رسانه ملی و پروژه “سرگرم‌سازی ملی” در ماه قرآن
تا چند سال پیش سریال‌ها در لیالی قدر تعطیل می‌شد و مردم، دستکم دیگر در این شبها دغدغه پیگیری سریال‌های متعدد سیما را نداشتند اما خلاقیت مدیران رسانه ملی و برنامه‌سازان، گل کرده و تلاش دارند مردم را به جای پرداختن به قرآن و اعمال خاصه این شبها، پای گیرنده‌ها میخکوب کنند.
به گزارش دیارمیرزا “به مناسبت فرارسیدن ماه مبارک برنامه‌های تلویزیون یک ساعت زودتر تمام می‌شود تا مردم زودتر بخوابند تا بتوانند خود را برای برنامه‌های سحر مهیا کنند” این صدای “حسین پاکدل” گوینده اعلام برنامه شبکه اول سیما در شب اول ماه رمضان در اواخر سالهای دهه ۶۰ خطاب به مخاطبان رسانه ملی بود؛ اما به فاصله چند سال و در اوایل دهه هفتاد پدیده‌ای به نام “سریال‌های مناسبتی” ظهور کرد. همزمانی عید نوروز با ماه مبارک رمضان در سال ۱۳۷۲ باعث شد “همسایه‌ها” اولین سریال‌های مناسبتی ساخته حسن فتحی از تلویزیون پخش شود. ظاهراً پخش این سریال به مذاق مسؤولان سازمان و البته برنامه‌سازان خوش آمد و هر سال تنور این سریال‌ها داغ‌تر و داغ‌تر شد. کمکم با افزایش شبکه‌های تلویزیونی، رقابت بین‌شبکه‌ای در این حوزه نیز کلید خورد. کار به جایی رسید که مثلاً شبکه فلان برای گرفتن زمان مناسب پخش به رقابت و مبارزه با شبکه بهمان پرداخت.
یکی دو سالی ما شاهد پخش سریال های خارجی در ایام ماه مبارک بودیم. بزرگترها حتماً آن سریال کذایی سوری با بازی زکیه را یادشان می‌آید که در ایام ماه مبارک از سیمای جمهوری اسلامی پخش می‌شد که اتفاقاً انتقادات بسیاری را نیز در پی داشت؛ اما کمکم تهیه‌کنندگان و کارگردانان داخلی عنان کار را در دست گرفتند و مردم شاهد سریال‌های مناسبتی وطنی شدند. اینکه محتوای اکثر این سریال‌های عموماً کمدی با اندکی چاشنی معنویت فارغ از عبادت، چقدر مخاطب را از حس و حال عبادت دور می‌کرد خود قصه پر غصه‌ای است که از آن می‌گذریم.
چند سال که از ساخت و پخش سریال‌های ایرانی در سیما گذشت انتقادات به محتوا و مضامین سریال‌ها بالا گرفت. این انتقادات به حدی بود که مسؤولان و دست‌اندرکاران رسانه ملی یک بار دیگر نبوغ و خلاقیت خود را به کار گرفتند و کمکم به فکر این افتادند تا مضامین دینی را دستمایه سریال‌ها کنند که ای کاش نمی‌کردند. خیلی‌ها حتماً سریال صاحبدلان و ماجرای آن قرآن معجزه‌گری که فقط در اختیار “حاج خلیل” یعنی همان بابابزرگ “دینا” بود را خاطرشان هست و یا سریال “آخرین گناه” و موضوع چشمان برزخی که پس از عمل جراحی به حمیدرضا پگاه رسید و چشم برزخی او بر اثر یک عمل جراحی باز شد!
نکته دیگر اینکه تا چند سال پیش سریال ها در ایام شهادت امیرالمؤمنین(ع) و لیالی قدر تعطیل می شد و مردم لااقل در این شبها دغدغه پیگیری سریال های متعدد رسانه ملی را نداشتند؛ اما خلاقیت مدیران سیما و برنامه سازان یک بار دیگر گل کرد و مردم شاهد پخش برخی تله فیلم‌ها و سریال های سه‌قسمتی درام در ایام لیالی قدر بودند.
امسال نیز طبق آخرین خبرها قرار است در ایام ماه مبارک چهار سریال “دودکش”، “مادرانه”، “شاید برای شما اتفاق بیفتد” و “خروس” از شبکه‌های مختلف سیما پخش شود. حالا شما فرض کنید اگر پخش سریال‌ها از ساعت ۲۱ شب هم آغاز شود (هر سریال حداقل ۳۰ دقیقه) مردم باید تا ساعت ۲۳ سریال تماشا کنند.
**یک درخواست از مدیران سیما
مسؤولان صدا و سیما کمتر خود را موظف به پاسخگویی به افکار عمومی و رسانه‌ها می‌دانند. ما خوب به خاطر داریم که دو سال پیش، پس از انتقادات شدید بسیاری از مردم، رسانه‌ها و برخی مسؤولان به پخش سریال “ساختمان پزشکان”، مسؤولان سازمان نه‌تنها پاسخ قانع‌کننده‌ای به منتقدان ندادند بلکه معاون سازمان در مراسم تقدیر از عوامل این سریال بر ساخت سری دوم ساختمان پزشکان تأکید کرد و همین چند وقت قبل این سریال بار دیگر از شبکه‌های آی‌فیلم و.. باز پخش شد.
اکنون و به‌رغم اینکه هیچ امیدی به پاسخگویی مدیران رسانه ملی نداریم؛ اما عمیقاً علاقه‌مندیم استدلال‌های این آقایان برای پخش این حجم از سریال‌های طنزآلود و رنگارنگ و پرشمار در ماه رمضان را بشنویم. راستی نمی شود این سریال ها را در ماه شعبان که ماه شادی اهل بیت(ع) است پخش کرد، یا اینکه بخشی از این سریال ها را در ماه ربیع الاول و پس از ماه محرم و صفر که ماه حزن و اندوه اهل بیت(ع) است روی آنتن برد.
*دهه هفتاد و ابداع سریال‌های مناسبتی
پدیده مجموعه‌های مناسبتی با سریال “همسایه‌ها” به کارگردانی حسن فتحی کلید زده شد که از شبکه اول سیما به روی آنتن رفت. اثری که البته بنا به دلایل مختلف دیده نشد. یکی از این دلایل پخش سریالی پر مخاطب با همین نام در سال ۱۳۸۰ و به کارگردانی محمد حسین لطیفی بود که باعث شد نام اثر حسن فتحی که در آن روزها کارگردانی جویای نام و جوان بود به کلی از ذهن مردم پاک شود.
این سریال با اینکه اولین فیلم مناسبتی صدا و سیما بود، به عنوان نخستین تجربه کارگردانی فتحی نیز به شمار می‌رفت. 
یک سال بعد مجید جعفری با سریال “نیمه پنهان ماه” عملا روند مناسبتی سازی را به عرف عادی تلویزیون تبدیل کرد و حتی برخی به اشتباه سریال او را اولین سریال مناسبتی تاریخ سیما می دانند که این اشنباه به دلیل همان تشابه اسمی دو سریال “همسایه ها” بود.
فرهاد توحیدی فیلمنامه این کار رانوشته بود و هنرمندانی نظیر محمود عزیزی، ثریا قاسمی، لادن طباطبایی و اکرم محمدی در آن نقش آفرینی کردند. استفاده از قصه جذاب و بازیگران نام آشنا باعث شد که سریال نیمه پنهان ماه به یکی از پر مخاطب ترین آثار دهه هفتاد تبدیل بشود. شایان ذکر است که در سال ۸۸ این سریال دوباره از شبکه اول سیما پخش شد.
دو سریال قبلی هر دو مربوط به شبکه اول بود و در سال ۷۴ شبکه دوم سیما هم دست به کار شد و یک سریال خانوادگی برای ایام ماه رمضان آماه کرد.سریال “بهاران در بهار” به کارگردانی غلامرضا رمضانی ساخته شد و بازیگرانی از جمله رضا بابک، مهرانه مهین ترابی، رضا ایرانمنش، پرستو گلستانی و فرهاد اصلانی در آن به نقش آفرینی پرداختند.
در دهه هفتاد ساخت سریال‌های مناسبتی ماه رمضان تقسیم‌بندی‌های کنونی شبکه‌ای و محتوایی به شکل امروزی که به عنوان مثال ساخت مجموعه‌های طنز به شبکه سوم، مجموعه‌های ارزشی و دارای مفاهیم ماورایی به شبکه اول سیما و… تفویض شده باشد وجود نداشت و مجموعه‌هایی با محتوا و ساختارهای متفاوت از شبکه‌های سیما پخش می‌شدند.
در رمضان ۱۳۷۶ سریال “گردنبند” به کارگردانی هاشم میرطالبی به مدت ۳۰ شب از تلویزیون پخش شد. موضوع اصلی این سریال مربوط به گردنبند گمشده ای بود که دست به دست می چرخید و هر بار داستانی تازه را رقم میزد.
“ارمغان بهشت” به کارگردانی زنده یاد محمدرضا فریس آبادی نیز نمونه دیگری از سریال های مناسبتی بود که فضای شادی هم داشت. در این مجموعه ضمن حفظ فضای ترکیبی نماهنگ مسابقه با داستان طنز اوستا و شاگرد با بازی جواد انصافی و امیرپارسا، فضایی شاد و سرگرم کننده برای مخاطب به وجود آمد.
و بلاخره مجموعه “مهمانی از بهشت” به کارگردانی عبدالله باکیده پرونده برنامه های رمضانی صداوسیما را در دهه هفتاد بست. این سریال قصه جوانی را روایت می کرد که سعی می کند در محله شان ارزش های اخلاقی را ترویج کند و هر بار با موضوعی جالب روبرو می شد.
*دهه هشتاد؛ اوج رضایت مردم از مناسبتی سازی
***سال ۱۳۸۰
داستان این مجموعه در مورد پسری جوان بود که با ماشین گران قیمت به یک جوان نابینا برخورد می کند و اتفاقات متعددی را رقم می زند. سریال “گمگشته” محصول سال ۱۳۸۰ اولین اثر مناسبتی بود که با کارگردانی رامبد جوان و از شبکه سوم سیما به روی آنتن رفت و حسابی گل کرد.
داستان سریال از این قرار است که دو فرد که به لحاظ ظاهری کاملا شبیه یکدیگرند اما در باطن و رفتار قطب های متضاد هم دارند، روبروی هم قرار می گیرند. دست تقدیر این دو را در موقعیت طرف مقابل قرار می دهد. طبعا این چنین داستانی می تواند لحظات کمیکی نیز داشته باشد که سریال را از یکنواختی نجات دهد.
در این سریال می توان از بازی خوب آتیلا پسیانی یاد کرد و تیتراژ پایانی اش که مجید اخشابی را به تلویزیون معرفی کرد تا بعد از این تمام تیتراژهای سریال های ماه رمضان را به او بدهند.علاوه بر آتیلا پسیانی که در این مجموعه دو نقش را بر عهده داشت، بازیگران دیگری نظیر آتنه فقیه نصیری، پژمان بازغی، حدیث فولادوند و فرامرز صدیقی نیز نقش آفرینی کردند.
در همان سال سریال یادداشت های کودکی به کارگردانی پریسا بخت آور همزمان با گمگشته روانه آنتن شبکه تهران شد. تا برای اولین بار در یک سال دو اثر مناسبتی برای مخاطبان پخش شود. سیروس گرجستانی، احمد قدکچیان، حمیده خیرآبادی و رامین ناصرنصیر از جمله بازیگرانی بودند که در این مجموعه جلوی دوربین ظاهر شدند.
**سال ۱۳۸۱
در سناریو این اثر آمده است: عده‌ای زن و مرد، جدا از هم با نشانی که در دست دارند وارد خانهای قدیمی می‌شوند که بعداً مشخص می‌شود خانه پدری آنهاست و همگی آنها خواهر و برادر هستند و از قدیم با هم مشکلاتی داشته و از هم گریزان بودند.
نو عروس یکی از کارهای مذهبی تلویزیون بود که در این سال و از شبکه دو پخش شد. بیژن میر باقری برای اولین بار در کسوت کارگردان این مجموعه را رهبری کرد و حمیرا ریاضی، مهرانه مهین ترابی و جهابخش سلطانی از بازیگران اصلی این ثر بودند.
شبکه سه سیما مجموعه‌های “همراز” و “عروج” را برای ماه رمضان سال ۸۱ آماده کرد. ۱۵ روز اول ماه رمضان مجموعه “همراز” و ۱۵ روز دوم “عروج” پخش شد. مجموعه “همراز” به کارگردانی سامان مقدم، نویسندگی سعید رحمانی با حضور ابوالفضل پورعرب و آناهیتا نعمتی ساخته شد. مجموعه “عروج” هم به کارگردانی سیروس مقدم با بازی عبدالرضا اکبری، رامبد شکرآبی، کتایون ریاحی و لادن طباطبایی روی آنتن رفت.
پرسیا بخت آور در دومین تجربه مناسبتی خود به سراغ سوژه داغ آن روزها یعنی کنکور رفت و سریال “پشت کنکوری ها” را برای شبکه تهران که به تازگی افتتاح شده بود تولید کرد.مجموعه پشت کنکوری ها داستان چند جوان کم سن و سال است که قصد دارند به دور از هیاهوی خانواده هایشان در یک خانه بزرگ و نسبتا متروکه ساکن شوند و خودشان را برای رویارویی با آزمون کنکور آماده کنند. شایان ذکر است که رضا داوودنژاد، برزو ارجمند، رامین ناصر نصیر و علی صادقی از جمله بازیگران این مجموعه طنز بودند که در هر قسمت با معضل و مشکلی جدید روبرو بودند و زمانی برای درس خواندن پیدا نمی کردند.
**سال ۱۳۸۲
سریال “یکی مثل من” از جمله سریال هایی بود که در ماه رمضان از شبکه یک سیما پخش شد اما هیچ وقت آن گونه که باید دیده نشد و زیر سایه سریال های دیگر قرار گرفت.
“رویای ناتمام” عنوان مجموعه ای بود که شبکه دو سیما برای ماه رمضان سال ۸۲ تداریک دید. جواد اردکانی به عنوان کارپردان این اثر ۲۵ قسمتی انتخاب شد و از بازیگرانی چون رضا بابک، عاطفه رضوی، رضا فیض نوروزی، غلامحسین لطفی و پوراندخت مهیمن در سریالش استفاده کرد.رامتین خداپناهی، خاطره حاتمی، مجید حاجی زاده، لاله صبوری، شهرزاد عبدالمجید و شراره رخام از بازیگران اصلی این مجموعه بودند که غیر از لاله صبوری تقریبا همگی آنها تازه کار و کم تجربه بودند.
دلیل مهمی که باعث شد سریال فقط به خاطر تو در ذهن ها ماندگار شود صدای قاسم افشار، خواننده مطرح دهه ۸۰ بود که هنوز هم به عناون یکی از زیباترین موسیقی های تیتراژ شناخته می شود.
شبکه تهران سریال طنز “رانت خوار کوچک” را در کنداکتور پخش داشت که البته بعد از چند شب پخش این سریال، بنا به دلایل نا مشخص نامش را به “افزونه خوار کوچک” تغییر دادند.
داستان “رانت خوار کوچک” مربوط به کارمند یکی از ادارات دولتی بود که طی ماجراهای پیچیده درگیر مسائل رشوه خواری و باند بازی می شود اما تلاش می کند خودش را از بند این مسائل رها کند.
حسین سهیلی زاده کارگردانی این مجموعه را برعهده داشت و سیروس گرجستانی، آتیلا پسیانی،سیما تیرانداز و محمدرضا هدایتی به عنوان بازیگران اصلی ایفای نقش کزدند. این فیلم آنطور که باید نظر مخاطبان را جلب نکرد و سریال فقط به خاطر تو در این سال بیشتر مورد توجه مردم ایران قرار گرفت.
**سال ۱۳۸۳
“اگه بابام زنده بود” عنوان سریال طنز دیگری بود که در این سال و از شبکه یک سیما روانه آنتن شد. در این مجموعه ۲۵ قسمتی پرویز فلاحی پور، مهرانه مهین ترابی، سیامک انصاریان، نادر سلیمانی و اشکان خطیبی نقش آفرینی کردند و همایون اسعدیان نیز بر مسند کارگردانی تکیه زد.“کمکم کن” نقطه شروع سریال های ماورایی رمضان بود.
حمید گودرزی در این سریال نقش جوانی را ایفا می کند که تصادف کرد و به کما رفت، پدرش به این فکر افتاد که اگر پسرش از کما بیرون بیاید چه اتفاقی ممکن است برایش بیفتد. همان طور که سقوط سیب روی زمین باعث کشف قانون کشش و جاذبه زمین توسط نیوتن شد، این اتفاق هم منجر به پیدایش گونه ای جدید به نام سریال سازی ماورائی شد.
سال ۸۳ بود که قاسم جعفری سریال ماورایی “کمکم کن” را روانه آنتن کرد و با این کار زمینه ساز تولید دیگر سریال های ماورایی در سال های بعد شد. این سریال قصه چند نفر را به تصویر می کشید که بر اثر حوادثی به کما رفتند، اما دو نفر از آنها به هوش آمدند تا کارهای اشتباه بقیه را جبران کنند.
جعفری که در سریال های پیشینش فضاهای اکشن (خط قرمز و تب سرد) و عاشقانه (مسافری از هند) را تجربه کرده بود، در سریال کمکم کن به سراغ یک فضای عرفانی رفت و پای عالم برزخ را به دنیای سریال های ماه رمضان باز کرد.
شبکه سه مجموعه “خانه به دوش” را به نویسندگی و کارگردانی رضا عطاران برای ماه رمضان سال ۸۳ تولید کرد. در این مجموعه حمید لولایی، مریم امیرجلالی، علی صادقی، آناهیتا همتی، غلامحسین لطفی، بهنوش بختیاری، فلور نظری و … به ایفای نقش پرداختند.
**سال ۱۳۸۴
این مجموعه روایتگر جوانی به نام جلال است که به دلیل بدبیاری‌های مختلف قصد رفتن به ناکجاآباد را دارد، اما طی اتفاقاتی جنازه‌ای پیدا می‌کند که متوجه می‌شود میلیاردها تومان ارزش دارد.
علیرضا افخمی در اقدامی متفاوت “او یک فرشته بود” را به آنتن شبکه دو سیما رساند. سریالی با محوریت خیر و شر که تا حدودی هم برای مخاطب وحشت آفرین بود.
ماجرا از این قرار بود که دختری بر اثر سانحه رانندگی وارد زندگی یک خانواده می شود و با گذر زمان اعتماد ساکنان آن خانه به او افزایش پیدا می کند. در آینده مشخص می شود که آن دختر شیطان است که خود را در کالبد یک انسان ظاهر کرده و قصد فریب دادن آن خانواده را دارد.
حسن جوهر چی، مریم کاویانی و ثریا قاسمی از بازیگران اصلی این فیلم بودند. ضمن این که بهاره افشاری اولین نقش خود را در این فیلم و به عنوان شیطان ایفا کرد.
شبکه سوم مجموعه تلویزیونی “متهم گریخت” را ماه رمضان تهیه کرد. این مجموعه به کارگردانی رضا عطاران و تهیه‌کنندگی ایرج محمدی و مهران مهام ساخته شد. در “متهم گریخت” بازیگرانی چون سیروس گرجستانی، مریم امیرجلالی، سعید آقاخانی، محمود بهرامی، شهربانو موسوی، علی جعفری، ملیکا زارعی، لیدا فتح‌اللهی، خشایار راد و فلور نظری حضور داشتند.در این مجموعه رضا عطاران علاوه بر کارگردانی بازی هم داشت. این اثر تکرار تجربه “خانه به دوش” اوست و از مریم امیرجلالی به عنوان زنی سنتی که همیشه اعتراض می‌کند، استفاده کرده است.
البته این تکرار هیچگاه نتوانست موفقیت خانه به دوش را کسب کند و در حد یک سریال معمولی باقی ماند.
رضا عطاران بعد از پخش سریال “متهم گریخت” در گفتگو با مطبوعات درباره گریم سیروس گرجستانی گفت: دلم می خواست آقای گرجستانی شبیه کارهای دیگرش نباشد. دو سه روز کار کردیم و به نتیجه‌ای نرسیدیم. یا شبیه کارهای قبلی‌اش بود یا شبیه شخصیت دیگری که در سریال من بود. سرانجام، گفتم موها را از ته بزنیم. گرجستانی هم قبول کرد و گفت خودم هم داشتم به این نتیجه می‌رسیدم که موهایم را بتراشم. همان موقع، یاد میخائیل گورباچف افتادم.
**سال ۱۳۸۵
محمد حسین لطیفی مجموعه “صاحبدلان” را به آنتن شبکه یک رساند. ماجرای زندگی دو برادر به نام های خلیل و جلیل را دنبال می کند که در انتخاب مسیر زندگی خود راه‌هایی کاملاً جدا از هم در پیش گرفته اند، اما اتفاقاتی آنها را رو در رو هم قرار می‌دهد.ماجرای زندگی دو برادر به نام های خلیل و جلیل را دنبال می کند که در انتخاب مسیر زندگی خود راه‌هایی کاملاً جدا از هم در پیش گرفته اند، اما اتفاقاتی آنها را رو در رو هم قرار می‌دهد.
سریال “آخرین گناه” هم دستپخت شبکه دو سیما برای ایام ضیافت الهی بود. در سریال حسین سهیلی زاده خبری از روح، شیطان و جن نبود؛ ولی چشمی که می توانست خیلی چیزهای نادیدنی را ببیند، به کارگردان اجازه داد تصویری از عالم غیرمادی را به مخاطبش نشان بدهد.
شبکه سوم مجموعه “زیرزمین” را به کارگردانی علیرضا افخمی، تهیه‌کنندگی بهروز مفیدی و نویسندگی علیرضا بذرافشان برای ماه رمضان سال ۸۵ تهیه کرد. در این مجموعه فتحعلی اویسی، ابوالفضل پورعرب، بهاره رهنما، مهتاج نجومی، سروش صحت، رضا توکلی، مرجانه گلچین، مهران رجبی، صدرالدین حجازی و بهمن دان بازی کردند.مجموعه تلویزیونی زیرزمین در ماه رمضان سال ۸۵ از نظر میزان بیننده و رضایت رتبه اول را در نظرسنجی مرکز تحقیقات صدا و سیما کسب کرد.
شبکه ۵ از سالهای جنجالی خودش فاصله گرفت و در این سال نتوانست مخاطبان خود را راضی کند. “بوی خوش زندگی” به کارگردانی و نویسندگی علی شاه‌حاتمی و تهیه‌کنندگی حسین صابری پخش شد. در این مجموعه مجید صالحی، پویا امینی، یوسف مرادیان، مجید حاجیزاده، خشایار راد، رضا ناجی، پوراندخت مهیمن، کاوه سماکباشی، نگار فرهمند، آتوسا گودرزی، عباس بیگدلی و محمدرضا حسین قانع حضور داشتند.
ماجرای این سریال از خانهای آغاز می‌شود که چهار شخصیت داستان در آن زندگی می کنند. عمو رستم با بازی رضا ناجی پیرمردی آپاراتچی است که خانه خود را به سه دانشجو به نام های مجتبی، رضا و سیامک اجاره داده است. در مقطعی از داستان سرقت موتور مجتبی باعث می شود همه برای حل مشکل او به فکر بیفتند …
**سال ۱۳۸۶
“اغماء” هدیه رمضانی شبکه یک به مخاطبانش بود. در این مجموعه امین تارخ، لعیا زنگنه، ایرج نوذری، ناصر ممدوح، عبدالرضا اکبری، حامد کمیلی، لادن طباطبایی، شیرین بینا، نفیسه روشن، سعید داخ، افشین سنگ‌چاپ، فلور نظری، شیوا خنیانگر، غزاله جزایری و کورش سلیمانی بازی می‌کنند و سیروس مقدم نیز بر مسند کارگردانی این اثر تکیه زد.این مجموعه روایتگر زندگی دکتر طه پژوهان فوق تخصص جراحی مغز و اعصاب است. او به دلیل جراحی‌های موفقی که روی رزمندگان داشته به عنوان پنجه طلا مشهور است. تا اینکه همسرش مولود مبتلا به بیماری حادی می‌شود و او بر سر دوراهی قرار می‌گیرد …
گفته می‌شود بعد از ضبط چند قسمت از مجموعه “اغماء” مدیران شبکه یک تصمیم گرفتند لعیا زنگنه که در این مجموعه نقش متخصص بیهوشی را بازی می‌کند، با حجاب چادر در مجموعه حاضر باشد. همین امر منجر به قهر چند روزه زنگنه از پروژه شد، اما در نهایت او راضی شد چادر سر کند و دوباره سکانس‌های بدون چادر ضبط شود.
حسن فتحی که در ابتدای مطلب او را به عنوان باعث و بانی مناسبتی سازی در تلویزوین معرفی کرده بودیم، در این سال با “میوه ممنوعه” بازگشت بسیار پر قدرتی به جمع مناسبتی سازان داشت.
میوه ممنوعه داستان فردی متدین است به نام حاج یونس (علی نصیریان)، بازرگانی که به اصول دینی اعتقاد دارد و اهل حرام و حلال است اما اتفاقاتی در زندگی‌اش پیش می‌آید که او را درگیر ماجراهایی می‌کند. این مجموعه را شاید بتوان بنا به توصیف کارگردانش حسن فتحی راوی آدم‌های خاکستری دانست. در این مجموعه به غیر از نصیریان، ثریا قاسمی، هانیه توسلی، امیر جعفری، عمار تفتی و طناز طباطبایی ایفای نقش کردند.
در این مجموعه رضا بابک، مهتاج نجومی، ابوالفضل پورعرب، مهران رجبی، محسن قاضی مرادی، برزو ارجمند، رامتین خداپناهی، آناهیتا همتی، روشنک عجمیان ، یوسف تیموری، داریوش اسدزاده ، مهوش وقاری ، مریم خدارحمی، محمود بهرامی،عباس محبوب، ساقی زینتی، سیدجواد زیتونی و ملیکا ناظری به ایفای نقش پرداختند.
مجموعه “یک وجب خاک” مسیر تحول فردی را به تصویر می کشد. او در اثر برخورد با موانعی دچار تزلزل می شود و اتفاقات جالبی در زندگی اش رخ می دهد.
شبکه تهران مجموعه تلویزیونی “شکرانه” را به کارگردانی سعید سلطانی و تهیه‌کنندگی منصور سهراب‌پور برای ماه رمضان سال ۸۶ آماده کرد. در این مجموعه ۱۴ نفر از هنرمندان تاجیک بازی می‌کردند و نقش اول زن آن را یک بازیگر تاجیک به نام شیفا ایفا می‌کرد. پوریا پورسرخ، عاطفه رضوی، حامد بهداد، حسن جوهرچی و مریم کاویانی از دیگر بازیگران این سریال هستند.
داستان این مجموعه درباره جوانی تحصیلکرده به نام حامد است که اعتقاد به کار و تلاش دارد. در میانه راه پرفراز و فرودی که در تأسیس یک کارگاه تولیدی فراوری دارد، در تنگنای اقتصادی کمکی را از پدرش می پذیرد، اما متوجه می‌شود این پول متعلق به فرد دیگری است که پدرش به او مدیون است.
تکته قابل توجه درباره شکرانه این است که ترانه آغازین مجموعه تلویزیونی “شکرانه” با شعری از مولوی و صدای دولتمنداز خواننده مشهور تاجیک و ترانه دوم از اهورا ایمان با صدای دکتر محمد اصفهانی ضبط شده بود. کهن دیری هم موسیقی متن این مجموعه را ساخت.
**سال ۱۳۸۷
“مثل هیچکس” به کارگردانی حسن برزیده، تهیه‌کنندگی محمدعلی اسلامی و نویسندگی علی‌اکبر محلوجیان برای ماه رمضان سال ۸۷ به پخش شبکه دو سیما رسید.در این مجموعه حسین یاری، پرویز پورحسینی، پروانه معصومی، مهران رجبی، اصغر همت، رامین راستاد، جواد عزتی، حمید ابراهیمی، شاهرخ استخری، نفیسه روشن، مرضیه لشگری، ابراهیم برزیده بازی کردند.
داستان «مثل هیچکس» درباره خانواده‌ای است که پدرشان فوت می‌کند و پسر بزرگتر که همه او را داداشی صدا می‌کنند، مسئولیت خانواده را به عهده می‌گیرد.
نام مجموعه مثل هیچکس تا مدت‌ها «داداشی» بود که تغییر کرد و برزیده با ساخت آن نخستین تجربه کارگردانی مجموعه مناسبتی خود را کسب کرد.
شبکه سه باز هم سراغ عطاران رفت و با “بزنگاه” آنتن بعد از افطار را به او سپرد. در این مجموعه عطاران، حمید لولایی، علی صادقی، گیلدا رنجبران، غلامرضا نیکخواه، مرجانه گلچین، محمود بهرامی، سوسن پرور به ایفای نقش می‌پردازند.
مجموعه تلویزیونی “بزنگاه” درباره یکی از نانوایان قدیمی شهر است که پس از فوت او بر سر ارث و میراث میان اعضای خانواده‌اش اختلاف ایجاد می‌شود.
**سال ۱۳۸۸
“نردبام آسمان” به شبکه یک رسید! محمدحسین لطیفی برای ماه رمضان سال ۸۸ این مجموعه را آماده کرد و در آن از وحید جلیلوند، برزو ارجمند، حسن پورشیرازی، وحید جلیلوند، ماهچهره خلیلی، شبنم قلی‌خانی، ویشکا آسایش و فرهاد قائمیان بازی گرفت.
نردبام آسمان مجموعه‌ای تاریخی است که زندگی غیاث الدین جمشید کاشانی ریاضیدان برجسته، منجم ،کاشف عدد پی و فیلسوف قرن نهم هجری را در دو مرحله کودکی تا نوجوانی و بزرگسالی در زمان زمامداری مغول‌ها در ایران روایت می‌کند.
شبکه دو مجموعه تلویزیونی “عبور از پائیز” را به کارگردانی مسعود شاه محمدی و تهیه‌کنندگی رضا جودی برای رمضان سال ۸۸ آماده کرد. در این سریال چنگیز جلیلوند، محمود عزیزی، برزو ارجمند، رامین راستاد، امیر آقایی، مهران رجبی، شیرین بینا، بهناز جعفری، محمود بنفشه‌خواه، فرشید زارعی‌فر، میرطاهر مظلومی و بهار کاتوزی بازی کردند.
داستان درباره مردی ثروتمند است که احساس می‌کند دوران استراحت فرارسیده و می‌خواهد مسئولیت‌هایش را به دخترانش بسپرد.
شبکه جوان(سه) این بار “پنجمین خورشید” را به کارگردانی علیرضا افخمی و تهیه‌کنندگی داود هاشمی برای ماه مبارک رمضان تهیه کرد. در این سریال حمید گودرزی، شبنم قلی‌خانی، مریم کاویانی، انوشیروان ارجمند، مهدی سلوکی، شهرام قائدی، مهوش صبرکن، کامیار محبی، عسگر قدس، حسن نجفی، پندار اکبری، نسیم گرامی‌پور، طوفان مهردادیان، پیروز پیروزیان و … بازی کردند.مهدی و همایون دو دوست هستند که در سال ۶۵ در وضعیت بد اقتصادی زندگی می‌کنند. آنها اتفاقی عتیقه‌ای خاص پیدا می‌کنند که قابلیت سفر در زمان را دارد. مهدی همراه عتقیه ۲۳ سال در زمان سفر می‌کند و در سال ۱۳۸۸ در تهران امروز خود را می‌یابد. او که با پدیده‌های جدید و دور از ذهن رو به رو می‌شود دلبسته دختری به نام هما می‌شود و …
افخمی با ساخت این مجموع در سال ۸۸ توانست نظر بسیاری از مخاطبان را جلب کند و جزو سریال‌های پربیننده رمضان بود.
شبکه ۵ در این سال هیچ سریال مناسبتی تدارک ندید.
**سال ۱۳۸۹
شبکه یک هیچ گاه بر روی تیم کاری خاص اصرار نداشته و هر بار با افراد جدیدی کار کرده است. “در مسیر زاینده‌رود” به کارگردانی حسن فتحی و تهیه‌کنندگی اسماعیل عفیفه پروژه ای بود که در ماه مبارک رمضان به روی آنتن رفت.
در این سریال مسعود رایگان، حسین محجوب، مهدی باقربیگی، مهرانه مهین ترابی، اشکان خطیبی، بهنوش طباطبایی، پردیس افکاری، مهرداد ضیایی، هومن برق نورد، افسانه پاکرو، مهدی سلطانی، الهه حسینی، فرخ نعمتی، حمیدرضا آذرنگ، مهران نائل و نیما نادری بازی کردند.
خلاصه داستان از این قرار است که مهران سارنگ فوتبالیست جوان و با آتیه تهرانی که برای عقد قرارداد با یک باشگاه تازه تاسیس به اصفهان سفر کرده، طی تصادف با مسعود مصیب جوان نخبه اصفهانی، با او درگیر می‌شود و این آغاز ماجرایی طولانی است.
شبکه دو مجموعه “ملکوت” را به کارگردانی محمدرضا آهنج و تهیه‌کنندگی محسن شایانفر پخش کرد. در این سریال بازیگرانی همچون محمدرضا شریفی‌نیا، پروانه معصومی، احمد نجفی، رضا رویگری، علی دهکردی، کوروش تهامی، آهو خردمند، صدرالدین حجازی، نیما شاهرخ‌شاهی و … بازی کردند.«ملکوت» زندگی مرد متمولی به نام حاج فتاح را به تصویر می‌کشید که در روزهای اول ماه رمضان تصادف کرده و در بیمارستان بستری شده است.
– در ابتدا قرار بود مجموعه «سی‌امین روز» به کارگردانی پرویز شیخ طادی ماه رمضان پخش شود، اما بعد از مدتی سریال «ملکوت» جایگزین شد.
– این سریال هم با وجود بهره بردن از بازیگران خوب اما ضعف‌های عمده‌ای در فیلمنامه داشت و همین مسئله باعث شد مخاطبان علاقه‌ای به دیدن این مجموعه نداشته باشند.
مجموعه “جراحت” با ۷۴ درصد بیننده در در سال ۸۹ به عنوان پر بیننده ترین سریال ماه مبارک رمضان شناخته شد.
شبکه ۵ هم مجموعه “نون و ریحون” را به کارگردانی فرزاد موتمن، تهیه‌کنندگی محمود رضوی و نویسندگی طلا معتضدی برای رمضان سال ۸۹ تهیه کرد. در این سریال برزو و انوشیروان ارجمند، علی قربانزاده، امیرحسین رستمی، رضا داوودنژاد، مهران رنجبر، شبنم قلی‌خانی، بیتا سحرخیز، ملیکا شریفی‌نیا، گلاره عباسی، داریوش کاردان، فرهاد آییش، سعید پیردوست، فرامرز روشنایی و… به ایفای نقش پرداخته‌اند.*دهه نود؛آیا مناسبتی سازی از مد خواهد افتاد؟
هر طلوعی، لاجرم غروبی هم دارد. اگر دهه هشتاد ایام تاخت و تاز سریال های مناسبتی بود، دهه نود تبدیل به دوره رکود سیما در این حوزه شد. البته در این برهه هنوز هم رقابت میان شبکه ها وجود دارد اما در مجموع کیفیت آثار مناسبتی در دو سال اخیر حتی از سریال های معمولی تلویزیون هم پایین تر بوده است.
**سال ۱۳۹۰
شبکه یک مجموعه تلویزیونی “سقوط یک فرشته” را به کارگردانی بهرام بهرامیان و تهیه‌کنندگی رامین عباسی‌زاده برای رمضان امسال آماده می‌کند. در این مجموعه مسعود رایگان، فریبا کوثری، مهرداد صدیقیان، خاطره اسدی، هدی زین العابدین، شبنم مقدمی و … بازی می‌کنند. داستان این مجموعه ماورایی است.نام این مجموعه در ابتدا “اگر فردا بیاید” بود، اما بعد از مدتی “سقوط یک فرشته” جایگزین شد.
داستان این مجموعه درباره دختر و پسری است که قصد ازدواج دارند، اما پسر طی یک صانحه در بیابان های حوالی بهشت زهرا به کما می رود. روح پسر جوان بعد از این اتفاق از کالبد خارج شده و در میان آشنایان و اقوامش سرگردان می شود.
“پنج کیلومتر تا بهشت” نخستین مجموعه رمضانی تلویزیون بود که برایش مراسم افتتاحیه با حضور مسئولان گرفته شد.
شبکه تهران برای ماه رمضان امسال مجموعه تلویزیونی “سه دونگ سه دونگ ” را به کارگردانی شاهد احمد لو آماده کرده است. در این مجموعه سیروس گرجستانی، مرجانه گلچین، محمد کاسبی، جواد عزتی و اشکان اشتیاق بازی کردند..**سال ۱۳۹۱
شبکه ۱ سیما سال گذشته سریال “راز پنهان” ساخته فلورا سام را به روی آنتن برد.در این سریال بازیگرانی چون داریوش ارجمند، پروانه معصومی، محمود عزیزی، الهام حمیدی، کامران تفتی و لادن طباطبایی و سعدی پورصمیمی به ایفای نقش می‌پردازند.
“راز پنهان” داستان دو دوست قدیمی است که پس از سال ها بر اثر اتفاقی دوباره با یکدیگر مواجه می شوند آن دو به یاد خاطرات خوش کودکی قصد دارند دوستی خود را ادامه دهند اما طولی نمی‌کشد که بروز حواشی رابطه آن دو را دستخوش تغییر می‌کند.
سال قبل “خداحافظ بچه” به کارگردانی منوچهر هادی از شبکه جوان سیما پخش شد. این سریال روایتگر داستان زوجی خوشبخت است که در آ‌رزوی تولد فرزند به سر می‌برند و در این میان وقوع اتفاقی غیرمنتظره زندگی آرام این زوج را به هم می‌ریزد این دو با انجام آزمایش در می‌یابند مشکل ناباروری دارند و به همین دلیل تصمیم می‌گیرند سرپرستی کودکی را برعهده بگیرند.
گرچه داستان و محتوای این فیلم هیچ ارتباطی به ماه مبارک رمضان نداشت اما اقبال مردمی به آن نسبت به بقیه سریال های مناسبتی بیشتر بود.
شبکه ۵ سیما برای سال ۹۱ هیچ سریالی را تدارک ندید و مجموعه روتین شاید برای شما هم اتفاق بیوفتد را در ۳۰ روز ماه رمضان با موضوعات مذهبی در کنداکتور جا داد.
*آمار اقبال مردمی به سریال های ماه رمضان
آمارهای مرکز نظرسنجی سیما و برخی سایت های پربازدید خبری طی دهه گذشته مشاهدات خوبی را ارائه می دهد. در واقع بالا و پایین شدن اعداد نظرسنجی ها کد هایی برای ساخت سریال به مدیران می دهد. البته بعید می دانیم مدیران محترم از این آمارها استفاده خاصی بکنند.
سال ۸۱ حداقل بیننده ۴۰ درصد (سریال عروج) و حداکثر بیننده ۷۳ درصد (پشت کنکوری ها)
سال ۸۲ حداقل بیننده ۶۳ درصد (رویای ناتمام) و حداکثر بیننده ۷۹ درصد (فقط به خاطر تو)
سال ۸۳ حداقل بیننده ۳۹ درصد (اگه بابام زنده بود) و حداکثر بیننده ۸۹ درصد (خانه به دوش)
سال ۸۴ حداقل بیننده ۴۷ درصد (مرده متحرک) و حداکثر بیننده ۸۵ درصد (متهم گریخت)
سال ۸۵ حداقل بیننده ۳۹ درصد (زیرزمین) و حد اکثر بیننده ۷۰ درصد (صاحبدلان)
سال ۸۶ حداقل بیننده – درصد (یک وجب خاک) و حداکثر بیننده ۷۹ درصد (میوه ممنوعه)
سال ۸۷ حداقل بیننده ۲۵ درصد (شکرانه) و حداکثر بیننده ۸۶ درصد (بزنگاه)
سال ۸۸ حداقل بیننده ۴۰ درصد (یک وجب خاک) و حداکثر بیننده ۷۳ درصد (پنجمین خورشید)
سال ۸۹ حداقل بیننده ۵۸ درصد (در مسیر زاینده رود) و حداکثر بیننده ۷۳ درصد (جراحت)
سال ۹۰ حداقل بیننده ۳۵ درصد (پنج کیلومتر تا بهشت) و حداکثر بیننده ۴۳ درصد ( تکیه بر باد)
*نگاهی به پرکارترین بازیگران
در سریال‌های مناسبتی بعضی از بازیگران هستند که به عنوان سرجهازی سریال‌ها هر سال حضور دارند. در این بین اما حضور بازیگرانی همچون علی صادقی، سیروس گرجستانی، پوریا پورسرخ، مهران رجبی و مریم امیرجلالی بیشتر از بقیه مورد استفاده قرار گرفته و گویی جزء قرارداد حضور در این ماه هستند. بماند که مدیران شبکه برای اینکه این رقابت و جدیت را دستکم نگیرند به سراغ تیم‌های بازیگری جدید و تاپ می‌روند اما ماه رمضان برای یک عده با این ترکیب بازیگران کمدی‌پرداز مزه می‌دهد./مشرق
دیدگاه