننده قوی برای ابتلای نوجوانان به اعتیاد است. مصرف کنندگان مواد برای گرفتن تایید رفتار خود از دوستان سعی می‏کنند آنان را وادار به همراهی با خود کنند. گروه همسالان به خصوص در شروع مصرف سیگار و حشیش و … بسیار موثر هستند. بعضی از دوستی‏ها صرفا حول محور مصرف مواد شکل می گیرد.  نوجوانان به تعلق به یک گروه نیازمندند و اغلب پیوستن به گروه‏هایی که مواد مصرف می‏کنند بسیار آسان است هرچه پیوند فرد با خانواده، مدرسه و اجتماعات سالم کمتر باشد احتمال پیوند او با این قبیل گروه‏ها بیشتر می‏شود.

تامینی تصریح کرد: از آنجا که مدرسه بعد از خانواده مهمترین نهاد آموزشی و تربیتی است می‏تواند از راه‏هایی چون بی‏توجهی به مصرف مواد مخدر، فقدان محدودیت یا مقررات جدی منع مصرف در مدرسه، استرس‏های شدید تحصیلی و محیطی، فقدان حمایت معلمان و مسئولان از نیازهای عاطفی و روانی به خصوص به هنگام بروز مشکلات و طرد شدن از طرف آنان زمینه‏ساز مصرف مواد در نوجوانان باشد .

وی با بیان اینکه عوامل متعددی در محیط مسکونی می‏تواند موجب گرایش افراد به مصرف مواد شود، افزود: فقدان ارزش‏های مذهبی و اخلاقی، شیوع خشونت و اعمال خلاف وفور مشاغل کاذب، آشفتگی و ضعف همبستگی بین افراد محل و حاشیه‏نشینی از جمله این عوامل هستند.

نماینده مردم رشت خاطرنشان کرد: عوامل مختلف شخصیتی با مصرف مواد ارتباط دارند. از این میان، برخی از صفات، بیشتر پیش‏بینی کننده احتمال اعتیاد هستند و به طور کلی فردی را تصویر می‏کنند که با ارزش‏ها یا ساختارهای اجتماعی مانند خانواده، مدرسه و مذهب پیوندی ندارد و یا از عهده انطباق، کنترل یا ابراز احساس‏های دردناکی مثل احساس گناه، خشم و اضطراب بر         نمی‏آید. از آنجا که اولین مصرف مواد، معمولاً از محیط های اجتماعی شروع می‏شود هر قدر فرد، قدرت تصمیم‏گیری و مهارت ارتباطی بیشتری داشته باشد، بهتر می‏تواند در مقابل فشار همسالان  مقاومت کند.

تامینی افزود: معتاد فردی انزواجو، بهانه‏گیر، کج خلق، ناپایدار، پر توقع و خلاصه خود شیفته و خودپرست و دارای اخلاقی کودکانه است. تک روی و خود کم‏بینی معتاد، حاکی از آن است که رشد عاطفی او متوقف مانده به آستانه نوع خواهی و نوع پروری پا ننهاده است. رشد شخصیت معتاد در نخستین مرحله رشد روان جنسی” مرحله دهانی“ تثبیت شده و  از آن مرحله فراتر نرفته است و فقط از طریق دهان در پی لذت جویی‏های آنی و  زودگذر و خانمان برانداز است. چه بسا در مشاوره‏های فرد و مطالعات موردی به تجربه ثابت شده است، فرد معتاد بعد از استعمال مواد مخدر به مهم بودن و با عاطفه و با شخصیت بودن تظاهر می‏کند. خوش صحبت و چه بسا مهربان به نظر می‏رسد اما زمانی که به مواد دسترسی ندارد به جان اطرافیان و اعضای خانواده خود می‏افتد و عملاً از کلیت انسانی و عاطفی خارج می‏شود و بهداشت روانی خانواده را به خطر می‏اندازد و سرانجام به متارکه، خودسوزی و خودکشی منجر می‏شود.

وی اظهار کرد: دوره نوجوانی، دوره‏ای حساس و شگرف و حد فاصل کودکی و جوانی است. خانواده‏های هوشیار، باید با آگاهی از شرایط ویژه این دوره، همواره مراقب فرزندان نوجوان خود باشند.  موقعیت حساس‏شان را درک کنند و هرچه بیشتر آنها را در پناه خود بگیرند. وقتی که مشکلات نوجوان در محیط خانه و در جمع صمیمی خانواده بدون ترس از تنبیه و شماتت مطرح شود و از طریق راه حل‏های منطقی والدین رفع گردد، دیگر نیازی به حضور و دخالت دوستان و همسالان نیست. نقش تربیتی خانه و خانواده به عنوان محیطی که فرزندان بیشترین وقت خود را در آن می‏گذرانند تا جایی مهم است که به جرأت می‏توان گفت، منشای تمام موفقیت‏ها و شکست‏ها را باید در شیوه تربیتی خانواده‏ها جستجو کرد.

تامینی با بیان اینکه از نظر امنیتی، اعتیاد یکی از مولفه‏های اصلی ناامنی در کشور ماست و بسیاری از بزه‏کاری‏ها ریشه در اعتیاد دارند، گفت: همه ساله تعداد قابل توجهی از نیروهای انتظامی ما در جریان مبارزه با مواد مخدر کشته می‏شوند. دلیل اصلی بخش مهمی از آسیب‏های اجتماعی، مواد مخدر است و در حال حاضر هم بخش زیادی از سرقت‏ها، طلاق‏ها، کودک آزاری‏ها و بزهکاری کودکان به خاطر اعتیاد است، بنابراین، می‏توان به نقش بسیار مخربی که اعتیاد در جامعه دارد، پی برد و همچنین دریافت که کنترل مواد مخدر و اعتیاد در کشور تا چه حدی می‏تواند در بهبود اوضاع اجتماعی اقتصادی امنیتی کشور موثر بیافتد.

وی ادامه داد: مقابله با اعتیاد، بیش از هر عامل دیگر، به یک عزم ملی نیاز دارد و حل معضل اعتیاد و پدیده مواد مخدر به مبارزه‏ای فراگیر و پیوسته در ابعاد نظامی، انتظامی، سیاسی، اقتصادی و به ویژه فرهنگی نیازمند است. اهمیت تبلیغ همگانی درباره ضد ارزش بودن مصرف مواد مخدر نیز باید مورد توجه قرار گیرد، زیرا بی‏شک امروز وظیفه تبلیغ در این زمینه، به رسانه‏ها محدود نمی‏شود، بلکه باید در همه سطوح اجتماعی از جمله مدرسه و خانواده انجام شود.

تامینی با بیان اینکه تبلیغ برضد پدیده اعتیاد و مبارزه با مواد مخدر باید کارشناسانه صورت گیرد، گفت: تبلیغات و مبارزاتی که بدون ضابطه و درک شرایط اجتماع انجام شود، نتیجه عکس به بار خواهد آورد. در عین حال، منفور کردن مصرف مواد مخدر در ذهن آحاد جامعه، تنها با آموزش های علمی و نوین شکل خواهد گرفت و تاثیر آن، به گفته پژوهش گران علوم اجتماعی به مراتب از استفاده از ابزار تهدید و اعمال قانون بیش تر است؛ از این رو ، به نظر می رسد که این مساله باید به صورت هدفمند در مدارس و دانشگاه ها آموزش داده شود و با توجه به نقش بی بدیل آموزش و پرورش در پیشگیری از اعتیاد دانش آموزان که جزو گروه های در معرض خطر اعتیاد محسوب می شوند، آموزش و پرورش باید در این زمینه پیشگام باشد.

نماینده مردم رشت خاطرنشان کرد: توجه به افزایش گرایش به اعتیادآورهای صنعتی که شایع ترین آن ها مواد محرک است نیز ضروری است. این مواد که عمدتا با تبلیغ دروغین اعتیاد آور نبودن عرضه می شوند، در حال ربودن گوی سبقت از مواد مخدر صنعتی در جذب مشتری هستند؛ زیرا، برخلاف مخدرهای صنعتی چون تریاک و  هرویین و … از بو و شکل و رنگ خاص برخوردار نیستند و در انواع بسیار متنوع یافت می شوند که همین امر، هم گرایش به آن ها را بیشتر کرده است و هم قاچاق آن ها را راحت تر؛ از این رو، اطلاع رسانی در مورد ماهیت این مواد و عوارض آن ها به ویژه برای جوانان کشور ضرورت دارد هم چنین تقویت پلیس مبارزه با مواد مخدر و نیز اتمام انسداد مرزهای شرقی کشورمان به عنوان مبادی ورود و ترانزیت این مواد، از دیگر راه هایی است که در بخش سخت افزاری مبارزه باید مورد توجه جدی قرار گیرد.

وی افزود: ایجاد انگیزه در خانواده و همراهان معتاد و این که خانواده  چه نقش مهمی در درمان معتاد دارد، یکی از اهداف مهم درمان اعتیاد است. پس از سم زدایی جسمی، بیماران احتیاج  به حمایت های بسیار مناسب و همه جانبه خانواده دارند که این حمایت شامل حمایت روانی و  برخورد صحیح و مناسب با بیمار است.

تامینی اضافه کرد: برای برنامه ریزی راه های موثر در پیشگیری از اعتیاد، ابتدا باید علل و عوامل موثر در شروع مصرف و اعتیاد به مواد را در نوجوانان و جوانان شناخت. عوامل ژنتیکی، شخصیتی، پسیکوپاتولوژیک، فارماکولوژیک، خانوادگی، محیطی و اجتماعی همگی در سوء مصرف و اعتیاد موثر هستند و عوامل متعدد در مقابل با یکدیگر به سوء مصرف و سپس اعتیاد منجر می‌گردند.

وی خاطرنشان کرد: تحقیقات نشان داده اند که نمی‌توان یک روش واحد را به عنوان بهترین روش برای همه افراد و گروه‌ها انتخاب کرد. بهره گیری از استراتژی‌های  مختلف پیشگیری از اعتیاد که در جهان از آنها استفاده می‌شود مشتمل بر آگاه سازی افراد در مورد خطرات و مضرات مواد، افزایش مهارت‌های زندگی مانند مهارت تصمیم گیری، حل مسئله، ارتباطات اجتماعی، تقویت فعالیت‌های جایگزین به جای مواد برای ارضای نیازهای روانی اجتماعی نوجوانان و جوانان، مشاوره و مداخله حین بحران، در بحران‌های مختلف در طول زندگی، ارتقای فرهنگی و مذهبی، تقویت قوانین و مقررات مبارزه با مواد، درمان معتادان مختلف برای تاثیر بر شیوع اعتیاد ضروری است؛ زیرا  عوامل متفاوتی در ایجاد اعتیاد موثرند.