ارزیابی ورزش در دولت احمدی نژاد

ماههای پایانی کار دولت دهم را سپری می کنیم و به نظر می رسد بررسی آنچه بر ورزش ایران در این دولت گذشت خالی از لطف نباشد. از آنجا که ریاست دولت ای نهم و دهم بر عهده یک نفر بوده می توان این بررسی را به شکل هشت ساله مد نظر قرار داد.

حدود هشت سال پیش در اولین کنفرانس مطبوعاتی ریاست جمهوری که با استقبال زیادی روبرو شد تنها یک خبرنگار فرصت یافت تا در خصوص ورزش از دکتر احمدی نژاد سوالی بپرسد. این خبرنگار ( ابوالقاسم شاه مرتضی از کیهان ورزشی) از رییس جمهوری پرسید که چه برنامه ای در ورزش دارد.

پاسخ رییس جمهوری این بود: ما در چهار بخش برای ورزش برنامه داریم ۱- همگانی ۲- قهرمانی ۳- پهلوانی ۴-حرفه ای

به این ترتیب می توان آنچه بر ورزش طی هشت سال اخیر گذشت را از این منظر تعقیب کنیم. البته قبل از ورود به این بحث لازم است تا پاسخ ریاست جمهوری را به بوته نقد بکشانیم. این که رییس جمهور در همان اولین مصاحبه مطبوعاتی از برنامه هایش در ورزش سخن می گوید جالب توجه است. او می توانست با گفتن این جمله که رئوس برنامه هایش را به زودی اغلام خواهد کرد از پاسخ به این سوال طفره برود(البته همین امر هم انتقاداتی در پی داشت) اما با نگاهی به بخش های مد نظر رئیس جمهوری نوعی خامی و نا پختگی به شدت به مشام می رسد.

داشتن برنامه کافی و حسابشده چنین پاسخی را برنمی تابد. به عبارتی ورزش به ویژه در شرایط حاضر از چنان پیچیدگی هایی برخوردار است که با این پاسخ نمی توان جواب همه سوالها را از آن پیدا کنید.

در این بین برخی از بخش های مورد نظر رئیس جمهوری از یک خانواده هستند. ورزش قهرمانی و حرفه ای تقریبا از یک مسیر می گذرند. اگر منظور از ورزش قهرمانی شکل آماتور آن باشد که چنین حالتی در ورزش همگانی یافته می شود. جدای از بررسی های  این چنینی با نگاهی به این چهار بخش می توان عملکرد دولت را ارزیابی کرد.

 ورزش همگانی

در ورزش همگانی نمره دولت مردودی کامل است. این بخش از ورزش که با سلامت مردم به طور مستقیم کار دارد هرگز مورد توجه جدی قرار نگرفته است. داشتن یک فدراسیون ضعیف که به دلیل نداشتن امکانات لازم هرگز قادر به برنامه ریزی منسجم نخواهد شد کار ما در این عرصه را به حالت شعار کشانده است. راهپیمایی خانوادگی حداکثر برنامه ای است که در این بخش به چشم ی آید. در حالی که ما می توانستیم با فعال کردن این بخش سلامت افراد را تا حدود زیادی بیمه کنیم وحتی باعث نشاط روانی جامعه بشویم هر گز در این باره به مسئولیت های خود عمل نکردیم. این کاربه طور حتم با انداختن بار مسئولیت بر دوش یک فدراسیون و حتی وزارت ورزش سرانجام خوشی نخواهد داشت. برای تحقق وعده ورزش همگانی ده ها وزارت خانه مسئولیت دارند. وزراتخانه هایی که هر کدام به شکل موازی حرکت هایی اندک را در دستور کار داشته اند و هرگز در مسیر یهماهنگ گام برنداشته اند. از وزرات آموزش و پرورش گرفته تا وزرات آموزش عالی از وزارت بهداشت گرفته تا کشورو بسیاری از وزراتخانه های ذیربط  هیچکدام باور نکردند که در این باره مسئولند. هیچ نهادی برای هماهنگی بین این وزراتخانه تشکیل نشد تا کار به حالت شعار و باری به هر جهت ادامه یابد. این بخش از کار بحث های فراوان دیگری دارد که از حوصله خارج است.

ورزش قهرمانی

در بخش ورزش قهرمانی باید ماجرا از دو زاویه مورد بررسی قرار گیرد. نخست مقایسه ای با آنچه بودیم و اکنو ن هستیم. از این منظر منصفانه باید گفت که اوضاع بهتر است. مسابقات المپیک و بازی های آسیایی و نتایج کسب شده در آن گویای این حقیقت است. علاوه بر آن ما در سایر مسابقات آسیایی و جهانی به مقام های خوبی دست یافتیم. در برخی رشته های تیمی مثل والیبال ،بسکتبال ، هاکی ، هندبال و… حتیبر کرسی اول آسیا نشستیم. در رشته های انفرادی نیز چون گذشته موفق بودیم و حتیضریب این موفقیت بالاتر هم رفت. در این باره توجه مسئولان و به ویژه رئیس جمهوری جالب بود. به طوری که رئیس جمهوری خود از نزدیک از اردوهای مختلف بازدید کرد.وی حتی به بازی های پارالمپیک رفت و با ورزشکاران از نزدیک دیدار کرد. دکتر احمدی نژاد در چند نوبت به محل تمرین تیم های ملی منجمله فوتبال رفت و با اظهار نظرهایش نشان داد که اطلاعات زیادی از این رشته ها دارد. فراموش نکنیم که پیش از این چنین تفکری در بین روسای جمهوری ایران وجود نداشت.

اما زاویه دیگری از نگاه ما باید به جایی باشد که در آن جایگاه واقعی ورزش نهفته است. در این باره نیاز چندانی به حاشیه رفتن نیست. ورزش ما با جایگاهی که شایسته اش است فاصله فراوانی دارد. این را دوست و دشمن اعتراف می کنند. بارها در این باره صحبت شده و به نظر می دهد نمره دادن در این دو بخش کار سختی است که آن را به داوران عادلی به نام مردم می سپاریم.

ورزش پهلوانی

این بخش از ورزش شاید برای جهانیان ناشناخته باشد. این بخش نیاز به فرهنگی دارد که هر کشوری دارای آن نیست. اشتباه نکنید ما خودمان را تافته جدا بافته فرض نمی کنیم. معتقدیم گاهی خالصی در بین مربیان و بازیکنان سوپر حرفه ای به گونه ای است که همان بخش پهلوانی خودمان است اما می دانیم که آنها این امر را به عنوان یکی از اصول پیشرفت در کار فنی تلقی می کنند و به همین دلیل به آن پایبند هستند. اما متسفانه ما با وجود شعار های ارائه شده و فرهنگی که داریم از کنارش به راحتی عبور می کنیم. گفتن این جمله که ما در این باره کاری نمی کنیم نوعی بی انصافی است. این کار بخش پهلوانی ورزش همان طور که گفته شد در ریشه های فرهنگی ماست. مردم این را یک ارزش می دانند به همین علت هم امثال غلامرضا تختی به دلیل داشتن منش های پهلوانی یک اسطوره شده اند. اما یادمان نرود که ما در راه تبییین نشانه های این بخش خیلی کار نکرده ایم. برای اهالی ورزش و به ویژه قهرمانان ما این بخش بسیار گنگ و نا مفهوم است. هرگز تلاش نکرده ایم تا این بخش به شکل جزیی و قابل درک پیش روی علاقه مندانش قرار گیرد. به این سبب نیز نباید به این بخش کار دولت که بازهم باید توسط ارگانهای مختلف(نه تنها وزارت ورزش) پیگیری می شد نمره قبولی داد.

ورزش حرفه ای

تعریف ورزش حرفه ای در جهان امروز این است که ورزشکار ورزش را شغل خود بداند. از این راه امرار معاش کند و با کسب درآمد از این کار همه هوش و توانش را به خیال آسوده به کار ببندد.

این اتفاق در کشور های مختلف صورت می پذیرد و رفته رفته از حالت دولتی به خصوصی تغییر مسیر داده است. دولت در این بخش باید هدایت گر و حمایت کننده باشد. طی سالهای اخیر به شهادت آمار حمایت مالی فراوانی از این بخش شده است. به طور مثال ما در لیگ فوتبال به عنوان مهم ترین بخش حرفه ای دارای ۱۸ تیم هستیم که به جز یک یا دوتیم ما بقی از دولت پول می گیرند. پرداختی که متاسفانه با نظارت لازم همراه نیست. همین شده تا واژه “پول بی کمال” وارد ورزش شود. نکته دل آزار دیگر اینکه پرداخت ها به اندازه ای بی حساب و کتاب و ارزیابی نشده هستند که نقش تخریبی به خود می گیرد. مثلا دو ورزشکار با اختلاف فنی کم در بسیاری از اوقات عایدی هایی با فاصله فراوان دارند. همین امر باعث می شود تا پدیده زشت دلالی، دوپینگ و…پا به عرصه ورزش بگذارند. در یک نگاه کلی و با وجود سر و صدای فراوان باید گفت طبق آمار موجود تنها شاید یک درصد از ورزشکاران قهرمان ما در حد حرفه ای و زیاد پول می گیرند و ۹۹ درصد از این جامعه یا از جیب خرج می کنند و یا در نهایت حقوقی معمولی دارند.

در این بخش نیز کار فراوان انجام نشده وجود دارد که باید به آن توجه داشت.

جمع بندی

در یک جمع بندی خلاصه در خصوص عملکرد دولت در ورزش طی هشت سال اخیر باید گفت که دیکته ننوشته بیست است. این دولت دیکته ورزش نوشته که در آن غلط هم وجود دارد. حتما خود دولتمردان هم به این نکته اذعان دارند. ورزش از زاویای دیگری چون ساخت و سازها ، داشتن نیروی انسانی کارآمد، روابط بین المللی، ثبات در مدیریت ها، برنامه ریزی های کوتاه و بلند مدت و… قابل بررسی است. به طور خلاصه باید گفت در این بخش ها تنها در مورد ساخت وسازها دولت تا حدود زیادی موفق بود. ساخت وسازهایی صورت گرفت که اگرچه خیلی در صحنه به چشم نمی آید و با اشکالاتی روبروست اما نسبت به گذشته نه چندان دور یک گام به جلو است.

امیداوریم دولت یازدهم در جمهوری اسلامی با باور این که ورزش یک ضرورت جدی است با برنامه هایی بهتر و نظارتی افزون تر با برطرف کردن مشکلات پیش رو کاری کند تا ورزش همگانی به شکل رایگان امکان پذیر باشد . در بخش قهرمانی ایران به جایگاهی که شایسته اش است برسد و با ایجاد بستر لازم کاری کنیم تا جامعه ورزش ما با منش بالای خود در جهان یک مثال شوند. این ها اموری سخت است که تنها در سایه تلاش و برنامه دست یافتنی هستند.