پاحر چارچوبی برای پایش و حفاظت رودخانه و رهیافتی بر پایداری زیستی رودخانه ها

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا، عماد مطالبی کارشناس حوزه محیط زیست و طراح و برنامه ریز طرح پاحر نوشت:

پایش و ارزیابی منابع آب اولین قدم در شناسایی وضع موجود و مدیریت کیفی منابع آب می‌باشد. بهره برداری های بی رویه جوامع بشری از رودخانه ها برای کاربری های خاص از قبیل شرب، صنعت، کشاورزی، اکوتوریسم، دامداری، آبزی پروری و … باعث شده تا انواع آلودگی ها از قبیل فاضلاب های صنعتی، کشاورزی و بهداشتی، انواع پسماندها و زباله های تولیدی، آلودگی های نفتی و …. به طور مستقیم به رودخانه ها تخلیه شده و کیفیت آب رودخانه را با تهدید جدی روبرو کند.

حفظ کیفیت آب رودخانه ها به منظور حفظ بهداشت و سلامت حاشیه نشینان آن و امکان تداوم برای استفاده در کاربری های مدنظر مستلزم اجرای یک برنامه جامع مدیریت پایش منابع آب بوده تا ضمن شناسایی منابع ایجاد و انتقال آلودگی به رودخانه، میزان آلودگی و افت کیفیت آب شناسایی شده و روش های علمی و عملی برای جلوگیری از افت کیفیت طراحی و اجرا شود.

اما رسیدن به این هدف زمانی امکان پذیر است که گام اول برنامه جامع مدیریت پایش منابع آب یعنی انتخاب ایستگاه های نمونه برداری و تعیین پارامترهای کیفی آب به درستی برداشته شود. در غیر اینصورت ضمن هدر رفت منابع مالی، نتیجه حاصله نیز غیر قابل استناد برای رفع و کاهش مشکل است. در این طرح با توجه به گستردگی حوضه های آبریز و آبخیز و پهنه های گسترده در اطراف رودخانه ها با گستردگی کاربری ها و فعالیت های انسانی سعی بر آن دارد با توجه به اهمیت موضوضوع و ضرورت پایش رودخانه ها در حوزه شهرستان رشت بویژه سه رودخانه مهم زرجوب و گوهر رود و سفید رود که شریان های اصلی زندگی در شهر و روستاها و مناطق هستند تا با تهدیدات و چالش های زیست محیطی بسیاری روبرو هستند از اینرو با استفاده از پتانسیل و ظرفیت های درون سازمانی و همکاری با سایر دستگاههای اجرایی به دنبال ایجاد تعادل بین فعالیت و محیط و انسان است که سه رکن الگویی برای آمایش محیط زیست می باشد.

به همین دلیل برنامه ای هدفمند را در سال ۱۴۰۱ به نام پاحر (پایش و حفاظت رودخانه) را به منظور پایش دقیق و اصولی و حفاظت از رودخانه ها در چهار محور اصلی ۱- شناسایی عوامل آلاینده به صورت علمی و با روش های به روز و نقاط و مراکز اصلی آلایندگی ۲- برخورد با واحدهای آلاینده و متخلفین و معرفی به مراجع محترم قضایی ۳- ارزیابی وضع موجود از رودخانه ها و به روزرسانی و بهنگام سازی در قالب پایگاههای اطلاعاتی داده و نقشه های به هنگام ۴- راهکارها و پیشنهادات به منظور یک الگوی آمایشی در جهت بهینه و مطلوبیت محیط زیست و منابع آب سطحی و کاهش اثرات سو بر آن را در دست طراحی و مطالعه دارد.

 مطالبی دبیر کارگروه آب کشاورزی و منابع طبیعی مجمع مشورتی نظام مسایل شهرستان رشت اظهار کرد: امید هست با همکاری همه جانبه سایر دستگاهها و مدیریت شهری آن را اجرایی و عملیاتی سازیم. همچنین در راستای برنامه های پایشی برای رودخانه های زرجوب و گوهر رود و سفید رود گشت کنترل و پایش ضمن بررسی دقیق و نظارت از مجراهای آبی در حوزه شهر رشت و مراکز آلاینده و گلوگاه ها ضمن تهیه مستندات از عوامل آلاینده پساب ها و فاضلابها و پسماند و زباله ها در رودخانه ها و حریم آن مشخص نمودن مراکز آلاینده به همراه مختصات جغرافیایی می تواند به عنوان مولفه مکانی نقش اثربخشی را در شناسایی و دستیابی سریع به این مراکز در پایش های دوره ایی عمل کند و به عنوان یک پایگاه داده مکانی در بروز رسانی داده ها و نقشه ها کارایی داشته باشد.

وی خاطر نشان کرد: توجه به پایش و ضرورت حفاظت از رودخانه های زرجوب و گوهر رود امری اجتناب ناپذیر است و در گرو زیست مناسب شهروندان است. ضرورت توجه به دو رودخانه گوهر‌رود و زرجوب رشت در اسرع وقت وش ارائه راهکار برای رسیدن به وضعیت مطلوب آن حیاتی است.

اهمیت به سلامت شهروندان و توجه به بهبو دمولفه های محیط زیست در حفاظت از رودخانه ها و پاکیزگی نقش موثری را ایفا می کند همه ما باید نگاهبانان در عرصه محیط زیست و حافظان آن باشیم زیست پذیری در یک پهنه از نکاتی است که همه دستگاههای اجرایی باید به آن عنایت ویژه ای داشته باشد. زیرا لازمه پویایی و سرزنده بودن به همراه نشاط در وهله اول محیط زیست پایدار است که سلامت شهروندان در وضع مطلوب و مناسبی از سطح بهداشت باشد و آلودگی های محیطی و عوامل آلاینده با ابزارهای بازدارنده مدیریت شوند.

مطالبی در پایان گفت: وجود دو مجرای آبی بزرگ مانند رودخانه‌های زرجوب و گوهر رود که در طول مسیر خود از شهر رشت می گذرد پتانسیل عظیم و بالقوه‌ای را برای این شهر در عرصه‌های مختلف فراهم کرده که با مدیریت یکپارچه و توجه و عزم واقعی و اولویت بخشی به ملاحظات زیست محیطی و ضوابط محیط زیست سبب احیای این دو رودخانه خواهد شد. اهمیت دو رودخانه گوهر رود و زرجوب و ضرورت توجه به آن در حفاظت و نگهداری از آن نشان می‌دهد که این دو رودخانه چقدر ارزشمند هستند و چه تاثیری بر اکولوژیک منطقه دارند با عنایت بر این موضوع برای بهبود وضع موجود اقدامات مقتضی را باید در کوتاه مدت و بلند مدت صورت داد.برای رسیدن به وضع مطلوب و بهینه در این حوزه با بکارگیری سخت افزار و نرم افزار در هر دو سطح کمی و کیفی باید گام برداشت و با نگاهی مقوله‌ای تنها نمی توان به نتیجه و کارایی و مطلوبیت رسید و می توان به منظور زیست پذیری شهری و پالایش این دو رودخانه در اسرع وقت و با اقدامات فوری راهکارهایی را برای بهبود وضع موجود و رسیدن به کفی از استاندارد در این زمینه سرعت بخشید و به کار بست.

از این رو در این مسییر پیشنهادات و راهکارهایی برای بهبود وضع موجو ارایه می شود:
۱- تکمیل تصفیه خانه شهر رشت به منظور کاهش فاضلاب ورودی
۲-کنترل فاضلاب و پساب ورودی از طریق ایجاد سیستم پیش تصفیه شهرصنعتی رشت
۳-پایش های مستمر با همکاری دستگاههای متولی و مدیریت شهری در محدوده شهر و نواحی صنعتی و بیمارستانی و سایر مراکز آلاینده
۴-جلوگیری از ساخت و سازها در اطراف آنها
۵-مدیریت پسماند و زباله های تولیدی براساس قانون مدیریت پسماند
۶-الزام در تفکیک از مبدا زباله ها و پسماندها
۷-به کارگیری تکنیک های طراحی محیطی به منظور زیباسازی و مطلوبیت فضای شهری
۸-کاشت درختان بومی در اطراف دو رودخانه در طول مسیر و رعایت دو حریم زنده و داغ آن به منظور حفظ سیستم اکولوژیک آن
۹- توجه به پهنه بندی مناطق حساس آلاینده به منظور کنترل و شناخت نواحی و مراکز آلایندگی
۱۰- هماهنگی با مدیریت شهری به منظور استعلامات و بکارگیری نظر کارشناسی در حوزه محیط زیست شهری در هنگام صدور پروانه ساختمانی و تاسیس در پهنه های شهری به منظور رعایت ضوابط و استاندارد های محیط زیست
۱۱-رعایت ملاحظات زیست محیطی آب،هوا،خاک به منظور بهبود مولفه های اثربخش در بعد زیست محیطی در پهنه های شهری
۱۲-استفاده از فناوری های نوین مانند پایش آنلاین و لحظه ایی که صاحبان صنایع و تولیدی ها باید آنرا بکار بندند
۱۳- مشخص نمودن ایستگاههای پایش به صورت دوره ایی و همچنین نمونه برداری و آنالیز آنها با تیمهای تخصصی و مشارکت در حوزه شهرستان