بازمهندسی ویروس «تبخال» برای درمان چهارمین سرطان کشنده دنیا

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا، دکتر لادن تیموری در گفت‌وگو با ایسنا، درباره زمان وقوع سرطان لوزالمعده یا سرطان پانکراس، گفت: این سرطان زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های درون غده لوزالمعده که پشت معده قرار دارد، به صورت خارج از کنترلی شروع به تکثیر می‌کنند و یک توده تشکیل می‌دهند. سرطان پانکراس به عنوان چهارمین سرطان کشنده دنیا شناخته می‌شود.

وی با بیان اینکه در اکثر موارد این سرطان بسیار دیر تشخیص داده می‌شود، تصریح کرد: در عین حال این سرطان به درمان‌هایی چون جراحی، شیمی درمانی و پرتودرمانی بسیار مقاوم است. به همین دلیل میزان بقای سالانه بیماران مبتلا به سرطان پانکراس یا لوزالمعده حدود ۵ درصد برآورد می‌شود.

او با تاکید بر اینکه استفاده از ویروس‌ها برای درمان سرطان یکی از روش‌های شناخته شده قدیمی است، توضیح داد: این روش تا حدود ۲۰ سال پیش برای بیماران سرطانی به صورت گسترده مورد استفاده قرار نگرفته بود. در سال ۲۰۰۴، ویروس ایجاد کننده تبخال (ویروس هرپس) مورد مهندسی قرار گرفت و یکی از ژن‌های تحریک کننده سیستم ایمنی (GM-CSF) در درون این ویروس وارد شد که این ویروس دارای خصوصیاتی شد که تنها می‌توانست در سلول‌های سرطانی تکثیر شود و آنها را از بین ببرد.

این متخصص بیوتکنولوژی پزشکی، افزود: ویروس هرپس در سال ۲۰۱۵ برای درمان نوعی سرطان پوست (ملانوم)، مورد تایید اداره غذا و داروی آمریکا و اروپا قرار گرفت و در حال حاضر در بیماران مبتلا به ملانوم به عنوان یک روش درمانی موثر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

او تاکید کرد: پس از تجربه موفق کار بر روی ویروس ایجاد کننده تبخال (هرپس ویروس) در سال‌های گذشته، محققان انستیتو پاستور ایران در یک طرح تحقیقاتی موفق شدند هرپس ویروس را به صورت دیگری برای درمان سرطان لوزالمعده مهندسی کنند؛ بدین صورت که با حذف ژن‌هایی خاص، این ویروس تنها قابلیت تکثیر و از بین بردن سلول‌های سرطانی را داشته باشد. در عین حال، یکی از فاکتورهای ایمنی (اینترلوکین ۱۲) را در کنار یکی از فاکتورهای تسهیل کننده مرگ سلولی (FasL) بیان کند.

تیموری ادامه داد: در واقع در این ویروس مهندسی شده ترکیبی از ویروس درمانی، ژن درمانی و ایمنی درمانی برای نابودی سلول‌های سرطانی پانکراس اعمال شد. این ویروس مهندسی شده پس از تایید توالی، مورد بررسی در درمان سلول‌های سرطان پانکراس قرار گرفت و نشان داده شد که این ویروس مهندسی شده، توانایی بیان فاکتورهای ایمنی (اینترلوکین ۱۲) را در حدی دارد که سلول‌های ایمنی بدن (گویچه‌های سفید) را تحریک می‌کرد و به سمت سلول‌هایی که با ویروس آلوده شده بودند، فرا می‌خواند.

وی افزود: این ویروس همچنین قابلیت آلوده کردن سلول‌های پانکراس را داشت و با دزهای کم باعث مرگ سلولی و بیان فاکتورهای مرگ سلولی در این سلول‌ها می‌شد. آلوده کردن سلول‌های سرطانی پانکراس با این ویروس‌ها، مسیرهای مرگ سلولی را در این سلول‌ها برمی انگیخت.

محققان انستیتو پاستور ایران در مرحله بعد از این تحقیق، با ارزیابی دقیق‌تر این ویروس مهندسی شده آن را برای آزمایشات روی حیوانات آزمایشگاهی و در صورت موفقیت برای مطالعات کارآزمایی بالینی بر روی بیماران مبتلا به سرطان لوزالمعده و احتمالا سرطان‌های دیگر، مورد بررسی قرار خواهند داد.

او در خاتمه تاکید کرد: این طرح به صورت مشترک بین بخش‌های پزشکی مولکولی و ویروس شناسی مولکولی انستیتو پاستور ایران اجرا شده است. مجریان این طرح بنده و دکتر کیهان آزادمنش بوده‌ایم و یک دانشجوی دکترای زیست فناوری پزشکی و یک دانشجوی کارشناسی ارشد زیست فناوری بر روی این طرح  به مدت ۶ سال کار کرده‌اند. همچنین یک مقاله از این طرح هم در مجله Microbial Pathogenesis چاپ شده است.