انتظارات علمی از معاونت جدید برنامه ریزی شهرداری رشت

« به بهانه عزل اولین معاونت برنامه ریزی و پژوهشی شهرداری رشت »

در مرداد ماه سال گذشته، دکتر ثابت قدم شارمند شهر رشت، برای اولین بار نسبت به استقرار پست معاونت برنامه ریزی و پژوهشی شهرداری رشت، همت گمارد و طی ابلاغی، محمد رضـا شـیرزاد مدیرعامل اسبق سازمان پارکها و فضای سبز و شهردار سابق منطقه ۵ شهرداری رشت را به سمت معاون برنامه ریزی و پژوهشی سازمان بحران زده خویش منصوب نمود. و نگارنده این نوشتار نیز طی یک یادداشتی تحت عنوان «انتصاب اولین معاون برنامه ریزی و پژوهشی شهرداری رشت و مطالبه تدوین استراتژی توسعه شهری » در یکی از پایگاه های خبری استان، در اهمیت و نیاز سازمان شهرداری رشت به این پست سازمانی، به مفاهیم علمی که در این پست سازمانی می‌بایست از معاون تازه انتصاب شده مطالبه نمود پرداخت.

پس از گذشت یکسال از این انتصاب شهردار رشت صاحب این معاونت را از سمت خود عزل و و مسئولیت این پست سازمانی بسـیار مهم را به یکی از بانوان سـازمان خویش سپرد . فارغ از اینکه آیا این معاونت جدید الانتصاب شرایط احراز این پست را دارا اسـت و یا خیر ، از یک نگاه علمی و عرفی ، تدوین اسـتراتژی توسـعه شـهری “ CDS “ باید به عنوان مهمترین مطالبه شـهردار از این معاون خود باشـد. پسـت سازمانی که از نظر نخبگان سازماندهی ، در واقع شاهرگ حیات یک سازمان بوده و
هرگونه مطالبه گری سـطحی و دم دستی و غیر علمی از این پست سازمانی در واقع حکم خشت کج اول یک بنای سازمانی را در پی خواهد داشت!

در اهمیت معاونت برنامه ریزی یک ســازمان باید خاطرنشــان کرد که ؛ برنامه ریزی در واقع مهمترین وظیفه رهبری یک سازمان بوده و مانند پلی ، زمان حال را به آینده مربوط می کند . برنامه ریزی در واقع به آن دسته از اقدامات یک رهبر اطلاق می شود که مشتمل بر پیش بینی هدفها و اقدامات لازم برای رویارویی با تغییرات و مواجه شدن با عوامل نامطمئن ، از طریق تنظیم عملیات آینده است . هدف اساسی برنامه ریزی تقلیل میزان قبول خطر نسبت به اتفاقات احتمالی (انعطاف پذیر بودن) و اتخاذ تدابیری هماهنگ برای دسـت یابی به موفقیت های سـازمانی است. و این موضوعات قطعاً بر شهردار مدعی علم گرایی پوشیده نیست و به همین مقصود است که نگارنده این نوشتار ، تدوین استراتژی توسعه شهری“ CDS “ را مهمترین خواسته ای میداند که شهردار رشت باید به طور جد از معاون خویش مطالبه نماید!

استراتژی توسعه شهری «CDS» چیست ؟

از نظر متخصـصـان علوم مدیریت اسـتراتژیک ، به فرایند تهیه چشـم انداز بلند مدت یک شـهر که بر اسـاس آن برنامه اقدام (Plan Action)کوتاه مدت تهیه میشود ، استراتژی توسعه شهری یا Strategy Development City گفته میشود.
از لحاظ تاریخی اولین بار ، برنامه ریزان شـهری شهر کلکته هندوستان ، در سال ۱۹۶۶ به دنبال یافتن پاسخی برای علت فقر فزاینده و رکود اقتصـادی در شـهر کلکته بودند و در این راسـتا با مطالعات انجام یافته ، راهبردهایی در زمینه فقرزدایی اتخاذ نمودند که این راهبردها به CDS شـهرت یافتند . از نمونه های موفق CDS می توان به شـهر بنگلور نیز اشـاره کرد که امروزه مرکز بین المللی IT در جهان به شمار می رود.

در واقع CDS رویکردی علمی نسبتاً جدیدی در مدیریت بهینه شهرها است که بر اساس دو پیش فرض مهم بنا شده است. پیش فرض اول به تمرکززدایی از فعالیت ها در مدیریت شـهری میپردازد و پیش فرض دوم به مباحث افزایش سـهم مشارکت های مردمی و به کارگیری فعالانه سـازمان های غیردولتی اعم از صـنفی و تخصـصـی در تمام تصـمیم گیری های مربوط به مسائل شهری ورود جدی مینماید.
اگر شهردار مدعی علم گرایی ، به دقت به این دو پیش فرض نگاه نماید ، قطعا با نگارنده این نوشتار هم عقیده خواهد بود که فقدان این دو پیش فرض در سـازمان شـهرداری رشت ، یعنی تمرکز زدایی از فعالیتها و افزایش سهم مشارکتهای مردمی ، دو مبحث بسـیار مهم در بحث های عارضـه یابی سـازمان بحران زده شـهرداری رشت است که متاسفانه این عارضه های حاد به ایشـان به ارث رسیده است ! و با اطمینان خاطر میتوان گفت اگر شهردار رشت ، در از بین بردن این دو عارضه موفقیت حتی نسبی حاصل نماید ، هم میتواند خود را به عنوان یک شهردار تاریخ ساز در تاریخ بلدیه رشت مطرح نماید و هم کشتی بحران زده سازمان شهرداری رشت را به ساحل آرامش و کارامدی هدایت نماید.
لذا به همین خاطر اسـت که تاکید می نمایم تدوین اسـتراتژی توسـعه شـهری «CDS» باید به عنوان اولین و مهمترین وظیفه در سـرلوحه شـرح وظایف معاونت برنامه ریزی و پژوهشی شهرداری رشت لحاظ و مورد مطالبه گری جدی شهردار رشت قرار گیرد.

معاون جدید یزنامه ریزی شهرداری رشت ، برای تهیه برنامه CDS چه مواردی را باید مبنای عمل قرار دهد ؟
معاونت برنامه ریزی جدید شـهرداری رشت ، برای تهیه برنامه CDS میبایست موارد زیر را به عنوان مبنای عمل ، مورد توجه قرار دهد:

اول- تعریف موقعیت شهر و ویژگی های مختلف آن
دوم- تعیین سهم شهر از اقتصاد ملی میهن
سوم- ترسیم اقتصاد آینده ( چشم اندازهای مطلوب و امکان پذیر )
چهارم- ارتقای منافع آتی شـهروندان ( از جمله محور قرار دادن بحث توسـعه پایدار و کیفیت محیط زیسـت انسانها و تأمین حقوق آنها )
پنجم- برنامه های غلبه بر فقر و بیکاری
ششم- حکومت های شهری موفق ( ترسیم ویژگی های آن )

به طور خلاصـه ، و در یک چارچوب کلی CDS ، بر مبنای مشـترکات عمومی شـهرهای یک منطقه یا ایالت و جزئیات برنامههای طرح آمایش یک سـرزمین یا منطقه پی ریزی می شــود . و علاوه بر دو پیش فرض اسـاسـی ذکر شـده در بالا یعنی تمرکززدایی و مشـارکت شهروندان ، دارا بودن اقتصاد باز و تعامل با مرزهای پیرامون نیز از جمله عوامل ضروری و مهم برای موفقیت طرحریزی CDS اسـت ؛ به این صـورت که هر شـهر بتواند نقش ویژه خود را (متفاوت با نقش کشـور) در رقابت بینالمللی (صادرات کالا و خدمات) به دست آورد.
طرحریزی CDS همیشـه رویکردهای اقتصادی صرف ندارد ، بلکه بر مبنای زمینه ها و خصوصیات یک شهر مورد مطالعه قرار گرفته و از درون آن استراتژی های مختلفی بدست خواهد آمد.
بنابراین مهمترین ماموریت معاونت برنامه ریزی شهرداری رشت در این چالش را میتوان به شرح زیر عنوان نمود:

سازماندهی و ارزیابی (ارزیابی وضع موجود و طرحهای بالا دست)

تدوین چشم انداز و استراتژی، چشم انداز شهر در دوره های ۱۰ تا ۲۰ ساله با خصوصیاتی چالش پذیر و واقع بینانه و قابل درک و دربرگیرنده اجرا و نظارت (پایش)، و در این مسیر ، باید اهداف نظارت (پایش) کاملاً روشن و مشخص بوده و موارد زیر را شامل شود:

الف- تشکیل یک گروه مسئول اجرا
ب- تدقیق برنامه اجرایی
ج- تهیه و تدوین سلسله مراتب عملکرد
د- ترسیم مسئولیت ها
ه- تبیین اثرات مورد انتظار
و- شکل بندی نظام نظارت
ز- فرایندهای حل مناقشات بین بهره وران و ذینفعان

اهداف طرحریزی CDS چیست ؟ اهداف CDS که باید درتمامی مراحل تهیه و اجراء آن مد نظر معاونت جدید برنامه ریزی شهرداری رشت قرار گیرند عبارتنداز:

–دستیابی به مدیریت و حاکمیت شهری بهبود یافته
–دستیابی به رشد اقتصادی و اشتغال فزاینده
–کاهش فقر و تداوم آن

اصول CDS چیست ؟

بانک جهانی شهرهای پایدار را شهرهائی میداند که:

–قابل زندگی هستند(Livable)
–رقابتی هستند(Competitive )
–بانکی هستند(Bankable )
–خوب مدیریت و اداره میشوند( governed well and managed Well )
به عبارت دیگر در مسـیر طرحریزی CDS ، اصـول فوق چهار رکن اصـلی CDS را تشـکیل میدهند ، که به صـورت خلاصـه میتوان به شرح زیر آنها را عنوان نمود:

*قابل زندگی بودن:(Livability)

شهری قابل زندگی است که در آن همه ساکنین از فرصتهای یکسان برای مشارکت و بهره مندی از زندگی اقتصادی و سیاسی شهر برخوردار باشند

*رقابتی بودن: (Competitiveness)
شهرهای رقابتی شهرهایی هستند که اقتصاد قوی با رشد اشتغال، در آمد و سرمایه گذاری همه جانبه دارند.
لازمه توسعه کارآمد شهری فراهم آوردن شرایط مناسب برای افزایش بهره وری افراد و مؤسسات است.
در شهرهای رقابتی، تولید، سرمایه گذاری، اشتغال و تجارت به شکل پویا و در اراتباط با فرصت های بازار شکل می گیرند

*قابل بانکی بودن:(Bankability)

شـهرهای بانکی شـهرهائی هسـتند که دارای سـیسـتم مالیه شـهری کار آمد در اسـتفاده از منابع در آمدی و هزینه ای خود هستند.

*مدیریت و حاکمیت خوب شهری: (Governance and management urban Good)

-حاکمیت شـهری به استفاده از قدرت برای اداره توسعه اجتماعی و اقتصادی شهر گفته میشود. عناصر حاکمیت خوب شهری عبارتند از:
حساب پس دهی(Accountability )
شفافیت(Transparency)
اصل رقابت(Contestability)

اجزاء اصلی CDS کدامند:

اجزاء CDS با در نظر گرفتن شـرایط و ویژگیهای هرشـهر متفاوت میباشـند . ولی عموماً سـه جزء اصـلی CDS را میتوان به شرح زیر عنوان نمود:
۱- طراحی و ارزیابی ( تشکیلات سازمانی برای فرآیند و ارزیابی و ضعیت شهر ( وضع موجود )
۲- چشم انداز و استراتژی ( تنظیم چشم انداز بلند مدت و تعیین استراتژیها )
۳- اجراء و نظارت ( اجراء برنامه عمل، نهادینه کردن فرآیند CDS و نظارت بر آن، مرور بر استراتژیها )

نتایجی که از CDS بدست خواهیم آورد:

–تغییرات مدیریتی (governance) و نهادی
–برنامه های سرمایه گذاری ( شامل زیر ساخت های اجتماعی و فرهنگی )
–مکانیزمهای نظارتی

در پایان هرچند نمیتوان تمامی مباحث طرحریزی CDS را در یک نوشـتار کوتاه خلاصـه نمود ، ولی با توجه به پارامترهای بالقوه و ویژگی های خاص شـهر زیبا ولی محروم از تحصـیل رشت ! و استعدادها و توان های مختلف بالقوه این شهر ، اعم از چشـم اندازهای طبیعی ،-آثار تاریخی و فرهنگی- ، زمینه های رشد صنعت و معدن و گردشگری و توریستی و … ، به جرات میتوان اذعان نمود که اگر تدوین اسـتراتژی توسـعه شـهری “ CDS “ سرلوحه وظایف معاونت برنامه ریزی شهرداری رشت قرار گیرد و این رویکرد علمی به مهمترین و اصـلی ترین مطالبه شـهردار مدعی تخصـص و علم گرایی رشـت از این معاونت تبدیل گردد ، این رویکرد می تواند زمینه مناسـبی جهت رونق و شـکوفایی شـهر رشـت قرار گرفته و شاهد گامی استوار و علمی و واقع گرا به سمت پویاسازی اقتصاد شهر رشت باشیم.

پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.