لزوم دغدغه مندی والدین نسبت به حضور فرزندان در شبکه‌های اجتماعی تیک تاک و لایکی

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا سجاد ستوده، مسئول فضای مجازی سپاه قدس گیلان در گفتگو با خبرنگاران با بیان جزئیاتی پیرامون اپلیکیشن “لایکی”، اظهار کرد: این اپلیکیشن در جولای ۲۰۱۷ توسط یک شرکت سنگاپوری با هدف ساخت ویدیوهای کوتاه با استفاده از جلوه های ویژه مختلف، با عنوان لایک Like تولید و منتشر شد.

وی افزود: این شرکت بعدتر توسط یک شرکت چینی که اپلیکیشن “ایمو” را نیز در مالکیت خود دارد، خریداری شد.

این فعال رسانه و فضای مجازی ادامه داد: سازندگان لایکی در ادامه با حفظ ویژگی تولید و ویرایش ویدیو، امکانات یک شبکه اجتماعی ویدیو محور را به آن افزوده و نام آن را نیز به لایکی Likee تغییر دادند و پخش لایو، جلوه های ویژه فراوان و متنوع برای ویرایش بهتر ویدیو، امکان یافتن افراد نزدیک به موقعیت جغرافیایی کاربر (Nearby) از دیگر امکانات این نرم افزار است.

ستوده افزود: لایکی تا پایان سال ۲۰۱۹ بیش از ۳۳۰ میلیون بار از گوگل پلی دانلود شده بود که این آمار، در شش ماهه اول سال ۲۰۲۰ تنها در این مارکت دانلود نرم افزارهای اندرویدی به بیش از ۵۰۰ میلیون دانلود رسیده است که برخی از آمارهای غیر رسمی، از عضویت نزدیک به ۵ میلیون کاربر ایرانی که اکثراً زیر ۱۶ سال سن دارند، حکایت می کند.

وی با بیان اینکه آنچه خطر استفاده از اپلیکیشنی همچون لایکی را دو چندان می‌کند، پایین آمدن سن مخاطبین و کاربران آن است، گفت: روزگاری میانگین سنی کاربران برخی از شبکه‌های اجتماعی، بالای ۱۸ و ۲۰ سال بود، اما همین بازه سنی موجب ایجاد نگرانی در بسیاری از خانواده‌ها و برخی از اندیشمندان بوده و هست؛ این در حالی است که بررسی سن کاربران لایکی حاکی از آن است که میانگین سنی آن‌ها بسیار پایین‌تر از این بوده و این روزها شاهد عضویت و فعالیت دختران و پسران حتی زیر ۱۰ سال در این شبکه اجتماعی هستیم.

این فعال فضای مجازی تصریح کرد: در پروتکل‌های لایکی حداقل سن عضویت در آن ۱۶ سال عنوان شده که البته این پروتکل نه تنها توسط کاربران، که حتی توسط خود نرم افزار نیز رعایت نمی شود. اگر در هنگام ثبت نام در لایکی سن خودتان را مثلاً ۹ یا حتی پایین‌تر درج کنید، نرم افزار از عضویت شما هیچگونه ممانعتی به عمل نمی‌آورد و شما به راحتی می توانید عضو آن شده و در آن مشغول به فعالیت شوید.

مسئول فضای مجازی سپاه قدس گیلان با تأکید بر اینکه حجم عظیم کاربرانی که شاید نتوان حتی نامشان را نوجوان نهاد خود مؤید این نکته است و این خود ضعف و آسیب بزرگ و جدی لایکی است، گفت: همه شبکه‌های اجتماعی دنیا در پروتکل‌های حقوقی شان، یک حداقل سنی را برای عضویت وضع کرده و به آن پایبندند که پایین‌ترین سن عضویت در آنها ۱۳ سال و متعلق به واتس اَپ است که بیشتر از آنکه یک شبکه اجتماعی باشد، یک پیام رسان بوده و تقریباً بسیاری از امکانات و ویژگی های یک شبکه اجتماعی را دارا نیست.

** عدم پایبندی لایکی به محدودیت سنی کاربر خطر آفرین است

ستوده با بیان اینکه عدم پایبندی لایکی به محدودیت سنی کاربر و نیز کم توجهی والدین به رعایت محدودیت های سنی در استفاده از محصولات دیجیتال، آسیب‌ها و خطرات استفاده از لایکی را چند برابر می کند، گفت: این روزها لایکی مهلکه پرخطری است که به جولانگاه نوجوانان ۱۲ و ۱۳ ساله و حتی پسران و دختران کم سن و سال تر تبدیل شده است؛ دختران و پسرانی که به دور از چشم نظارت والدین و بزرگترها و در خلاء وحشتناک محتوای سالمِ مناسبِ سن شان روزگار کودکی و ابتدای نوجوانی شان را تباه می‌کنند.

** در لایکی هیچ مرز اخلاقی مشخصی وجود ندارد

وی تصریح کرد: در لایکی هیچ مرز اخلاقی مشخصی وجود ندارد و کاربران آن به تولید ویدیوهای مختلف عمدتاً در موضوعاتی همچون دابسمش، رقص، روابط خارج از عرف و حتی غیر اخلاقی می پردازند و اکثر محتوای تولیدی موجود در لایکی به هیچ وجه مناسب این رده سنی نیست.

** چیزی به نام مرز و حریم خصوصی برای ویدیوهای تولیدی در “لایکی” وجود ندارد

این فعال رسانه و فضای مجازی افزود: لایکی در حال تبدیل شدن به شبکه اجتماعی نوجوانان زیر ۱۱ سال است و این در حالی است که زیرساخت‌های فنی و محتوایی مورد نیاز این رده سنی اصلاً در این نرم افزار وجود ندارد. نه نظارت آنچنان سفت و سختی بر روی محتواهای تولیدی و موجود در آن از سوی سازندگان این نرم‌افزار صورت می‌گیرد و نه بخش کنترل والدین آن (Parents contorol)، آنچنان که باید دسترسی‌ها و امکانات مناسب نظارت والدین را در خود دارد؛ ضمن آن که تقریباً چیزی به نام مرز و حریم خصوصی برای ویدیوهای تولیدی وجود نداشته و همین که یک فایل ویدیویی در لایکی منتشر شود، هر کاربری در هر کجای دنیا می تواند آن را ملاحظه کند.

ستوده در ادامه بیان کرد: ویدیو محور بودن لایکی با توجه به ویژگی های ذاتی ویدیو در مقایسه با میزان اثرگذاری متن و عکس، اهمیت این نرم‌افزار را در حوزه اثرگذاری به ویژه بر روی مخاطبین کم سن و سال بیشتر می‌کند این در حالی است که یک فریم از یک ویدیو به اندازه ده ها عکس اثرگذاری داشته، ضمن آنکه عمق اثرگذاری فیلم و ویدیو به مراتب از اثر یک عکس بیشتر و ماندگارتر است.

مسئول فضای مجازی سپاه قدس گیلان در ادامه افزود: در لایکی همه اثرات مثبت و منفی ویدیو در کنار ویژگی‌های یک شبکه اجتماعی پر زرق و برق و نوجوان پسند با یکدیگر ترکیب شده و موجب خلق دنیای مجازی جدیدی شده است که قابل مقایسه با اسلاف پیشین خود همچون توییتر، اینستاگرام، تلگرام و دیگران نیست.

این کارشناس فضای مجازی و شبکه های اجتماعی گفت: شاید بتوان به جرأت گفت آنچه که نوجوان و نونهال ما در لایکی به دست می‌آورد، ساعتی تفریح و خوشگذرانی است و آنچه از دست می دهد فاصله گرفتن از فرهنگ بومی و ملی، مسئولیت پذیری و ده ها ویژگی شخصیتی دیگر است که همه آنها موجب تباهی آینده‌اش می‌شود.

ستوده ادامه داد: ویدیوهایی که این روزها توسط نونهالان زیر ۱۰ سال و نوجوانان ۱۲، ۱۳ ساله ایرانی در لایکی منتشر می شود، جای تأمل بسیار و البته نگرانی فراوان دارد؛ویدیوهایی که در آنها کودکان و نونهالان ایرانی تقریباً همه خطوط قرمز مربوط به سن خود را رد کرده و دست به تولید محتواهایی می زنند که شاید روزگاری بیان آن محتواها توسط افراد بالای ۲۰ سال نیز قبح فراوانی داشت.

وی افزود: در روزگار حکمرانی کرونا در زندگی روزمره ما و بیش از پیش مجازی شدن زندگی ها، والدین باید توجه ویژه تری نسبت به محصولات دیجیتالی که توسط فرزندانشان مصرف می‌شود، داشته باشند.

**  فیلتر راه حل نیست

این فعال فضای مجازی بیان کرد: شاید خیلی ها معتقدند که باید این شبکه نیز فیلتر شده و از دسترسی راحت و مستقیم نونهالان و نوجوانان به آن جلوگیری شود؛ اما همه می‌دانیم که فیلتر، تنها یک مُسکن مقطعی و کم اثر است و نه راه حل نهایی؛ ضمن آنکه باید این موضوع نیز مورد توجه قرار گیرد که اگر همین مُسکن موقتی فوراً جای خود را به داروی اصلی و نهایی ندهد، بدن در برابر درد و ویروسی که با مسکن آرام شده، قوی تر گشته و شاید دیگر نتوان آن را ریشه‌کن کرد.

وی با تأکید بر اینکه راه درست و مؤثر، افزایش توجه و دغدغه مندی والدین و تلاش برای افزایش آگاهی‌ها، سواد رسانه و سواد فضای مجازی عموم مردم به ویژه والدین است، گفت: والدین باید حتماً نسبت به حضور فرزندانشان در شبکه‌های اجتماعی به ویژه در شبکه‌های اجتماعی تازه محبوب شده ای همچون تیک تاک و لایکی حساسیت بیشتری به خرج داده و آنها را در این دنیای بی در و پیکر تنها رها نکنند زیرا در دنیای دیجیتال زده امروز، برای حفظ سلامت فرزندان، راهی جز همراهی تام و کامل با آنها در دنیای مجازی وجود ندارد.

ستوده تصریح کرد: والدین باید خود این نرم افزارها را بشناسند، آگاهی‌ها و اطلاعاتشان پیرامون آن ها را افزایش دهند، تنظیمات و شیوه به کارگیری آنها را یاد گرفته و حتماً پیرامون خطرات و مشکلات این نرم افزارها با فرزندانشان گفتگو کنند؛ ضمن آنکه یافتن فعالیت های جایگزینِ مناسب – چه جایگزین هایی در دنیای حقیقی و چه جایگزین هایی در دنیای مجازی – برای این شبکه ها و حتی دیگر فعالیت های دیجیتالی که آسیب هایی با خود به همراه دارند نیز، راهکاری مهم و مناسب برای والدین است.

** ویدیو، شاخص اصلی در اقبال مخاطب در شبکه های اجتماعی

ستوده ادامه داد: در پایان لازم است به یک نکته مهم اشاره کنم که اقبال عمومی در دنیا به سمت شبکه‌های اجتماعی ویدیو محوری همچون لایکی و تیک تاک خود نشان از یک تغییر ذائقه جدی در استقبال مخاطبین از پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی است که این ویدیو محور شدن ذائقه ها باید مورد توجه اندیشمندان،  متولیان فرهنگی و حتی اصحاب تولید محصولات دیجیتال، به خصوص نرم‌افزارهای ارتباط محور قرار گیرد.

مسئول فضای مجازی سپاه قدس گیلان با بیان اینکه روزگاری متن و تکست و امکان ارسال پیام‌های متنی، مزیت رقابتی پیام‌رسان‌ها بوده و با گذشت زمان، اینک این ویدیو است که به عنوان شاخص اصلی در اقبال مخاطب به یک شبکه اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است، تصریح کرد: فهم این موضوع برای سیاستگذاران عرصه فضای مجازی از اهمیت فراوانی برخوردار بوده که باید در ابعاد مختلف به آن توجه داشته و سیاست‌ها و برنامه‌های خود را بر آن مبنا تنظیم نمایند.