بحث‌های داغ دو نفره درباره موضوعات سیاسی/ ناگفته های جلیلی از مذاکرات هسته‌ای

به گزارش دیار میرزا سومین مناظره کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری با موضوع سیاسی برگزار شد.

* حیدری مجری مناظره در ابتدای مناظره گفت: بسیاری از مردم انتخاب خود را به این مناظره موکول کرده‌اند. امروز از نامزدها خواسته‌ایم بیش از بیان برنامه‌ها به نقد برنامه‌های دیگری بپردازند تا شایسته‌ترین آنها مشخص شود. تغییر قابل ملاحظه‌ای در این مناظره نسبت به مناظره دوم نشده فقط زمان ذخیره کاندیداها حداکثر میتواند ۵ دقیقه لحاظ شود. دلیل آن هم تماس‌های مردم با صداوسیما بوده است. این مطالب را به ستاد تبلیغات ریاست‌جمهوری هم منتقل کرده‌ایم.

* عارف: یک تذکر بدهم: در دو مناظره اول کاندیداها تلاش کردند برنامه های خود را ارائه کنند، بهتر بود طوری جلو میرفت که مردم برنامه ها را مقایسه کنند. نقطه نظراتی که از مردم دریافت کردم این بود که خیلی اختلاف برنامه ها مشخص نشد. امروز جهت گیری به سمتی باشد که مردم اصلح را تشخیص دهند. به هر کاندیدایی ۱۰-۱۲ دقیقه وقت دهیم مردم خودشان و سوابق و توانایی خود را معرفی کنند.

* حیدری: الان تغییر شیوه و زمان بندی امکان پذیر نیست. مگر اینکه در ادامه دوستان کمیسیون تبلیغات به ما ابلاغ فرمایند. اتفاقا بینندگان عکس آنچه فرمودید درخواست میکنند و میگویند در دیگر برنامه ها دیدگاه ها و نقطه نظرات نامزدها را شنیدیم آنچه الان مهم است تفاوت دیدگاه ها و مقایسه همزمان آنهاست.

* غرضی: پیشنهاد میکنم چون وقت زیادی تا انتخابات هست، یک جلسه دیگر هم برای مناظره ترتیب داده شود. چون از الان تا هفت روز دیگر اتفاقات زیادی می افتد.

* حیدری: به عنوان رسانه ملی استقبال میکنیم. امیدوارم دوستان ستاد تبلیغات بررسی کنند و اگر مجوز دادند انجام میدهیم.

* رضایی: صحبتم را از اینجا شروع میکنم که امروز مردم از کشمکش ها و نزاع های سیاسی خسته شدند. مدیریت جناحی جوابگو نیست هرچند جناح ها سرمایه هستند. به دنبال آن هستیم که دولتمان دنبال حق کارگران دانشمندان اساتید و طلاب باشد و به یک خیزش مردمخواهی اسلامی میخواهیم روی آوریم. به همین دلیل سیاست داخلی و خارجی خود را بر این اساس تنظیم میکنیم که دولت فراگیر و جامعه امید درست کنیم.

برای ما مهم این است که زندگی مردم را بهبود ببخشیم و سیاست خارجی خود را به نحوی گسترش دهیم که به دیپلماسی موفق اقتصادی کشانده شویم. پیوندها با منطقه و کشورهای اسلامی را گسترش داده و در صحنه بین الملل توسعه اقتصادی و فرهنگی را گسترش دهیم. حق مردم به یک فداکاری بزرگ نیازمند است چه توسط خود مردم است چه دولت و جامعه.

* ولایتی: سیاست آقای رضایی در رابطه با حل مساله هسته‌ای چیست؟

* روحانی: اشاره کردند به بحث اداره و مدیریت در شرایط جدید. تاکید میکنم اگر کشور را در مسیر جدید قرار دهیم باید به وحدت و اتحاد و انسجام در کل جامعه بپردازیم که هم برای سیاست داخلی و هم خارجی اساس است. مدیران دلسوز و کاردانی که منزوی شدند به تخصص خودشان برگردانیم و اصل جذب حداکثری و دفع حداقلی را اجرا کنیم. در سال های اخیر نه تنها نتوانستیم غیرهمفکر را جذب کنیم بلکه حتی دوستان و همراهان و انقلابیون را کنار گذاشتیم. باید تیغ حذف را کنار بگذاریم. مدیریت باید دارای ثبات باشد. افرادی که مدیریت را به عهده میگیرند باید بر اساس ضابطه باشد و نه رابطه. در سیاست داخلی و خارجی میتوانیم قدم موثری برداریم.

* حدادعادل: جناب آقای رضایی در مورد سیاست خارجی روش خود را توضیح ندادند بلکه نتایج را گفتند. اینکه دیپلماسی موفق اقتصادی داشته باشیم  و پیوند خوبی داشته باشیم و … نتیجه روش دیپلماسی خارجی است. مایلم بدانم با کدام روش میخواهند به این نتایج دست یابند؟

* جلیلی: نکته خاصی ندارم.

* قالیباف: آنچه آقای رضایی گفتند به سمت وحدت رفتن اساس کار است ولی تجربه نشان داده در سیاست خارجی گروه های مختلف وقتی به کارنامه هاشان نگاه میکنیم عملا خلاف این عمل کرده و رفتار جناحی و سیاسی اتفاق افتاده. روش شما برای رخ ندادن این چیست؟

* عارف: رضایی بحث ‌آزادی و امنیت کرد. من ۳-۴ روز قبل به بازار رفته بودم دو سه جوان شعار درود بر عارف و سلام بر خاتمی دادند. اینها را چند روز دستگیر کردند و با پیگیری من آزاد شدند. در تبریز که بودم بعد از رفتنم، میزبان را چند هفتس دستگیر کردند. در زمانی که میخواهیم حماسه سیاسی خلق شود و وظیفه همه این است، گاهی با این تنگ نظری ها برخورد میکنیم‌، راهکار شما برای این مسائل چیست؟ رهبری اخیرا فرمودند باید از همه ظرفیت های قانون اساسی برای پیشرفت استفاده کنیم. در یک مثال دیگر، تعدادی جوان در مراسمی عکس من و خاتمی و سیدحسن خمینی را داشتند که از پخش آنها جلوگیری شد.

* غرضی: اینطور که بنده تشخیص میدهم سیاست داخلی مبنی بر جلب رضایت عامه است. با فرمایشات شما مغایرتی ندارد، آیا جلب رضایت عامه از طریق کانال های تعریف شده انجام می شود یا کانال های جدیدی معرفی میکنید. اینکه بتوانید در داخل مشکلات گذشته را از بین ببرید باید روش های جدیدی داشته باشید که به جلب رضایت عامه بینجامد. درباره سیاست خارجی، انعکاس استعداد داخلی کشور است. آیا مشکلات داخلی کشور و عدم وجود یک تناسب بین استعدادهای داخلی به شما اجازه میدهد که در سیاست خارجی روشی را انتخاب کنید که بتوانید به حل مساله کمک کنید؟ مثلا در داخل کشور با مشکلات بیکاری، تورم، مواد مخدر، گرفتاری های وسیع سیستمی و بالاخص دولتی در رابطه با مردم روبرو هستید، شما وقتی با اینها روبرویید در مقابل با جریانات خارجی چه ابزاری دارید که آنها را قانع کنید  که در داخل کشور صاحب قدرت هستید؟

* رضایی: خوشبختانه بسیاری اظهارات موید رویکرد من بود. امروز افراد سرجای خودشان در کشور نیستند. اولین کارم سامان دادن آن است که ۵۰ درصد مشکلات را حل میکند. باید دولت فراگیر کارآمد و باعرضه که رهبری و نظام جمهوری اسلامی را قبول داشته باشد، تشکیل شود. از اینجا به بعدش برایم مهم نیست. از همه اقوام و گروه ها استفاده خواهم کرد. سابقه مدیریتی من هم همین است.

در زمان مسئولیتم در سپاه تمام افراد جناح های مختلف را به کار گرفتم و از همه جناح ها فرمانده و مدیر تربیت کردم. دنبال آن هستم که نهاد آزادی را در کشور مستقر کنیم که مجموعه ای از مقررات  و رویه ها و آموزش و تربیت است وگرنه مثل ۱۰۰ سال گذشته آزادی به  عنوان شعار باقی میماند. بعضی صحبت ها حاکی از دعواست ولی  ما باید همینها را حل کنیم. دعوا و کشمکش بس است. مردم امروز مشکل نان دارند. ما میگوییم کار مدیریت جناحی تمام شده و مدیریت فراجناحی باشیم البته نه به معنای کنار گذاشتن جناح هایی که گنج ما هستند. در سیاست خارجی از استراتژی قیچی استفاده میکنم. معتقدم باید به پرونده هسته ای خاتمه بدهیم. دارند زمان را از ما می گیرند و نباید اجازه بدهیم. جلوی گذشت زمان را میگیرم.

* قالیباف: بحث را از سیاست خارجی شروع میکنم که نکته مهم و جدی امروز ما میتواند باشد و نقش کلیدی داشته باشد برای تاثیرگذاری در اداره کشور. در سیاست خارجی چه هدفی را داریم دنبال میکنیم؟ سیاست خارجی باید منافع و امنیت ملی را و همچنین هویت ملی و دینی و انقلابی ما را تضمین کند. این رسالت سیاست خارجی است. در حوزه سیاست خارجی مثل بقیه  حوزه ها، نباید دستگاه دیپلماسی ما خارج از سند چشم انداز و سیاست های کلان برنامه حرکت کند. باید بر این مدار حرکت کنیم. معتقدم حوزه دیپلماسی ما در سالیان گذشته نتوانسته در تحقق اهداف سیاست خارجی ما موفق باشد. کسی با یارانه ها مخالف نیست اما در اجرا ضعف هایش پیدا شد.

در سیاست خارجی هم همینطور است. کسی با رویکرها مشکلی ندارد. در سیاست خارجی کارنامه قابل قبول در دیپلماسی نداشتیم. البته زحمات به جای خود. باید خیلی به روز و به هنگام و بادرایت حرکت کنیم. در حوزه دیپلماسی تحقق در انسجام خارجی را در دستور دارم. دولتی که در کشور خود مورد  تحسین نباشد در پشت هیچ میز مذاکره ای مورد توجه مردم دنیا قرار میگیرد. دوم بحث دیپلماسی فعال منطقه گرایی را دنبال میکنم.فعال کردن دیپلماسی اقتصادی که یا تعطیل بودیم یا کارنامه مشخصی را ندیدیم، دیگر برنامه من است. در زمینه دیپلماسی عمومی هم باید  توجه کنیم و پنجم اینکه راهبرد مقاومت و رقابت هوشمندانه را باید پیگیری کنیم.

* عارف: یکی از مشکلات امروز ما بخشی نگری است و شما در قبل روی مدیریت بخشی خود تاکید کردید. اینکه فقط پروژه های عمرانی را دنبال کنیم و بخشی نگری کنیم، از دیگر مسائل استان غافل نمی شویم. در زمان شما قیمت زمین در تهران ۶ برابر شده آیا فروش تراکم در این افزایش قیمت سهیم نبوده؟ شما تراکم را برای انجام پروژه های عمرانی پیش فروش کردید. (قالیباف: همینجا تکذیب میکنم) سوال میکنم ریاست جمهوری مدیریت فرابخشی میخواهد توانایی خود را در این عرصه به اطلاع مردم برسانید.

* غرضی: این ۱۶ ساله ای که در دولت بودیم این کلمه را یادگرفتیم که سیاست خارجی انعکاس استعداد داخلی است. اینکه به کشوری بگوییم میخواهیم سیاستمان راعوض کنیم یا نامه بدهیم، هیچ کشوری به ما با تغییر اشخاص ذهن و رفتارش عوض نمی شود. تصور نکنید موفقیت یا عدم موفقیت سیاست خارجی به اشخاص مربوط بوده. به استعداد داخلی مربوط است. اینگونه بگویم فرد عوض شده سیاست خارجیمان عوض شود هیچکس باور نمیکند. پیشنهادات شما آقای قالیباف عملی نیست. در سیاست داخلی آیا استعداد جمعی را در عقبه خود را دارید که مشکلات را حل کند؟ اگر هست، توضیح دهید.

* رضایی: سوالی ندارم.

* ولایتی: در حوزه سیاست خارجی مطالبی فرمودند اما یک نقاط دیگری هست که باید توجه شود. مهمترین مطلب تربیت نیروی کارامد است که احتیاج به تخصص دارد. من که در وزارت خارجه بودم دانشکده وزارت خارجه را تاسیس کردم که ۸۰۰ نفر کارشناس در امور بین الملل با حداقل آگاهی به دو زبان زنده دنیا تربیت کرده. آن روز که من رفتم ۹ سفیر داشتیم روزی که آمدم به ۱۳۶ نفر رسید. به تدریج این دانشکده نیمه تعطیل شده است. و به اینجا رسید که امتحان ورودی گذاشتند و از لیسانس های علوم سیاسی و … آوردند  در حالی که از ابتدا که تاسیس  کردیم ورودشان با گزینش بود و از سال دوم و سوم در وزارت خارجه کارآموزی میدیدند و بعد از مدتی توانستیم دیپلماسی جمهوری اسلامی که از صفر شروع شده بود، به سطح خوبی برسانیم. عزمتان بر این است که دو مرتبه تربیت کارشناس زباندان آشنا به مسائل بین المللی را تربیت کنید؟

* روحانی: من تعجب کردم از بیان آقای قالیباف در این زمینه که سیاست خارجی کشور ناموفق بوده است. چون استثنا هم نکردند. سیاست خارجی در دولت سازندگی در شرایطی که ما بعد از جنگ بودیم همان سیاست خارجی بود که تکنولوژی و وام مورد نیاز را از خارج گرفت و تحول بزرگ در کشور ایجاد کرد و باقیمانده کشور از بعثی ها را گرفت و به کمک شورای عالی امنیت ملی توانستیم آزادگان را به کشور برگردانیم و صدام در سازمان ملل محکوم شود. در دوره ریاست خاتمی بود که کشور از بحران نجات یافت و در شرایطی که داستان ۱۱ سپتامبر اتفاق افتاد و ایران را متهم کردند و دو کشور منطقه مورد هجوم قرار گرفت و کشور در لیست بود ایران چگونه توانست با تدبیر و برنامه ریزی از این مسیر جدا شد. بالاترین بهره برداری را سیاست خارجی ما کرد. دشمن درافغانستان و عراق منکوب شد. ایران سالم باقی ماند. توانستیم به مردم افغانستان عراق کمک کنیم. سیاست خارجی ما در آن ۲ هشت سال بسیار موفق بود. البته نمیگویم در این هشت سال توفیقی نبوده است.

* حدادعادل: یک توضیحی راجع به مساله عارف در بازار تهران و تبریز بگویم. نمیگویم عارف خلاف میگوید ولی حتما سلیقه فردی بوده است.(عارف: من همین را میگویم) ممکن است خودشان هم رئیس جمهور شوند این اتفاق بیفتد. همین الان که میامدم صداوسیما طرفداران عارف در خیابان ایستاده بودند عکسهای خاتمی و ایشان را در دست داشتند و هیچکس به ایشان کاری نداشت. این تلقی پیش نیاید که در کشورمان چنین وضعیتی است. فیلم خاتمی هم پخش شد در ضمن مستند برخی ها. این که افتاده شرایط کلی کشورمان نیست.

آقای روحانی میگویند سیاست خارجی موفق بوده من هم میگویم در همه دولتها موفقیت هایی داشتیم و در هر دوره ای مشکلاتی بوده است. در مجلس ششم نمایندگان مجلس ششم مرتب در نطقهای قبل دستور میگفتند در دوره هاشمی کشور به بحران کشیده شده است. و گفتند خاتمی آمده کشور را از بحران نجات دهد. در همان دوران دادگاه میکونوس به وجود آمد که ریاست جمهوری را برای خروج از ایران محروم کردند. محور شرارت که بوش به ایران نسبت داد هم در دوران ریاست جمهوری خاتمی اتفاق افتاد. اینها باید گفته شود تا عده ای فکر نکنند کارنامه خودشان بیست بوده است و در دوره ای دیگر زمستان اتفاق افتاده است.

* جلیلی: دو نکته را درباره فرمایشات قالیباف صحبت کنم. منطقه  گرایی و … الان موجود است اما مهم اجرای آن است. سیاست خارجی بر اساس منافع ارزشها و منافع کشور است سوالم این است که اگر کشوری اصول و منافعش در تقابل شما بود چگونه میخواهید با آن برخورد کنید. در گزارش شما به عنوان برنامه راهبردی جمله ای ذکر شده که با نگاه شما نمیخواهد. اینکه نباید تصویر برخورد ما چالش قدرت هژمون باشد در حالی که ما نگاه هژمون را قبول نداریم و این اصل سیاست خارجی ماست. ما در چالش با نظامی هستیم که امروز میخواهد به زور خود را حاکم کند. سیاست خارجی ایران یکی از رویکردهای بسیار مثبت نظام ما بوده است. دستگاه ها باید با این خود را منطق کنند. وزارت خارجه ما به دلیل برخی تدابیر ظرفیت بار بزرگ سیاست خارجی را الان ندارد و باید قویتر شود. نکته روحانی، این بحث باید همه را بررسی کرد. اشاراتی را آقای حداد داشتند.

در زمانی که برخی دوستان شعار همراهی با نظم جهانی را دادند و از تقابل بیهوده جلوگیری کنیم پاسخش چی بود؟ در دوره هاشمی ۲ حکم جلب برایشان آمد و در دوره خاتمی به ما گفتند محور شرارت. هر دویش غلط بود. این شیوه آقایان غلط است. منافع ملی کشور دقیقا بعد از آن دوران حفظ شد. عده ای نگران بودند نکند به ما حمله شود اما آمریکا هم در افغانستان زمین گیر شد هم در عراق. (محاجه جلیلی و روحانی) درباره بحث عارف، اگر ما میخواهیم از سلایق جلوگیری کنیم راهش قانون است. اگر به صراحت از کسانی که بزرگترین بی قانونی را با افتخار یادکنیم، بزرگترین بی قانونی می شود. در انتخابات ریاست جمهوری قانون و چارچوبی داریم، اگر بعد انتخابات عده ای فتنه کردند، حمایت از آنها و افتخار کردن به آنها خلاف قانون عمل کردن و سلیقه ای عمل کردن است. اگر شورای نگهبان انتخابات را تایید کرد عده ای حق ندارند جمهوریت مردم را وتو کنند. این قانون است.

* قالیباف: در ارتباط با بحث عارف: از قضا بعد دولت تنها مجموعه ای که میتواند بخشی نگر نباشد، دولت های محلی هستند که شهرداری ها هستند. در مدیریت من در شهرداری با همه شرایط سخت در حوزه روابط بین الملل توانستیم مجمع شهرداران آسیایی را با بیش از ۱۰۰ شهر شکل دهیم و دبیرخانه‌اش دائمی در تهران باشد. شهردرای تهران بخشی نگر نبوده.

در خصوص صحبت ولایتی، ایشان نکته مهمی گفتند. منابع انسانی از همه چیز در کشور مهمتر است و اولویت اول است. بازگشت نخبگان به متن تصمیم گیری اساس کار است. بنده متعرض به سیاست خارجی نبودم آقای روحانی. امروز همین که میتوانیم ۶ کشور دنیا را بنشانیم با ما حرف بزنند یعنی جایگاه ایران باز شده. بیداری اسلامی مرهون جمهوری اسلامی است. ما مبنائا جلوی آمریکا ایستاده ایم. آمریکا میگوید قدرت حق است اما ما میگوییم حق قدرت است و این افتخار ماست. حرفم در حوزه دیپلماسی است که شما در آن صاحب نظرید. دست همه کسانی که در حوزه دیپلماسی زحمت کشیدند می بوسم. اینکه اروپایی ها وزرای خود را از تهران در دوره ای فراخواندند به خاطر ضعف دیپلماسی بود. کارنامه دولت های گذشته در حوزه دیپلماسی اقتصادی چیست؟

* حدادعادل: در داخل کشور میدانیم که در سیاست داخلی مشکل اقتصادی مشکل مهمی است و اولویت دارد برای همه کاندیداها. مسلم است که مشکل اقتصادی با تحریم ارتباط دارد. تحریمی که دشمنان آن را فلج کننده نامیدند. البته اعتقاد داریم با مدیریت بهتر می شود این تحریم را تخفیف داد. در سیاست خارجی ما حل مساله تحریم اولویت دارد ولی مهم این است که چگونه. برخی اینطور میگویند که مشکل مدیریتی است.اگر شخصی برود و شخصی بیاید حل می شود. برخی میگویند اگر دم کدخدا را ببینیم مساله حل می شود. برخی مشکل را عمدتا به گردن دولت می اندازند اما بنده اینطور فکر نمیکنم. مساله هسته ای بهانه است آنروز که کارهسته ای نکرده بودیم هم در تحریم بودیم و دشمنان بهتر میدانند که فعالیت ما نظامی نیست.مشکل ما با آمریکایی ها مشکل اصل انقلاب است. چون ما خواهان استقلال هستیم با ما پافشاری میکنند.

تحریم داماتو قبل از فعالیت هسته ای بود. روز اول انقلاب، چندین میلیارد پول ما را در هفته های اول مسدود کردند و  هنوز هم پس نداده اند. پایه اصلی حل مشکل تحریم این است که از موضع عزت و اقتدار مذاکره کنیم. ممکن است ملتی کاملا در فشار باشد اما اقتدار خود را حفظ کند پیروز می شود مانند ویتنام. با وحدت و همت و عزت مداری ملت میتوانیم از موضع قدرت در برابر تحریم ها مقاومت مدبرانه کنیم. همان کاری که امام در جنگ کرد و وقتی صدام حمله کرد فرمود جنگ جنگ است و عزت و شرف ما در همین مبارزات است.رهبری هم فرمودند عزت و شرف ما در گرو مقاومت است. آمریکا روزی با ما سر میز مذاکره واقعی می نشیند که بداند ما دستهایمان را به نشانه تسلیم بلند نخواهیم کرد. مثلا رفتاری که آمریکا با چین داشت و ۴۰ سال سعی کرد  نادیده اش بگیرد اما وقتی چین سر جایش ایستاد، آمریکا با چین تعامل کرد.

*جلیلی: نظری ندارم.

* قالیباف: ما بحثی با آرمان  ها و اهداف ها نداریم. شما فرمدید با مدیریت این موضوع حل نمیشود از قضا معتقدم حوزه دیپلماسی ماست که نمیگذارد در سیاست خارجی با هزینه کم بیشترین نفع را ببریم. این موضوع کلیدی است.

* عارف: فرمودید از  موضع اقتدار و عزت مذاکره کنیم. چگونه؟

* غرضی: آقای دکتر، عزت و اقتدار کشور مربوط به استعداد داخلی کشور است یا مکتوب در کتابهاست؟ شما زحمات زیادی درآموزش و پرورش کشیدید ولی آموزش پرورش ما و آموزش عالی جوانان را در ۲۷ سالگی هم به اشتغال نمی رسانند. وقتی اینها توانایی ندارند استعداد را به زندگی برسانند چگونه میگویید عزت و اقتدار داریم؟ ما در نفت و ارتش و سپاه و امنیت داخلی عزت و افتخار داریم اما در بقیه زمینه ها اگر اشاره به چین میکنید این کشور بعد از تزریق تولید خود به جهان و گرفتن چهارشنبه بازارهای آمریکا و اروپا، نیکسون مجبور شد با او به مذاکره بنشیند.

* رضایی: من واقعا تعجب میکنم آقای حداد شعاری صحبت میکنند. مگر میشود سرنوشت کشوری را با شعار پشت سرهم گذاشت؟ ما یک دقیقه وقت نداریم. گرفتار ۲ گروه شدیم یک عده می نشینند شعار میدهند.مانند افرادی که وقتی خرمشهر در دست دشمن بود در تهران شکست میدادند. گروه دیگر میگوید کار تمام شده باید تسلیم شویم. آقای حداد میگویند زمانی آمریکا کنار می آید که ما مقاومت کنیم؟ ما مقاومت کنیم تحریم ها آثارش را بیشتر نشان دهد؟ تا الان ۳۰-۴۰ درصد تحریم ها را دیدیم. آمریکا به دنبال گرفتن زمان از ماست. آیا نمیتوانستیم کاری کنیم آمریکا چین و روسیه را با خود همراه نکند و در دیپلماسی شکست نخورد؟مقاومت باید منتج به نتیجه شود و آمریکا بفهمد تحریم بی اثر بوده یعنی تولید راه بیندازیم.

به چه زبانی بگوییم اقتصاد هم نظام را حفظ میکند و هم به مردم کمک میکند. مذاکره باید قوی باشد. اینکه میگویم، قیچی، مربوط به همین است. باید نشان دهیم توانایی عظیمی داریم و میتوانیم مقابل تحریم ها بایستیم. اگر ببیند امروز هزار تومان شده ۳۰۰ تومان دیروز‌، آنها می فهمند شعار میدهیم اما اگر برعکس شود مذاکره منصفانه و برابر صورت میگیرد. اینکه میگوییم مقاومت میکنیم درست اما مشروط بر اینکه از مقاومت بهره برداری کنیم.

* ولایتی: عرضم این است هیچگاه نبوده طی سی و اندی سال، با مشکلی در عرصه بین الملل مواجه نباشیم. در طول جنگ ۸ ساله بیش از ۴۰ کشور از عراق حمایت میکردند. در افغانستان هم شوروی حمله کرده بود و این کشور را اشغال کرده بود. در همسایگی غربی عراق به ما حمله کرده بود در این شرایط دیپلماسی ما شکل گرفت و ضمن کمک به افغانستان برای شکست شوروی، دیپلماسی جنگ و مذاکره را راه انداختیم که سخت تر از وضعیت امروز بود. باید مقاومت توام با تدبیر باشد یعنی در برابر زیاده خواهی آنها بایستیم و در چاره جویی تدبیر کنیم.

* روحانی: صحبتی ندارم.

* حداد: در پاسخ قالیباف میگویم فقط با مدیریت حل نمیشود. مدیریت در دیپلماسی مستظهر است به عزت و قدرت ملی. آقای عارف که سوال می کنند چگونه به عزت می رسیم، عرض میکنم رهبری راه را نشان داده. جهاد و مقاومت اقتصادی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی. وقتی میگویم مقاومت شعار نمیدهم بلکه باید بنیان های اقتصادی کشور را تقویت کنیم تا ملت با عزت بر سر میز مذاکره بنشیند. اینکه آقای ولایتی میگویند در گذشته سخت تر بوده، فکر نمیکنم اینگونه باشد. امروز چون قوت و اثر ما در جهان بیشتر شده و یک نمونه اش بیداری اسلامی است، دشمنی دشمنان سخت تر از گذشته است.

تدبیر و مدیریت می تواند کار را بهتر کند. بد نیست اینجا به یک نمونه ای از ضعف در دولت های گذشته هم اشاره کنم. یک کتابی هست به عنوان مبانی نظری برنامه چهارم توسعه. در این کتاب می گوید: “از این کتاب یک عبارت میخوانم تا معلوم شود مقصودم چیست. در حال حاضر به نظر می رسد با بروز بحران در دو عرصه داخلی و خارجی کشور ایران را نمیتوان یک قدرت در عرصه جهانی تعبیر کرد. در شرایط جدید حتی نمیتوان کلمه قدرت ملی را درباره ایران به کار برد.”

این مواضع کارساز نیست. روزی میتوانیم از طریق مذاکره و دیپلماسی مساله را حل کنیم که این جور مواضع را نگیریم.

ما در عرصه بین الملل با منطق خود و با مقاومت و جهاد اقتصادی می توانیم به تحریم هم غلبه پیدا کرده و این را به فرصت مبدل کنیم.

* عارف: دفعه قبل هم دکتر حداد مسائلی را راجع به کتاب مبانی نظری برنامه چهارم گفتند. بحث این است که آیا این کتاب مبنای برنامه قرار گرفته یا خیر؟ اگر مبنا قرار گرفته چرا خودش این قانون را در مجلس هفتم ابلاغ کرد و در مجلس اصلاح نکرد؟

* حداد: همان موقع به دلیل اینکه قانون برنامه را از جهت این مبانی اشکال داشتیم از شورای نگهبان برگرداندیم و برخی موادش را اصلاح کردیم که یکیشان به مسائل اقتصادی مربوط بود. ۱۰۰  نفر از نمایندگان مجلس نامه نوشتند که از رئیس جمهور سوال کنند که چرا چنین کتابی از طرف سازمان برنامه شما به عنوان مبانی این برنامه مطرح شده است؟

* روحانی: در زمینه سیاست داخلی، اساس سیاست داخلی دولت تدبیر و امید بر مبنای تامین امنیت و ایجاد آرامش برای همه مردم ایران در تمام ابعاد زندگیشان خواهد بود در اقتصاد و فرهنگ و شغل و حریم خصوصی و … باید به گونه ای باشد که مردم شب و روز در خانه و خیابان و سفر احساس آرامش کنند. مساله دوم مساله آزادی است که در همه ابعاد زندگی آزادی مسئولانه را احساس کنند. یعنی جایی که باید نظرشان را اعلام کنند و یا اینکه در یک انتخابات با آزادی تمام بیایند و حضور یابند که متاسفانه امروز در برخی موارد آزادی مردم برای حضور در عرصه انتخابات با سخت گیری هایی که نیازی نیست روبرو شده است. یکی دونمونه را آقای عارف اعلام کردند.

مساله دیگر  مساله عدالت در سراسر کشور و بحث حقوق شهروندی است که همه مردم کشورمان از هر قبیله و نژاد و قومیتی، احساس کنند که شهروند یک کشور واحد هستند و از حقوق مساوی و عادلانه برخورداند و زمینه برای مشارکت همه مردم فراهم کنیم تا مردم با اعتماد کامل مشارکت کنند و این تنها برای انتخابات و ۲۲ بهمن نباشد. تا کشور به سمت انسجام و قدرت ملی حرکت کند. برای اینکار نیاز به عقلانیت و اعتدال و دوری از افراط و تفریط داریم. در سیاست خارجی هم باید منافع کشور و امنیت ملی را حفظ کرده و شرایطی فراهم کنیم که فرصت های لازم برای مردم ما بوجود آید. اینکه اشاره شد در بحث ها در دولت سازندگی یا اصلاحات سیاست خارجی ما ایراد داشته، تعجب میکنم که اشاره میکنند به حرفی که در گوشه سایتی آمده است. خوب است به کتابی که اخیرا البرادعی نوشته نگاه کنیم که میگوید جنگ پشت دروازه ایران بود و ایران جلوی آن را گرفت و ۳ وزیر اروپایی را به ایران دعوت کرد و آنها را سپر قرار داد. استراو هم گفت جنگ حتمی بود و من اعلام کردم احمقانه است. نباید واقعیت های تاریخی را تحریف کنیم. امروز هم باید شرایط کشور را حفظ کنیم. البته در سیاست های خارجی و مهم همه جا تایید رهبری و هدایت های ایشان هم بوده.

* حدادعادل: من از جناب روحانی سوال میکنم در تبلیغات انتخاباتی شما در سیاست خارجی آمده بود که باید با کدخدا کنار بیایم. نمیدانم به شوخی گفتید یا به جد. این کدخدا اگر آمریکاست یعنی ما رعیت آمریکا هستیم؟

* جلیلی: در بحث سیاست خارجی، دفاع از حقوق و ارزشهای ملت مهم است. آقای البرادعی میگوید: نه تنها پیشنهاد سه کشور اروپایی ناچیز بود بلکه لحن توهین آمیزی داشت و متکبرانه. این طرح تا جایی پیش رفته بود که قول میداد اروپا دانشمندان ایرانی را تحت پوشش قرار دهد. خود روحانی هم در کتابش میگوید: اگر نگوییم هیچ ایران مابه ازای اندکی دریافت کرد. بحثم این است که آنچه هست، این فرمایش خود شماست. خود دوستان میگویند از خطر نجات میدادیم در حالی که خطری نبود بلکه ایران در اقتدار بود. خطر را اقتدار ما نجات داد.

* قالیباف: در سال ۸۲ که فرمانده نیروی انتظامی بودم و شما دبیر شورای عالی امنیت ملی بودم، در سالگرد حمله به کوی دانشگاه، هر سال برنامه میگرفتند یک جلسه من گفتم اجازه بدهید دفتر تحکیم وحدت مراسم را بگیرد. شما اشاره به این میکردید که بابا دنبال دردسر هستی ول کن چه مجوزی. این اصرار من بود که اجازه بدهیم دانشجو حرفش را بدهد ولی در چارچوب قانون.

در شورای امنیت کشور هم در سال ۸۲ جلسه ای برگزار شد، من معتقد بودم پشت حوادث سال ۸۲ حوادثی که در کوی دانشگاه یا خوابگاه طرشت علامه اتفاق افتاد نیروی انتظامی تمام قد جلوی لباس شخصی ها افتاد و اجازه ندادیم حوادث ۷۸ رخ بیاید. میگفتم پشت حوادث دانشجویان نیستند. در جلسه اصرار کردم اگر دانشگاه اشکال دارد، به نیروی انتظامی اجازه ورود بدهید. من با اصرار این  مجوز را گرفتم.  به خاطر اینکه معتقد بودم سیاسیون پشت این ماجرا هستند نه دانشجویان. یکی از نمایندگان مجلس ششم که مستند دارم در حوادث کوی دخالت داشت در ان جلسه ما، اخلال کرد. بی بی سی و وی او ای، سخنان من را تحریف کردند و گفتند من دوگانه برخورد کردم ولی من اینگونه نبودم. در جلسه مجلس شورای اسلامی که غیرعلنی بود و در جلسه شورای امنیت، میدانستم پشت سر حوادث چیست.

عارف: عرضی ندارم.

*غرضی: آقای دکتر شما مطلع هستید کسری بودجه بسیار زیاد است و اشکالات داخلی فراوان است آیا فکر میکنید سیاست داخلی باید پیگیری شود یا خارجی؟ اگر اعتقاد به این دارید که در این مرحله میتوانیم بدون تاییدیه داخلی و استعداد وسیع با آمریکا مذاکره یا از طریق لابی او را متقاعد کنیم، فکر نمیکنم موفق شوید.

* رضایی: واقعیت این است که افراط و تفریط شده است هم در زمان آقای جلیلی و هم در زمان روحانی. درست است که از جنگ جلوگیری کردیم اما نمی توانستیم اینقدر عقب نشینی نکنیم؟ در زمان  جلیلی با سولانا برای ۲۷۰۰ سانتریفیوژ توافق کرده بودیم قبل در زمان آقای لاریجانی. آیا اگر این را مکتوب نکرده بودیم بهتر نبود؟ من در جریان جزئیات هستم. این افراط و تفریط ها از سیاست اصلی نظام دور بوده. باید به آن پایان داده شود. حالا گذشت، سوال این است که میخواهیم از گذشته مان بدون کم و کاست دفاع کنیم؟ اگر بوده که نباید مشکلی داشته باشیم. دوستان خود را حق مطلق ندادند. بالاخره سی و چهار سال تازه پا هستیم و باید تجربه را به گروه های بعدی منتقل کنیم. من در دفاع جلیلی و روحانی یا دوستان دیگر که از خود دفاع میکنند میگویم نباید دفاع از خود را به دفاع از نظام و مردم ترجیح بدهیم. شک ندارم با بسیج همه توانایی ملت ایران میشود اقدامات بزرگ انجام داد مشروط به اینکه صداقت را در پیش بگیریم.

* جلیلی در نقد به رضایی: بین حق و باطل راه رفتن معنی اش دوری از افراط و تفریط نیست. اینکه این کار را کنیم، نشاندهنده دوری از افراط و تفریط نیست. اطلاعاتی هم که آقای رضایی فرمودند مبنایش درست نیست. زمان لاریجانی معاونش با سولانا به توافق رسیدند اما سولانا زد زیرش و قبول نکرد.

* حدادعادل: جناب رضایی طوری صحبت میکنند که انگار همه ماها غیرمردمی هستیم و فقط جناب ایشان غصه مردم را میخورد. همه ما به فکر مردم هستیم و برای مردم این حرفها را میزنیم. راه ها متفاوت است ولی هدف تامین سعادت و رفاه مردم است.

* غرضی: به هم ایراد گرفتن اشکال ندارد اما ماهیت قضیه را ندیدن اشکال دارد. استعداد کشور برای مقابله با اینهمه مشکل به اندازه لازم و کافی تولید نشده است.

* ولایتی: تایید میکنم صحبت آقای رضایی را. لاریجانی در مذاکرات با سولانا به جای خوبی رسیدند. همین تعداد سانتریفیوژ را توافق کردند. اما درست همزمان با اینکه لاریجانی با سولانا مذاکره می کرد یکی از مقامات بلندپایه اجرایی ما در نمازجمعه گفت ما مذاکره نمیکنیم. آقای سولانا آن تلکس را نشانداد و کارشکنی در کار آقای لاریجانی صورت گرفت. دشمن زمانی که تناقض در بین مسئولان  ما می بیند، اینگونه می شود. آنها به توافق رسیدند و میشد هسته ای را حل کرد ولی یک فردی حرف دیگری زد و آن خراب شد. مشابه آن برای خودم هم اتفاق افتاده است.

* جلیلی: صحبت ولایتی درست نیست.

* ولایتی: اطلاع دقیق دارم که درست است.

* جلیلی: درباره خودتان هم اطلاعات دقیق تر را میگویم.

* غرضی: تکیه آدم ها به گروه های سیاسی و سوءاستفاده از مقام ها کشور را به اینجا رسانده که شخصیت های مختلف با تکیه بر دیدگاه های خود دارند به تمام منافع ملت ضربه می زنند.

* روحانی: نکته ای که آقای دکتر درباره مساله کدخدا گفتند سوال این بود آیا مذاکره با آمریکا راحت تر است یا اروپا. من گفتم آمریکا. چون  کدخدای اروپاست. شما شاید از برخی سایت های مغرض این جمله را گرفتید.

در رابطه با بحث البرادعی، اینکه گفتم ممانعت از جنگ مال سال ۸۲ است نکته ای که شما گفتید مال سال ۸۴ است.

از آقای قالیباف خیلی تعجب میکنم. درست است باید رقابت کنیم ولی نه اینجوری. آقای قالیباف دلم نمیخواست بگم. آنجا بحث این بود شما میگفتید دانشجویان بیایند ما برنامه گازانبری داریم. ما میگفتیم راه این است که مجوز بدهیم و دستگیر کنیم. من راجع چند کلانتری به شما گزارش دادم. شما چی گفتید؟ نمیخواهم بازگوکنم. گفتید کل آدمهای سالم من این تعداد است. برنگردید به بحث های آن زمان، این سینه من پر است از مسائل فراوان. حرف برای گفتن زیاد داریم. بگذارید رقابتمان سالم و درست باشد. شورای عالی امنیت ملی هم مدافع اقوام بوده به این شورا اتهام نزنید. از ابتدای زندگی سیاسی مسیرم روشن است هیچوقت پادگانی فکر و عمل نکردم.جزو افرادی هستم که حقوق  خواندم، من سرهنگ نیستم. حقوقدان هستم. حواسمان باشد چگونه  حرف میزنیم. هرچه اطلاعات لازم باشد در ذهنم دارم که بگویم. همیشه روبروی افراطیون ایستادم و طرفدار آزادی بیان و مخالف افراط و تفریط بوده‌ام.چرا اینطوری بحث میکنید؟ اگر بنا به این باشد که حرف زیاد داریم برای گفتن.

* قالیباف در پاسخ به روحانی: در رابطه با آزادی گفتم چه برای دانشجویان و گروه ها و اقوام یکنواخت باشد. امروز اقوام و مذاهب بر اساس قانون اساسی حقوقشان آنطور که قانون تعریف کرده تحقق نیافته است. شما دبیر شورای عالی امنیت ملی بودید میتوانستید نگذارید اینطوری شود.

* روحانی: ما مصوبه گذراندیم برای احقاق حقوق اقلیت ها.

* قالیباف: بحثم در رابطه با دانشجویان بود. بهترین رابطه و ارتباط بین پلیس و دانشجو در زمان مدیریت من بوده است. یک نمونه بگویید پلیس گازانبری عمل کرده باشد. من در مقابل لباس شخصی ها ایستادم و گفتم خلاف قانون کسی عمل نکند. حرفم به شما این بود در یک جلسه مشخص که مستنداتش است، آن زمان گفتم به دفتر تحکیم اجازه تجمع بدهیم. شما گفتید آقای قالیباف دنبال دردسری ولش کن.

* روحانی: این بود؟گفتم اگر میخواهید این ها را به خیابان بیاورید و محاصره کنید نکنید.

* قالیباف: اگر نیت خوانی بلدید هنر شماست. نماینده رسمی تحکیم بعد از آن جلسه که با اصرار من موافقت شد بهش گفتم قانون احزاب به شما اجازه میدهد سخنران و محل را اعلام کن من امنیتش را تامین میکنم. من شما را بعنوان فرد معتدل می شناسم. ولی شما فکر میکنید ما پادگانی هستیم. ما افتخار رزمندگی و دفاع از کشور داریم. اما اگر میگویید نگاه پادگانی، شما در حین اینکه نگاه بازی دارید آنموقع گفتید دنبال دردسر نگرد.  ما گاز انبری عمل نکردیم اتفاقا ایستادیم و از دانشجویان دفاع کردیم.

* غرضی: این بحث ها کمک میکند؟

*‌حیدری: بله اتفاقا در مناظره های قبلی هم دنبال همین بحث ها بودیم

* قالیباف: موضوع آزادی مهم است.

* غرضی: این به چه درد مردم میخورد. این اختلاف دو نفر را قاضی هم نمیتواند حل کند. دعوای بین اشخاص نباید باشد. هیچ کس الان اینجا برنامه نمیدهد. هیچکس برنامه فیزیکی نمیدهد. همه برنامه عرفانی و ادبیاتی میدهند. نه سیاست خارجی حل میشود نه داخلی.

* حیدری: عملکرد مدیران ارشد در آینده بخشی اش به رویه های گذشته برمی گردد.

* روحانی: من میخواهم به ملت بزرگوار بگویم من شیوه تخریب را نمی پسندم و حاضر نیستم رقیبم را تخریب کنم. حاضر نیستم اسناد سری را اینجا افشا کنم و جملات را بالا پایین کنم. آقای قالیباف برخی حرفها را زدند ولی من نگفتم. بحث من پلیس نیست. دست پلیس را می بوسم. بحثم شیوه آقای قالیباف است. رضایی جوری صحبت میکند انگار نظرات دقیقی داشتند و آن اجرا نشد. شما کسی هستید که در جمع گفتید شورای امنیت سازمان ملل به مراتب بهتر از سازمان حکام است و چرا نمیگذارید پرونده به شورای امنیت برود. آنوقت شما ما را نصیحت میکنید؟ اولین جلسات هسته ای که گذاشتیم و به کلی سری بود کی افشا کرد آقای رضایی. آقای ولایتی بود و دید چه کسی افشا کرد. برخی حرف ها هست آقای رضایی نباید گفته شود. ما باید رقابت سالم کنیم. همه تلاش کشور نشد که پرونده به شورا برود. ظالمانه رفته به شورای امنیت و امروز باید تلاش کنیم همگی که برگردد.

* رضایی: حرف اساسیم این بود که ما اینجا میخواهیم یک اطلاعاتی به مردم بدهیم که مردم تصمیم بگیرند. چرا طوری صحبت میکنیم که گویی اشکالی نیست. آیا معنای حرف این است که اگر شما رئیس جمهور شدید میخواهید با همان وضع قدیم کشور را اداره کنید؟ چرا به اشکالات اشاره نمیکنید؟ به عنوان نمونه گفتم مذاکراتی که اشاره کردید منجر شد کشور جنگ نکند اما نمیشد با هزینه کمتری این کار را میکردید. سوالم مودبانه است.

روحانی اگر بخواهد با این عصبانیت و داد و بیداد سکان کشور را به دست بگیرد خدا به داد کشور برسد. ضمن اینکه زمانی در حال تحریم نبودیم فکر میکردیم داریم تحریم می شویم. احتمال جنگ بود اما از طریق دیگری هم میشد کنترل کرد. یک زمانی گفتند تحریم کاغذپاره ای بیش نیست. اتفاقا اشکال اساسی در سیاست خارجی را در تشخیص میدهم. ما که میخواهیم خود را در معرض انتخاب مردم قرار دهیم طوری صحبت کنیم که اگر اشتباهاتی هم بوده گفته شود که مردم بتوانند تصمیم بگیرند.

* روحانی: نه عصبانی شدم نه ناراحت. البته با صدای رسا می بایست جواب میدادم چون اشکالات شما توهین آمیز بود.

* عارف: در تذکر اولم گفتم خوب بود یک جمع بندی میشد. در کشور با مشکلاتی روبرو هستیم. رئیس جمهوری باید بیاید که کشور را از بحران نجات بدهد. سوالم این است که  چه کسانی مسئول وضع فعلی هستند؟ اصولگرایان به صورت یکپارچه در سه قوه حاکمیت داشت و مسئول وضع فعلی است. در قوه اجرایی حتی بخشدارها را هم اگر هم سلیقه نبودند حذف کردند. عملکرد هشت سال گذشته نشان داد نمیتوانیم برای تحقق آرمان های انقلاب به یک جناح خاص خود را محدود کنیم. چاره ای  جز شایسته سالاری نداریم.

دولت اصلاحات با شعار توسعه سیاسی آمد اما در عمل توسعه فراگیر را به بار آورد. کل درآمد فروش نفت در اصلاحات ۱۷۳ میلیارد دلار و در دوره جدید حداقل از  محل فروش نفت خام ۶۳۰ میلیارد دلار درامد داشتیم. رشد اقتصادی ۶ درصد و اشتغال ۷۰۰  هزار در سال و کنترل گرانی را داشتیم و تورم را به ۱۰.۳ رساندیم و ارز را تک نرخی کردیم در دولت اصلاحات اما در این دولت چرا نان را از سر سفره مردم برداشتیم؟ باید مسئولیت خود را بپذیریم. اینکه جریان موهوم انحرافی را مسئول وضعیت کشور را بدانیم  خطاست و میخواهند بار را از دوش خود بردارند. اخلاقی آن است که جریان اصولگرا مسئولیت خود را بپذیرد. باید مردم در دهه چهارم انقلاب روش آزمون و خطا را دنبال نکنند.

باید اجرایی شدن همه اصول قانون اساسی را دنبال کنیم. اولویت اول من فصل سوم قانون اساسی و حقوق ملت است. مطالبات استانهای غربی که بحق است باید مرتفع شود. مسئله گرد و غبار باید حل شود. معاونت اقوام را تشکیل میدهم. در ارتباط با زنان در قانون اساسی اصل ۲۱ اصل مترقی است که امیدوارم بتوانم از همه ظرفیت های قانون اساسی برای پاسخگویی به نیازهای مردم استفاده کنیم.

* غرضی: از اول جلسه تا حالا بحث سر دو گروه اصلاح طلب و اصولگراست و سی سال کشور دست این بزرگان است. قدرت سیاسی در انحصار این دو گروه است هر روز که روی کار می آیند دیگری را حذف میکنند. اگر کشور دست دو گروه بود، دو نفر اینجا نشسته بودند. از اصولگراها ۴-۵ نفر و از اصلاح طلب ها چند نفر اینجا هستند. این نشانه شکست اصولگرایان و اصلاح طلبان است. تکلیف ما را این دو گروه روشن کنند آیا آیه قران نفی احزاب است یا اگر نیست بگویند متعلق به چه گروهی هستیم. دبیر کل یک حزب در انتهای کار گفت قانون اساسی حزب اصلاح طلب منشور سازمان ملل است. آیا رویمان می شود در کشور هنوز بگوییم که اصلاح طلبیم. رای و دولت دارید نوش جانتان اما اینکه اصلاح طلب تحت این عناوین بخواهد به میدان بیاید با ایراد به نیروی انتظامی و … بخواهد حکومت کند، دوباره عده ای از رهبری حزب عبور میکنند …. حرفهای عارف نشان داد هم اصلاح طلب است و هم با اسامی که می آورند میخواهند از آنها غرض کنند  تا مردم به آنها رای بدهند. گروه های اصلاح طلب و اصولگرا وضع خود را با متن مردم مشخص کنند.

* رضایی: امروز مردم از کشمکش های سیاسی خسته شده اند و باید به آن پایان بدهیم. مدیریت اصلاح طلبی و اصولگرایی جواب نمیدهد هرچند در این دو انسانهای خوب و بد هست. مشروط به اینکه رهبری را قبول داشته باشند و افراد کارآمدشان دور هم جمع شوند میتوانیم در کشور  کارهای بزرگی انجام دهیم. باید بنا را به حق مردم بگذاریم و به گذشته سلام بدهیم و برویم. در تحریم که هستیم باید دست به دست هم مشکلات را حل کنیم.

* ولایتی: آیا ایراد شما به اصولگرایان، در دولت خودتان کسی را گذاشتید در سمت های بالا در دولت اصلاحات؟ یا همه را کنار گذاشتید؟ قبول دارم که نباید انحصار طلبی کرد.

*  روحانی: صحبتی ندارم.

* حدادعادل: با عارف موافقم که کشور با شایسته سالاری اداره شود ولی ایشان مشکلات امروز کشور را گردن اصولگرایان می اندازند که چرا آمدند اصلاح طلبان را کنار گذاشتند. بعد از اینکه خاتمی رئیس جمهور شد دولت را از هاشمی گرفتند، چه پاییز برگ ریز اصلاحاتی در کشور شروع شد که آمدند گویی جلوی پنجره مملکت را چون گونی تکاندند و در برخی وزارت خانه ها فقط آبدارچی باقی ماند. میگفتیم چرا این تغییرات را میدهید، میگفتند هر کس به خاتمی رای نداده باید برود. من و شما با هم رفیقیم آقای عارف‌، در خود مجلس اصلاحات ببینید با بنده چه کردند؟ من اهل تندروی و افراط و تفریط بودم؟ چه کرده بودم؟ شورای نگهبان اعلام کرد که من رای دارم، در مجلس اصلاحات ۵ ماه تمام بنده را یک لنگه پا دم در مجلس نگهداشت و اعتبارنامه من را تصویب نمیکرد. اینها بی قانونی نیست؟ آقای عارف میگویند مشکلات امروز کشور همه زیر سر اصولگرایان است. اولا آقای احمدی نژاد هیچوقت خود را اصولگرا ننامیده ثانیا ما همه مشکلات را زیر سر احمدی نژاد نمیدانیم. یه وقتی خانه بابایی را یک دزدی زد. صبح همسایه ها جمع شدند. هر کسی شروع کرد به صاحبخانه ایراد گرفتن که چرا قفل را محکم نزدی و چرا دیوار را بلند نکشیدی و …، این بدبخت گفت: بابا این وسط یک نفر هم یه حرفی به این دزدی بزند.

یک نفر هم به دشمن خارجی که ما را تحریم کرده بگوید که تقصیر داری. عارف دانشگاهی است و میداند حل مشکل گردوغبار در یک سال و دوسال شدنی نیست و چند کشور باید حرکتی آغاز کنند که ۱۰ سال طول بکشد. دولت فعلی هم حرکاتی کرده است. نمی شود در زمینه گردوغبار دولت را مقصر دانست.

* جلیلی: آقای عارف را به انصاف می شناسم. شما خیلی از بحث آزادی و مباحث اینطوری مطرح کردید. در زمانی که مسئولیت داشتید اینها آزادی نبود؟ چرا در زمان دولت شما هر اعتراض اجتماعی که می شد با بدترین وضع بی تدبیری میشد. در سمیرم ۸ نفر در ایذه ۴ نفر و … را کشتند. زیر نظر شورای تامین استان است. که دست استانداری هاست.

دانشجوی ستاره دار در زمان کی انجام شد؟ توفیقی خودش مصاحبه کرد و گفت در زمان ما بود. این خیلی بی سابقه است که معین نامه می نویسد  به خاتمی که با ۵۰ عضو انجمن اسلامی مستقل برخورد امنیتی و قضایی و اطلاعاتی و … شود.

در زمینه عدالت رسانه ای،‌آنوقت چه توفیقی داشتید. حجم رسانه ها در اختیار چه کسی بود؟ درصدش دست چه کسی بود؟ روزنامه های زنجیره ای متعلق به چه کسی بود؟

میگویید وضع موجود بسیار بد است، چرا پیشرفت ها را نادیده می گیرید؟ بله نقایصی هست ولی از وقتی این نقایص صورت گرفت که زاویه گرفته شد با مبانی اصولگرایی.

در سال ۸۸ اوج مشارکت در انتخابات اتفاق افتاد. مبنا هم باید قانون باشد. نامه اوباما هم بود که دو روز قبل انتخابات گفت بدون ایران مسائل حل نمیشود. آنوقت چه کسانی آن فتنه را رقم زدند و بیگانگان را به طمع انداختند؟

* قالیباف: فرمودند اگر در دولت قرار گیرند معاونت اقوام را درست میکنند. در دولت شما میتوانستید اینکار را بکنید. چه ضمانتی هست که اگر بیایید دوباره این اتفاق بیفتد؟ کارنامه شما در قبال تشکل  ها و NGO ها چیست؟

* حدادعادل: آقای عارف که میگویند معاونت اقوام درست میکنند، برای قوم فارس، قوم درست میکنند؟

* عارف: باید بر اساس توانایی ها و نه بر اساس جناحی مدیران را انتخاب کرد. من اگر با یکی ۵۱ درصد اشتراک داشته باشم مدیرش میکنم و آن را فدای ۴۹ درصد نمیکنم. قانون اساسی میثاق ملی ماست. اگر فردی حرفی زده، نباید به حساب کل اصلاح طلبان گذاشت.

* غرضی: من از این می سوزم که آقایی که هیچ سمتی نداشت آمد شد دبیرکل حزب اصلاح طلبی و هیچکس جوابش را نداد. شما معاون اول بودید. من به شما علاقمندم، ولی هیچکس جواب او را نداد. همه  ما را ما مایوس کرد که بگوییم اصلاح طلبی بخشی از انقلاب اسلامی است. اگر این حرف را بزنم، بمیرم شهیدم. وقتی سازمان ملل تشکیل شد در مسجد نو اصفهان مرحوم شیرازی آمد منبر و قانون شورای امنیت را با نامه مالک مقایسه کرد و گفت مردم این منشور سازمان ملل است و این مکاتبه حضرت امیر. چرا هیچکس در دهان آن دبیرکل حزب اصلاح طلب نزد؟ آقایان اصلاح طلب من عمرم تمام است اگر شما میخواهید صاحب مسئولیت باشید این قانون اساسی ۹۸ درصد رای دارد.

* عارف: در وزارت پست و تلگراف معاون راست داشتم. دو تن از معاونان سازمان مدیریت اصولگرا بودند. آقای خاتمی از وزیری در کابینه اش استفاده کرد که به او رای  نداده بود. اصولگرایان پشت احمدی نژاد بودند اما اخیرا از او فاصله گرفتند. باید مسئولیت وضعیت کشور را بپذیرند.

در پاسخ به جلیلی: رشد مطبوعات و احزاب و سازمان های مردم نهاد در اصلاحات با هیچ دوره ای قابل قیاس نیست. یارانه ها چطور پخش شد؟ آیا الان به این شکل عمل میشود؟ آیا یارانه روزنامه های اصولگرایان همانند روزنامه های اصلاح طلبان است؟ باید عدالت را دنبال و زمینه آزادی بیان را قبول کنیم.

البته پیشرفت های خوبی داشتیم ولی بناست مشکلات را بگوییم تا راه حل پیدا کنیم. افتخار میکنیم در نانو در دنیا یک رقمی هستیم ولی ما در سال ۸۰ از آن حمایت کردیم.

در خصوص بحث های سال ۸۸ الان یکی از مطالبات اصلی آنهاست. در سال ۸۸ تریبون ها یکسویه و از ان یک جریان بود. در یک فضای کارشناسی و دوستانه تحلیل کنیم حوادث قبل از ۸۸ و حین و بعد از برگزاری انتخابات را با نگاه به آینده که دیگر این لکه ننگ تکرار نشود. نباید در گذشته متوقف شویم. در تمام دانشگاه ها سعی کردم دانشجویان را متقاعد کنم که مساله امروزمان حضور حداکثری در انتخابات است. صداوسیما در ۴ سال گذشته چه کرد؟ تصویر خاتمی را به عنوان جاسوس نشان داد. این اخلاق بود؟ والله قسم استفاده ام از این اسامی به خاطر کسب رای نیست.

وسیله مهمتر از هدف است. چرا باید به هم برچسب بزنیم آقای جلیلی؟ ما باید کشور را اصلاح کنیم. در گذشته نباید متوقف شویم. چهارسال خدا به من توانایی داد سکوت معنادار کنم. گاهی در  مجمع با حداد خصوصی صحبت کردم. خدا میداند چقدر در این ۴ سال دلم درد گرفته است. چرا باید علیه هم فقط از حربه چماق استفاده کنیم آقای جلیلی؟ ما در راهبردها هیچ اختلاف سلیقه ای نداریم. نباید جوانان عزیزمان را از دست بدهیم. مساله امروز حل مشکلات جوانان کشور است.

در پاسخ به حداد: اینگونه نیست که هر کاری دردولتهای گذشته شده را توجیه کنم. اشتباهات را با شهامت می پذیرم. بنایم این است که اصلاح کنیم.

* جلیلی: من به جز ۲-۳ اطلاعاتی که دادم به شما برچسبی زدم و یا چماقی برداشتم که شما می فرمایید؟ آیا قبول ندارید که ظلم بزرگی به نظام شد؟

* عارف: قطعا قبول دارم که ظلم به نظام شد اما باید سهم تک تک گروه ها را مشخص کنیم.

* جلیلی: اگر سوالی مطرح و اطلاعات دقیقی بیان میشود اینکه بگوییم اینها چماق است، اگر بعدا در دولت برویم که همه را چماقدار میخوانیم.

* غرضی: در هر دو دولت، وزیر نفت که عوض شد، قیمت نفت افتاد. من که رفتم قیمت نفت از ۲۹ دلار شد ۷ دلار. در دولت بعد هم همینطور شد. سینه من مال مال عذابی است که چشیدیم. بپذیریم عناصری که در دولتها منصور کردیم، انتخابی نبود انتصابی بودند. هر دو وزیر در اصولگرا و اصلاح طلب آمدند قیمت نفت افتاد. نشناختن دنیا و وظیفه و روی کار آوردن ادمهایی که منصوب به ستادهای ما هستند گرفتاری اش فراوان است بیاییم تعهد کنیم از رفقایمان دعوت نکنیم.

* عارف: در بحث ریزگردها، توقع مردم این است که دولت به طور جدی دنبال کند.

* ولایتی: آرزو میکنم بتوانیم با درک عمیق پیام آسمانی پیامبر، برای گسترش معنویت و عبودیت و عقلانیت و اخلاق در جامعه تلاش کنیم. به همه اقشار ملت ایران و بخصوص رای اولی ها و پزشکان و پرستاران و کشاورزان و کارگران و همه اصناف عرض تبریک دارم. گاهی رئیس جمهور را در حد مدیراجرایی عالی تغییر میدهند که بخاطر مشکلات اقتصادی حاد جامعه و تصویری که دولت کنونی به جا گذاشته، پدید آمده. باید رئیس جمهور توان اجماع سازی داشته باشد. حل مشکل اقتصادی در گرو  اصلاح نگاه است. بخشی از مشکلات اقتصادی، ریشه در تحریم ها دارد. باید افرادی متصدی امور شوند که تجربه این کار را داشته باشند. تجربه من در ۵۹۸ و قرارداد ۱۹۷۵ است. به لطف رهبری های امام و رهبرمعظم انقلاب و رشادت رزمندگان و پایمردی خانواده ایثارگران و بویژه آزادگان، اجرایی شدن این قرارداد جوری رخ داد که حقوق ملت ایران حفظ شد و برای اولین بار در ۲۰۰ سال اخیر حتی یک وجب از خاک کشورمان به دست بیگانه نیفتاد. این مدل مقاومت مدبرانه باید صورت بپذیرد. نباید با کشورها قهر باشیم.

وظیفه دستگاه دیپلماسی کاهش هزینه است نه صدور بیانیه و اعلام مواضع. حل مساله هسته ای سخت تر از قرارداد ۵۹۸ نیست. بخشی از مشکلات اقتصادی ناشی از سوءتدبیر و عقل کل دانستن خود و خانه نشین کردن مدیران به علت اختلاف نظر و درگیری با سایر قوا است. اگر فردی در راس مجریه قرار گیرد که نوعی مقبولیت بین جناح های نظام داشته باشد مشکلات به سرعت حل می شود. این غلط است که کارامدی را صرفا به حوزه های عمرانی تنزل دهیم. گرایش دولت من اخلاقگرایی، عقلانیت و ثبات سیاست و مدیریت است. چنین دولتی در سطح قانونی نیز باید به اصول قانون اساسی در زمینه آزادی پایبند باشد و فقط شعار ندهد.اگر مدیران خانه نشین نشوند بازسازی اعتماد صورت میگیرد. برای نشاط و همدلی باید زمینه حضور همه را فراهم کرد. باید فقط شعار نداد و رسانه ها را آزاد گذاشت.

انسجام داخلی و تعامل سازنده و فزاینده با جهان باید به طوری باشد که کشور را به سمت سازندگی بیشتر و به سمت برخورد اصلاح طلبانه با مسائل مبتلابه کشور اداره کرد. بر اساس اصول عزت و حکمت و مصلحت باید رابطه خود با دنیا را تقویت کنیم. من همه مسئولیت سیاست خارجی را می پذیرم و در چارچوب نظام و خطوط کلی رهبری، سیاست نظام را در روابط بین المللی اعمال میکنم. روابط با کشورهای آمریکای لاتین آورده ای برای کشور ندارد بلکه باید به دیدن کشورهای دیگر رفت و رفت و آمد سران را به داخل تسهیل کرد. روابط باید طوری باشد که عزت مردم ایران حفظ شود. نباید طوری باشد که گذرنامه ایران وقتی بازرسی می شوند مورد احترام قرار نگیرند. امروز متاسفانه برخورد کنسولی با مردم کشورمان در خارج از کشور خوب نیست.

* حدادعادل: اختلاف نظری با آقای ولایتی دارم و آن اینکه حل مساله هسته ای را سخت تر از قرارداد ۵۹۸ میدانم. چرا که مساله هسته ای اصلا وجود خارجی ندارد. دشمن میداند ما نمیخواهیم بمب بسازیم. کسی را که خواب است میشود بیدار کرد ولی کسی که خود را به خواب زده خیر. نباید مساله امروز را مقایسه کرد با مساله ۲۰ سال پیش مقایسه کرد. شما که در متن بیداری اسلامی هستید، ۲۰ سال پیش در اثر انقلاب خطری برای سلطه جهانی به نام بیداری اسلامی بوجود نیامده بود. امروز در اثر افزایش قدرت ما دشمنی با ما بیشتر شده است. نکته ای هم خطاب به عارف عرض کنم: ایشان فرمودند اصولگرایان در ۷ سال گذشته جلوی احمدی نژاد نایستادند. من سعیم این بود اگر احمدی نژاد کار درستی انجام داد بگویم درست است و اگر قانون شکنی کرد جلویش ایستادم. کارنامه ام در مجلس گواه این است و من تاوانش را هم دادم و یک لحظه هم پشیمان نیستم.

سوال میکنم از شما: کاندیدایی که آمد و در تبلیغات خود مرتبا دم از قانون میزد و دیگران را دروغگو میدانست و …، وقتی که انتخابات انجام شد همان روز جمعه در صندوق ها باز نشده خبرنگاران خارجی را دعوت کرد و گفت رئیس جمهور شدم خلاف قانون بین بود یا خیر؟ آیا زمینه فتنه و آشوب را فراهم نکردند؟ وقتی رهبری گفتند نظام اهل تقلب نیست، جنابعالی چرا سکوت کردید؟ اگر از حق دفاع میکردید و می گفتید تقلب نشده است یا استدلال میکردید و به دوستتان میگفتید نباید قبل از باز شدن صندوق بگویید رئیس جمهورم، چه عیبی داشت اگر سکوت نمیکردید و حقایق را میگفتید؟

* جلیلی: شما آنروز هم فرمودید من با دنیا آشتی خواهم کرد و قهر نباشیم. در بحث روابط بین الملل قهر و آشتی مثل مسائل فردی نیست. بحث منافع است. اگر منافعمان تعارض داشته باشد باید دفاع کنیم. الان که از مردم بحرین دفاع میکنیم به معنای قهر با دنیا هست؟ یک زمانی با بن علی و مبارک قهر کردیم و امروز مردم این کشورها با ما دوست هستند. در دوران ۱۶ سال شما مسئولیت برخی کارها را می پذیرید؟ یکی اش گفتگوهای انتقادی با اروپا. بعد از موضوع جنگ اول خلیج فارس. آنها گفتند در بیانیه ۱۹۹۲ که باید گفتگوها انتقادی باشد درباره نگرانی راجع به رفتار ایران و بخصوص درباره حقوق بشر و سلمان رشدی و … آخرش ۷ سال بعد بیانیه دادند و آن حکم را دادند درباره هاشمی و گفتند ملاقات در سطح وزیران با ایران تعلیق می شود. باید اینجا تحلیل دقیقتری ارائعه کنیم. ۵۹۸ بعد از حمله صدام به کویت و بعد از اینکه هیچکس دفاع نکرد از صدام، این قطعنامه صادر شد. این حاصل تلاش ۸ سال رزمندگان است. قبل از حمله صدام به کویت کاری توانستید بکنید؟

* قالیباف: بحث توان و قدرت ملی ما در حوزه اقتصاد و سیاست و نظامی است. اقتصاد با نظامی رابطه دارد. رابطه بین رزمندگان و حرکت های نظامی ۲ طرفه است. در دوره مدیریت جنابعالی به مدت ۱۶ سال همیشه یکطرفه از ظرفیت رزمندگان و ایثارگری ها به نفع سیاست خارجی استفاده کردید ولی هیچوقت برعکس نشد. شما گفتید در غیرمتعهدها آن کار را کردید، این کار رزمندگان بود نه کار شما. شما گفتید با میتران قهوه میخوردیم زمانی که شما قهوه میخوردید ما داشتیم با موشک ها و بمب هایی که آنها در اختیار عراق قرار  داده بودند می جنگیدیم. نتوانستید از سیاست خارجی آنموقع درست استفاده کنید.

* عارف: حرفی ندارم.

* غرضی: من و شما با هم وارد دولت شدیم و دوران سخت جنگ گذرانده شد و رزمندگان و دولت و ملت سهم دارند. این دوره باعث شد منطقه با جنگ آشنا شود. سوالم این است یک موقعی آمریکا بر همه این مناطق مسلط بود الان ما هم بخش وسیعی از قدرت منطقه را داریم. شما به عنوان شخصیتی که میتوانید بیان کنید اگر قدرت سیاسی ما افزون از آمریکاست، به مردم بگویید که در یک مجموع وسیع جغرافیایی عمل میکنیم نه در یک محدوده کوچک.

* رضایی: ۵۹۸ صادر شده بود, الان در هسته ای قرار سیاسی نداریم. مگر شما و حداد و قالیباف ائتلاف تشکیل ندادید؟ اختلاف نظر شما  جدی است. پس ائتلاف چه بوده است؟

* ولایتی: درباره آنچه آقای قالیباف گفتند، نماینده اش آقای اسماعیلی هم در جلسه دیگری گفت معلوم شد از تاریخ اطلاعی ندارم. ملاقات من و میتران بعد از جنگ بوده و هیچوقت نگفتم با میتران قهوه نخوردم.

در رابطه با صحبت جلیلی، بنده عرض میکنم دیپلماسی این نیست که انسان در برابر کشورهای دیگر خطابه بخواند. دیپلماسی این نیست که ما یک طرف بنشینیم و آنها طرف دیگر و ما حرف مشخص بزنیم بدون اقدامات دیگر. اینکه می فرماید مال ۲۰ سال پیش است و الان وضعیت فرق کرده ناچارم موضوعی را مطرح کرد. زمانی بعد ازاینکه به قطعنامه های شورای امنیت نرسیده بودیم، آقای سارکوزی مستقیم از من دعوت کرد، برای مذاکره. من با رئیس جمهور صحبت کردم گفت برو. رفتم و یکساعت ملاقات کردیم. ما با سارکوزی درباره عدد سانتریفیوژها به توافق رسیدیم که غنی سازی تعلیق نشود. مثلا ۴-۵ هزار سانتریفیوژ داشته باشیم. قرار بود ظرف یک هفته یک تیمی به ایران بیایند. سارکوزی گفت من به ایران می آیم و دست دولت و رهبر شما را می فشارم. من آوردم در داخل کشور و منتقل کردم کار متوقف شود. همان زمان که با تاکید رئیس جمهور به فرانسه رفتم ، قائم مقام وزارت خارجه کاردار فرانسه را خواست و گفت که این آقا که آمده نماینده ایران نیست. متاسفانه دولت جواب نداد و نه تنها جواب نداد، موقعی که چنین حرفی به کاردار زدند، وزارت خارجه گفت اگر این خبر زودتر به فرانسه رسیده بود ملاقات تو و سارکوزی لغو شده بود.

می شود کشور را به تحریم ها نرساند. در رابطه با روسیه هم همین اتفاق افتاد. گفتند اگر قول بدهی پوتین بیاید ایران و دست خالی برنگردد ما او را می آوریم. من آوردم ولی بازهم کارشکنی کردند.

در آلماتی ۲ آنها پیشنهاداتی کردند که میشد پیش رفت ولی آقای جلیلی نپذیرفت. گفتند غنی سازی ۲۰ درصد را تعلیق و فردو را کند کنی، ۳ تحریم را برمیداریم. در پاسخ به آنها گفتند این کارها را میکنیم شما کل تحریم را بردارد. حرف من این است که باید قدم به قدم پیش رفت. کاری که کردند نشان داد نمیخواهند کار پیش برود. اصولگرایی انعطاف ناپذیری نیست. در رابطه با مصالح ملی باید بتوانیم از دیپلماسی به نحو احسن استفاده کنیم. دیپلماسی معامله و تعامل است. سرسختی نشان دادن  نیست. دیپلماسی بیانیه پشت میز خواندن  نیست. اگر اینطور نبود وضع ما به اینجا نمی رسید.

* جلیلی: اگر همین نکته ای که در آخر اشاره کردید همینطوری است. اگر اطلاعات دیگرتان مثل اخبار سومی هست واویلاست. نوار گفتگوهای آلماتی پیاده شده و به آقا داده شده و اتفاقا این گزارش شما را گفتند از کجا دارد میگوید این خلاف است. در آلماتی آنها گفتند ۲۰ درصد را بدهیم در ازای ۲ تحریمی که بعدا میخواهد حل شود. یعنی در در برابر آبنبات.این روش شما خطاست. هم سارکوزی و هم روسیه که بحث شد، درباره بعد روسیه بحث و جلسه شد و من خودم رفتم آنجا. سارکوزی هم به شما گفته بود متوقف کنید. لوید که یک کارشناس الیزه است افتخار است بیاید ایران. بعد از آن قضیه سه بار سارکوزی با رئیس جمهور به صورت تلفنی صحبت کرد. نکته ای که قالیباف گفتند درست است ما باید ببینیم ما به ازای چیزی که میدهیم چیست. نباید اخبار را تکه تکه بگوییم با مبنای غلط. ما در آلماتی گفتیم حاضریم گام های متقابل برداریم هر قدر شما بیاید ما هم میاییم. نماینده انگلیس گفت حاضرید همین الان؟ ما گفتیم بله . گفتم شروع کنیم. نماینده آمریکا به انگلیس گفت ساکت چیزی نگو. من گفتم ادامه بدهیم. چه حرفی است که شما میزنید؟ به دلیل منطق محکم ما بود که آنها گفتند باید به مراکزمان برویم و مشورت کنیم.

کاری که آنها درش گیر کردند و جوابی برای منطقمان نداشتند، امروز متاسفانه از سوی فردی مثل شما باید اینطور بیان شود؟ واقعا سوالم این است که اگر اینگونه در سیاست خارجی که حوزه جدی است و منافع کشور است برخورد کنیم حتما نمیتوانیم. کی گفته در گفتگوها فقط اعلام موضع کردیم؟ از سال۸۷ فقط یک قطعنامه صادر کردند و نتوانستند دیگر اجماعی داشته باشند.

* ولایتی: آقای جلیلی، بحث دیپلماسی کلاس فلسفه نیست. مردم می بینند شما چند سال مسئول بودید و وضع بدتر شده است. هنر دیپلمات این است که نگذارد کار رزمنده‌ها هدر برود.

* قالیباف: رزمندگان باید خیری از دیپلمات ببینند.

***

–جلیلی:

حوزه سیاست خارجی حوزه اندیشه است. بر اساس اسلام ناب باید این گفتگو را دنبال کنیم با سازوکار قوی و مدیریت هوشمند که گفتمان را باور داشته باشد. اگر ما اینکار را  نتوانیم انجام دهیم دچار ضعف می شویم. این یک بحث اساسی است. سوال من را آقای ولایتی جواب نداد که چرا بعد از ۷ سال گفتگویشان تحریم های داماتو صادر شد و برای رئیس جمهور وقت هم حکم جلب آوردند.

–غرضی:

سیاست خارجی انعکاس استعداد داخلی است. اگر استعداد داخلی فزون شود سیاست خارجی درست می شود و اگر نباشد، نمی شود. شبکه برق و آب و گاز و نان نداشته باشید، سیاست خارجی چیزهای دیگری می شود. من تمام عمرم را صرف اینکارها کردم. بحمدلله خیلی کارهایم خوب اثر کرد. اگر مردم به من رای بدهند برنامه ام بر انسجام داخلی است. مثلا بحثی مطرح میکنند راجع به عزیزان و بزرگان و اهل آذر و لر و کرد. من اعلام کردم اگر شما به  من رای بدهید، استاندار هر استان را میگویم مردم انتخاب کنند که تحول بسیار بزرگی است. کشور یک قدم به جلو می رود.

* قالیباف: در حوزه سیاست خارجی معتقدم انسجام داخلی اساس کارماست. چه بخواهیم مقاومت کنیم چه بخواهیم مذاکره و رقابت کنیم نیازمند این هستیم که در حوزه دیپلماسی، مبنا و جنس بحث قدرت است و باید توان و قدرت ملی ما بالا باشد تا قویتر عمل کنیم. هیچ وقت ملت ما در تاریخش عزت خود را فدای هیچ چیز از جمله اقتصاد و مسائل مادی نکرده است.

* حداد عادل: در انتخابات نه خودم باید سیاه نمایی کنم و نه هیچ کاندیدای دیگری. در اینکه مشکل داریم حرفی نیست اما اگر دوران فعلی را زمستان نام بگذاریم و بگوییم بهار می شود، جفا به ملت و انقلاب است. ما مشکل داریم اما دستاوردهای زیادی در سلولهای بنیادی، ارسال موجود به فضا، پیشرفت های علمی و .. داشته ایم.

* روحانی: باید جوری کشور را اداره کنیم که همه چیز را ببینیم. وقتی همه کارخانه ها میخوابد موضوع استقلال است. باید کشور را ببینیم و منافع ملی را ببینیم. نمی شود یک ساختمان را نگاه کرد و گفت همه چیز این ساختمان است. سانتریفیوژ  خیلی خوب است بچرخد به شرط اینکه زندگی مردم و کارخانه ها هم بچرخد. آنها که هرچه پیش بینی کردند غلط از آب در آمد و گفتند قطعنامه درکار نیست و شورای امنیت در کار نیست و … نشان داد نتوانستد مسائل بین المللی را بشناسند.

شرایط امروز بسیار حساس است و باید کسانی که میتوانند با مذاکره مسائل را حل کنند دیپلماسی هسته ای را در دست بگیرند. اول باید قدرت داخلی ملی را تقویت کنیم که این کار را ایجاد دولت فراگیر ملی و دادن آزادی بیان به مردم و وقتی مردم بتوانند در همه زمینه ها حضور و مشارکت فعال داشته باشند ایجاد می شود. باید با تدبیر با دنیا مذاکره کنیم. مگر کشور از تحریم و جنگ نجات داده نشد و در قبل ما اینکار را نکردیم؟ باید فرصت لازم ایجاد شود فرصت لازم با مذاکره واقعی ایجاد می شود نه با بیانیه خواندن پشت میز مذاکره. سیاست خارجی  همیشه برای مان مهم بوده، امروز به خاطر شرایط حساس، از همیشه مهمتر است. باید افرادی حکومت و قدرت را درست گیرند که تجربه لازم را برای حل مسائل هسته ای و بقیه  مسائل داشته باشند تا مشکل مردم را حل کنند.

* رضایی: در این جلسه ۳ نفر از دوستان که قبلا با هم ائتلاف کرده بودند معلوم شد اختلاف نظر جدی دارند. دوم اینکه اکثر دوستان ما در گذشته مانده‌اند. با  توجه به اینکه شرایط کشور به کلی تغییر یافته، ماندن در مسائل  گذشته جز اینکه وقت ملت ایران را بگیرد چیز دیگری نیست. باید مبدا جدیدی را داشته باشیم. ایران سیاسی جدیدی را طراحی و پیریزی کنیم. سیاست داخلی و خارجی ما باید هدفمند شود. ما بهبود زندگی مردم و گسترش نفوذ فرهنگی اقتصادی ایران را دنبال خواهیم کرد. ارتباط ما با اروپا و روسیه کو؟ فقط از حزب الله و … دفاع کردیم. اگر ۳-۴ کشور با ما نباشند که آثار دفاع مقدس است، چه برایمان باقی میماند؟ مسئله هسته ای باید از این حالت فرسایشی بیرون بیاید. بالاخره این مذاکرات باید زودتر به نتیجه برسد. مگر میشود کشور را با شعار دادن معطل کرد؟ آنها دارند از ما زمان میگیرند که اثر تحریم ها بیشتر شود. بعد ما اسم این را مقاومت میگذاریم؟ آقای جلیلی پاسخ نداد که اگر دور سوم و چندم بخواهد برود با توجه به اینکه آنها امیدوار شدند،‌چه کار میخواهیم بکنیم؟ در بغداد انها آماده دادن امتیاز بودند باید میگرفتیم. البته زحماتی کشیده شده و در همه دولتها پیشرفتهایی بوده است. نمیخواهیم سیاه نمایی کنیم اما میخواهیم سیاه زدایی کنیم.

* عارف: خودم را به مطالبات به حق همه اقشار متعهد میدانم و امیدوارم در دولت آینده به مطالبات همه آنان در ارتباط با منزلت و معیشت و گرانی رسیدگی جدی شود و همه دست به دست هم دهیم ایرانی آباد و سرفراز داشته باشیم.

* دور اول مناظره نامزدها پایان یافت و قرار است تا دقایقی دیگر دور دوم مناظره آغاز شود.

*** بخش دوم مناظره آغاز شد(۱۹:۴۰)***

* رضایی در پاسخ به این سوالی راجع به حمایت از بیداری اسلامی: بیداری اسلامی از موفقیت های بزرگ انقلاب ماست. مشکل الان بیداری اسلامی این است که همه سیستمهای جاسوسی و تبلیغاتی بسیج شدند که از ارتباط با ایران بازدارند. سوریه نقطه ضعفی شده که تلاش دارند ارتباط بیداری اسلامی را با ما کاهش دهند. از جزئیات این مسائل خودم و دوستانم آگاهم و میدانم چطور این فرمان را بچرخانم که بیداری اسلامی با ما متصل باشد. دلیل ندارد از جریانی حمایت کنیم که برای ما منافعی نداشته باشد. الان پای ما به سواحل مدیترانه رسیده و باید از فرصتش استفاده کنیم. از نظر فرهنگی و اقتصادی باید ارتباطمان با بیداری اسلامی را پیش ببریم. صرفا از نظر سیاسی ممکن است پیشرفتی نداشته باشیم.

* غرضی در پاسخ به این سوال که اگر تحریم ها به خاطر برنامه هسته ای کشورمان است تحریم های اعمال شده قبل از چالش هسته‌ای چگونه قابل توجیه است؟ گفت: من تحریم ها را خیلی اهمیت نمیدهم که چه قبل باشد و چه بعد. دولت موسوی سال ۱۵ تا و دولت هاشمی سالی ۱۸ تا و خاتمی سالی ۲۸ تا و الان خرج کشور ۴۰ میلیارد بیشتر نیست و ما میتوانیم کشور را اداره کنیم. اینکه فکر کنند با این حرکت ها گرفتاری برای ما درست کنند، اشتباه است. اشتباهات زیادی آمریکائیها کردند. سعی میکنم مجموعه استعدادهای داخلی را طوری گسترش دهم که این مسائل پوشش داده شود. من که کلا در تحریم زندگی کرد. ۱۰ سال فراری بودم و در تحریم بودم. انقلاب شد وزیر شدم و بازم رفتیم در تحریم. من با تحریم زندگی کردم و اصلاً از اول زندگی ام در تحریم بوده ام.

* عارف در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه برنامه عملی دولت شما برای مقابله با ایران هراسی و اسلام هراسی چیست؟ گفت: باید از طریق روابط خوب دیپلماسی با کشورهای همسایه و بخصوص عدم تعهد، سطح روابط را بالا ببریم و با استفاده از سفرای ارزنده،‌پیام صلح را به دنیا بفرستیم. ۴ میلیون نفر ایرانی در خارج از کشور داریم، اگر ارتباط خوب و صمیمانه داشته باشیم اینها میتوانند در جایگاه سفرای ما باشند. باید در قالب گردشگری نخبگان خارجی را به ایران بیاوریم چون تجربه نشان داده در برگشتشان به عنوان سفرای فرهنگی ایرانی کار کرده‌اند. از دیپلماسی فرهنگی و هنری و رسانه ای هم باید برای رساندن پیام ایران هراسی به دنیا استفاده  کنیم. اشخاص برجسته‌ای چون خاتمی و هاشمی در کشور داریم که میتواند سفرای ویژه ما در دنیا باشند.

* روحانی در پاسخ به این سوال که مرز بین سیاه نمایی و نقد چیست؟ گفت:  موضوع نقد این است که واقعیتی اتفاق افتاده و ایراد و اشکالی دارد ما باید آن را تبیین کنیم. این اشکال گاهی در نوع تصمیم‌سازی است گاهی در تصمیم‌گیری و گاهی در اجرا و عمل، خوب اجرا نشده است. باید نقد کنیم و ایرادها و اشکالات را بگوییم و بگوییم چگونه باید اشکالات رفع شود. ارزیابی باعث می شود در سیکل تصحیح امور قرار گیریم. این می شود نقد سازنده. سیاه نمایی معنایش این است که اگر نقص کوچکی هست آن را چند برابر کرده و واقعیت را به مردم معرفی نکنیم. گاهی اوقات واقعا هوا سرد است، حالا آقای حداد میگوید ولی در مسائل اقتصادی مردم زندگیشان سرد است.

* حدادعادل در پاسخ به این سوال که آمریکا هیچ غلطی نمیتواند بکند، این جمله امام راحل در باور شما چگونه است؟ گفت: به روح امام درود می فرستم با شهامت و بینشی که داشت ۳۴ است این بینش امام ثابت شده. امام باور به خدا، باور به مردم و باور به خود داشت همانطور که رهبری فرمودند. اگر همین مشی امام را در پیش بگیریم، توکل به خدا کنیم و به مردم اعتماد داشته باشیم. امام یک مردم شناس الهی بود. امروز هم اگر به نیروی لایزال این ملت بزرگ متکی باشیم و سعی کنیم با نشان دادن الگوی اسلامی تقوا و تدبیر از مدیریت، مردم را پشت سر نظام حفظ کنیم‌، باز هم صحت گفته امام در آینده ثابت می شود. راهش این است که مثل امام زندگی کنیم و قول و فعلمان یکی باشد. مردم اگر بدانند دولتمردان صادق هستند و الگوی اسلامی اند، مردم کم نمی آورند.

* ولایتی در پاسخ به این سوال که به نظر شما اختلاف قوا شخصی است یا ساختاری و یا حقوقی و تا چه اندازه به وحدت قوا پایبند هستید؟ گفت: همکاری بین قوای سه گانه از مطالب اصلی است که هر کسی در هر شانی و در هر یک از سه قوه باید رعایت کند. بخصوص نقش قوه مجریه باید برجسته‌تر باشد. در سالهای اخیر اختلاف مجلس و دولت و گاهی عدم توجه دولت به قوانین مصوب مجلس و بی اعتنایی به تصمیماتی که در مجلس اتخاذ می شود و بی اعتنایی به تذکرات مجلس به دولت مبنی بر غیرحقوقی بودن فلان مصوبه و برخی درگیری ها، خیلی مردم را رنج داد. مردم از  اینکه در حالی که گرانی روزافزون و بیکاری روزافزون است، می بینند مسئولان با هم همکاری نمیکنند و به مسائل شخصی می پردازند و به جان هم می افتند، موجب ناراحتی آنهاست و باید عرض کنم شعارم در دولت آینده، اخلاق مداری یکی از آنهاست. اگر دولت به مبانی اخلاقی متعهد نباشد، حتما مردم را از انتخابشان پشیمان می کند.

* قالیباف در پاسخ به این سوال که در طول یکسال گذشته ۱۸ بار شبکه های برون مرزی بدون هیچوجه قانونی توسط آمریکا قطع شد، فکر میکنید دلیل این اقدامات علیرغم ادعای آزادی بیان چیست؟ گفت: این نشان میدهد که قدرتهای یکجانبه‌نگر در دنیا که فکر میکنند چون قدرت هستند پس حق هستند و برای همه چیز میتوانند تصمیم بگیرند و دموکراسی و آزادی بیان و توجه به افکار عمومی را تاجایی قبول دارند که منافع خودشان در خطر نیفتد. این نشان میدهد بخشی از قدرت  های بزرگ اعتقادی به حرفهای رسانه های خودشان ندارند. این را در بخش های دیگری مانند حقوق بشر هم می بینیم رفتار دوگانه قدرتهای بزرگ را شاهد هستیم. هرچه به نفعشان است قبول دارند و هرچه منافعشان را تامین نمیکند، مخالف هستند.

* جلیلی در پاسخ به این سوال که راه حل آمریکا برای مناقشات منطقه مانند فلسطین و سوریه و افغانستان و بحرین توسل به زور است در حالی که راه حل ایران مراجعه به آرای عمومی است. گفت: بحثی که مطرح کردم که عرصه سیاست خارجی هر کشوری به مثابه پارادایم است و اصول و منافع و ارزشهایی دارد که مناسبات بین کشورها بر اساس نقاط اشتراک و افتراق شکل میگیرد. یکی از بحث های اساسیمان با آمریکا این است که ما بین دو پارادایم سیاست خارجی ایران و آمریکا تقابل  هست و اصولمان با هم تعارض جدی دارد. آمریکا به امنیت صهیونیست ها متعهد است و ما برعکس. سیاست خارجی جای اندیشه است. اشغال مشروعیت نمی آورد قدرت نظامی و انحصار مشروعیت  نمی آورد. این یک منطق روشن دارد و به خوبی میتوان از آن دفاع کرد. به خاطر تقابل پارادایمی مان با آمریکا می بینید در بحرین و فلسطین و … دچار اختلاف جدی می شویم. اینجا می شود دوگانگی حرفهای آنان را به جهانیان نشان داد.

* ولایتی در پاسخ به این سوال که آیا اختیارات رئیس جمهور در قانون اساسی با شعارهای انتخاباتی و وعده های شما تناسب دارد؟ گفت: چند بار توسط برخی روسای جمهور مطرح شده که اختیارات رئیس جمهور کافی  نیست. این مطلب درست نیست و اختیارات رئیس جمهور کافی است. اگر کسی ادعایی دارد این دلیلش این است که برای کار نکردنها یا بدکارکردن ها دنبال مستمسک و بهانه میگردد. والا اختیارات رئیس جمهور بسیار وسیع است. اختیار رئیس جمهور ترکیبی از ریاست جمهوری و نخست وزیری سابق است و بیش از ۹۰ و چند درصد اختیار کشور در اختیار دولت است. پول و امکانات اجرا در اختیار دولت است و قانون هم اگر کم داشته باشد می تواند طی لایحه ای به مجلس که قانونی تصویب کرده و دستش را باز بگذارد. وعده های من با اختیارات قانون اساسی منطبق است.

* حدادعادل در پاسخ به این سوال که استقلال جمهوری اسلامی به معنای واقعی کلمه از جمله دستاوردهای ارزشمند انقلاب اسلامی است، در صورت تداوم فشارهای نظام سلطه و یا ایجاد محدودیت جدید چقدر حاضریت حافظ مرزهای استقلال باشید؟ گفت: کشور ایران  کشور کهن است. ما ۷هزار سال است  که در این قطعه از جهان خوش درخشیده‌ایم. هرکسی بخواهد تمدن را بخواند باید از  تمدن ایران آغاز کند. مردم کشور در دفاع از استقلال خود غیرتمند بودند. در  نهضت مشروطه و انقلاب اسلامی و دفاع مقدس  نشان دادند ملت ایران که اولین شعار ملت ایران استقلال بوده است. ملت ایران نسبت به استقلال خود بسیار حساس است. فشاور بیشتر هم شود مردم ایران عزتمدارانه تلاش میکنند با صنعت و کشاورزی و مدیریت و دین و ایمان و اعتقاد دست به دست هم میدهند در دولت آینده از استقلال کشور مثل چند هزار سال گذشته دفاع میکنند.

* عارف در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه راهکار شما برای به کارگیری تجربیات دولت های قبل چیست؟ گفت: من شایسته سالاری را مطرح کردم. اگر به آن پایبند باشیم و معتقد باشیم که از همه ظرفیت ها و توانایی ها استفاده کنیم به طور طبیعی باید به سمت دولت های قبل هم برویم و از نیروهای برجسته آنها استفاده کنیم. به طور  کلی اگر بخواهم دولتها را مطرح کنم، پایداری و استقاومت دولت موسوی، سازندگی دولت هاشمی، اصلاح طلبی دولت خاتمی و پشتکار و فعالیت دولت احمدی نژاد را مبنای کارم قرار میدهم. در همه دولت ها نیروهای برجسته ای هستند که سعی میکنیم از تجربیات آنها استفاده کنیم. البته این لزوما به معنای استفاده از کابینه نیست. باید شورای قوی مشاوران تشکیل دهیم. من در دولت اصلاحات این را با حضور وزرای سابق تشکیل دادم. آقای غرضی و عسگراولادی و توکلی دعوت کردم که از من تقدیر کردند. از برخی نامزدها که صلاحیتشان تایید نشد و برنامه دارند استفاده میکنم.

* جلیلی در پاسخ به این سوال  که شما حماسه ۹ دی را چگونه تحلیل میکنید گفت: سوال خوبی است و جایش خالی بود. ۲۲ خرداد ۸۸ یک اوج در کشور بود به لحاظ مانور جمهوریت نظام. نظام توانست آن را به رخ جهان بکشاند. مشارکت گسترده در سازوکار بسیار عالی و رقابت سیاسی. عده ای این اوج و قله موفقیت و پیشرفت را میخواستند تخریب کنند. کارهایی کردند و دشمنان را امیدوار کردند. دشمنانی که فهمیده بودند نظام به اوجی می رسد و ظرفیت بزرگی بود برای موفقیت های بیشتر ولی متاسفانه عده ای آن فتنه را به پا و ظلم به نظام و طرفداران خودشان کردند. یکی از ویژگی های نظام ما که متمایز از دیگران است، امنیتش پشتوانه مردمی دارد و نه به خاطر دستگاه های پلیسی. ۹ دی اوج حضور مردم بود برای مقابله با ظلمی که به نظام شد. فتنه ای که به پا شد به واسطه حضور حماسی مردم خاموش شد و این یکی از امتیازات نظام سیاسی اسلام است.

* رضایی در پاسخ به این سوال که آیا شما سفرهای استانی را در دولتتان ادامه می‌دهید؟ گفت: قطعاً ولی با شیوه جدید. من مردمسالاری دینی را جاده دوطرفه میدانم. مردم زینت المجالس دولتمردان نیستند که برویم به شهرستان برایشان دستی تکان بدهیم و برگردیم. مردم حق دارند مسئولان را مورد سوال قرار دهند. دولت ما باید دولت پاسخگو باشد. من به همه اقوام احترام میگذارم و تعهد میدهم پارتی بازی و تبعیض ها را برطرف کنم. به استانها اختیار داده و ایالت تشکیل میدهم و رقابت بین اقوام در اقتصاد و فرهنگ ایجاد میکنم. با کارشناسان و کارآفرینان و دانشگاهیان در استانها جلسه میگذارم و سپس به بین مردم می روم. در جنگ ۳ بار کم بود اسیر شوم چرا که حتما باید اطلاعاتم را کامل کنم و گرنه دستوری به کسی نمیدهم.

* غرضی در پاسخ به این سوال که با توجه به ضرورت تامین آزادیهای فردی و اجتماعی مصرح در قانون اساسی، حدود و مرزهای آزادی چیست و چه تفاوتی میان آزادی در جامعه اسلامی و آزادی در جامعه غربی وجود دارد؟ گفت: در جامعه اسلامی آزادی خیلی وسیع تر از جوامع غربی تعریف میشود. در جوامع غربی آزادی از نیازهای غریزی انبعاث پیدا میکند. در جامعه اسلامی از نیازهای روحی روانی برای تامین زندگی بهتر منبعث می شود. اینکه آزادی بیان محدود به کلمات است یا محدود به توسعه اجتماعی، به شدت در دنیا مطرح است. آن آزادی که جامعه بیشتری را در برگیرد وسیع است. حد آزادی آن است که بتواند از یک انبعاث کوچک اجتماعی به انبعاث وسیع تر جلو برود. محدوده آزادی فطرت انسان است. اگر آزادی باعث ضرر به خویش یا غیر شود خودبخود منتفی می شود. آزادی در اسلام وسیع است. وقتی در کشورهای غربی معنی ‌آزادی را می بینید، مثلا آزادی صحبت و روزنامه هست، حد اینها به تعداد آدمی است که جذب می کند و به شدت مورد تعرض امروز جوامع است و آزادی اسلامی مورد تعرض نیست.

* قالیباف در پاسخ به این سوال که امروز جمهوری اسلامی تبدیل به قدرت جهانی شده دولت شما چه برنامه ای برای استفاده از ظرفیت های راهبردی نظام از جمله ریاست بر جنبش عدم تعهد و قدرت در منطقه و نفوذ در آمریکای لاتین دارد،گفت: در حوزه سیاست خارجی اینکه امروز فرصت و ظرفیت های بزرگی هست شکی نیست. موقعیت جغرافیای ما این فرصت را فراهم کرده که از دیپلماسی اقتصادی استفاده کنیم. تقویت در داخل با همکاری در کشورهای همسایه و منطقه گرایی موضوع جدی ماست. در منطقه ظرفیت بزرگی داریم. خاورمیانه و شمال آفریقا از مناطق تاثیرگذار در معادلات جهانی است و هیچ منطقه ای حساس تر از خاورمیانه نیست. جنبش غیرمتعهدها که اتفاق خوبی در این دوره افتاد و دبیرخانه برایش درست شد، میتواند دولت بعدی از ظرفیت این بیش از ۱۰۰ کشور استفاده کند. البته باید در حوزه های دور مثل آمریکای جنوبی ارتباط داشته باشیم ولی مزیت ما در منطقه گرایی است. فرصت ژئوپلتیک آمریکای جنوبی مثل منطقه ما نیست.

* روحانی‌ در پاسخ به این سوال که از نظر شما مهمترین میراث امام چیست و چگونه از این ظرفیت عظیم برای تحقق برنامه های دولت خود استفاده میکنید گفت: مهمترین میراث امام جمهوری اسلامی ایران و نظام هست. امام البته عزت و استقلال و آزادی و سربلندی ایران و فقه حکومتی را هم به یادگار گذاشتند اما مهمترین میراث جمهوری اسلامی است.  خیلی مهم است که هم به جمهوریت تکیه کنیم و هم به اسلامیت. امروز برخی فکر میکنند جمهوری اسلامی یعنی تنها جمهوریت. یا تنها ولایت فقیه. ولایت فقیه جایگاه رفیعی دارد اما جایگاه جمهوریت هم بالاست. در نظام اسلامی ایران تمام امور طبق اصل ۶ قانون اساسی بر مبنای آرای مردم است و اداره کشور طبق رای مردم است. امام میخواست هم جمهوریت حفظ شود و هم اسلامیت. انتخابات ۲۴ خرداد شوراها و ریاست جمهوری مظهر جمهوریت و مردمسالاری دینی است. امام بر  مساله وحدت هم بسیار و بسیار تکیه میکردند. وحدت داخلی که اساس قدرت ما را تشکیل میدهد. امروز علما و مراجع و دانشگاه ها میتوانند با تلاش مضاعف کاری کنند وحدت کلمه مدنظر امام بهتر تحقق پیدا کند.

*** جمع‌بندی پایانی کاندیداها***

* حداد عادل: من در این آخرین فرصت به ملت عزیز ایران عرض میکنم برای انتخاب رئیس جمهور کشور ما چند نفر یک قولهایی دادیم و وعده هایی دادیم نسبت به آینده. آینده را آینده معین میکند ولی یک راه بهتر برای تصمیم گیری این است که به جای آینده نیامده به گذشته تجربه شده مردم توجه کنند. گذشته هرکدام ما پیش روی شماست. با تحقیق بهتر میتوانید تصمیم بگیرید. نکته دیگر این است که قولی ندهیم که سال آینده شرمنده مردم باشیم. من سعی کردم هیچ قولی که خارج از اختیارات من باشد ندهم. تلاش میکنم با انتخاب همکاران باتقوا، باتدبیر، متخصص و باتجربه و با تکریم همه قشرها که استقلال ایران را در طول تاریخ حفظ کردند، آرامش را در کشور برقرار کنم و با پرهیز از جنجال و با کار و کار و کار همه توان را صرف استعدادهای کشور کنم. برای ایرانی آزاد و آباد و اسلامی و مستقل.

* جلیلی: باورم این است که پشتوانه قدرت و عزت و مقبولیت و کارآمدی ما دو عنصر مهم است. یکی اسلام ناب و یکی باور داشتن مردم که در جمهوری اسلامی شکل گرفت. این دو هرچه با سازوکار به هم نزدیک شوند تولید بیشتری از ظرفیت های عرصه های قدرت و کارآمدی خواهد کرد. اگر به این باور داریم این اندیشه و مدل بی بدیل است. و نقطه قوت ماست و ما را میتواند وارد مرحله تمدن سازی اسلامی کند. عمیقا باور دارم این اندیشه هم در امنیت و هم در آزادی کاربرد دارد. اینها باید در درون دولت ظهور یابد. انشاءالله دولتی میتواند در این اندیشه مقتدر باشد که هم مردم را باور داشته باشد و هم اندیشه اسلام ناب را. دولت مقتدر دولتی نیست که سازوکار پلیسی بیشتر داشته باشد. دولت مقتدر باید مردم را باور داشته باشد و بر مبنای اسلام ناب که ما آن را در ولایت فقیه میدانیم آن را انجام دهد.

* قالیباف: خدا را شاکرم که فرصت یافتم ارتباط بیشتری با مردم از منظر نامزد داشته باشم. در این ارتباطات نگرانی ها و البته امیدهای زیادی را در مردم دیدم. به من بیش از گذشته آموخت که از سیاست بازی و اختلاف دوری کنید. در دولت آینده اگر دغدغه ای داریم جز دغدغه مردم چیزی نداشته باشیم. این روزها ناگزیر بودیم زیاد حرف بزنیم ولی امیدوارم در دولت آینده بیشتر کار کنم و کمتر حرف بزنم. تاکید بر حقوق ملت را در اولویت کارم میگذارم. تا اول حقوق مردم را ندهیم نباید به دنبال حقوق دولت برویم. در سیاست خارجی ماجراجویی را از حوزه دیپلماسی دور میکنم. نیازمند مدیریت جدی در این عرصه هستیم که نه امتداد وضع موجود باشد و نه برگشت به گذشته. بازگشت به نخبگان به مردم و توجه به تشکل هایی که ریشه مذهبی دارند جزو برنامه هایم است.

* عارف: در موقع استراحت به من گفتند دکتر معین و ظریفیان صحبت های آقای جلیلی را تکذیب کردند. برخی از مردم انگیزه کافی برای حضور پای صندوق ها ندارید اما باید به پای صندوق بیایید قهر کردن و رای ندادن اعتراض نیست عقب نشینی است. باید مشارکت حداکثری داشت. از همه اقشار و اقوام میخواهم در ۲۴ خرداد به پای صندوق های رای بیایند و در تعیین سرنوشت خود شریک باشید. به کسی رای دهید که نشان داده می تواند کشور را به خوبی اداره کرده و پاسخگوی مشکلات باشد و از ظرفیت قانون اساسی برای پیشرفت استفاده کند و از همه نخبگان و شایستگان استفاده کند و با ایجاد دولتی فراگیر و پاسخگو تعالی و پیشرف کشور را پیگیری کند.

* جلیلی: ۱۰ سال دیر تکذیب کردند.

* غرضی: دولتی که پایگاه اجتماعی قوی داشته باشد دولتی مقتدر است. ۵۰ میلیون صاحب رای است اگر همه رای بدهید ۲ اتفاق مهم می افتد. اول عقب نشینی آمریکا و دوم اینکه شما به کسی که میخواهید رای میدهید. دولتی که توان اجتماعی پایین داشته باشد نمیتواند با رشوه و رانت مبارزه کند. شعار من توسعه جمهوریت و اسلامیت است. در اسلامیت گفتم که دست دولت را از  جیب فقرا کوتاه کرده و قیمت دلار را تثبیت میکنم. توسعه جمهوریت هم آن که میگویم انتخاب استانداران را به رای مردم میگذارم. در ورزش و هنر و سینما و رسانه ها که خیلی حقوق پایمال شده است. اگر رای بیاورم همه اینها را قانونمند کرده و دست رانتخوار را از اینکه عده ای مثلا در سینما با دولت بسازند و … را قطع میکنم. اماکن را انشاءالله سازماندهی میکنم.

* رضایی: از شهدا، جانبازان و ایثارگران و خانواده های آنها و از ارتش و نیروی انتظامی و بسیج و بخصوص نیروی انتظامی که متاسفانه در این مناظره تضعیف شد تجلیل میکنم. اقشار مختلف مردم! خود را برای پیروزی های بزرگ در آینده آماده کنید. (نشان دادن نمودار رشد بیکاری و گرانی توسط رضایی) آیا با این وضعیت حق داریم اختلاف و منازعه کنیم؟ ما به این منازعات پایان میدهیم. دل رهبر انقلاب از این وضعیت کشور خون است. امروز باید فداکاری کنیم حتی اگر به من هم اهانت می شود برای خدا و مردم از آن بگذریم. دفاع از حقوق ملت را اصل میگذاریم.