در دنیایی که تنوع و تفاوت‌ها زیبایی آن را رقم می‌زنند، خانواده‌هایی هستند که تجربه‌ای منحصر به فرد از عشق و زندگی را می‌شناسند. خانواده‌هایی که در کنار فرزندانی با معلولیت زندگی می‌کنند، سفری پرفراز و نشیب را آغاز می‌کنند که در آن چالش‌ها و سختی‌ها با فرصت‌ها و تجارب ارزشمند در هم می‌آمیزد. در صورتی که یکی از اعضای خانوده شما از معلولیت رنج می‌برد، پیشنهاد می‌کنیم برای مشاوره سلامت روان و بهبود روابط اعضای خانواده، با یک روانشناس مشاور خانواده در ساری در ارتباط باشید

مشکلات داشتن فرزند معلول چیست؟

مشکلات عاطفی:

تشخیص معلولیت در یک فرزند می‌تواند برای والدین یک تجربه بسیار دشوار باشد. آنها ممکن است احساس غم، اندوه، عصبانیت، ترس و عدم اطمینان کنند.

مراقبت از یک کودک معلول می‌تواند بسیار طاقت‌فرسا باشد و منجر به استرس مزمن شود. والدین ممکن است در مورد توانایی خود در مراقبت از فرزندشان اعتماد به نفس کافی را نداشته باشند و نگران آینده او باشند.

مشکلات اجتماعی:

افراد معلول و والدین آن ها با تبعیض اجتماعی در زمینه‌های مختلف مانند آموزش، اشتغال و مسکن مواجه می‌شوند. بسیاری از خانواده‌های دارای فرزند معلول به اندازه کافی از نظر عاطفی، اجتماعی و مالی حمایت نمی‌شوند.

مشکلات اقتصادی:

مراقبت از یک فرزند معلول  بسیار پرهزینه می باشد. خانواده‌ها ممکن است مجبور باشند هزینه‌های زیادی را برای درمان، دارو، تجهیزات و مراقبت‌های شخصی پرداخت کنند.

پدران و مادران دارای فرزند معلول ممکن است در پیدا کردن شغل با مشکل مواجه شوند. آنها ممکن است مجبور باشند برای مراقبت از فرزندشان ساعت کاری خود را کاهش دهند یا مرخصی بگیرند.

آمار معلولیت در گیلان

خانواده‌های گیلانی دارای فرزند معلول، طبق گزارش خبرگزاری مهر با آمار معلولیت دو برابر میانگین کشوری با طیف وسیعی از مشکلات رو به رو هستند. کمبود امکانات رفاهی و خدمات درمانی، مشکلات اشتغال، تبعیض و عدم پذیرش در جامعه، مشکلات رفت و آمد و دسترسی به اماکن عمومی، و فقدان آگاهی و شناخت جامعه نسبت به معلولیت، از جمله مشکلات این خانواده‌ها می باشد.

طبق گزارش ایرنا حدود ۴۳ هزار نفر معلول در استان گیلان شناسایی شده‌اند که ۲ درصد از جمعیت استان را تشکیل می‌دهند که ۲۷ هزار خانوار دارای فرزند معلول تحت پوشش مستمری بهزیستی قرار دارند. مردان ۶۵ درصد و زنان ۳۵ درصد معلولان استان را تشکیل می‌دهند.

“معلولیت محدودیت نیست، بلکه فرصتی برای شکوفایی استعدادهاست.” دکتر ارسلان زارع، مدیرکل بهزیستی استان گیلان با این نقل قول به طور خلاصه، فلسفه و دیدگاه بهزیستی گیلان را نسبت به معلولیت بیان می‌کند.

چند نوع معلولیت داریم ؟

برای دسته‌بندی معلولیت‌ها، روش‌های مختلفی وجود دارد. یکی از روش‌های رایج، دسته‌بندی بر اساس نوع کارکردی است که تحت تأثیر قرار گرفته است. بر اساس این روش، معلولیت‌ها به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:

جسمی

معلولیت‌های جسمی، طیف وسیعی از شرایط را شامل می‌شوند که بر توانایی فرد در حرکت، حس کردن یا عملکرد بدنش تأثیر می‌گذارند. این شرایط می‌توانند مادرزادی، اکتسابی یا ناشی از بیماری یا آسیب باشند. از جمله ناتوانی‌های حرکتی، ناتوانی‌های حسی و بیماری‌های مزمن، افراد مبتلا به معلولیت‌های جسمی با چالش‌های متعددی در زندگی روزمره خود روبرو هستند.

 ذهنی:

دنیای معلولیت‌های ذهنی، دنیایی متفاوت است، با چالش‌ها و نیازهای خاص خود. این افراد ممکن است در یادگیری، درک، تفکر، حرف زدن و ارتباط با دیگران کمی مشکل داشته باشند، اما این به معنی محدود شدن یا ناتوانی نیست.

معلولیت‌های ذهنی انواع مختلفی دارند، از خفیف تا شدید. هر چقدر معلولیت شدیدتر باشد، به مراقبت و حمایت بیشتری هم نیاز است. طبق این پژوهش درباره بررسی وضعیت اشتغال افراد معلول در ایران بیشترین مشکلات اقتصادی در پیدا کردن کار را این نوع معلولیت دارا می باشد.

معولیت ترکیبی هم داریم؟

فرض کنید یک نفر همزمان با مشکلات جسمی و ذهنی دست و پنجه نرم می‌کند. یا شاید شخصی هم نقص حسی دارد و هم فلج مغزی. این نوع معلولیت ترکیبی می‌باشد.

این افراد با چالش‌های زیادی روبرو هستند. مثلا شاید نیاز به مراقبت‌های خیلی خاص داشته باشند، یا در برقراری ارتباط مشکل داشته باشند، یا منابع و خدمات کافی به آن‌ها نرسد، یا حتی با تبعیض بیشتری روبرو بشوند.

از شوک تا پذیرش: چگونه با مراحل روانی رویارویی با معلولیت کنار بیاییم؟

معلولیت جسمی، چالشی است که می‌تواند بر سلامت روان افراد تأثیر بگذارد. گذر از این چالش، شامل مراحلی مانند انکار، خشم، چانه‌زنی، افسردگی و در نهایت پذیرش است. هر فرد این مراحل را به گونه‌ای منحصر به فرد تجربه می‌کند و سرعت عبور از آنها متفاوت است.

راهکارهای مختلفی برای مقابله با معلولیت جسمی وجود دارد. حمایت اجتماعی، خدمات توانبخشی، مشاوره و روان‌درمانی، گروه‌های حمایتی و فعالیت‌های ورزشی و تفریحی، از جمله این راهکارها هستند. با به‌کارگیری این راهکارها و گذر از مراحل روانی، افراد دارای معلولیت جسمی می‌توانند بر چالش‌های خود غلبه کرده و زندگی پربار و معناداری داشته باشند.

خدمات توانبخشی می‌توانند به افراد دارای معلولیت ذهنی در بهبود مهارت‌هایشان، افزایش استقلال و ارتقای کیفیت زندگیشان کمک کنند. این خدمات شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی، آموزش‌های ویژه و خدمات روانشناسی می‌باشد.

حمایت و پذیرش خانواده و جامعه نقش مهمی در افزایش عزت نفس و بهبود کیفیت زندگی افراد دارای معلولیت ذهنی دارد. همچنین دارو درمانی می‌تواند برای کنترل علائم معلولیت ذهنی مانند تشنج، اضطراب و پرخاشگری مفید باشد.

طبق مقاله بررسی ارتباط بین شیوه های رویارویی با فشار روانی (استرس) و سلامت روانی در گروهی از دانشجویان گیلان، به طور کلی، ابتدا فرد ممکن است معلولیت‌های خود را انکار کند و از پذیرش آنها خودداری کند. این انکار می‌تواند به صورت‌های مختلفی مانند نادیده گرفتن محدودیت‌ها، سرزنش دیگران یا تمرکز بر جنبه‌های مثبت زندگی قبل از معلولیت، خود را نشان دهد.

با گذشت زمان، انکار جای خود را به خشم می‌دهد. فرد از شرایط خود عصبانی و ناراحت می‌شود و احساس ناتوانی و وابستگی می‌کند. این خشم می‌تواند به سمت خود افراد معلول، اطرافیان یا جامعه باشد. مرحله بعد، فرد سعی می‌کند با سرنوشت خود معامله کند و به دنبال راهی برای تغییر شرایط خود باشد. ممکن است فرد به دنبال درمان‌های معجزه آسا، روش‌های غیرعلمی یا توسل به باورهای خرافی باشد.

اگر فرد نتواند راهی برای کنار آمدن با معلولیت‌های خود پیدا کند، ممکن است دچار افسردگی شود. علائمی مانند غم و اندوه عمیق، ناامیدی، از دست دادن علاقه به فعالیت‌ها و افکار مرگ و خودکشی در این مرحله شایع هستند.

در نهایت، فرد معلولیت‌های خود را می‌پذیرد و یاد می‌گیرد با آنها زندگی کند. این پذیرش به معنای تسلیم شدن نیست، بلکه به معنای یافتن راه‌هایی برای زندگی با وجود محدودیت‌ها است. فرد در این مرحله یاد می‌گیرد که نقاط قوت خود را شناسایی کند و از آنها برای رسیدن به اهداف خود استفاده کند.