درباره چیزهایی که متعلق به مردم است، گفت وگو نمی‌کنیم

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا پنجمین روزِ پنجمینِ دور مذاکرات ایران و شش کشور جهان به میزبانی وین بر سر برنامه هسته‌ای کشورمان، در حالی آغاز شد که عباس عراقچی و مجید تخت روانچی معاونین وزیر امور خارجه ایران و هلگا اشمیت معاون کاترین اشتون مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا تا ساعتی پس از بامداد روز جمعه در حال نگارش متن توافق‌نامه نهایی تحت عنوان «برنامه جامع اقدام مشترک» بودند؛ برنامه‌ای که امروز نیز از سر گرفته شد.

 به نقل از «تابناک»، مذاکرات وین در راستای رسیدن به راهکاری جامع در حالی از اسفندماه سال گذشته در وین از سر گرفته شد که اکنون پس گذشت چهار دور از این گفت‌وگو‌ها برگزار شده، طرفین در دور پنجم این مذاکرات، درباره اختلافات درباره متن توافق‌نامه اصلی برای برداشتن «گام نهایی» و حل مشکلات پدید آمده برای برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران به مذاکره می‌پردازند.

در دور پنجم مذاکرات، در سومین روز گفت و گوهای نفس گیر، سرانجام طرفین آغاز نگارش متن پیش نویس توافق نهایی را تأیید و تاکید کردند که موارد اختلاف میان ایران و ۱+۵ کم نیست و آغاز نگارش توافق نامه به منزله رسیدن به توافق در تمامی مورد اختلافات نیست. روز گذشته نیز با نگارش مقدمه توافق نهایی گذشت و ظاهراً طرفین علی‌رغم اختلافات، وارد نگارش متن توافق نهایی یا همان «برنامه جامع اقدام مشترک / Joint comprehensive plan of action» شدند؛ روندی که تا ساعت ۱:۳۰ صبح به وقت وین ادامه داشت.

بر پایه توافق ژنو، مهلت مذاکرات برای یک دوره شش ماهه دیگر نیز قابل تمدید است اما از آنجا که این تمدید می‌تواند موجب پیچیدگی اوضاع شود، طرفین گفت‌و‌گو در تلاش هستند تا مذاکرات در این همین مهلت به نتیجه برسد و نمایندگان کشورهای غربی طرح تمدید مذاکرات را در صورت عملیاتی شدن تنها برای چند هفته و نه دوره شش ماهه مورد توجه قرار داده‌اند.

در همین راستای تسریع مذاکرات، شب گذشته مشخص شد که دور بعدی مذاکرات ایران و ۱+۵ از ۱۱ تیرماه (دوم جولای) در وین برگزار می‌شود و بنابر گفته یک دپیلمات ایران تا هر زمان که مفید باشد استمرار خواهد داشت و بنابراین ممکن است طولانی ترین دوره مذاکرات هسته‌ای ایران و ۶ کشور جهان رقم بخورد. یک دیپلمات ایرانی درباره مدت مذاکرات در ۲ جولای گفته است: بالاخره ۲ جولای به ۲۰ جولای بسیار نزدیک است و ممکن است مذاکرات از ۲ جولای تا بیستم ادامه داشته باشد.

۱۹:۰۰: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پنجمین گزارش ماهانه درباره پایبندی ایران به تعهدات خود در توافق موقت ژنو بار دیگر تصریح کرده ایران به تعهداتش به موجب این توافقنامه پایبند بوده است.

در این گزارش تصریح شده ایران تقریباً تمامی ذخائر حساس اورانیوم غنی‌شده خود را نابود کرده است.  گزارش آژانس نقش کلیدی در روند اجرای توافق نوامبر میان ایران و گروه ۱+۵ ایفا میکند و به صورت ماهانه توسط مدیر کل منتشر می‌شود.

۱۸:۲۴: محمد جواد ظریف پس از پایان پنجمین دور مذاکرات ایران و ۱+۵ در وین در نشستی خبری در جمع خبرنگاران ایرانی گفت: مذاکرات این دور بسیار فشرده بود و هنوز هم ادامه دارد. دیشب همکاران تا یک و نیم بامداد مشغول بودند و از امروز صبح هم رایزنی‌ها ادامه داشته و یک دور بنده با خانم اشتون دیدار داشتم و اکنون هم با معاون خانم اشتون همکاران ما بر روی مقدمه کار می‌کنند.

• ما در این دور بر روی نگارش کار کردیم. ولی هنوز نمی‌توانیم بگوییم متنی وجود دارد . در برخی مسایل هم درباره محتوان و هم نحوه نگارش اختلاف نظر است. فعلا درباره عنوان توافق داریم هم‌چنین درباره یک چارچوب کلی و بخش زیادی از مقدمه اختلاف اساسی نیست اما درباره محتوا و نحوه نگارش اختلاف‌نظر است با توجه به عمر موضوع هسته‌ای طبیعی است و توقع داشتیم که کار دشوار باشد.

• طرف مقابل هنوز برای یک مذاکره جدی بر اساس واقعیات وارد کار نشده است. البته این طبیعی است که مذاکره‌کنندگان مسایل را برای جلسات آخر بگذارند و این هم طبیعی است. نیاز است به جای تکرار مواضع به روش‌های حل موضوع برسیم.

• بر اساس سیاست‌هایمان و آنچه در برنامه اقدام مشترک در ژنو توافق کردیم راه‌حل‌هایی پیشنهاد شد که باید هم‌زمان نگرانی‌های برخی کشورها رفع شود و ایران برنامه صلح‌آمیز هستهای خود را داشته باشد. پیشنهادهایی ما مخصوصا در مرحله نهایی داشتیم که به طور جدی در استانبول ارایه شد،‌ بیش از آنکه مواضع باشد راه ‌حل هایی است که هم حقوق ایران حفظ شود و هم اگر نگرانی است آنها برطرف شود.

• سلاح هسته ای در دکترین دفاعی ما جای ندارد و حذف این سلاح‌ها از بهترین راه‌ها برای ایجاد آرامش در دنیاست و کشورهای هسته‌ای که ما با آنها مذاکره‌ می‌کنیم باید سلاح‌ها را از بین ببرند.

• در طرف مقابل ما هنوز احساس می‌کنیم تلاش برای مواضع زیاده‌خواهانه وجود دارد و فکر می کنم طرف های ما باید از مواضع خود صرف‌نظر کنند . ما از ابتدا حرف منطقی زدیم و بر اساس حقوق بین‌الملل حرف می‌زنیم. ما برای توافق و تفاهم آمدیم و نیاز هم به اتلاف وقت نداریم. ما با اطمینان خاطر و اعتماد به نفس مذاکره می‌کنیم با حفظ حقوق ملت ایران.

• نزدیک به ۱۰ ساعت به طور منسجم روی متن کار کردند دو طرف، البته این به غیر از صدها ساعت بحث و بررسی داخلی در هر یک از طرف‌هاست.

• الان دو طرف این امکان را دارند که به دیدگاه‌های دو طرف که بر روی کاغذ آمده بیشتر فکر کنند و دیدگاه‌های ما منطقی است و امیدواریم برای آنها هم به همین سمت برود. از ۲ جولای( ۱۱ تیرماه) به وین می‌آییم و تا زمانی که مذاکرات مفید و نیاز باشد ادامه می‌دهیم تا به نتیجه برسیم و امیدواریم با واقع‌بینی طرف مقابل مواجه شویم.

• وی با اشاره به گزارش ماهانه آژانس گفت که آژانس یک بار دیگر پایبندی ایران به تعهداتش را اعلام کرد.

• من فکر می کنم شاید کمی خوشبینانه باشد اگر فکر کنیم قبل از رسیدن به مرحله نهایی که چاره ای جز فکر کردن به راه حل ندارند از مواضع خود کوتاه بیایند. اما به هر حال در میان اعضای ۱+۵ میزان تحریم ها و فشارهایی که علیه جمهوری اسلامی ایران وجود دارد بیشترین آن از سوی ایالات متحده است و لذا آمریکا نقش قابل توجهی دارد نه به عنوان کشوری که از یک صلاحیت ویژه در سطح بین الملل برخوردار باشد بلکه متاسفانه به عنوان کشوری که بیشتر فشارهای غیرقانونی را اعمال کرده است و بر این اساس ضرورت دارد بیشترین اقدامها را صورت دهد و بیشترین تصمیمات سخت را اتخاذ کند تا این که از این تار عنکبوتی که با تحریم های متعدد دور خود تنیده اند رهایی یابند و این امر نشان می دهد که آنها باید کار بیشتر و تصمیمات سخت تری بگیرند و باید برای این موضوع آماده باشند.

• ظریف در پاسخ به سوال دیگری درباره طرح پیشنهادی ایران گفت: ما درباره همه موضوعات دیدگاه های خود را مطرح کرده ایم. آن چه مطرح بوده نیازهای عملی است و ما به صورت خیلی شفاف نشان داده ایم مجموعه برنامه غنی سازی ایران یک هدف مشخص را دنبال می کند که قابل دفاع است و خود این مساله نشانه صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران است. از کارخانه تبدیل اورانیوم در اصفهان تا غنی سازی در نطنز و کارخانه تولید سوخت در اصفهان همه در قالب یک مجموعه که برای تولید سوخت بوشهر نیاز است جای می گیرد و لذا تعریف نیازهای عملی ایران کاملاً مشخص است و این که ما به چه شکلی به نیازهای عملی جامه عمل بپوشانیم و با چه سرعتی حرکت کنیم مواردی است که در مذاکرات درباره آن صحبت شده و دیدگاه های مختلفی مطرح شده که بعضی از این دیدگاه ها بسیار افراطی است و بیشتر برای مصاحبه و راضی کردن برخی جهات مناسب هستند.

• ظریف در پاسخ به این پرسش که «بر اساس گزارش شورای آتلانیک، تحریم های آمریکا علیه ایران ۱۰ قانون و ۲۶ دستور اجرایی است که رییس جمهوری آمریکا می تواند برخی از آنها را فقط به مدت ۱۲۰ روز لغو کند. آیا در دیدار با نماینده ویژه آمریکا یعنی آقای برنز درباره برداشته شدن کامل این تحریم ها و متوان بودن آن با گام های ایران بر اساس توافق ژنو مذاکره شد؟» پاسخ داد: ما با دولت ها در حال مذاکره هستیم و این موضوع از نظر ما مهم نیست و موضوع مذاکره ما نیست زیرا با کمال احترام مشکل خود آنها است و مشکل را باید در درون خودشان حل کنند. اگر دولت آمریکا خود را متعهد می‌کند، بر اساس توافق ژنو ضرورت دارد در برنامه اقدام مشترک جامع تمام تحریم ها را بردارند. این موضوع را در تمام سطوح به آنها گفته ایم و تا زمانی که تمام تحریم ها برداشته نشود، موضوع حل و فصل نمی شود.

• وی درباره مهم‌ترین اختلاف‌نظرها و پرانتز‌های متن گفت: این متن (توافق نامه) شاید بیش‌تر از کلمات پرانتز (موضوعات مورد اختلاف برای بازگشت و رسیدن به تفاهم بر سر آنها در حین نگارش پیش نویس داخل پرانتز گذاشته می‌شوند) دارد. امیدواریم تا دو هفته دیگر به برکت ماه رمضان همه سر عقل بیایند و با واقع‌بینی وارد شوند. احتمال اینکه در مقدمه هم پرانتز زیاد باشد هست اما فکر می‌کنیم در مقدمه تفاهم بیش‌تر است. مقدمه به اهداف‌، چارچوب کار،‌ اجرای توافق‌ و زمان‌بندی و نتیجه اجرای توافق می‌پردازد که در همان شکل مقدمه توافق ژنو است.

• ظریف درباره محدودیت زمان برای مذاکرات گفت: دیدگاه‌های ما برای رسیدن به یک تفاهم بر اساس واقعیات است و نمی‌توان این واقعیات را نادیده گرفت و در مقاله‌ام در واشنگتن پست به دقت توضیح دادم این مساله را. این یک فرصت است که وجود دارد و امیدوارم در مدت زمان باقی مانده به نتیجه برسیم و به این مساله امیدوارم. هفته آینده ۱+۵ جلسه داخلی دارند و تا قبل از ۱۱ تیر جلسه‌ای نداریم.

• وی درباره دیدارش با مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و درخواست ایران برای بستن پرونده چاشنی‌های انفجاری گفت: مجموعه صحبت‌های ما درباره همکاری‌ها با آژانس است. در برنامه اقدام مشترک به عنوان ناظر و نظارت بر برنامه هسته ای آژانس درگیر است. ما در بحث چاشنی‌ها به سمت حل و فصل پیش رفتیم و امیدواریم آژانس هم بر اساس کارهایی که انجام شده تصمیم لازم را بگیرد.

• وی درباره اجرای تعهدات از سوی ۱+۵ اظهار کرد: ما تعهداتمان را اجرا کردیم و طرف مقابل هم کمابیش تعهداتش را هر چند با اکراه و تاخیر انجام داده است. برخی کاغذبازی‌های بروکراتیک از سوی طرف مقابل مشکلاتی را برای بازرگانان ما ایجاد کرد که می‌بایست این گونه نمی‌بود.

• وزیر خارجه کشورمان درباره تعداد اختلاف‌نظرها گفت: معمولا همه صبر می‌کنند و از مواضعشان عدول نمی‌کنند تا لحظه آخر اما من دیدگاه دیگری دارم و پیشنهادات و راه‌حل‌ها را به طور شفاف ارایه دادیم. مقدمه،‌ کارهای ایران و کارهای طرف مقابل عناصر برنامه اقدام مشترک جامع است. درباره زمان‌بندی اجرای توافق هنوز در حال بحث هستیم. درباره سانتریفیوژها، هدف ما از برنامه هسته‌ای مان مشخص است و این نشان‌دهنده صلح‌آمیز بودن برنامه ماست.

• من فکر می‌کنم جامعه بین‌الملل به این نتیجه رسیده که ایران به دنبال حل مساله است و اگر به نتیجه نرسیم همه می‌دانند که به خاطر کوتاهی ایران نبوده است بلکه کوتاهی ۱+۵ بوده است. تحریم فشار جز تاثیر سیاسی اثر دیگری نداشته و به لحاظ اقتصادی بر اقشار ضعیف اثر گذاشته که اهداف دیگری را تداعی می‌کند. ساختمان تحریم‌ها ترک جدی برداشته و با سیاست مدبرانه ایران امکان برقراری همان ساختار قبلی دیگر وجود ندارد و امیدواریم تحریم‌ها را از پایه منهدم کنیم و فشارها را کاهش دهیم و همان‌طور که رهبری گفتنند باید بدون امید به دیگران کارها را در اقتصاد ادامه دهیم. وزارت خارجه در سطح قائم مقام وزیر، جلسات مستمر برای رسیدن به نتیجه در اقتصاد مقاومتی برگزار می‌کند.

• ما باید ظرف یک سال به توافق جامع برسیم و دوران اقدامات مقدماتی ۲۹ تیر تمام می‌شود و برای تمدید دو طرف باید اقداماتی را انجام دهند که نیاز به توافق دارد و الزاما به این ربط ندارد که تاریخ پایان مذاکرات کی است. در آذرماه یا در نهایت دی‌ماه ما میتوانیم مذاکرات را ادامه دهیم. اما ما فکر می‌کنیم بهترین فرصت تا ۲۹ تیر است. ما همیشه تاکید داشتیم که با سوالات بی‌پایان همکاری نمی‌کنیم. ما مبانی ادعاهایی که درباره برنامه هسته‌ای ایران مطرح شده را مبهم می‌دانیم. ضمن اینکه برخی سعی در تبلیغات سوء علیه ایران دارند.

• سانتریفیوژها برای خودمان است و درباره تعدادشان خودمان توافق می‌کنیم و برای یک بازه زمانی فعالیت آنها صحبت می‌کنیم که به تفاهم‌هایی برسیم اما برنامه غنی‌سازی متعلق به مردم است و درباره چیزهایی که به مردم کشورمان تعلق دارد گفت‌وگو نمی‌کنیم.

• ظریف در پاسخ به این سوال که عنوان شده بود که آژانس شاید برخی اقدامات یا ارزیابی‌های مرتبط با توافق جامع را نتواند تا ۲۰ جولای انجام دهد، آیا این تاثیری بر رسیدن به توافق تا ۲۰ جولای دارد یا نه، گفت که این موضوع تاثیری بر رسیدن به توافق تا ۲۰ جولای ندارد.

• وزیر خارجه کشورمان در پاسخ به این پرسش که در صورت فشار و اصرار یک کشور بر موضعش در ۱+۵ با توجه به حمایت دیگر اعضا از آن، روند مذاکرات را سخت‌تر و کند‌تر نخواهد کرد؟ گفت: تاکنون این طور بوده که از مجموعه کشورهای ۱+۵ یک موضع شنیده شده است اما در برخی موارد می‌توان گفت که موضع سخت‌ترین و تندترین عضو است که اصرار می‌کند بر موضوعش. این یک واقعیت است که نیاز است ۱+۵ در داخل خودشان تلاش کنند که به یک موضع مشترک و در جهت رسیدن به راه‌حل باشد.

• وی در ادامه در پاسخ به سوالی درباره اجرای تعهدات ۱+۵ در چارچوب توافق ژنو گفت: طرف مقابل هم کمابیش اما با تاخیر تعهداتش را اجرا کرده متاسفانه ولی از نقض جدی تعهد طرف مقابل خبر ندارم اما می‌دانم که با اکراه و تردید این تعهدات اجرا شده و دارایی‌ها مسترد شده و بانک مرکزی گزارش‌هایش را ارایه کرده است. البته ما توقع داشتیم این کندی وجود نداشته باشد علاوه بر این برخی مقررات بروکراتیک در این زمینه باعث شد تا بازرگانان وارد‌کنندگان و صادرکنندگان با مشکلاتی مواجه شوند.

۱۸:۱۰: مایکل مان، سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در حساب کاربری خود در شبکه توئیتر خبر داد مدیران سیاسی کشورهای ۱+۵ پنجشنبه هفته بعد در بروکسل دیدار می‌کنند.

وی همچنین با اشاره به گفت‌وگوهای هفته جاری در وین، پایتخت اتریش نوشت: تمام هفته تلاش کرده‌ایم تا سنگ‌بناهایی بسازیم که در دور بعدی مذاکرات در روز ۲ جولای در وین بتوانیم آنها را کنار هم بگذاریم. دو طرف در دیدارهای هفته جاری درباره موضوعات مختلف بحث کرده‌اند و نگارش متن پیش‌نویس توافق جامع هسته‌ای را آغاز کرده‌اند.

۱۷:۵۸: رویترز گزارش داد، وانگ‌چون، مدیر مرکز کنترل تسلیحات وزارت خارجه چین و سرپرست هیئت مذاکره‌کننده این کشور در گفت‌وگوهای هسته‌ای ایران و ۱+۵ در یک کنفرانس خبری در وین با اعلام اینکه این گفت‌وگوها با پیشرفت همراه بوده‌اند گفت که ایران، چین و کشورهای ۱+۵ درباره چارچوب مشترک متن توافق جامع هسته‌ای موافقت کرده‌اند. تمامی گروه‌های حاضر در این مذاکرات به توافق تا موعد ۲۰ جولای (۲۹ تیرماه) تمایل دارند.

۱۷:۱۰: پس از دیدار محمدجواد ظریف و کاترین اشتون، هلگا اشمیت معاون اشتون و عباس عراقچی و مجید تخت روانچی درباره ادامه روند مذاکرات و برخی جزئیات توافق نامه مذاکرات خود را از سر گرفتند؛ مذاکراتی که به عنوان پایان بخش دور پنجم قابل ارزیابی است.

۱۷:۰۰: پنجمین دور از مذاکرات  ایران و ۱+۵ پس از مذاکرات دو جانبه و سه جانبه، نشست های کارشناسی و رسمی و همچنین با نگارش بخشی از توافق نامه نهایی، امروز پس از دیدار محمدجوادظریف و کاترین اشتون، برای ساعاتی همچنان به عنوان موخره این دور از مذاکرات ادامه خواهد داشت.

۱۶:۲۲: یک عضو تیم مذاکره‌کننده ایران درباره برگزاری درباره احتمال تمدید مذاکرات گفت که الان هیچ یک از دو طرف به تمدید فکر نمی‌کنند و با جدیت کار را دنبال می‌کنند. الان ما بر سر چارچوب و حتی بیش‌تر از آن صحبت می‌کنیم. ما الان در حال گفت‌وگو بر سر محتوای برنامه اقدام مشترک جامع هستیم.

۱۵:۵۷: چهارمین دیدار میان محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه کشورمان و کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پنجمین دوره از مذاکرات برای جمع بندی مباحث صورت گرفته در این دور از مذاکرات ایران و ۱+۵ در وین آغاز شد.

۱۵:۱۰: در حالی که برخی منابع پیشتر زمان دور ششم مذاکرات را ۱۸ روز اعلام کرده بودند که ابتداً در سطح کارشناسی برگزار شده و در انتها با حضور ظریف و اشتون خواهد بود، یک عضو تیم مذاکره کننده هسته ای گفت: مذاکرات ۲ جولای به مدت دو هفته برگزار خواهد شد و همه اعضای تیم هسته ای و وزیر خارجه در مذاکرات دو هفته ای ۱۱ تیر ماه حضور دارند.